Morgunblaðið - 08.03.1973, Qupperneq 15

. a. u.. ... - -;i u iia s h"T9\ imj m .í g'^Jiw""? .1
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. MARZ 1973
15
Matthía* Mathiesen:
Algjört stjórnleysi í
eínahagsmálum ríkisins
MIKI.AR umræður urðu í Sam
einuðu þingi í fyrradag um van-
tráusttillögu Sjálfstæðisflokks-
ins. — I umræðunum tóku þátt
Geir Hallgrímsson, Matthías
Mathiesen, Jónas Ámason,
Magnús Jónsson, Bragi Sigur-
jónson, Ólafur G. Einarsson, Jón
Ármann Héðinsson, Halldór E.
Sigurðsson, Gylfi í>. Gíslason,
Magnús Kjartansson og Jóhann
Hafstein.
Matthías Mathiesen sagði m.a.:
Jónas Árnason sagði hér áð-
an, að landhelgissamningurinn
frá 1961 væri með þeim hætti,
að hann þess vegna vildi fyrir-
byggja að til valda gætu komizt
menn, sem stæðu að einhverju
slíku. Mig langar til þess að
vekja athygli þessa þingmanns
á þvi, að samningurinn frá 1961
er fyrsti samningurinn, sem
gerður er um 12 mílna landhelgi.
Landhelgin var færð út árið
1958 en það er fyrst 1961, sem
tókst að fá viðurkenningu á 12
mílna landhelgi. Og þetta er
fyrsta viðurkenningin, sem til
er um 12 milna landhelgi. Á
eftir komu svo fjölmargar þjóð
Matthias Mathiesen
ir. Og ég segi hiklaust, að hefði
þessi samningur ekki verið gerð
ur hefði þróunin í landhelgis-
málunum ekki orðið sú, sem
hún hefur orðið. Við íslendingar
stæðum ekki í dag frammi
fyrir því, að verja 50 mílur. Það
hefði dregizt á langinn að koma
áfram okkar málum í landhelg
inni ef þessi samningur hefði
ekki verið gerður.
1 upphafi naut ríkisstjómin
stuðnings 32 þingmanna. Það
er þegar farið að kvarnast úr
þingliði ríkisstjörnarinnar, hvað
þá um kjörfylgi hennar. Við
heyrðum einnig í gærkvöldi
heimiiiserjur þeirra frjálslyndra
og vinstri manna. Þær voru gerð
ar þjóðinni kunnar í útvarpsum-
ræðum og ég held einmitt, að
þær heimiliserjur séu talandi
tákn fyrir það samkomulag, sem
er í stjórnarflokkunum nú um
þessar mundir. Ég held, að slíkt
hafi ekki átt sér stað í um það
bil þrjá áratugi, ef ekki lengur,
að ríkisstjórnin hafi misst á
valdatíma sínum einn þingmann
úr hópi síns þingfylgis. Er hægt
fyrir forsætisráðherra að koma
hér í ræðustól og lýsa undrun
sinni yfir flutningi tillögu, þeg
ar umræður og tillöguflutningur
inn leiðir í ljós, að ríkisstjórnin
hefur misst þingfylgi. Strútur-
inn stingur höfðinu í sandinn og
heldur, að það sjái hann enginn.
Það voru sjálfumglaðir ráð-
herrar, sem fluttu mál sitt hér í
gærkvöldi. Vitaskuld reyndu þeir
að fegra störf og stefnu ríkis-
stjórnarinnar með mismunandi
háfleygum og fallegum lýsingar
orðum og með samanburði eins
langt aftur í tímann og þeim var
mögulegt, til þess að út úr þvi
kæmu einhverjar hagstæðar nið
urstöður. Hefði samanburðurinn
verið gerður miðað við daginn í
dag, hefði niðurstaðan hjá þeim
orðið þeim óhagkvæm og þess
vegna var það látið vera. Ég er
sannfærður um, að slíkur mál-
flutningur nær ekki að blekkja
kjósendur. Þeir gera sér grein
fyrir aukinni skattbyrði, fyrir
skefjalausri verðbólgu, fyrir al-
geru stjórnleysi í efnahags- og
fjármálum rikisins og þeir munu
ekki gleyma þvi. Enda þótt okk
ur sjálfstæðismönnum takist
ekki nú að losa þjóðina við þá
ríkisstjórn, sem situr og koma
fram kosningum, þá mun þjóðin,
þegar hún færi tækifæri til þess
losa sig við núverandi ríkisstj.
Ólafur G. Einarsson, sagði m.a.:
Ég get ekki látið hjá líða að
lýsa undrun minni yfir málflutn
ingi fulltrúa stjórnarflokkanna í
útvarpsumræðunum í gærkvöldi.
