Morgunblaðið - 07.10.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 1972
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. OKTÖBER 1972
17
arinnar í menntamálum og
húsnæðismálum og telur
ærna þörf á, að ráðherrarn-
ir geri grein fyrir störfum
sínum að þessum málefnum.
Hér er vissulega um þarfá
ábendingu að ræða, enda virð
ist lítið sem ekkert gert í
þeim málaflokkum, er falla
undir ráðuneyti Hannibals
Valdimarssonar og Magnús-
ar Torfa Ólafssonar.
Hannibal Valdimarsson á
að fara með samgöngu- og
félagsmál. í báðum mála-
flokkunum ríkir nú orðið hið
mesta ófremdarástand. Hafn-
AÐGERÐALEYSI HANNI-
BALS OG MAGNÚSAR TORFA
Dtgefandi hf ÁTV'ákur, R'aykijavfh
PnsTrikvaemda stjóri HairaWur Svein 3S.on.
R'rtsitíói'ar Matthías Johanness»n,
Ey.'ólifur Konráð Jónaaon
Aðstoóarritatióri Sityrmir Gunrtarsaon.
RftS't|ór'narf.uMitrúi Þorhjörn Guðmundason
Fréttastjón Björn Jóhannason.
Auglýsingastjióri Ámi Garðar Kristinsspn.
Ritstjórn og afgreiðsla Aða'lstræti 6, sfmi 10-100.
Aug'ýsingar Aðalstræti 6, afmí 22-4-80
Áákrtftargjald 220,00 kr á 'mánuði innanlands
í teusasöfu 15,00 Ikr eintekið
TTin hatrömmu átök, sem nú
eíga sér stað milli hags-
munahópa innan Samtaka
f r j álslyndra og vinstri
manna, hafa leitt til þess, að
aðalmálgagn samtakanna,
Nýtt land, hefur vakið sér-
staka athygli á athafnaleysi
ráðherranna Hannibals Valdi
marssonar og Magnúsar
Torfa Ólafssonar. Á nýaf-
stöðnum landsfundi samtak-
anna urðu engar umræður
um þjóðmálin og þá efna-
hagsörðugleika, sem nú steðja
að. Einnig vakti það nokkra
furðu, að ráðherrarnir gerðu
fundinum enga grein fyrir
störfum sínum.
Nýtt land greinir frá þessu
með svofelldum orðum: „Því
er ekki að leyna, að þetta of-
ríki skemmdi allar málefna-
legar umræðúr um þjóðmál
og tók fundurinn svip af
karpi og persónulegum dylgj-
um. Er það í frásögur fær-
andi, að nánast ekkert var
rætt um skólamál eða hús-
næðismál eða þá málaflokka,
sem ráðherrar SFV fara með.
Hefði sannarlega verið nokk-
ur ástæða til að vita, hvað
þeir hefðust að og þeir gerðu
nokkra grein fyrir heildar-
stefnu sinni í þeim málum.“
' Aðgerðarleysi ráðherranna
er vissulega komið á alvar-
legt stig, þegar eitt af stuðn-
ingsblöðum ríkisstjórnarinn-
ar þarf að spyrjast opinber-
lega fyrir um stefnu stjórn-
armálin eru í ólestri en í
vegamálum hefur verið unn-
ið að framkvæmdum, sem
hafnar voru í tíð fyrrverandi
ríkisstjórnar.
í félagsmálaráðuneytinu
virðist ástandið vera enn
verra. Málefni húsnæðismála
stjórnar og byggingarsjóðs
ríkisins hafa setið lengi á
hakanum með þeim afleið-
ingum, að dregizt hefur von
úr viti að afla fjármagns til
þess að standa undir húsnæð-
islánum. Húsbyggjendur hafa
beðið vikum saman eftir fyrri
hluta húsnæðismálastjórnar-
lánanna, en án árangurs.
Sinnuleysi félagsmálaráð-
herrans í þessum efnum hef-
ur bakað húsbyggjendum
mikinn vanda og getur leitt
til ófremdarástands í hús-
næðismálunum, ef áfram
heldur sem horfir.
