Morgunblaðið - 04.04.1973, Page 23

MORGUNHLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. APRJlL 1973
23
OPIÐ BREF
til Dagrúnar Kristjánsdóttur
og reykvískra húsmæðra
Heilar ogj sælar, húsmæður
góðar!
Ég geri mér það i upphaíi
Ijóst, að það er mikið í fang
færzt að skrifa ykkur bréf, kæru
húsmæður Reykjavíkurborgar.
Það er þó ekki skammarbréf,
sem ég vildi þurfa að senda ykk-
ur, og þá síður gæti um ástar-
bréf verið að ræða, — til þess
er ég bæði orðinn of gamall, og
enda sendir það enginn opið til
sinnar elskulegu. En það er um
matinn og málefnin, sem mig
langar að spjalla við ykkur,
kæru húsmæður.
Það var nú nýlega, að í sjón-
varpinu var viðtal við Dagrúnu
Kristjánsdóttur um verðhækkan-
ir á okkar kjarngóða íslenzka
sveitamat — og þá nýlega höfðu
reykvískar húsmæður á fundi
sínum samþykkt að hætta að
kaupa landbúnaðarvörur vegna
nýorðinna verðhækkana á þess-
um vörum.
Ekki lái ég ykkur, húsmæður
góðar, þótt ykkur ofbjóði þetta
háa verð, ég held að bændum of-
bjóði það ekkert siður, og hafi
siður en svo óskað eftir því sér
til handa, því svo aum sem af-
koma bænda var áður, þá batn-
ar hún síður en svo við þessar
hækkanir.
En hvernig má það vera, gæt-
uð þið spurt, húsmæður góðar,
að afkoma bænda batnar ekki
við snarhækkandi verð á afurð-
um búanna. Engum er láandi
þótt þannig sé spurt. En svarið
verður einfaldlega ekki ósvipað
og þið gætuð sjálf svarað þeirri
spurningu, hvort afkoma heim-
ila ykkar batnaði ekki við hækk-
að kaup, sem heimilisfaðirinn
fær til að flytja í búið ykkar,
eða þið sjálfar vinnið fyrir. En
ég þarf ekki að fá svar ykkar,
— ég veit n.l. að kauphækkunin
vegur ekki í öllu falli upp á
móti þeirri dýrtíð, sem þið verð-
ið nú við að búa vegna hækk-
andi verðlags. Og til hvers er
þá unnið? Þó er þetta nokkuð
misjafnt — það fer eftir því í
hvaða launaflokki heimilisfaðir-
inn er, og hvort fjölskyldan er
barnmörg eða fátt er í heimili,
en gegnum sneitt mun hagurinn
sáralítill eða enginn, ef hann
er þá ekki öfugur — negatífur.
— Jafnvel þótt kaupið hækki
um kr. 2.500.00 — kr. 7.000.00 á
mánuði, eftir mismunandi launa-
flokkum.
En það var ekki þetta eitt,
sem freistaði mín til að skrifa
ykkur bréf, mínar elskulegu hús
mæður í Reykjavík, heldur hitt,
af hverju þið tókuð eingöngu
landbúnaðarvörur fyrir á dag-
skrá ykkar, og aðeins þær einar,
og beitið svo skelegglega áhrifa-
mætti ykkar um fordæmingu
þeirra vara einna. Við kaupum
lika landbúnaðarvörur hér upp i
sveit, og okkur þykir þær sjálf-
um dýrar, bændunum, en við
kaupum líka margar aðrar vör-
ur, bæði innlendar og innfluttar,
og það er síður en svo, að okkur
þyki þær ódýrar. Við getum bent
á óteljandi vörur, sem hækkað
hafa gífurlega í verði nú síðustu
árin, einnig nú síðustu mánuði
og daga. Það yrði endalaus listi,
sem við gætum skrifað upp þvi
til staðfestingar.
Ég hefi á stundum hlustað á
hina ágætu húsmæðraþætti Dag-
rúnar Kristjánsdóttur, og margt
hefir hún um þau efni vel sagt.
Má þar um ekki sízt nefna hvatn
ingu hennai til húsmæðra um
hollustuhætti hinna ýmsu land-
búnaðarvara. En það er vitan-
legt, að án þessarar vöru hefði
hin islenzka þjóð ekki lifað í
gegnum aldirnar í sínu harðbýla
og kalda landi. Mann furðar því
alveg á þeirri kenningu, sem nú
skýtur upp kollinum, að nú skuli
hinar sömu húsmæður hvattar
til að setja kaupbann — þ.e. verk
fall — á allar slíkar vörur, en
þess í stað brýnt fyrir þeim að
gefa börnum sínum og vinnandi
eiginmönnum, já, ég veit ekki
hvað: öl, sykurvatn, sítrónusafa,
eða hvað það nú kallast, eða í
bezta máta fisk, sem er þó kom-
inn í uppundir 100 kr. kílóið. Ég
veit svo ekki hvað i deserinn á
að koma. En þetta tel ég ekki
vera réttu leiðina til áhrifa á
verðlagið I landiriu — eða dýr-
tíðarpláguna.