Þótt ýmislegt hafi heyrzt úr
þeirri áttinni undanfarin misseri
þá held ég að sá málflutningur,
sem þá var hafður í frammi
hljóti að slá öll fyrri met. Forsæt
isráðherrann taldi þessa van-
trauststillögu sem hér er til um-
ræðu, einbera sýndarmennsku,
sem flanað væri að á þeim tíma,
sem þjóðin þarf að standa sam
an og að þjóðin ætlist til annars
af þingmönnum sínum en blása
að ófriðareldi. Samgöngumálciráð
herra sagði að t'llagan hefði verið
flutt þegar Bjarni Guðnason, hv.
3. landskjörinn sagði sig úr þing-
flokki SF, en ráðherrann bendir
um leið á, að litið traust sé i
hálmstrái. Þetta eru nafngiftim
Ólafur G. Einarsson
ar, sem fyrri samherjar fá. Eftir
þeim orðahnippingum, sem far-
ið hafa fram á milli þessara 2ja
manna, þá kann nú þetta að vera
gagnkvæmt álit, en það er rétt
hjá ráðherranum að það er lítið
hald í hálmstráum, en mér segir
svo hugur, að það verði fleiri en
Bjami Guðnason, sem verði
hálmstrá í augum ríkisstjórnar-
innar á næstunni. Hannibal taldi
gleðilegan tímamótaatburð, að
Alþýðufiokkurinn hafi verið ófá
anlegur til að standa að van-
traustinu. Það hlýtur að hafa
dregið nokkuð úr gleði hans þeg
ar formaður Alþýðuflokksins
lýsti því yfir nokkrum minút-
um síðar að flokkurinn styddi til
löguna. Það er satt að segja dá-
litið furðulegt að Hannibal Valdi
marsson skuli ekki vera betur
upplýstur um fyrirhugaðar gerð
ir Alþýðuflokksins svona í allra
nánustu framtíð. Er ekki stefnt
að sameiningu? Eða er kannski
verið að kljúfa Alþýðuflokkinn
einu sinni enn? Ef til vill tekst
einhverjum ónefndum að verða
fjögurra flokka kljúfur áður en
Framhald á bls. 20
— Úrræðaleysi
Framhald af bls. 14
þeim flestum og látið þau lönd
og ieið.
Fyrst og fremst verður svo afð
vera um hnútana búið, að at-
vinnuvegir landsmanna hafi
rekstrargirundvöll. Tii þesis, að
hann verði tryggður verða frjáls-
ir samningar að byggjast aninars
vegar á greiðsiiiugetu atvinnuveg-
anna og hins vegar á réttmætri
hlutdeild launþegamna í þjóðar-
tekjunum. Þessu skilyrði var
ekki fullnægt, þegar ríkisstjórn-
in tók frjálsan samningsrétt að
hluta til úr höndum aðiia vinnu-
markaðarins með málefnasamn-
ingi sínum og loforðalista. Því
var ekki fuilnægt, er forsœtis-
ráðherra sagði við aðila vinnu-
mahkaðarins við saminiinigana
1971, að þeir skyldu bara fleygja
sér til sunda, þótt þeir sæju ekki
til lands. Og því verður ékki
fullnægt, ef fylgt verður stefnu
Lúðviks Jósepssonar, og samið
verður um kjör á togurunum, án
þess að vitað sé hvemig rekstr-
argrundvöllur þeirra verfcur
'tryggður.
ERLENDAR SKULDIR AUKIZT
UM 6500 MILLJÓNIR
Auk þess að rekstrargrund-
völlur atvinnuveganna er frum-
skiiyrði heilbrigðs atvinmu- og
efnahagsilífs, er annað skilyrði
að viðskfptajöfnuður haldist við
útlönd í vörum og þjónustu, að
jafnvægi sé milli framboðs og
eftirspumar, sem er frumskil-
yrði stöðugrar gengisslkrániingar.
Auðvitað getur ekki verið um
að ræða jafnvægi milli fram-
boðs og eftirspurnar, þegar þjóð-
arbúslkapurinin er rekinn svo, að
halli í viðskiptum vlð útlönd
skiptir þúsundum milljóna ár
eftir ár og er borinn uppi með
erlendri skuldasöfmun á þanin
veg, að á síðustu tveim árum
hafa fastar erlendar skuldir
aukizt um meira: en 50% eða um
6500 milljónir.
Forsætisráðherra sagði í ræðu
sinni, að kaupmáttaraukning
hefði verið meiri á tímabili nú-
verandi ríkisstjómar en áður, og
einkaneyzlan í hámarki. En hvaða
vandi er að sýna fram á kaup-
máttaraukningu eða neyzluauikn-
ingu um stuttan afmarkaðan
tíma, ef aukningin er borin uppi
af lánitökum.
