Morgunblaðið - 20.07.1973, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ — FÖSTUDAGUR 20. JÚLÍ 1973
Sumarsýning 1973
EINS og allir vita eru aðeins
fáár mánuðir liðnir, síðain mynd-
listarhúsið á Miklatúni tók til
starfa. Reykvíkingar hafa fagn-
að tilkamu þeissa húss á við-
eigandi hátt. Þeir hafa fjölmiein.nt
þangað og sýnt meiri áhuga en
notokru sinni fyrr á lifandi merni-
ingarstarfsemi. Vonandi er þetta
aðeins byrjun á víðtœtou og far-
saalu starfi, en til að svo megi
verða, verður ekki hjá þvi kom-
izt að móta starfsami sjálfs húss-
in á einn eða annan hátt. Það
er imikið starf að hefja rekstur
sliks húss, og þar eru margir
tálimar, sem yfir verður að stíga.
Þá má ekiti gleyma því, að þeir,
sem að starfsemi hússins standa,
verða að láta sér detta ýmislegt
í hug, þannig að ekiki verði um
grafhýsi að ræða heldur athafna-
stað, sem haldi athygli Reykvík-
inga jafnan vakandi.
að sjá þá myndlist íslenzika, sem
er í eigu einstaklinga, nema við
örfá tækifæri. Því er það meira
en forvitnilegt að sjá einkasöfn
opiniberlega og samnarlega tími
til kominn, að byrjað sé að
kynna almenningi, hvernig og á
hvaða hátt lis'averkasöfn ein-
staklinga verða til. Hér er þetta
gert, og ég vona, að fólk kunni
að imseta þá tilraun og notfæra
sér hana. Verði svo, er ekki
nokkur vafi á því, að sýningum
slíkra safna verður haldið áfram
á Miklatúni. Auðvitað verður þó
engu sliegið fcstu um þetta nú.
Öll starfsemi hússims hlýtur að
mótast á löngum tíma, og
reynsla og framvinda mála
hljóta að verða þar aðalatriði
hverju sinini. Eitt má heldur eikki
misskilja í sambamdi við þessa
sýni.ngu. Hún er hvorki hugsuð
sem yfirlitssýning á verkum

.....m
„Prestshúsið", eftir Gunnlaug Scheving.
Eirnn þátturinr í mótun starf-
semi hússins er sýning sú, er nú
hiefur verið sett saman, og ef til
vi'i'l verður upphafio að siwiar-
starfi hússins í framtíðinni. Hér
er farið út á allóvenju ega braut,
þ. e. einkasafn aí verkum eins
listamanns hefur verið fengið ti'l
sýnis, en síðan byggt utan um
það með hluta af samtímalist
þess málara. Það er hluti af einka
safni dr. Gumnlaugs Þórðarsonar
og frú Herdisar Þorvaldsdóttur
lei'kkonu á verkum eftir Gunn-
laug Scheving, sem hér er á ferð
og myndar kjarna sýningarinn-
ar. Ég man ek'ki eftir, að þetta
hafi verið gert hér áður, og er
því um algera nýjung að ræða.
Almenningur á þess engan kost
Gunmlaugs Schevinigs né heldiur
sem mimningarsýniing, en Gunn-
laugur Seheving lézt, eins og
kunnugt er, í desemiber siíðast-
liðnum. Hann var einin af vin-
sælustu listamömmum þjóðarinn-
ar, og þau verk, sem hér eru til
sýnis, skýra fylli'lega ástæðuna
fyrir því. En hinn sérstæði og
ógleymanlegi maður að baki
þessara verka liður ekiki úr
minni þeirra, er hann þekktu, og
Mkllega hefur enginn verið hon-
um eins handgengiinn og einmitt
eiga-ndi þessa mi'kla safns af
listaverkum hans, dr. Gunnlaug-
ur Þórðarson.
