Morgunblaðið - 23.01.1973, Page 14

Morgunblaðið - 23.01.1973, Page 14
14 MOR.GUMBLAÐIÐ, ÞRIÐJUL)AGUR 23. JANUAR 1973 SAMNINGURINN 1901 >ess er áður getið, að öldin sem leið hafi endað illia, með til- liti W1 viðskipta okkiar við Breta, þ. e. með manndrápunum á Dýrafirði. Ekki birti yfir þess- um viðskiptum i byrjun okkar aldar. „Forsorgarar" okkar — danska ríkisstjómin — sem þá hafði bæði töglin og hagldimar í málefnum Islands, samdi við Breta árið 1901 urn veiðileyfi allt að 3 sjóm. frá ströndum Is- liands. Var samningurinn talinn hagkvæmur báðum þjóðunum, þ. e. Bretum og Dönium, og skyldi leyfisgjaldið fyrir veið- arnar nú greiðast dönsku þjóð- inni í friðindum í sarobandi við innflutning og tolla á dönskum landbúnaðarafurðum til Bret- lands. Þannig varð þetta í reynd þótt það væri ekki sagt berum orðum. En þar með hófsit eyðing fiskimiðanna við Island fyrir al- vöru. Og jafnframt stagl Breta um að 3ja milna reglan væri al- þjóðalög. FRAMHALD OFBELDIS En Bretar létu sér þetta ekki nægja, heldur skófu, svo að segja, hvern fjörð og hverja vík, enda var gæzla af skorn- um skammti. Áttu íslenzkir fiskimenn oft um sárt að binda eftir ránsferðir togara á grunn- slóðir, sökum aflaleysis lengi á eftir. Snemma hófu togarar þann leik, þegar aflavon var góð og liniubátar voru á sömu slóð- um, að toga yfir línu bátanna til þess að flæma þá af miðun- um. Hafa bátar oftsinnis kom- ið fisk- og veiðarfæralausir til hafnar af þeim sökum, en sönn- unum oftast ekki við komið. Eitt af frægustu slíkra „afreka" mun vera þegar „Kingstone Pearl“ kafsigldi vélbátinn „Súðfirðing" út af ísafjarðardjúpi í janúar 1955, með þeim afleiðingum að 2 af áhöfninni drukknuðu. Þá er vitanlegt, að þótt margir togar- ar hafi verið staðnir að ólögleg- um veiðum og sektaðir, þá hefir aðeins litlll hluti sökudólganna náðst. Eftir að Islendingar endur- heimtu sjálfstæði sitt hafa þeir stigið þrjú skref til þess að reyna að ná aftur fullum yfir- ráðum yfir auðlindunum við strendur landsins. 1 öll skipt- in hafa Bretar brýnt klæm- ar, beitt afgreiðslu- og við- skiptabanni og aðgerðum her- skipa á einn eða annan hátt. Þá hafa skipstjórar togaranna ver- ið æstir upp til „hetjudáða", s. s. að granda íslenzku varðskipun- um með ásiglingu, en árangur- inn ennþá orðið furðanlega lítill, enda varðskipunum stjórnað af einstakri prýði. Það hefir sem sé komið í ljós að margir þess- ara skipstjóra eru mestir í munninum. Á milli þessara hót- ana og ofbeldisverka eru svo notuð fögur orð um vinsemd og nauðsyn samninga hið skjótasta. Þannig er herbragð Breta, ým- ist hótanir eða fagurgali til þess að reyna að hræða Islendinga til skjótrar 9amningsgerðar og bjarga þannig þvi, sem bjargað verður, með sem hagkvæmust- um samningum fyrir brezka togaraeigendur. AEÞJÓÐADÓMSTÓLEINN I HAAG 1 dreifibréfunum er okkur núið því um nasir, að við þor- um ekki að svara til saka hjá Alþjóðadómstólnum í Haag, þrátt fyrir bindaindi samninga þar um. Þetta er, því miður, sannleikanum samkvæmt og er leitt undir því að liggja. Því fremur sem þessi afstaða gefur andstæðingunum mjög beitt vopn í áróðri sínum um allt heimsins ból og á alþjóðlegum vettvangi. Þeir benda sérstak- lega á þetta atriði og segja sem svo: „Þarna sjáið þið. Augljóst er að Islendingar hafa óhreint mjöl i pokanum, þar sem þeir Ólafur 1. Magnússon: Landhelgi og lögsaga an tíma og á meðan höfium við sverð Breta og hjálparfkokka þeirra hangandi yfir höfðum okka-r. Þetta tel ég einu ástæð- una til -að réttlæta samningsgerð við þessa ofbeldisseggi, til ska-mms tíma, þar sem höfuð- atriðin yrðu þau sömu og í samningnum frá 1961, þ. e. að áskiliinn verði réttur til frek- ari útfærsl-u síðar (kæmi þar til greina landgrunnið, sam- þykkt a-lþjóðalaga um víðari lögsögu eða ef strandríki