Þrilðja grundvall.arskilyrðið til
þess, að um heilbrigt efnahags-
líf sé að ræða mieð þjóðinni er,
að likiSbúskapurinin sé rekinn
með fohsjálni. Þegar teikið er til-
lit til þess, að fjárlög hafa tvö-
faldazf á tveimur árum og þegar
tilli.t er tekið til þess, að fjár-
lög yfirstandamdi árs eru þeim
annmörkum háð, að stórar upp-
hæðir eru þar ekki meðtaldar,
þá er ijóst mál, að ríkisbúskap-
urinn er í raun rekinn með
greiðsl'uhalla, og sízt af öllu með
þeirri fonsjálni, sem nauðsynileg
er, tiíl að harnila á móti dýrtið
og verðbólgu. Þanrndg vantar í
fjárlögin 500 miiiljónir til niður-
greiðslina, samkVæmt viðurkenn-
ingu fjánmálaráðherra sjálfs,
160 milljónáir vegna bátaútvegs-
inis. Þá er óleyst mál fyrir ríkis-
sjóð, hvemig á að koma tog-
urunum á flot.
Það erljós't að ef ríkiábúskapur
inn á að vera rekinn með því að-
haldi, sem nauðsynlegt er, verð-
ur að stilila skattaálögunum í
hóf og hyggja betur að því en
gert hefur verið með fyrstu
sporum núv. hæstv. ríkisstj., að
ekki sé genigið óhæfilega í beina
skattheimtu. Hæstv. fjmrh. hrós-
aði sér af því í ræðu sinni hér
í útvarpsumr. í gær, að skatt-
vísitalan væri ákveðin 128 í stað
þess að ákveða hana 110 sem
breytingu á framfæirsluvísitölu
milli áranna 1971 og 1972, ella
gæfi til kynna. Skattvisdtalan
128 miðaðdst við þá hækkun á
akneninum laun'atekjum, sem
búast mætti við. Þetta hljómaði
ákaflega fagurlega. En við skul-
um nú kanna nánar, hvernig
þetta kemur niður, sérstaklega
| á hiinum lægst lauinuð-u. Það er
talið, að tekjur hinna lægst laun-
uðu eiins og þeirra, sem taka laun
samkv. lægsta taxta Dagsbrúnar
eða taxta hafnarverkamanna
hafi hækkað á milli þessara ára
um 33—38%. Skattvísitala 128
gerir það að verkum, að hlut-
fallsle-ga þyngist skattbyrðin á
hinum lægst launuðu. Og svo
var hæstv. félmrh. að hrósa sér
af því og múv. ríkisstj. að hugsa
aðallega um hag hinna lægst
laun'uðu. Það er ljóst, að leið-
rétta verður þetta óréttlæti, sem
þessu fólki er sýnt.
Mörg fleiri meginatriði í
skattal. þarfnast lagfæringar.
Meðal þeirra má niefna:
1) Að alim'ennar tekjur verka-
manin-a verði ekki skattlagðar og
persónufrádráttur miðaður við
það.
2) Að bid skattþrepa sé aukið,
svo að fólk með meðaltekjur
komist ekki strax upp í hæsta
skattstiga.
3) Að fólk greiði ekki undir
n-einum kringumstæðum meira
en heiming tekna til hins opin-
bera. ríkis og sveitarfélaga.
4) Að svo mifcl-u leyti, sem
eigi er unnit að draga úr eyðslu
hins opimbera, sem birtisit í því,
að í tíð núverandi ríkisstjórinar
hafa útgjöld fjárlaga tvöfaldazt,
verði te-kna a’flað með óbekuum
sköttum og í því sambandi
kannað, hvort uinn-t er að gera
þá kerfisbreytingu að breyta
söluskatti í virðisaukaskatt til
þess að tryggja öruggari skatt-
heimtu og örva framleiðsluaf-
köst.
5) Að feila gredðslu fjölskyldu-
bóta inn í skattakerfið og fella
þá niður samsvarandi útgjöld
ríkissjóðs og nú felast í fjöl-
skyldubótum m-eð fyrsta barni,
enda fái þeir, sem svo eru
tekjulágir, að þeir geti ©kki nýtt
persónufrádrátt, þá upphæð
greidda.