í ráðherratíð Magnúsar
Torfa Ólafssonar hefur ríkt
alger ládeyða í menntamál-
unum; og þó hefur hann að-
eins eitt ráðuneyti með hönd-
um. Á síðari valdaárum við-
reisnarstjórnarinnar komst
mikill skriður á uppbyggingu
skóla og nýskipan skólakerf-
isins. Núverandi menntamála
ráðherra hefur tekizt að
koma á því sem næst algerri
stöðnun í þessum efnum. Mál
fást tæplega afgreidd og eng-
in hreyfing virðist sjáanleg,
sem bent geti til nýrra átaka.
Svo langt hefur þessi aft-
urhaldsstefna í menntamál-
unum gengið, að ríkisstjórn-
in samþykkti að skerða stór-
lega námslán og hverfa frá
þeirri stefnu, sem mörkuð
var í lánamálum árið 1970.
Það er því ekki að ástæðu-
lausu, að stuðningsblöð ríkis-
stjórnarinnar geri nú þær
kröfur til ráðherrans Hanni-
bals Valdimarssonar og
Magnúsar Torfa Ólafssonar,
að þeir skýri frá störfum sín-
um og hvað þeir hyggist fyr-
ir með þá málaflokka, sem
heyra undir ráðuneyti þeirra.
Fólkið í landinu mun ekki til
lengdar sætta sig við þessi
vinnubrögð.
TÓM
LAUN AUMSLÖG
CJkattastefna ríkisstjórnar-
^ innar segir nú óþyrmi-
lega til sín. Ekki mun ótítt,
að launþegar verði að gjalda
meginhluta launa sinna nú
seinni hluta ársins í skatta.
Morgunblaðið greindi sl.
fimmtudag frá öldruðum rík-
isstarfsmanni, sem hefur um
280 þúsund krónur í árslaun.
Undanfarna tvo mánuði hafa
öll laun hans verið tekin upp
í skatta.
Þessi aldraði maður hafði
mjög lága skatta á síðasta
ári. Af þeim sökum innti
hann litla fyrirframgreiðslu
af hendi fyrri hluta þessa
árs. Skattastefna ríkisstjórn-
arinnar hefur lagzt með slík-
um ofurþunga á þennan ríkis
starfsmann, að nú eru öll
launin tekin og færð í ríkis-
sjóðinn.
Fáum getur í raun og veru
dulizt, að svo gífurlegar
skattaálögur eiga með engu
móti rétt á sér. Það dæmi,
sem hér hefur verið nefnt, er
aðeins eitt af ótalmörgum,
en sýnir þó einkar góða
mynd af ástandinu. Öllum
má ljóst vera, að lengra verð-
ur ekki haldið áfram á þess-
ari braut. Marka verður nýja
skattastefnu.
Ingólfur Jónsson:
Gj aldeyristekj ur af álsamningnum
jafnmiklar og af 47 togurum
Magnús Kjartansson, iðnað
arráðherra, átti nýlega við
ræður við forráðamenn Alu-
suisse. Blaðam. Þjóðviljans
hefur þetta m.a. eftir Magn-
úsi Kjartanssyni: „Ræddi ég
við forráðamenn Alusuisse
um stefnu vinstri stjórnar-
innar í iðnþróunarmálum og
skýrði sjónarmið okkar.“ Er
líklegt, að forystumenn ál-
hring'S'in® hafi sain.nifærzt í við
ræðum við ráðherra um, að á
íslandi sé ekki grundvöllur
fyrir frekari stóriðju með er-
lendu fjármagni. Þá var rætt
um að ljúka framkvæmdum i
Straumsvik I einhverri fram
tíð, en í því felst stækkun
verksmiðjunnar um 10 þús.
tonn miðað við árleg afköst.
Leitað var eftir því, hvort ís-
lendingar vildu selja þeim
rafmagn, sem þessari viðbót
næmi, sem er aðeim's 20
Mw. „Ég sagði þeim, að ekki
kæmi til mála að selja raf-
orku á því lága verði, sem
fyrrverandi ríkisstjórn samdi
um við Al'Uisuisse, 22 aurar á
kwst. heldur yrði að miða
við framleiðslukostnað úr
næstu virkjun, hér um bil 35
aurar á kwsL að viðbættum
eðlilegum ábata af sölunni.
Virtist þeim þykja slík verð-
lagning ekki óeðlileg." Þann-
ig fórust ráðherranum orð,
eftir þvi sem Þjóðviljinn seg-
ir. Samkvæmt því má gera
ráð fyrir, að ÍSAL eigi þess
kost að ijúka þeim litlu fram
kvæmdum í Straumsvík sem
eftir eru og fá umrædda við
bótarorku á kostnaðarverði.
