Morgunblaðið - 16.08.1973, Page 17

MORGUNBLAÐÍÐ — . i ' 'IUDAGUR 16. ÁGÚST 1973
17
Grásleppan
gefur þeim
1,7 milljónir
króna í ár
Hjörtur og Sigrún við vörina i Reykjarvík.
En það kostar mikla vinnu
og margvísleg útgjöld
VIÐ norðanverðan Bjarnarfjörð
á Ströndum er býli að nafni
Reykjarvík. Þar er svolítil vör
við klett og hægt er að renna
þar upp að litiuni báti, þó lend-
ingin sé sjóvönd og slæm. í
aprílutánuði, áður en snjóa leys
ir og vegurinn norður Strandir
er mokaður, konia eigendurnir,
hjónin Hjörtur Hjartarson og
Sigrún Pálsdóttir, og ganga frá
Ásmundarnesi, þarna skammt
fyrir innan við fjörðinn. Og þau
koma venjulega að sköflum upp
að húsunum.
En þeim liggur á, því nú er
grásleppuvertíðin að byrja og
grásleppuveiðar stunda þau út
maí, en fara ekki suður til
Njarðvíkur, þar sem þau eiga
hús og búa á vetrum, fyrr en í
september. Til nokkurs er að
vinna, því þegar grásleppuver-
tíð er jafn góð og í vor og hrogn
in í háu verði, þá hal’a þau upp
1.7 mUljónir króna í heild-
artekjur. En þar frá dregst
að sjálfsögðu töluverður kostn-
aður og við bætist vinna fyrir
og eftir vertíð.
Þegar fréttamaöuir Mbl. kom
við í Reykjarvik einn góðviðr-
isdag í ágúst, var Sigrún að
hreinsa þamg og rlrasl úr grá-
slieppunetumum niðri í fjöru og
Hjörtur að útbúa net fyrir
næstu vertið iruni í bæ. Siigrún
er ættuð úr Eyjuim, þama
ska.mmt fyrir norðan og þekkir
því vel tii slíkra verka, en
Hjörtur er úr Grun-dairfirðiinum.
Fyrir meira en 20 áruim keyptu
þau Reykjiarnesið og bjuigigu
þar í 3 ár, þó án þess að hafa
skepruuir. Og hafa siðan komið
norður á hverju vori og stund-
að grásleppuveiðamar og dval-
izt fram á haiuist. Veiði hefur að
sjáifsögðu verið misjöfn, aldrei
meiri ein í vor, þegar þau gátu
sent frá sér 153 tuinnur af sait-
aðri grásleppu. En veiðin hefur
líka faTÍð niður í 24 tunnur.
Þau Hjörtur og Sigrún róa á
Littum báti með utanborðsmót-
or, því tvö ein ráða þau varla
við að setja upp stærri bátinn.
Þau fara upp klukkan sjö og
hafa 75 net í sjó. Síðan þarf að
bera aflann á bakinu i land og
giera að honum um borð eða í
iandi, og satta hrognin. Við það
eru þau að jafinaði til klukkan
11 á kvöldin.
Grásleppuhroginin eru svo
frágengin i tumnuir og seld, og
fást nú 11000—12000 krónur
fyrir tunnuna. Þau Hjörtur og
Sigrún selja hrognin sán gegn-
um fyrirtækið Steinavör í
Reykjavik og fara þau til Kaup
mannahafnar. En erfiðleikar
eru á fl'Utniniginium fyrsta spöl-
inn. Há brekka er frá bænum
upp á veigimn og um hann verð-
ur að flytja tunnumar, tvær
og tvær i einu, á jeppanum og
yfir á vörubil, sem fer með þær
til skips í Hólmavík. Hjörtur
hefur farið fram á að fá veg
laigðan að bænuan, en þár sem
Reykjarvik er talið eyðibýli og
þau eiiga lögheiimil-i í Njarðvik-
um, og greiða aðeins fasteiigna-
Skiaittinn af jörðinni og hiuinn-
indunum þarna, þá hetfmr það
ekki fengizt. En eign slíkra
jarða nær 60 fiaðma frá
Skierjum, sem ekki fara í
kaf á stórstraumsflóði, eða
120 faðma, ef firiðlýst eir
þar vagina sels eða fugls. —
En grásleppan gengur bara
ekki inn á okkar eign, því svo
mdkið er af netum fyri-r utan,
sagði Hjörtur ttl skýringar.
Þama er faist sóttur sjórinm
yfir veiðitímann. En tafeverður
kostnaður leggst á hagnaðinn.
Reka þarf báta með netuim og
eldsmeyti, Tunnan kost-ar á
Siglufirði 800 kr. og komin til
Reykjarvíkur er hún með flutn
imgskostnaði komin upp í 1100-
1200 krónur. Saltið kostaði í
fyrra 8 kr. á Hól'mavík, en er
nú víst um 10 kr. komið heirn.
