Morgunblaðið - 03.04.1973, Qupperneq 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 1973

hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóri og afgreiðsla Aðalstræti 6, sfmi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sfmi 22-4-80.
Askriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasðlu 18,00 kr. eintakið.
Otgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúf
Fréttastjóri
Auglýsingastióri
eim er þekkja vinnubrögð
kommúnista kemur ekki
á óvart, að þeir hafa
nú um nokkurra mánaða
skeið rekið undirróður gegn
nokkrum samstarfsmönnum
sínum í ríkisstjórninni og
stjórnarflokkunum en þó
fyrst og fremst Bimi Jóns-
syni, forseta Alþýðusam-
bands íslands. Raunar má
segja, að kommúnistar hafi
byrjað áróðursherferð sína
þegár í desember, er tillaga
lá fyrir frá Samtökum frjáls-
lyndra og vinstri manna um
gengislækkun krónunnar.
Fyrst og fremst var lögð á-
herzla á rógsherferð gegn
Birni Jónssyni í verkalýðs-
hreyfingunni. Síðan sendi
Alþýðubandalagið út dreifi-
bréf til helztu trúnaðar-
manna sinna og hefur þetta
dreifibréf verið lesið upp á
fundum Alþýðubandalagsins
víðs vegar um landið, en í
því er veitzt harkalega að
Birni Jónssyni og Karvel
Pálmasyni, tveimur þing-
mönnum stjórnarflokkanna.
Nú er undirróðursherferð-
in að koma upp á yfirborðið
í kjölfar þeirrar yfirlýsingar
Hannibals Valdimarssonar,
félagsmálaráðherra, að hann
telji rétt, að íslendingar
sendi málflutningsmann til
Haag. í nýútkomnu tölublaði
af einkamálgagni Lúðvíks
Jósepssonar, sjávarútvegs-
ráðherra, sem gefið er út á
Neskaupstað, birtist forystu-
grein, þar sem óvægilega er
ráðizt að Samtökum frjáls-
lyndra og vinstri manna og
helztu forystumönnum þeirra
samtaka.
Þar segir:
„Einn fimmmenninganna,
Bjarni Guðnason, hefur hætt
óskoruðum stuðningi við rík-
isstjórnina og sat hjá við at-
kvæðagreiðslu um vantrausts
tillögu sjálfstæðismanna. Op
inber ástæða þeirrar afstöðu
er gengislækkunin, sem aðr-
ir þingmenn flokksins knúðu
fram í desember með hótun-
um um stjórnarslit ella. Var
þar fyrst og fremst að verki
Björn Jónsson, sem virðist
gera allt sem hann getur
stjórninni til bölvunar, þótt
honum finnist ekki tímabært
að snúast opinberlega gegn
henni. . . . Og markmiðið er
það eitt að fella ríkisstjórn-
ina. Er ekki annað að sjá, en
að Björn og Karvel stefni að
því að koma henni á kné. . . .
Og nú hefur annar af ráð-
herrum flokksins sem jafn-
framt er formaður hans bit-
ið höfuðið af skömminni.
Hann hefur tekið afstöðu
með stjórnarandstöðunni en
gegn ríkisstjórninni í land-
helgismálinu og er því sam-
þykkur að af hálfu íslend-
inga verði mætt fyrir Haag-
dómstólnum og vald hans til
að skammta Íslendingum
landhelgi þar með viður-
kennt . . . það er því alvar-
legt mál, þegar eixm af ráð-
herrunum snýst öndverður
gegn stefnu stjórnarinnar,
sem einróma hefur verið
staðfest af Alþingi.“
Eftir þessi vinsamlegu um-
mæli um nána samstarfs-
menn í ríkisstjórninni, segir
málgagn Lúðvíks Jósepsson-
ar: „Það er kominn tími til
þess, að Alþýðubandalagið og
Framsóknarflokkurinn stöðvi
yfirgang Samtakanna. Það
er kominn tími til þess að
þeir segi: Hingað og ekki
lengra. Annað hvort skulu
þeir sýna ríkisstjórninni
fulla hollustu eða málið
verður lagt undir dóm kjós-
enda. Raunar átti að gera það
þegar í desember er Samtök-
in settu fram úrslitakosti
sína og knúðu fram gengis-
lækkun.“
Af þessari tilvitnun í Aust-
urland, einkamálgagn Lúð-
víks Jósepssonar, má ljóst
vera, að ekki hefur sam-
komulagið í stjórnarherbúð-
unum batnað undanfarnar
vikur nema síður væri.