Þegar samið var við Álfé-
lagið um orkusölu frá virkj-
uninni við Búrfell var virkj-
unarkostnaður annar og
miilklu læg.ri en hanm kemur
til með að verða við Sigöldu
virkjun. Veldur því hækkun
á verðlagi og kaupgjaldi en
ekki aðstöðumunur á virkjun
arstöðum. Aldrei kom til mála
að semja um lægra verð en
kos'tnaðairverð á orkufram-
leiðslunni. Til viðbótar orku
verðinu greiðir Álfélagið háa
skatta eins og áður er að vik
ið.
Orkuverð frá Sigölduvirkj
un, sem iðnaðarráðherra virð
ist ætla að semja við Álfé-
lagið um, er miklu óhagstæð-
ara en það, sem áður var um
samið, þegar tekið er tillit til
hækkunar á virkjunarkostn-
aði. Einnig er líklegt að raf-
magnskostnaður frá Sigöldu
virkjun verði hærri en 35
auirar kwst. bæði vegna
hækkana, sem orðið hafa sið
an áætlunin var gerð, en þó
miklu fremur ef ekki fæst
markaður fyrir stóran hluta
orkuframleiðslunnar.
Iðnaðarráðherra segir í
sama viðtali við Þjóðviljann
og hefur reyndar áður sagt
það við ýmis tækifæri, að ál
samningurinn sé svo óhag-
stæður, „að hann sé víti til
þess að varast í framitíðmini“.
Flestir vita, að það er al-
rangt, að samningurinn um
orkusölu til álverksmiðjunn-
ar í Straumsvík sé óhagstæð
ur. Virkjunarkostnaður við
Búrfell var 20 aurar á kwst.
Álverksmiðjan greinir 26
aura fyrir hverja kwst. eða
talsvert meira en kostnaðar-
verð orkunnar. Orkuverðið
lækkar í 22 aura 1975 en þá
hækkar framleiðslugjaldið
fyllilega um það, sem lækk-
un á orkugjaldinu nemur.
Nettógjaldeyristekjur vegna
álsamningsins áætlast að
nema á árinu 1972 kr. 896.3
mi'llj. Árið 1973 kr. 940,1 millj.
og sikiptisit það þaninig:
Vinnulaun 385,5 millj. kr.,
rafmagn 315,4 millj. kr. fraim
leiðslugjald, hafnarvextir o.
fl. 239,2 millj. kr.
Ef álsamingurinn væri
ekki fyrir hendi hefðu raf-
maignisiniotenduir orðið að
greiða ia®t að helmiin'gi
hærra orkuverð til heim-
ilisnota og iðnaðar en þeir
nú gera. Gjaldeyristekj-
ur 22 togara, sem Islending-
ar gera út eru áætlaðar 717,6
millj. kr. á þessu ári. Gert
er ráð fyrir, að erlendur
kostnaður vegna útgerðarinn
ar nemi 37—40%. Nettógjald
eyristekjur verða því 451
millj. kr., sé reiknað með
lægri tölunni, 37% í erlend-
um -kostnaði. Islendingar
þurfa því að gera út 47 tog-
ara til þess að fá jafn mikl-
ar gjaldeyristekjur nettó á
næsta ári eins og álsamingur
inn gefur. Þetta er ekki sagt
til þess að gera litið úr tog-
araútgerð eða því, sem hún
gefur í þjóðarbúið. Eigi að
síður sýnir þessi samanburð-
ur, hve samningurinn við ál-
félagið er hagstæður og þýð-
ingarmikill fyrir þjóðarbú-
skapinn.
SKOÐUN OG TAL I»N-
AÐARRÁÐHERRA ER
EKKI BYGGT Á RÖKUM
Skoðun iðnaðarráðherra og
tal hans um þessi mál er ekki
byggt á rökum. Getur það
valdið þjóðinni óbætanlegu
tjóni, ef maður I ábyrgðar-
stöðu hagar sér þannig.