Á Sumarsýningu ’73 eiga 15
listamemn verk sín, og er hver
fyrir sig allvel kynintur. Þar
| Kodak 1 Kodak 1 Kodak 1 Kodak « Kodak
gefst gott tækifæri tii að sjá,
hve breitt svið islenzkrar mynd-
listar má sýna með vertoum
fárra méinna. Þessi sýning nær
því ekiki að sýna neinn þver-
Skui’ð af íslenzfcri list, en óhætt
er að segja, að þar sé sýnishorn
af því, sem að undanfömu hefur
verið efst á baugi, þó e'kki það
allra nýjásta, enda höfðu sex
ungir listamenn verið með verk
til sýnis fyrir nokkrum dögum
á sama stað. Aðeins einn mynd-
höggvari úr hópi þeirra ungu
manna á verk á sumarsýning-
unni. Éig setla ekki að fjölyrða
um þátttakendur í sýn ngunni
að sinni, en ætla hins vegar að
segja lítið eitt frá þvl, hvernig
þetta milkla safn af verkum
Gunnlaugs Sohevings varð ti, en
það er gott dæmi um, hvernig
einfcasöfn s'kapast.
Sagt hefur verið, að einkasöfn
af listaverkum verði aðeins til
vegna sérlegrar ástríðu þess, er
nýtur listar, eða vegna náins
persónulegs samhands milli
listamanna og safinara. 1 því til-
viiki, sem ég æt'la nú að skýra
frá, var það ekki sizt seinna
atriðið, sem varð vaki að þessu
einikasafni, þótt ekki verði um
það deilt, að ást Gunnlaugs
Þórðarsomar á ver'kum nafna
hans Sohevings hafi þar einnig
verið snar þáttur.
Það miun hafa verið árið 1941,
að þeir Gunnlaugur Scheving og
Þorvaldiur Skúlason efndú til
sýmingar á verkurn sínum í
gamila Grænmeti.sskálanum við
Garðastræti, en hann stóð hér
um bil þarj sem Hallveigarstaðir
standa nú. Sýning þessi var
mjög merkur viðburður í lista-
sögu oikfcar, og emn heyrist vítn-
að til þessarar sýningar, sem
akki féll ölium í geð, þótt eteki sé
meira sagt. Nú er hins vegar
svo komið, að það þykir mierkur
li.staviðhurður, ef listaverk sjást
opinberlega, sem voru á sýning-
unni í Grænmetisskáíamum.
Að þessari sýningu lokinni
gerði dr. GunmlaugU'' sér ferð á
fumd nafma síms, er þá var til
húsa í Þimgholtsstræti 26. Dr.
Gunmlaugur hafði orðið það hrif-
inm af mymdum Gummlaugs
Schevimgs úr sjávarplássunum,
að dr. Gunmlaugiur segist vart
hafa getað sofið út af umhugs-
un um þessi listaverk, og því ber
hanm að dyrum listamanmsims,
em etoki ætlaði að ganga vei að
ná samibandi við Gunnlaug
Scheving. Hanm var ómann-
blendlnn og vildi eklkert við
þemnan ufcgiing tala, sagðist
vera upptekimm og var heldur
fráhrindamdi. En þegar dr. Gunn-
laugur loksins fékk tækifæri
til að stynja upp erindi sínu og
gerði það á þann hátt, að Gunn-
laugi Sehevimg þótti svolitið
skemmtilegt og forvi'tinilegt, var
eftir Sigurjón Ólafsson.
ísinn brotinn, og dr. Gunnlaugur
bað hann innilega, hvort hann
gæti fengið keypta „Plássmynd"
(dregið af sjávarplássi), vaikn-
aði heidur en ekki ábugi Gumn-
laugs Schevings á þessu-m umga
Skólapilti. Þannig byrjaði vinátta,
sem átti eftir að endast, þar til
yfir lauk fyrir G-unnlaugi
Scheving á síðasta vetri. Fyi'sta
mynid sam Gunnlaugur Þórðar-
son eignast eftir Scheving er á
þessari sýningu og heitir
,,Prestshúsið“. En þessi fyrsta
mynd var ekki leingi í eigu dr.
Guinnlaugs, því, að einmitt um
þetta leyti var hann að draga
sig eftir núverandi konu sinni,
og það tók engum togum, hann
gat ékfci verið betri Við ástina
sina en að gefa henni miyndina.
Ég mininist á- þetta hér vegna
þess að mér finnst þetta óvemju-
lega skemmtilegt átvik og ég
held að slíkar trúlofunargjafir
hafi ekki verið algemgar. Á þess-
um árum voru málverk ein-
göngu munaður fyrir fáa út-
vad-da, en nú er öldin önnur eins
og allir vita.