Svo þarf að kosta flutninginn á
vamingnum suður og greiða
2% í söluiaun til ísienzkra að-
ila og 2% til þeirra erlendu.
En þriggjia br. fliuitmimgskastnað
ur kemur á hvert kg af öllu,
sem nota þartf.
Fiskmat rik'sins gerir miklar
krötfur tiil þeirra, sem fiá verk-
umaxleyfi á grásleppuhrognum.
Til þess þarf að hafa plastilát
og gott húsrými með rennandi
vatni og niðurfalili. Byggðu
hjónin í Reykjarvík í fyrra lítið
hús niðri í fjöru, sem er vel
málað og ákaflega hreinlegt.
En matsmerun, þeir Ketill Jens-
son og Jón Þ. Ólafsson, koma
tvisvar á vertíðinmi og taba
sýnishorn og líta etfitir.
— Við höfum verið við þetta
í 20 ár og aldrei fengið kvört-
um, sagði Sigrún. Em grásleppu-
hrogn eru Mka viökvæmiur mat-
ur, sem fer ósoðinm beint í
muinm neytandans og þarf því
að viðhafa mikla aðgát við með
ferð hans. Engir aðskotahlutir
m-aga koma að matnum.
Áður fyrr, meðan þau hjóniin
bjuggu alit árið í Reykjairvik,
voru þau annan tíma ársins
með handfæri, en nú er alilur
fiskur horfinn úr firðimum,
segja þau. Etmgan reka ber að
landi á þessa strönd og litið er
um sel. Ef til vili forðast hann
netin, en geysimikið er af grá-
sleppumetuim fyrir utan yfir
vertíðina, enda eru bændur inn
an úr dölum á girásleppuveið-
um.
— Það kemuir fyrir að net
eru hér á floti, eftir að vertíð
lýkur, segir Hjörtur. Það er auð
vitað óverjamdi að skilja þarm-
iig eft.r ónýt eða léleg net i lok
vertiðar. Þetta verða drauga-
net, sem fiuigl eða selur festist í
og ein og ein grásleppa heldur
áfram að koroa í þau þó vertáð-
inni sé lokið.
Aflinn er miisjafn, sem fyrr
segir, fie-r eftir tíðarfarinu. Þeg-
ar norðamgarri stendur upp á,
þá berst svo mikil'l þari í net-
in að þau verða óvirk. Þegar
þannig er, verður geypileig
vinn-a við að hreinisa rnetin og
losa úr þeim.
Ekki er hægt að nýta fisk-
inm, honum er öil'um hent. —
Þaö er skelfiilagt að henda öll-
um þessu-m mat og vita af svelt
an.di fólki úti i he:mi, segir Sig-
rún. Að geta ekki henigt upp
grásleppu og selt rauðmaga er
alveg voðalegt. Fluitnimigskostin-
aður er svo mikill, að þetta
verður ekki söl'uhæf vara.
Það étur sig upp i kostnaði við
flutningirm og ann-að og vinnu
verður að leggja til. Ég held að
það hljóti að vera hægt að
koma því svo fyrir að þessi mat
ur sé nýttur. Söltuð grásleppa
er ágætis matur. Bf ti'l vill
mætti safna fiiskimuni saman og
vinna matimn i sj ál'fboðav iímnu
og senda tíl sveltandi þjóða.
Það gæti kannsk': eimhver féiags
skapur gert.
Þegar haustar yfirgefia þam
Sigrún og Hjörtur Straindimar
og hafa vetursetu í húsi símu í
Njarðvíkum. Þau sitja þó ekki
auðum hönduim. Þá stunda þau
beitnmigar og endumýja metiin
sín fyriir sumarið. En strax og
vor-ar leigigja þau aítur land
undir fót og halda á Strandim-
ar.
— Hér er gott að vera, segjia
þau. Maður fær alveg nóg a£
að vera í þysmum og glaumn-
um á veturna. Þegar komið er
norður fyrir Holtavörðuheiði,
er e'ns og maðuir varpi af sér
byrði. Þá er hægt að anda,
Loftslagid er alit annað.
— Það er að vísu ekki hræsii-
legt að koma hér á vorin og
leggja af stað ganigamdi i
snjónum með sæntgfciia siinia
og kaffið og koma að hús-
umuim hér með snjóimm
u:pp á gafl. En maður hreissist
aF.ur við atf því að gieta verið
úti við vininu sina. Gg rnaður-
inn verðuir að reyna á siig til að
líða vel. Mér fimnst ég verða að
koma hiragað á vorin, segir Sig
rún að loku.m. Og Hjörtur tek-
ur undir það og bæt'.r við að
nú á tímuim bjóði þessar jarðir
ekki upp á búskap. En þar sé
gott að vera að sumarlagi og
vinraa hÁmnJndm, sem annars
færu forgörðum. — E. Pá.
Sigrún var að hreinsa úr netum niðri við sjóinn, þegar okknr bar að garði. Til hægri sést á
bátinn og til vinstri á nýja vinnsluhúsið.