Heimildarlög um virkjun
við Sigöldu og Hrauneyjar-
foss voru samþykkt 6. apríl
1971. Hvor viirkj'Un áætlast
vera 170 Mw. Fyrrver-
andi ríkisstjórn var ákveðin
í að hefja virkjun við Sig-
öldu án tafar, eftir að miðl-
unarmannvirkjun við Þóris-
vatn væri lokið. Jafnframt
vann rikisstjórnin að því, að
ná hagkvæmum samning-
Ingólfur Jónsson
um við erlenda aðila um
orkufrekan iðnað, sem fengi
orku frá Sigölduvirkjun. Um
þá virkjun gildir það sama og
við Búrfell. Fáist ekki mark-
aður fyrir meginhluta ork-
unnar verður orkuverðið til
almenningsnota óhóflega
dýrt. Nú yiirðist vera þanniig
á málum haldið að um orku:
frekan notanda, sem ka;upi
orku frá Sigöldu verði ekki
að ræða, a.m.k. fyrs't um
sinn. Afleiðinigin verð'ur því
sú, að rafm'agnsverð tiif
heimilisnota og iðnaðar
verður að hæ'kka s'tórlega frá
Sigölduvirkjun. Gert er ráð
fyrir að virkjun við Sigöldu
ljúki í árslok 1975 eða árs-
Framh. á bls. 31
Matthías Johannessen:
Bókamessan í
Frankf urt.
Teikning af Giinter G nuss.
Frankfurt am Main, okt. — í
þesisiairi borg fæddist Goethe og
þvi við hæfi að hór sikuli mesta
áirlega bókasýnirng heoms haid-
iin. Sýmng þessi er allþjóðteg og
hafa útgáfufyrirtæki frá 58 lönd
um sýningarbása, en þó ber auð
vitað langmest á þýzkum útgáfu
fyrirtaSsjum. Til sýningar eru
yfir 300 þús. bókatitlar og þarf
þvi engan að undra, þótt hér
kenni margra grasa. Svokallaðar
fagurbókmenntir sitja ekki í fyr
irrúmi, þegar á heildina er litið,
helduir yfirliitsirit ýmiss komair
um þjóðir og lönd, tækmi og vís
iin<ii, svo að dæmii séu tekin. Rit
höfumdur sem er ókuniniugur
slíkri bókasýninigu, eða bóka-
messu, fær við fyrsrtu sýn al-
ramga mynd aif tilgamigi henmiar
og forsendum. Hér er ekki eim-
gömigu verið að kynma það
bezta í heims'bó krn en-ntu n'uim,
heldur eru hér tid sýnis þæir
bækur sem nýlega eru kommar
á mairkað eða væm'tamlegar eru
á næstu mániuðum. Sum-ar þess-
Fyrri
grein
ar bækur eru stórvirki tækrni-
lega séð, þótt i'nm.ihiaildið sé ekki
aliitaf í samræmi við útlitið eims
og verða vill. 1 einiu stórvirk-
irnu um lönd og lýði sá ég að
Islandi er sikipt í „sýlur“ og þá
hvarf glæsibragurinn eins og
dögig fyrir sólu og ormétniir imm-
viðir hroðvirknimmiair komu í
ljós. Ekki hefði vamdvi'rkum al-
firæðinigi ein-s og Goet'he l'íkað
svo óvönduð firamteiðslia. En
þá e<r þvi til að sva/ra að andi
hans svífur ekki yfir vötmium
Framikfuirts am Maiin á sam'a hátt
og Mozart hefur markiað sér
Salzburg. Framkfuirt er orðin
miðsitöð alþj óðaviðski pta hér í
Þýzkalandi. Og bókamessian ber
því óræk vitni. Á henin'i geta uim
boðsimemn og útgefendur hitzit
og borið sam'am bækuir sínar,
hér geta þeir skegigrætt um
verð og uppl'aig, borið fram
vöru sinia, keypt og kynm't. En
rithöfumdur sem fer á sýninig-
unia með þvi hugarfari að hér
sé einikum um að ræða kymn-
iingu á fagurbókmenmtuim verð-
ur óhjákvæmilega fyrir vom-
brigðum. Og ekki getuir hamm
átt von á að hitta hér ma.rga
starfsbræður siraa, þótt eimhverj
um rithöfunidum skjóti hér upp
útgefendum sínum til framdrátt-
ar. Þó er hér ágæt sýning á nýj-
um útgáfmm ýrmi’ssa öndvegiishöf
unda, merkar hei'ldiairútgáfur
verka þeiirtra og svo auðvitað
það nýjasta sem frá þeim hefur
■ ■
komið. Slíkar bækuir eru þó
ekki á hverju strái og setja
ekki verutegain svip á sýmiimg-
una. En alls sitaðar éru þær þó
iirani á milli og vekja athygli
þeiirra sem gefa sér tírna til að
skyggnasit undir yfirborðið.