Síðan er e-kk: að orðlengja um
það, að fleiri listaverk komast
í eigu þeirra hjóna, og dr. Gumn-
laiugur verður mjög haindgeng-
inn li'Stamanninum, sér um fjár-
rnál fyrir hann og selur fyrir
hanm myndir.
Dr. Gunmlaugur hefur sagt
mér, að áhugi hans á myndlist
hafi fyrst og fremst vaknað
vegna kynmingar við Gunmlaug
Scheving, og að hanm hafi iðu-
lega opnað augu sin fyrir ver'k-
um amnarra o* haldið þeim
fram étoki síður en símum eigin.
Þanmig maður var Gunmlaugur
Soheving, hreimræktaður sénitil-
maður og höfðmgi.
rwm Kodak Kodak Kodak Kodak
prúð-
„Gramnair vorir Grænlendingar“, eiftir Örlyg Signrðsson.
Scheving, hreinræktað
menni og höfðingi.
Ei-nkasafn dr. Gunmlaugs og
frú Herdísar er gríðar rnikið að
vöxturn. Til dæmis eiga þau 33
myndir eftir Gunnlaug Seheving
og tvær höggmyndir eftir Sigur-
jón Ólafsson á þessari sýmingu.
Það er því full áistæða til að
hvetja fólk til að sikoða þeása
sýningu og sjá þar listaverk,
sem eteki eru á almannafæri
nema í einstáka tilfell'um. Ég er
líika viss -um að margur á eftir
að skemmta sér vel við að sjá
þessa sýningu.
Bnmfremur langar mig að
benda á þrjár myndir í safni
þeirra hjóná, er voru á hinum
frægu septeihhtrsýningum fyrir
25 árurn. „Hvjtt hús, úfinn sjór“
var á fyrstui Septemibersýning-
unni og þótti óalandi og óferj-
andi -kilessuver'k. Sama er að
segja um „Gamla smiðjan", sem
er mál-uð 1940, og enmfremur
„Sumn-udagur í sjávarplássi“.
Feril-1 Guninlaugs Schevings var
langt frá þvi :að vera dans á rós-
um, hamn átti sérlega erfitt upp-
dráttar og var lengi vel álitinn
klaufi og kless'umeistari. Þess
má geta til gamams, að mú eru
menn farnir að ásælast myndir
frá þessum sýningum, sem olliu
m-ikiiu umróti og fjaðrafoki á sin-
um tíma. Þannig sjáum við,
hv-er dómari tíminn er í listum
og etoki meir um það að sinni.
A-uik Gunnla'ugs Sohevings eiga
eftirtaldir listamenn verk á þess-
ari sýniingu: Finmur Jónseon,
Steinþór Sigurð-sson, Guðmmnda
Andrésdóbtir, Bragi Ásgeirsson,
Hjörleifur Sigurðsson, Örlygur
Sigurðsson, Þorvaldur Skúlason,
Ragniheiður Jónsdóttir Ream,
Hrólí'ur Sigurðssom, Sigurjón
Ólafsson, Sigrún Guðm'undsdótt-
ir, Guðmundur Beín.ediktssom,
Jón Benedi'ktsson og Hallsteinn
Siguirðsson.
Þar sem sá, er þetta ritar, var
eimn af mörgum, er se-ttu þessa
sýningu saman og völdu á hana
veite, verð ég að iláta nægja að
skrifa eins og ég geri. Það væri
ekki 'S'æimandii að gera þá kröfu
til miín, að ég sfcrifaði gagmrýni
u-m sýningu, sem er s-vo tengd
m-ér sem þessi. Hitt er annað
mál, ég get vel látið það flatoka,
að mér finmtst þessi sýming
skemmtiilieg og hressileg, og
sumir er þarna sýna, koma
ótrúlega vel fyrir með þa-u verk
er þeir sýna.
Að lokuim langar mig til að
hvetja fóllk til að sjá Sumarsýn-
ingu ’73. Það er ókeypis aðgamg-
ur og húsið er opið frá fjögur
til tim hvern dag nema mánu-
daga. Þeim tíma er ekki illa
varið, sem eytt er í návist þetss-
ara listaverka.
Valtýr PétUrsson.