al- mennit tilein-kuðu sér stærri lögsögu). Ennfremur að kæran til Alþjóðadómstólsins verði dregin til baka meðan samninguriinn er í gildi, að Bretar viðurkenni sök togar- ans „Aldershot" og önnur slík brot og setji tryggin-gu þora ekki að mæta fyrir Al- þjóðadómstólnum og standa þar fyrir máli sínu, þrátt fyrir bind- andi samninga þar um. Það er því augljóst að þessi útfærsla þeirra er eintóm lögleysa." Einmitt vegna þess, að út- færsian er ekki lögleysa, tel ég að við megum ekki gefa and- stæðingunum slíkan höggstað á okkur. Ég fæ ekki betur séð en rök okkar séu það þung á met- unum, að við ættum auðveldlega að vintna málið. Við megum ekki skemmta skrattanum og sækj- endum málsins með því að mæta ekki fyrir dóminum sökum ástæðulausnar hræðslu. Ef íslendingar ekki mæta er sú hætta fyrir hendi að krafa kærenda verði tekin til greina og útfærslan dæmd - ólögleg á þeirri forsendu, að kærði ekki mætti til varnar. RÖK ÍSLENDINGA OG BROT BRETA Ég tel að rikisstjórnin ætti að senda nefnd manna — einvalalið allra flokka — til Haag til þess að berjast þar fyrir rétti og sigri íslendinga. Ef forystumönn u-m okkar sýnist svo gæti fyrsta skrefið orðið það, að mótmæla lögsögu dómsins í málinu. En það er frá mínu sjómarmiði ekk- ert aðalatriði og raunar hæpin vörn. Hugsanlegt er, að Alþjóða- dómstóll taki sér dómsvald í málinu vegn-a þess, að um það er sa-mið. Hitt er eiinnig hugsan legt, að hann taki fegins hendi mótmælum Islendinga til þess að komast hjá því að fella dóm, sem yrði andstæður stórveld- unum. í samningnum frá 1961 er skildagi um frekari útfærslu fiskveiðilögsögu íslendinga síð ar. Það liggur í hlutarins eðli, ef sornið er um frekari út- færslu síðar úr 12 sjóm., þá er j-afnframt viðurkenmt að 12 sjóm. fiskveiðilögsaga sé ekki alþjóðalög, enda segir L. P. Nervo svo í greinargerð sinni: „Það hefir ekki tekizt að færa rök að því, að krafa íslemzka lýðveldisins um að færa land- helgi sína út í 50 mílur, sé brot á alþjóðalögum.“ Alþjóðadómstóllinn hefir áður fjallað um hliðstætt mál milli Breta og Norðmanna. Féll sá dómur Norðmönnum í vil og var m. a. byggður á „fornri venju aftur í al-d'ir og á lifsnauðsyn norsku þjóðarinnar“. Dómurinn hefir því þegar varðað vegimn og á því ekki hægt um vik að snúa við af þeirri braut. En við bætast nú fleiri mikilvægar ás-tæður, s. s. viðvörun vísinda- manna og bráð nauðsyn á frið- un og vernd fiskstofma. Ef íslendingar mæta fyrir Al- þjóðadómstólnum hafa þeir fylgt ákvæðum sa-mningsins í einu og öllu. Aftur á móti haía Bretar margbrotið samninginn, eiins og alla eldri samninga um fisk- veiðar við ísland (sbr. álit J. J- Aðils sagnfræðings). Ber nauð- syn til að gera nákvæma skrá yfir þessi brot og leggja fyrir Alþjóðadómstólinn. Ég tel að kæran til Alþjóðadóms-tólsins sé fram komiin meira til þess að hræða íslendinga, heldur en að kærendurnir geri sér nokkra von um að vinna málið. SAMNINGALEIÐIN Þó að ég hafi óbilandi trú á að úrskurður Alþjóðadómstóls- ins verði okkur í hag, er því ekki að neita, að málfærsla og dómkvaðning karnrn að taka la-ng fyrir greiðslu skaðabóta. (Þetta tel ég höfuðnauðsyn til að kom-a í veg fyrir slik níðin-gsverk i framtíðinni. (Skipstjórarnir verða að vita það fyrirfraim enda þótt þeim takist að hlaupa með lognar fréttir í erlenda fjöl- miðlia, að sann-leikur fer eftir og að þeir séu ábyrgir gerða sinna). að leyfisgj-ald verði aftur upp tekið (gjarnan í formi fríð- in-da, t.d. að hefndartollurinn á innfluttan ísl. fisik til Bretlands verði niður felld- Síðari hluti ur). að Bretar greiði ákveðna upp- hæð, er miðist við köstinaðar- auka á varðgæzlu sökum framferðis brezku togar- ann-a. Engain veginn mega Bretar ná hagkvæmari samningum en Belgíumenn. ENGIN HEFÐ Af framansögðu —• og sér- staklega af upplýsingum