Stærs'ta mynd aif ein'sitökum höf
uindi er í sýniragarklefa Faber
arad Faber. Hú.n er aif Auden og
Mkisit myndim auðvitað einma
helzt liandakorbi af AlpaíjöMum.
Ekkert ís'i.enzk't forlag sýndr
á bókamessurani þesisu siran'i, en
tveiir fulltrúar Atonieraraa bókafé-
lagsims hafa venið hér og kyrarat
sér uppstkeru ársiras og værafcan-
legar útgáfur. Það eru þeir
Baldvin Trygigvason forstjóri
og Björn Bjamiason útgáfustjóri
forlagsimis. Islen'diragar hafa
tvisvar átt aði'ld að þessairi al-
þjóðasýndiragu: Alimemraa bólrafé-
iiagið eirau sininii o-g Atoneraraa
bókafélagið og Meorainigarsjóð-
ur saman öðru sirani og voru þá
kyrarafca.r nýjar bækur frá öðr-
um isilenzk. n forlögum.
Voraaradi sjá Isftendiragar sér
fært að taka þátt í sýiraiingurani
að ári, en þá er fjórðuiragur ald
ar liðiran frá því fyrst var til
heraraar efrat. Sýniimigiair'kliefair
eru alldýrír og sagði BaMvin
að góðam klefa sem efti.rtekt
vekti mæfcti fá fyrir um 150 þús.
króraur, en þá væri eftir að
prerafca kymmiin'ga.rbækliraga, iinrn-
rótta básamia og gera amiraað það
sem til þarf, svo að við höfum
áramigur sem erfiði. Hér æfcti rík
ið að hl'aupa undir bagga, því
að fáar eru þær bækuir sem Is-
tendiinigar geta siel't ú'tttendiragum
í þýðiraguim ár hvert. Mætfci vel
hugsa s’ér að AB geragisit fyriir
istenzkri bókakyraraimigu á 25
ára afmæld mesisummar, enda hef
ur félagið sýrat áhuga á herand
öðrum fremiur og öðlazt dýr-
mæta meynis'iu. Þegar geragið er
uim sýrairugairs'ali má sjá slíkar
kynniragar á bókmeraratum ein-
stakra landa, s.s. Brasdlíu. Sov-
étmeran leggja l'iitla áherzlu á
söJu bóka í sirauim stóra og veg-
tega sýniinigiarktefa, heldur sál-
ræn áhrif á ges'ti sem gera sér
ekki grein fyriir því í fljótu
bragði að bækuir Pasterraaiks og
Solzhenitisiynis varatar í sovézka
básiinin, þófct Ágúst hiras síðar-
niefnda sé eiin helztia sölubók
þesisa árs og eiraraa athyglisverð
asta verkið á aililiri sýnimguran'i.
Janusz Korczak.
En það rar að finiraa ainmains stað-
ar en hjá Rússum.
Samit er sovézki básinm fulil'ur
af faliteguim bókum, sumnm stór-
fallegum fyrir augað, og fai'la
því vel imin í heildamamima sýn-
inigariniraair. Eklki hiatfia Rússar né
aðriir fulilti'úiar einiræðisríkja
áhygigjur af viðskipbaihliðiinini:
verk Leraiins þarf ekkS að sral'ja
eims og kuniruuigt er, þau fá.st
ókeypiis um alfliar jiarðiir og eru
að verðta. eirns ötbreidd og Bibll-
ain, endia hafia aidnei verið bint-
ar raeiraar kápumyradir af höf-
uradum heniniar. Heildiarúitgáfa á
verkum Lenims er kjölfestia sov
ézku sýraiinigiarimtraar með 12 miiis
muraaradii kápumyradiuim af höf-
undi hiiraraa mýju fcrúiarbmgða.
„Ég hef séð þenntan karl á fri-
merki,“ sagði lítill drengur og
flýtti sér út úr básniutm.
Araraars vekja veigllegir sýndrag
arklefar eininæðisilanidatntnia en*ga
verulegia a.thygM, þvi að rraaður
veit raæstuim máikvæmtega hvað í
öllum þetsisuim bóteum sifcendur.