Rafmagn, sími, hitaveitugjöld,
strætisvagnar, og öll möguleg
þjónusta, ásamt innfluttri mat-
vöru, hreinlætisvörum, fatnaði,
sjónvarpi, útvarpi, svo eitthvað
sé nefnt af hreinu handahófi, allt
hækkar þetta vegna kauphækk-
ana, og hækkana á erlendum vör
um. Þetta er einnig stór liður,
ásamt mörgu fleiru, í okkar dag-
lega lífi. En af hverju er þessu
öllu sleppt, þegar jafn áhrifa-
mikil stétt eins og húsmæður
þinga um dýrtíðarmál?
Landbúnaðarvörur hækka
vegna hækkaðra vinnulauna í
ótal mörgu formi, flutnings- og
vinnslukostnaður, sem er vegna
kauphækkana. Áburður, vélar og
verkfæri, fóðurbætir og ótelj-
andi reksturskostnaður hækkar
gífurlega. En hvar ætti að taka
fjármuni fyrir öllum þessum
aukna kostnaði, ef varan hækk-
aði ekki í útseldu verði. En þrátt
fyrir þetta hækkandi verð, virk-
ar þetta í öfuga átt til hagsbóta
fyrir bændur. Og aftur spyr ég:
hver er þá ávinningurinn að öllu
þessu brölti í trú á vaxandi vel-
gengni vegna hækkaðs kaups,
sem enginn vill svo sleppa af, —
þegar árangurinn er ekki meiri
né betri.
Allar rekstrarvörur eru bænd
um til skuldar reiknaðar um
leið og þær eru teknar út i við-
skipti þeirra í viðkomandi verzl-
un, rétt eins og húsmóðirin verð
ur að greiða sína vöru við búðar-
borðið, um leið og hún tekur
hana út. En ef bóndinn á ekki
peninga til að borga þéssa vöru
með, sem stundum skiptir hundr-
uðum þús. króna, — t.d. áburð-
ur, véla- og tækjakaup ýmiskon-
ar, fóðurbætir, girðingarefni,
ræktunarvörur o.fl., verður hann
að borga 11% vexti í viðbót við
kaupverðið. Og eftir því sem var
an er dýrari, eftir þvi meiri vext
ir, og þannig koll af kolli. En
fjórða partinn af öllu mjólkur-
innleggi, eða 25%, fá þeir ekki
greitt fyrr en á öðru ári eftir
að það er framleitt. Það virkar
því þannig, að mjólk, sem lögð
var inn í janúar nú i vetur, fæst
ekki greidd að einum fjórða
hluta fyrr en í maí—júni 1974,
eða eftir um það bil 18 mánuði.
Sama er með afurðir sauðfjár.
Mundi nú ekki reykvískum
húsmæðrum þykja það nokkuð
strembið, að þurfa að lána af
kaupinu sínu — eða manna sinna
— frá þvi í.janúar í vetur og
fram í júni 1974, að einum fjórða
hluta. Ég myndi ekki lá þeim
það. En svo þar að auki, — að
þá loks þetta kaup þeirra yrði
greitt, hvað myndu þær þá segja,
ef 20—30% vantaði þá á það, að
fullborgað væri samkvæmt gild»
andi samningum, eins og svo oft,
og oftast, hefur vantað á grund
vallarverð til bænda. Og ekkert
hafa bændur upp á að hlaupa S
þeim efnum nema kaupið sitt,
ekki einn einasti eyrir er reiknað
ur þeim til vanhalda eða skakka
falla á nökkurn hátt. Já, þá
mættu þær svei mér taka sig
saman i andlitinu til áhrifa, og
ég myndi ekki lá þeim það.
Nú er það ekki heldur svo, að
ég sé að amast við kröfum ykk-
ar blessaðra húsmæðranna á
gang dýrtíðarmálanna. Það á ful]
an rétt á sér að öðru leyti en
því, að taka pUtaf fyrir fram-
leiðsluvörur einnar atvinnustétt
ar þjóðar okkar, þeirrar atvinnu
stéttar, sem sannanlega á und-
anförnum árum — ef ekki alltaf,
— hefir veiið sú langsamlega
lægst launaða af öllum stéttum
í landi voru.