Ólíklegt má telja, að forseti
ASÍ sitji þegjandi undir
slíkum ásökunum og enn
ólíklegra, að hinn skapmikli
félagsmálaráðherra sætti sig
við slíkar árásir af hálfu
Lúðvíks úr launsátri. Því
að það skyldi þó aldrei vera
svo, að Lúðvík sjálfur hafi
skrifað þessa forystugrein
Austurlands? Hitt er
auðvitað deginum ljósara, að
sú ríkisstjóm sem byggir á
svona samstarfsanda er ekki
stjórnhæf.
VEGIÐ ÚR LAUNSÁTRI
Hrönn Steingrímsdóttir og Arnar Jónsson.
Leikfélag Reykjavíkur:
Pétur og Rúna
HÖFUNDUR:
BIRGIR SIGURDSSON.
LEIKSTJÓRI:
EYVINDUR ERLENDSSON.
LEIKMYND:
STEINÞÓR SIGURÐSSON.
Pétur og Rúna er dæmi-
leikrit úr islenzku hversdaigs-
líifi. Það sýnir okkur viöbrögð
nokfcurra einstakiinga, eða
aðallega eins einstafcliings, við
hinu félagslega umhverfi. Hin-
ar mákliu svei'flur i ísilenzku
efnahagslífi og óstöðugleiki
kránunnar valda þvt, að menn
þurfa að afla mi'kils fjár á
stuttuun ttona til þess að geta
eigmazt það sem varanJegra er
en þessi hverfula króna,
nefnilega það sem mölur og
ryð geta grandað. En fyrir
flest fólk eru mifclir peninigar
á stuttum tíma aðeins fáan-
legir með mikilli vinnu — og
það er einmitt það, sem Pétri,
aðalhetju leikritsins, líkar
ekki, hann vill ©kiki að menn
selji sig svona gjönsamlega
Muitunum, steinkössum og
húsgögnum og gleymi því
alveg að lifa. Hann vili ekki
taka þátt í lífsgæðakapp-
hiaupinu, hanm vili aðeins
vitnna dagvinnu og hafa þar
fyrir utan tima til að lifa.
Hamin segir okkur ekfci mikið
um það, hvað hann eigi við
með þessu, hvað hann ætli að
gera, hamm ætlar bara að lifa,
vera ©kkert að þræla sér út,
og eigœnfegia verður það að
segjast, að hamrn hefur mjög
gaman af þvi, að gera ekfci
það sem flestir gera, hann
hefur gaman af því að vera
á móti og kannski er það höf-
uðtilgangur hams. Hanm er
ISka mikið á móti mörnmu
simmi, sem fór í bransamm á
mieðam paJbbi hams var úti á
sjó. Það er allt mjög skiljan-
iegt. Hitt folfcið í leiikritinu
er Mfca mjög skiljamfegt og
vemjulegt fólk. Rúna er kona,
hún eliskar Pétur, það kernur
að visu að þvi að hún næstum
því svikur hamn, en hún
Stenzt raunina og stendur
áfram við Miðina á mamnin-
um Sínaim. Móðir Péturs er
venjuleg jarðnesk kona, sem
metur lifsgæðim og góðar
ástÍT mieira en imymdanir.
Bróðir Rúnu er umgur at-
hafniaimaður eims og hamm á
að vera, nema hvað hann er
kamnsiki örlítið um of sér-
einkenndur og eimfaldiur. Vin-
kona Rúnu, Kiddý, er vemju-
feg stúlfca, sem gitfzt hefur
dugteguim lifsgæðafcapphlaup-
ara og er auðvitað mótuð af
því. Kunmángi Péturs, Manmi,
er fullorðinm verkamaaður, ltfs-
reymdiur og dálítið vomsvikimm.