Þi'áfct fyrir málkla satmitoeppni
heldur Bi'blíatn enn veifli eirns og
vel má sijá á sýnintgu þesisari og
yfirleiifct emu riit tnúairflieigs efrais
áberandi þáfctur. Þau selj'aef vel,
segja útgefend'ur: 'trúairáhuigi
fólks fer vaxamdi, etnda eru
þarrna glæsiiíteg trú&'æðiiri't í ýmis
um gerðurn og stænðuim og til
þess ætluð að veita þynsibuim
svölun. Adaim á simm kaifla í
Bilbliuntni eiints og tounnmgt er, og
eiiranig kemnr hatran vúð sögu í
margma binda stórvenk'i um bæk
uir og riifcliisit sem þarnia er sýrat
og heitir fynsiba bindið: Kunmi
Adam að sikrifa?
Ðarraabæitour ýmiss konar
setja eirandig miitoinn srvip á sýn -
inguma og igætd maður eytt möng
um sólanhiriinigum í að steoða
þser. Sumiar enu aðeins siprell
og sipé, aðnar risiba eiifcthvað
dýpra, eran aðrar enu alkuninar
og giairaga aflbur i öllium löndum:
Andrés önid, Mítoki miús, Gulli-
ver, Rauðhebfca, að ógteymdiuim
Skugga. Hairan blasir við á
spæmisikum sýniragarveigg: E1
hombre Enimtasoainado. Hvengi
var að sijá nýjar úágáfur á verk-
um Noraraa og er hanin að ö®um
líkiinduim í fríi sfem stendiur. Ein
útlend barraabók er þarna til
sýrais prentuð á íslenzku. ísland
er þessn sinmi raá'lin í heysifcatokn
um hér í Framkfuirt.
Rjithöf'uindar virðast ektoi alit
af gera sér grein fyrir því að
það er ekki nóg a'ð skrifa bæk-
ur (t.a.m. fyrir þeninan eimia eða
þesisa tvo, þrjá fösibu aðdáand-
ur í gagnirýraenda'Stéfct) heMur
er eiintmilg og etoki slíður æsikitegt
að bækur þeinra séu seldar, og
karantski einniig tesiraar. Verk rit
höfumda þuirfa á 'aiuglýs'inigum að
haiMa, ek'toi sízt á otokar timum.
Hór eru öll blöð stútfuill af bóka
auglýsiniguim ag sýndiragin óspant
notuð af útgefendum til að vekja
aifchiygli á fmmil'eiðis&u þeirna.
Þá hafa blöð og fjöiimdöl'ar rætt
um sýrainiguna og riífcað, sunrut
harla ómertoitegt, amrnað stórgobt
og fróðtegt. 1 eimni greiirainini
er m.a. fjailað urn frdðarverð-
laun Nóbels sem Brandit fékk i
fyrra, en eragiran raú og þeinri
spurrainigu, tátonrærani fyrir o’kto
ar timia, varpað fnam í fúliusbu
alvöru, hvort Jesús Krisbur
muind ekki hneppa þau nœs't.
Aramað sem vetour at'hygii hér og
beragt er maflni haras er bók Aug
steiras, útgeifainda og ritstjóra
Sptegells: Jes'ús Mannission.. Stór-
ir borðar með aiuglýsinigum á
bók þesisiami hafla verið henigdir
yfir götuir hér í bang. Aldirei
var Faust auigflýstur með þesis-
ram hætti.
Þá má* lioks geta þess að sýn-
inigin hefur verið noifcuð 'bil mó't-
mæla, t.a.m. gegn brottreksitri
Araba úr Þýztoalandi, og öflga-
menrn til virastni, standa með
áróður sdnin við inn'gönigudyr og
sel'ja saranifæriiragu siraa og póM-
tíska hugsjón vægu veirði: stór
ar litmyndir af StaMn - og Mao
kosta sama og etokert, Rauða
kverið er hræbil'legt, svo og
amtraar vairninigiuir þessara sam-
tatoa. Ég bað um stóna Mfcmynd
af Mao skáldi og Nixon saman
og uppliófst þá allmitoið fjaðra-
fok í herbúðum þessara að
mörgu leyti geðuigu, uiragu of-
stækismamina. En þeir sögðu mér
að allit væni þetta preratað í Kiraa
svo og þýzkur texti áróðunsriit-
'airaraa. ísfl'eradinigair vita nú vænt-
aratega á hverju þeir eiiga von.