Þó er það síður en svo, að þið,
reykvískar húsmæður, séuð öf-
undsverðar af kjörum ykkar.
Sannleikurinn er sá, að þið eruð
margar frekar aumkunarverðar
fyrir það, að i raun og sannleika
mættuð þið helzt engan mat
kaupa fyrir heimilið ykkar, ein-
ungis vegna þess, að þótt i mörg
um, alltofmörgum tilfellum,
bæði hjónin vinni svo sem fram
ast er unnt — alla tíma ársins,
— þá dugar kaupið hart nær
fyrir litlu meira en húsakostn-
aði, sköttum, fötum og kostnaði
við að komast úr og í vinnuna.
Ég þarf ekki að nefna tölur í
þessu sambandi, þótt ég hafi
þær til reiðu, ég veit að þið
þekkið þetta, og tölurnar með.
Þetta er sú sorgarsaga, sem allt-
of mörgum er kunn.
En af hverju, kæru húsmæður,
tókuð þið ekki þennan þátt dýr
tíðarinnar inn í prógrammið á-
samt með landbúnaðarvörunum,
vexti og afborganir og skatta af
rándýrum húsakaupum, eða okur
húsaleigu, eða hina 'nrikalegu
skattpíningu, þegar m.a. meira
en helmingur af launum manna
er tekinn i skatta. Allt þetta er
litlu eða engu betra að glíma
við en dýrt smjör og kjöt.
Ég er ekki heldur að álasa
ykkur fyrir að taka verðlag land
búnaðarvara til meðferðar á dag
skrá ykkar, — síður en svo, —
en aðeins að lá ykkur að taka sí
og æ það eitt út af fyrir sig út
úr þeim endemis vítahring, sem
dýrtíðarskrúfan hefir snúizt í
allar götur frá byrjun.
En ef þið vilduð nú taka á
ykkar dagskrá að vinna að því
að færa þetta verðlag — og kaup
gjald niður í það, sem var áður
en þessi hækkun kom til fram-
kvæmda, — þá er óhætt að lofa
ykkur því, að bændur munu til
þess veita ykkur fullan stuðn-
ing, og mundu engu frekar fagna
en ef það tækist. Því það er n. 1,
svo skrítið með þetta allt sam-
an, að þeirxa ávinningur af öllu
þessu dýrtíðaræði er sízt þeim í
hag.
Nú, ef alvara er gerð úr því,
að þið kaupið ekki framleiðslu-
vörur bænda og þær ekki selj-
ast, — þá er líka ráð til við
því, — þeir koma bara til ykkar
á mölina, bændurnir, og hætta
einfaldlega að ala fé og kýr, og
einhver ráð verða áreiðanlega til
að hýsa þá þar ekki síður en
blessaða Vestmannaeyingana,
sem líka urðu að yfirgefa heim-
ili sín, þó með öðrum hætti væri.
En að lokum, húsmæður góð-
ar, vil ég nú skora á ykkur, og
treysti ykkur til þess betur en
nokkrum öðrum, — að þið takið
á dagskrá ykkar, með öllum
þeim samtakamætti, sem þið haf
ið yfir að ráða, hið eilífa, marg-
rædda dýrtíðarvandamál. Það
hefir karlmönnunum í öllu þeirra
veldi enn ekki tekizt að ráða við,
en alltaf aukið við vandann og
magnað. Og ef ykkur ekki tekst
það heldur — fer maður að trúa
því, að það sé eitt af þeim lög-
málum lífsins, sem hver og
einn verði undir sinni sæng að
hafa. Ykkar máttur er stór, það
hefir sýnt sig á svo mörgum
sviðum, og það væri verðugur
þáttur í baráttu ykkar í frelsis-
sögu fyrir jafnrétti og bræðra-
lagi, ef þið gætuð brotið þennan
draug niður í skuggann, en það
gerist ekki með því, að taka
einn þátt hans til meðferðar, en
gleyma hinum. Annars gæti
hann upp vaknað ennþá verri
viðureignar en hann nokkurn
tíman áður var.
Með beztu kveðju.
Jens í Kaldalóni.
— Slagæö Vest-
mannaeyja
Framhald af bls. 17
mæla skrið hraunsins, og
fylgjast nxeð mælingum, fjöll
um og hólum, eins og Flökk-
urunum, niður hraunstraum-
inn. Þeir fylgjast m.a. með
hæð nýja fjallsins, sem örðið
er 253 metrar á hæð. Þeir
senda oft tölur sinar beint tii
Raunvísindastofnunar í síma
og fá þær reiknaðar í tölv-
unni og geta þannig haft
handbærar tötur fljótt og vel
fvrir iarðfræðinga og aðra að
átta sig á.
