Morgunblaðið - 26.10.1972, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. OKTÓBBR 1972
Geir Hallgrímsson:
Brýn nauðsyn er að
breyta skattalögunum strax
Hár reikningur ríkisstjórnar-
innar til Reykvíkinga
GEIR Hallgrímsson gerði skatta-
Iögin að umræðuefni í Alþingi
i fyrradag, er fyrsta umræða
fjárlaga stóð yfir og þær breyt-
ingar sem gerðar voru á tekju-
stofnum sveitarfélaga. Geir
sagði að fjárlagafrumvarp rikis-
stjórnarinnar væri byggt á því
að 4 til 5 þúsund milljón króna
halli yrði á viðskiptumun við
útlönd og síðustu fjárlög hefðu
leitt ttl um 4000 milljón króna
halla. Þessi viðskiptahalli ætti að
færa rikissjóði tekjur til þess að
halda uppi áframhaldandi eyðslu-
stefnu. Allt eins væri búizt við
halla á ríkisbúskapnum.
Geir Hallgrímisson ræddi í upp-
hafi ræðu sinnar nokkuð ásak-
anir Haildórs E. Sigurðssonar
um að borgarstjóm Reykjavik-
ur hefði nýtt alla tekju- og álags
möguleika sína til þess að hækka
skatta. Hann benti á, að fulltrúa-
ráðsfundur Sambands íslenzkra
sveitarfélaga hefði í samþykkt,
sem það hafi sent frá sér talið
að tekjustofnakerfi ríkisstjómar-
inneir gæfi ekki nægilegt svig-
rúm tii tekjuöflunar. Ljóst hefði
verið að tekj ustofnalögin myndu
Ellert B. Schram
fullnægja fjárþörf margra sveit-
arfélaga, en koma harðast niður
á sveitarfélögum I þéttbýli. Fram
sóknarmenn -i borgarstjórn
Reykjavikur hefðu samþykkt 200
miiljón króna hækkun á fjár-
hagsáætiun borgarinnar til þess
að endax næðu saman. Þetta
hefði fjármáiaráðherrann sagt
að gert hefði verið til þess að
koma höggi á rikisstjómina. Fjöl
mörg sveitarfélög hefðu nýtt
alla tekjumöguleika sina og i
öllum þeim sveitarstjórnum
ættu framsóknarmenn sæti.
Spurði hann síðan, hvort fjár-
málaráðherra teldi að þessar
hækkanir hefðu eingöngu verið
gerðar aí illvilja í garð ríkis-
stjórnarinnar og hvort hann
teldi að framsóknarmennimir í
sveitarstjómunum hefðu haft
nokkuð slíkt í huga.
Geir Hallgrimsson sagði að
tekjuskattar einstaklinga i
Reykjavik hefðu hækkað um
206% á milli þessara ára. Tekju-
útsvör einstaklinga hækkuðu um
14,9%. En þetta kvað Geir ekki
vera alia myndina: Heildarálagn-
ing tekjuskatta, bæði tekju-
skatta til ríkis og tekjuútsvara
til borgarinnar hefur hækkað
um 80,21%. Brúttótekjur manna
hafa hækkað um 28,4% og nettó-
tekjur um 26,5%. Ef persónu-
síkattar fyrir 1971 eru tekmir með
í myndina, kemur út að skatt-
byrðin hefur aukizt um 41,12% á
milli ára, Sé fasteignasköttum
einnig bætt inn í myndina og
gert sé ráð fyrir að fasteigna-
skattar á íbúðarhúsnæði heyrí til
einstaklingsskatta, hefur skatt-
byrðin milli ára aukizt um
49,24%, þegar nettótekjuaukning
einstakliniga í Reykjavik hefur
aukizt um 26,5% á milli ára. Það
er því alveg ótvírætt að skatt-
byrðin hefur stórþyngzt á milli
þessara ára einmitt vegna til-
verknaðar hinna nýju skatta- og
tekj ustof nalaga.
Þá ræddi Geir um heildar-
skatta Reykvikinga og sýndi
fram á það, hver valdið hefði
þessari auknu skattbyrði. Álagn-
ing tekjuskatta einstaklinga ár-
ið 1971 var 965 milijónir króna,
en tekjus'kattar einstaklinga á
yfirstandandi ári eru 1.637 millj-
Sverrir Hermannsson.