Stefna okkar sjálfstæðism-anna
hefur verið sú að skafitleggja
beri fremur eyðsCuna með óbein-
um sköttum en tekjuöflunina
með beinuim sköttum. Sú stefna
á vaxandi fyigi að fagna. Menn
gera sér grein fyrir því, að í kjöl-
far tekjuöflunar einstaklilnga á
sér stað verðmætasköpun í þjóð-
félaginu, sem við getum ekki
verið án, ef við viljum bæta lífs-
kjör almenn.ings í landiinu. En
núv. annmarka á skattakerfinu
sjá allir, að bamlaus hjón eru
komin upp í hæsta skattstiga,
56—57%, af hverri krónu eftir
að hafa 377 þús. kr. í tekjur. Og
fyriir hvert barn er aðeins um
persónufrádrátt að ræða að upp-
hæð 38400 kr.
FRIÐUNARRÁÐSTAFANIR
VANRÆKTAR
Þótt landhelgismálið sé tilfinn-
in.gamál hjá okfcur fslendingum
þá er það þess eðlis að
við verðum að kanna með
kaldri raunsærrí skynsemi, á
hvern hátt við tryggjum
bezt friðun fisfcstofn-anna og
yfirráð yfir veiðumum. Við
höfum átt i samningavið-
ræðuim við Breta og Vestur-
Þjóðverja, og þar hefur verið
talað um magntakmarkanir, en
af síðustu frét'tum og upplýsing-
um um leyndáaítlun Breta er
Ijóst, að þær eru ekki einhlítar,
enda er það haft fyrir satt, að
sá fiskur, sem Bretar fái fyrir
Austurlandi sé fremur þyrskling-
ur en þorskur, svo srnár sé hann.
Þess vegna verða að koma til
sókmartakmarkanir, svæðistak-
markanir, tímatakmarkanir og
friðunarráðstafanir, bæði fyrir
íslend-inga og útlendiinga, svo og
friðurra rráðsta fan.ir, er virða rétt
íslenzkra línu- og netabáta. Al-
meninar friðunaráðstafanir, sem
við hefðum getað sett einhiiða,
hafa verið vanræktar, og undir-
búningur að þeim látinn undir
höfuð leggjast.
MÁLFLYTJENDUR TIL HAAG
Þar sem Alþjóðadómstóllinn
hefur talið sig eiga lögsögu um
lögmæti útfærslunnar ve-rð-
um við og hljótum við að taka
til meðferðar með hvaða hætti
við eigum að reka mál okkar
fyrir AlþjóðdómsitólTiium. Við
skulum ékki leyfa okkur að fara
út í harðvítugar deilur um það,
ern skulum hugleiða þá kosti,
sem fyrir hendi eru.
Það er margt og ég hygg flest,
sem bendir til þess að við eigum
að reka mál okkar til sóknar
og vamar fyrir Alþjóðadóimstóln-
uim í Haag. Það er í fyrsta lagi
alveg ljóst, að það er skaði fyrir
málsitað okkar ef við gerum það
ekki. Ef málsástæður okkar eru
ektki skýrðar og rök okkar ekki
tiílgreind. Það er í öðru lagi ljóst,
að það er ávinningur fyrir okk-
ur að mæta. Við fáum með mál-
flutningi fyrir A1 þj óðadómstó]in-
um vettvang til þess að kynina
þörf ofckar fyrir staérri fiskveiði-
lögsögu. Við fáum vettvang til
þess að skýra fyrir þeim sem
mestan áhuganin hafa á fisikveiði
réttindum, í hverju ráðstafanir
okkar eru fúlignar og hvaða lífs-
hagsmunir liggja þar að baki.
Það værd ófyrirgefanlegt að
glopra úr höndum okkar þessum
möguleika, þessu tækifæri til
þess að vimna málstað okkar lið.
í þriðja lagi mundi það vera þá á
valdi okkar, hver gainguir máisins
yrði, hver hraði væri á máls-
meðferð dómstólsins. Hér á ég
ekki við, að við eigum með rétt-
arfarslegum brögðum að tefja
málsmeðferðina, en eðlilegar
ókkir okkar mundu felast í því
að leggja fram margvísleg gögn
um fiskstof-nana hér við land og
önniur atriði málsinis, sem geta
skipt máli við dómsúrskurð. Það
er og alveg Ijóst, að úrskurður
dómistólsins gengur þá ekki fyrr
en hafréttarráðstefmjrmi er
lokið. I fjórða lagi tel ég, að við
séum í raun og veru jafmháð úr-
skurði dómstólsins, hvort sem
við maétum eða mætum ekki. Við
getum með sama hætti fmmfylgt
’ögsögu okkar. En í f'mmta og
síðasta lagi er trú okkar á mál-
stað okkar svo sterk, að við höf-
um lög að mæla, að úrskurðuir
dórmstólsins hljóti að ganga okk-
ur í vil. Verður hann þá loka-
sigur okkar í þessu máli.