Þá er ótalin sú starfsemi í
Gagnfræðaskólanum, sem hef
ur bækistöð í leikfimishús-
inu og er ekki sízt mikilvæg.
Það er mötuneytið, þar sem
borða um 300 manns, flestir
þeir sem i Eyjum starfa. En
annar matarstaður er Hótel
HB. Mötuneytið í Gagnfræða
skólanum flúði þangað úr
mötuneyti Isféiagsins, en þar
höfðu björgunarmenn og
starfsmenn allir borðað frá
fyrsta gosdegi. Og sem fyrr
rekur mötuneytið Sigur-
geir Jóhannsson, matsveinn.
Nú hefur starfsliði heldur
fjölgað hjá Sigurgeiri, sem
stóð nær einn uppi sólar-
hringum saman fyrstu gos-
vikuna, sem frægt er orðið,
og veitti þúsundum manna
mat. Nú hefur hann 14
manns í vinnu.
Nægir eru samt erfiðleik-
arnir. Eftir að rafstöðin í Eyj
um fór undir hraun, var
mötuneytið nær rafmagns-
laust í 3 sóiarhringa. Lítill
mótor dugði til lítils meira
en að laga kaffi. En nú er
að koma stærri mótor
og hægt að fara að elda
sæmilega, sagði Sigurgeir.
Að gagnfræðaskólanum er
jafnan mikill straumur af
fólki i bílum og gangandi,
ekki sizt á matmálstím-
um. Þar er nú miðstöð Vest-
mannaeyja. — E. Pá.
Þakkarávarp
ÉG ÞAKKA mnilega öllum, sem
sýndu mér vinsemd á afmæli
mínu 23. febr. s.l. Ég þakka gjaf
ir, skeyti og hlýjar kveðjur. Ég
þakka kirkjukór Glaumbæjar-
sóknar fyrir stórhöfðinglega
gjöf, sem mér var færð heim á
heimili mitt.
Alveg sérstaklega þakka ég
Skagfirðingáfélaginu og Skag-
firzku söngsveitinni í Reykjavík
fyrir blómagjafir og ógleyman-
legar móttökur fyrr og síðar. —
Lifið heil.
Jón Björnsson,
Hafsteinsstöðum.
BílagarÖur
Mercedes-Benz 250 S, 1967.
Peugeot Station, 1971.
Taunus 17 M Super, 1970.
Opel Caravan, 1970.
Opel Commandore, 1968.
Vauxhall Viva GT, 1970.
Bílar fyrir alla. - Kjör fyrir alla. -
Hvergi betri kjör.
BÍLASALAN BÍLAGARÐUR.
Innisýningarsalur, sími 53188.
Jón Rúnar Oddgeirsson.
ir-1 main I—p»U||l||
Röntgentæknoskólinn
Reykjnvík
Nýir nemendur verða teknir í Röntgentæknaskól-
ann á þessu ári og hefst kennsla 15. ágúst 1973.
Inntökuskilyrði eru samkvæmt 4. gr. reglugerðar
um röntgentæknaskóla:
1. Umsækjandi skal vera fulLra 17 ára.
2. Umsækjandi skal hafa lokið landsprófi mið-
skóla eða gagnfræðaprófi með fyrstu einkunn
í stærðfræði, eðlisfræði, íslenzku og einu er-
lendu máli.
3. Umsækjandi, sem lokið hefur stúdentsp-rófi,
hjúkrunarprófi, framhaldsdeild gagnfræðaskóla
eða hefur tilsvarandi menntun, skal að öðru
jöfnu ganga fyrir um skólavist.
4. Umsækjandi skal fra-mvísa læknisvottorði um
héilsufar sitt.
Áformað er að taka inn 15 nýja nemendur og er
þeim, sem sent hafa skólastjórn fyrirspurnir um
námið, sérstaklega bent á, að slíkar fyrirspurnir
verða ekki taldar sem umsóknir.
Umsóknir, sem greina aldur, menntun og fyrri
störf, ásamt meðmælum, skulu hafa borizt fyrir 15.
maí 1973 til skólastjóra, Ásmundar Brekkan, yfir-
læknis, Röntgendeild Borgarspítalans, sem jafn-
framt mun veita nánari upplýsingar um námið.
Skólastjórn Röntgentæknaskólans.