Pétur kemst í þá aðstöðu
að ráða afstöðu starf-smamma
fyrirtækis mágs síns til yfir-
vinnumnar og hanm notfærir
sér það. Líklega hefur honum
alitaf verið heldur ilia við
Palla-púkk.
Dæmi-leikur: Pétur og Rúna
er ekki ieikrit um sérstæða
eimstaiklinga og sérstæða
neynslu þeirra. Það er heldur
ekki 'teiikrit um hughreiman
og frjálisan huigsjómamamm,
sem vili berjast af óeigin-
gjörmum hvötum fyrir með-
bræður sina. Pétur er samt
ekki bara fúliiy-ndiur upp-
reisnarseggur, sem er aðeins
að þessu til þess að skemmta
sjáilífuim sér, reyndar kannski
mestan part þanmáig, en hug-
sjómán á liik§L sinar rætur í
homum þó að lítið fari fyrir
frelsinu. Og það er einmitt
þess vagma, sem við ættum
að geta skilið hanm, allt heið-
ariegt fólk hlýtur að bugsa
eins og hann: við li'fum efcfci
til þess að vinma, við vinmuirn
til þess að lifla.
Sviðsetnimg Eyvimds Erlemds
soruar er mjög kummá'ttusam-
fega urnnin og peirsónurmar,
sem hann hefur skapað í sam-
starfi síniu við teikaramia sam~
kvæmar og skýrar, sérstalk-
lega aðalpersónumar, Pétur,
leikimm af Ammajri Jómssymi, og
Rúma, feikin atf Hrönm Steim-
grimsdóttur. Manmi Jóns Siig-
u rbj örn ssonar er líka heiillegri
og ánœgjulegri persóma en ég
hef fengi séð Jón túlfca. Bíl-
stjóri Karls Guðmumidssanar
er einmig mjög vefl heppmiuð
persóna, sama giklir líkíegia
um vinmutfélaga Péturs Ein-
arasomar. Önmur hiutverfc leik-
ritsims orfca fcamnsfci frefcar
tvimæflis. Móðir Péturs, leikin
af Sigríði Hagailí'n, er að mimni
hyggju óskýr persóma, mér
kemiur húm fyrir sjónir eins
og verið sé að reyma að raða
einhverju samam, sem efcki
mymdar neina heild. Vlnfcon-
an Kiddý, feifcin atf Margiréti
Helgu Jóhammsidóttur, verður
að teljast mjög undariega séð
aí feikstjóramum, ég ætla að
Sleppa öllum likingum, en
Kiddý feikritsins er mjög lag-
ieg stúika „klædd samlkvaamt
nýjustu tízku án þess að vera
tildursleg". 1 texta verksims
drékfcur húm liika sína kók-
flösiku með Rúrnu atf ánægju
— húm hefur him® vegar tekið
aðra stefmiu í lítfinu en Rúna,
saimit voru þær einu sinná vin-
konur, það þarf að vera trú-
fegt, em það er það etoki i þess-
ari túltoum. Bróðirimm, Pailii-
púfclk er ýkt og ósemmileg
persóna í túltoum feifcstjórans
og Sigurður Karissonar, yfir-
spemmtur, flaitur, efckert nerna
skrautlfegt yfirborðið.
Það má vena að það sé
noktour hrestur í leifcritinu,
iinnri togstreita á milli þess
að vera dæmi-feikur þar sem
dænmigervinigar (týpur) eru
látmir stamda fyrir vemjulegt
fólk og þess að vera dæmd-
teikuir með venjiutegu fólki.
Mig grumar að það sé mifclu
mær því að vera hið síðar-
neflnda — og það hefði verið
heppifegri pólitik hjá feik-
stjónamium að berja i brestina
með því að leggja persónum-
a.i' flrá þvi sjónarmiðd.
Leilkmytnd Steiniþórs Sig-
urðssonar skilar stfnu vel.
Pétur og Rúna er ágætt
verfc, timabært og halflt og það
er gaman að vita tiil þess að
Eyvimdur Elrlendsison er aftur
farinm að starfa við alvöru-
leiikhús.
Þorvarður Helgason.