J. J. Aðiis saignfræði-nigs — er ljóst, að hvorki Bretar né a-ðrir njóta hefðar til fiskveiða við ísland. Þeir hafa veitt hér við la-nd sam- kvæmt samningum, er gilt hafa ákveðinn tíma, eða með upp- sagnaríresti, og tii stoaimms tima orðið að greiða leyfisgjald í ein- hvenri mynd fyrir veiðileyfið. Það, sem hér er sa-gt uim fisik- veiðar Breta og saunningsgerð við þá, gildir einni-g að miiklu leyti um Þjóðverja. Þá er rétt að taka fram, að þegar talað er u-m ofbeldi og yfirgang er ekki átt við þjóðimar í heild, sem allir vita að eru að mestum hluta elsikulegt og du-gmikið fól'k, held- ur klíkur útvegsmanina og það fólk, sem þeir æsa upp til hvers konar ofbeldisverka. En fyrst af öHu: Búu-m mál- ið um 50 sjóm. úitfærslu-na ræki- lega undir úrskurð Alþjóða- dómsitól-sins í Haa-g, ef hann tel- ur si-g hafa lögsögu þar u-m. Ég hef sterkan grun um, að vitn- eskjan um þá ákvörðun isl. rík- isstjómariinnar eða Alþimgis, leiði til þess, að áhugi sækjenda málsins til að ná siamniniguim hið fyrsita muni stórum aukast. Þeir reyna vafalaust að bjarga því, sem bjiargað verður, áður en þeir verði dæmdir til að hypja sig út fyrir 50 sjóm. mörkin. NÝ VIÐHORF Ég held að allmiargir íslend- in-gar eygi þann möguleika, að fiskveiði- og mengunarlögsaga verði almennt 200 sjómíl-ur og verði svo að loku-m með alþjóða- lögum. En meðan þau ekki koma er líklegt og æskil-e-gt að strand- ríki bindi-st samtökum og sam- ræmi lög sín og regl-ur á því sviði. Fyrst í stað yrði þá 50 sjóm. svæðið friðað og skipu- lagt fyrir veiðar íslendimga, en meðan bráð nauðsyn ekki kallar að, mætti leyfa nágrannaþjóðum veiða-r á ytra beltiwu að vissu m-arki og gegn gjialdi. Víðast hvar, sem Bretar n-jóta friðinda utan lands, t. d. við námu- og olíuvinn-slu, verða þeir að greiða verul-egan hluita ágóðans í leyf- isgjöld. Þetta var svo einnig um fríðindi þeirra við íslan-d, all't til ársins 1952. Þá snerist dæmið rauniar við, söku-m hörku legra aðgerða Bret-a, en smæðar o-g van-máttar isi. þjóðarinnar. Emgin ástæða er t-il að leyfa lengur notkun íslenzkra auð- li-nda, án þess að sanngjörn greiðsla komi á mó-ti. Ef sam- lí-king væri notuð mætti segja, að Bretar noti íslenzku kola- námurniar eftir vi-ld án en-dur- gjalds eða að þeir beiti búpen- ’-n-gi sínum í tún og afrétti Is- le-ndinga. En þetta er víst gamla sagan um eiinasta lamb fátæka manns- ins, sem sífellt er endurtekin i þessum syndum spill-t-a heimi. NORÐURLÖNDIN — I.OKAÐ HAF Þegar Danir samþykkitu að gainga í EBE hefir sá grunur setnnilega læðzt að mörguim, að þeir væru um leið að losa um perlurnar tvær í ríkisfesti siinni, þ. e. Grænland og Færeyjar. Ótrúlegt er, að fólkið í þessum löndum líði það til lengdar að hundruðum erlendra fiskiiskipa sé hleypt inn -að 6, eða jafnvel 3—4 sjóm. mörkum frá landi, þegar það áttar sig á að það er fyrst og fremst til þess að Danir fái betri og öruggari markaði fyrir sínar afurðir, meða-n það sjál'ft hefir tæplega til hniífs og skeiðar. Tillögur hafa komið fram um að löndin fjögur: Noregur, Fær- eyjar, Grænland og Island hefðu saimvinnu um útfærslu i 50 míl- ur. Æskilegt væri það, en þá tel ég sjálfsagt að Danir yrðu með í ráðum, þar sem þeirra hags- munir eru í veði, enda yrði ekki hjá því komizt eins og ríkisskip- an er nú háttað. Ef samviin-nu yrði komið á tel ég að sem fyrst þyrfti að ræða möguleik- ain-a á útfærsl-u i 200 sjóm. með því fyrirkomulagi, sem stungið er upp á hér aö framan, eða jafnvel að taka upp hina gömlu reglu Noregs- og Dcmakonunga um lokað haf til fiskveiða milli þessiaira lan-da, nema eftir leyí- um, er veitt yrðu ákveðnu-m þjóðu-m, samkvæmit umsókn, um ákveðið — frekar stutt — árabll í senn. Leyfiin yrðu veitt af sameiginlegu fiski-málaráði,

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.