ónir króna. Þar er um að ræða
um 70% hækkun. Útsvör Reyk-
vikinga fyrir árið 1971 og fast-
eignaskattar þá námu 1.072 millj-
ónum króna. Árið 1972 námu
þessir sömiu gjaldaliðir skatt-
greiðenda 1.403 milljónum króna.
Þar er úm 31% hækkun að ræða.
Skattbyrði Reykjavíkurborgar
hefur þvi hækkað um 31% á
meðan nettótekjuaukning ein-
staklinga hefur aukizt urn 26,5%.
Hvað er það á móti þyngingu
skattbyrðar ríkisvaldsins sem ér
70%.
Þá ræddi Geir Halgrímsson
um efnahagsmálán i heild. Hann
sagði að gert yrði ráð fyrir að
vísitalan myndi hækka um 5 til
7 stiig um næstu áramót. Niður-
greiðslur á þeim vísitöliustigum
myndi kosta ríkissjóð um 3.000
milljónir króna og 6% kauphækk
un 1. m'arz er sögð kosta sjávar-
útveginn 500 milljónir króna. Þá
er strax komin fjárvöntun
sem nemur 3.500 millj. kr. Þá
er haft fyrir satt að fram-
kvæmdaáætlunin, sem enn hefur
ekki verið sýnd, muni leiða i
ljós fjárskort, sem ekki er minni
en 1.000 milljónir og er þá ekki
upplýstur fjárskortur Fiskveiða-
sjóðs, en yfirdráttur sjóðsins hjá
Geir Hallgrímsson.
Seðlabankanum nemur mörg
hundruð miH'jónum. Ennfremur
er ekki upplýst hvort fjárvöntun
tryggingaisjóðs fiskiskipa, sem
nemur 300 milljónum króna sé
þar innifalinn. Þá spurði Geiir:
Hvar er áætlunarbús'kapur hæst-
virtrar ríkisstjórnar? Sannleikur
inn er sá að honum hefur enn
ekki verið komið saman. Það veð
ur allt á súðum. Að lokum sagði
Geir Hallgrímsson:
„Það kemur að skuldadögun-
um og það kemur að skuldadög-
unum fyrir þessa ríikisstjóm.
Hún verður að svara til saka
Framhald á bls. 31
Sverrir Hermannsson:
Halldór spáði 19,5 millj-
arða fjárlögum 1975
Eru nú beerar komin yfir 20 milljarða yrðu niðurstöðutölur fjárlaga 19
~ •' miUjarðar og 500 mUljómr
SVERRIR Hermannsson las í
fyrradag upp úr ræðu fjármála-
ráðherra, Halldórs E. Sigurðsson-
ar, er hann flutti á Alþingi hinn
20. október 1969, en þá var hann
svo sem kunnugt er í stjómar-
andstöðu og var að lýsa þenslu-
fjárlögum, sem hann áleit þá
vera. Þar sagði HaUdór: „Fjár-
Iög íslenzka rikisins hafa nær
tífaldazt síðan 1958, þ.e. síðan
áhrifa núverandi valdhafa fór að
gæta og liækkun þeirra er 145%
síðan 1965, að núverandí fjár-
málaráðherra (Magnús Jónsson)
settist í valdastól. Ef sama þró-
tin á sér stað til næstú aldamóta,
eins og orðið hefur síðustu 5
árin, þá liti myndin þannig út
með 5 ára millibili. Arið 1975
Ellert B. Schram um fjárveitingu til Lánasjóðs ísl. námsmanna:
Ríkisstjórnin virðir að vett-
ugi samkomulag við sjóðinn
— sem iðnaðarráðherra vildi
Lögfesta fyrir tveimur árum
ELLERT B. S 'hram gerði mál-
efni Lánasjóðs íslenzkra náms-
manna að umræðiiefni við fyrstu
umræðu um fjárlagafrttmvarpið
á Alþingi í fyrradag. Rakti hann
í upphafi fiaustursleg vinnu-
brögð rikisstjórnarinnar við gerð
fjárlagafrttmvarpsins og benti á,
að t.d. hefði ráðuneytið ektö vit-
að Iivar setja hefði áit fjárfram-
lag tU þróunarlandanna inn í
frumvarpið og því hefði verið
tekið það ráð að slepp.. liðnum
að sinni. Ellert sagði, að stuðn-
Ingur við námsmenn yrði vlssu-
lega að teljast menningarlegt og
félagslegt viðfangsefni. Lang-
skólanám ætti að vera mögulegt
ölliini, sem getu hefðu tii slíks
náms og efnahags- eða f járhags-
ástæður ættu þar engin áhrif að
hafa.