„Friðarverðlaum bótoamess-
uninar" hlaut þessu sinná pól'sto-
ur Gyðiragur, rithöfundiurimin
Jarauisz Korczak, auðvitað llöragu
látinn: lítoaimi hams hvarf í hvít-
an reyk i gastolefum nasisfca
1942, þá var Korczak hálfsjö-
tugur að aldri. Á mánudag var
áli'tteg a'thöfin horauim til heiðuirs
og lífsstairfs haras og hugsjóna
minnzt. Heinemann forsebi, flufcti
aðalræðuiraa með þeim viirðuteik
sem haramm er eiigiraleguir. Btok-
ert upþisitamid vauð eiras og þeg-
ar Seraghor, lijóðs'káid og leið-
togi Semegalis hiaiuit þessi sömu
verðiaun fyrir tveimur árum,
enda segja margir að leiðtogiran
sé litið skáld og bara einræðis-
herra eiras og þeir félaga/r Ho
Chi Minh heitinn og Mao for-
maðuir.
Janusz Korczak er svartur
bletbuir á þýztori þjóðarsál og
allt er gert til að þvo smánar-
blefct nasiisimiaras aif þessairi sömu
sál eins og touinnugt er. Jan-
usz Korczato vair eins konar
pólskur Pesitalozzi, SkáM-
sagnahöfunduir, skriifaði eiitt
teikrtt að ég held, en þó eink-
um bækur uim og fyriir börn.
Miinninig hams er í hávegum höfð
í ísrael. Upprisa haras er hafin,
þrjátíu árum efitir að Mkami
hans hvarf í bláan himán Treb-
linka. Hún var hains Golgata.
Anraar rithöfundiur sem mikið
hefur bori'ð á undarafarið er
þýztoa skáldið Giirater Grass,
þektobuir af verttouim sinium
ekki síðuir en stuðninigi við
Brandt og sósíaldömókrafca.
Gurater Gras's býr í V-Berlín,
en skrapp hiragað til að lesa úr
síðustu bók sirani: Tagebuch ein
er Schnecke og kostaði aðgarag-
ur DM 2,50. Grass notaði tætoi-
færið til að styðja við bakið á
Bramdft.
Giirater Grass er Gyðingur að
ætt og uppnuma, fæddur í Danz-
ig. Hairan er kværatur maður og
eiiga þau hjón fjögur böm.
Haran er einn helzfci höfunduir
Þjóðveirja mú um stundir,
toanrasiki sá þetoktasti. í einu
sunniudagsblaðanina er birt aí
homum litmynd þar sem hann er
blindur á virastra auga: í stað
þess hefur verið settur kuðumig-
ur, hvað sem það á að merkja.
Grass setur óneitaintega veruteg
an svip á þýzkt þjóðldf. Síðaista
bók haras hefur selzt í 70 þús,
einilök'um, segir á raiuðum aug-
lýsingaborða þvert yfir kápu ein-
tafcsins sem til sýniis er á mess-
uinni. Þessi síðasta bók Grass er
annglýsit í ölflium blöðum og skip
ar aflls staðar vegtegan sess i
sýniragargliuggum hór í Frank-
furt. Hún er umdeild eins og
bæfcur eiga að vera og sýnist
sibt hverjum. Hún er tileiratouð
börraum skáidsims og toann'Ski
skilja þau föður sinin eiran góð-
an veðurdaig, verk hamis og lífis-
þraut — a.m.k. hefur haran dá
litl'a von uim það. Haran segir
að höfumdur eigi í seran að stílis-
era umhverfi siitit og reyrasfl'u og
gæta þess jaflrafraimt að veröld
haras sé í hæfiiegiri fjariægð: eða
lífsfirring á fírau máli, Um haraa
hefur margt og mikið verið rit-
að síðustu árin. Hún kemiur
viða við sögu hjá Marx og Jó-
hanm Hannesson prófessor hef-
ur um haraa fjallað í Morgum-
blaðirau. Grass segist vilja
„lofta út“ — og ef rl'thöfumdur
hafi ekkert að skrifa um nema
vonda lytot, þá eigi hainn að
gera það. Það er einmiig i vertoa-
hrirag rit'höfund'ar að storiifa um
smámiumi, segir m'aðuirin.n með
kuðumigimin fyrir virastra auga.