Ellert gat þess að fyrrverandi
ríkisstjórn hefði samþykkt kröí-
ur Lánasjóðs isl. námsmanna
um að fjárveitingar til sjóðsins
skyldu koma til framkvæmda í
áföngum að fullu á fjárlagaár-
inu 1974—1975 og þessari ákvörð
un hefðu námsmenn fagnað mjög
Fyrrverandi ríkisstjóm hefði svo
fylgt þessari ákvörðun sinni að
fullu í fjárlögum fyrir 1971 og
gripu þá þáverandi stjórnarand-
stæðingar tl þess örþrifaráðs
undir forystu núverandi iðmaðar-
ráðherra, Magnúsar Kjartans-
sonar, að bera fram tiUögu um
að þessi áætlun yrði lögfest.
Vildu iðnaðarráðherra og félag-
ar hans með þessu sýna stuðn-
inig sinn við námsmenn.
Þegar fyrsitu fjárlög vinstri
stjórnarinnar voru síðan lögð
fram í fyrra, brá svo við að þessi
áætlun hafði verið skert um 90
milljónir króna. Mótmæli kváðu
við frá námsmönnum hvaðan
æva að. Ráðherra sagði þá, að
tillögur lánasjóðsins hefðu ekki
borizt nægilega timanlega og því
hefði féð verið skert. Hins veg-
ar hefði það aldrei verið ætlun
ríkisstjómarinnar að skerða
kjör lánasjóðsins. Var þetta því
leiðrétt í fyrra.
En við fjáirlög, sem nú lægju
fyrir, gerðist hið óvænta og furðu
lega. Aftur væri stórlega vikið
frá áætlun stjómar lánasjóðsins.
Hún gerði ráð fyrír 493 miUj.
kr. tU sjóðsins, en samkvæmt
fjárlagafrumvarpinu væri aðeins
gert ráð fyrir 273 inUlj. kr. Ráð-
herra hefði að vísu sagt, að tek-
ið yrði tilUt tU verðhækkana
innanilands, sem breyttu tölunnd
Fi amliald á bls. 31
króna/* Núverandi fjárlög fyrir
árið 1973 ern rúmlega 20 millj-
arðar.
Sverrir Hermaninisson gat þess
nú, að ef han:i beitti svipuðum
útreikningi sjálfur og fjármála-
ráðhierra hefði gert árið 1969,
yrðu fjárlög ársins 2000 og
stefna Halldórs E. Sig'urðssonar
ríkti orðin 2 billjónir og 700
miMjarðar króna. Sverrir sagði
að Hall'dór hefði ennfremur I um-
ræddri ræðu lagt til að Efnahags
stofnunin yrði í spamaðarskyni
samieiniuð hagdeild Seðlabankans.
Þegar í upphafi valdaferils sins
hefði Halldór ek'ki sameinað þess
ar stofnanir, heldur stofnað til
risafyrirtækisi'ns Framkvæmda-
stofnunar ríkisins. Halldór hefði
en-nifremur talað um nefnda'farg-
an, en ljóst væri að núver. ríkis-
stjóm hefði stórfjölgað nefnd-
um og taldi Sverrir þar fræg-
asta nefndina, sem stofnað hefði
verið til á ársafmæli rikisstjóm-
arininar, þegar henni var ljóst
að gera þyrfti ráðstafanir til við-
reisnar efnahagsmiálum þjóðar-
innar. Merkilegast við þessa
nefnd taldi Sverrir vera það að
meirihluti hennar væri skipaður
aðalráðgjöfum fyrrverandi ríkis-
stjómar í efnahagsmáluim, m.a.
Ölafi Björnssyni, prófessor, aðal-
ráðgjafa Sjálfstæðisflokksins í
efnahagsmáliuim allt frá árinu
1950. Hefðu stuðninigsmenn rik-
isstjórnarinniar oft og einatt haft
lítið álit á þeim ráðlegigingum,
sem hann hefur borið fram.
Framhald á bis. 31