Morgunblaðið - 30.08.1973, Blaðsíða 17

MÖRGUNtBLAÐIÐ — FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 1973
17
Handrit
tieimleið
Viðamikið útgáfustarf hjá
*
Arnastofnun
ÍSLENZKU handritin eru
nú að tínast heim frá
Kaupmannahöfn eitt af
öðru. „Þetta kemur svona
um það bil með hverju
skipi,“ sagði Jónas Kristj-
ánsson, forstöðumaður
Stofnunar Árna Magnús-
sonar, er við ræddum við
hann í Árnagarði fyrir
skömmu. Nú í sumar hafa
komið handritasendingar
með um 8 til 10 handrit-
um í hverri, og er heildar-
tala þeirra sem komin eru
nú 51. Skiptanefndin, sem
í sitja bæði Danir og ís-
lendingar, hefur afgreitt
rúm 600 handrit til af-
hendingar og sagði Jónas
að nú í september héldi
nefndin fund hér í Reykja
vík, þar sem næsti
skammtur yrði afgreiddur.
Þessir fundir eru haldnir
til skiptis í Damnörku og
á Islandi.
Jóna.s fræddi okkur iítil-
1-ega um þau hamdrit sem nú
eru komdin eða á leiðiinni. Eitt
hið merkasita kvað hainn vera
fyrsta hluitia Hauksbókar, sem
i er eina skinnhandriitíð og
elztia haindriit af Landinámu,
sem vairðveiibt er. Það var rit-
að af Hauki Erlendssyni lög-
manni rétt eftir alriaimótim
1300. Auk Lanrinámu eru í
þessum hluta Kriistmiisaga, en
hiiniir hluitarniár tveir eru emn
í Kaupmammaihöfn. í þedim er
blamdaðra efini.
Þá kom í júml anmað
tveggja höfuðhamdríita Sturl-
ungu, Reykjafjarðarbók, en
hún er skiiinnhandriit skrifað í
l’ok 14. aildar og hltt hanririt-
ið, Króksfjarðarbók, sem er
frá srvipu'ðiuim tíma, vair að
koma fyrir heligimia. Aust-
firðiimigasaignahan'driit riitað af
séra Jónd Eriemdíssymii í Viil'l-
imgahoiití um miðja 17. öld
kom í júnílok.
Þá kom í júníilok skiiinmbók
frá 14. ölid með Guðmundar
sögu góða og snernma í júld
kom merkt hedimilriasafn uim
síðustu kaþóls’ku biskupama
á isliandi, að nokkru miitað af
Árna Magnúissyni.
Af þeiim handriitum sem eru
væmtanleg má nefna KáJfa-
lækjarbók Njálu, sem riituð
var smemmia á 14. öld og er
það heiilllegt hamd'riit. Af
öðruim Íslemidim'gasagmahamd-
riitum koma skimmibrot úr ein-
um 18 tiil viðbðtar. Þá eru
vænitanleg brot úr 18 skinm-
bókum með Biskupasögum,
og eru sum þeirra varðveitit
að verulegu leytd, en önmiur
aðeiims örfá blöð. Þau elztu
mumu vera úr Þoriákssögu
og eru riituð á 13. öld. Af
sagmfræði'legum riitum er t.d.
vom á minmisbók Odds biisik-
ups Einarssomiar.
Stærsta flokkinm sem nú er
á lieiðlimmi, kvað Jónas þó
vera lagiariit ýmiss komar. T\l
dæmis er eitit elzta íslenzka
handriltisbrotið sem tid er, og
eru það tvö blöð úr Grágás,
riituð á 12. öld. Auk þeiiirra
koma svo lieifar tveggja anm-
arra bliaða frá þvi umi 1200.
Nokkuð mium afíhemdimg
himma stóru islemzku lögbóka
frá miðöldum driaigaisit, en nú
eru komnar eða eru á leið-
inind einar 10 upps'kriftir af
Grágás, Jámsíðu og Jómistoók
frá 17. og 18. öld. Þá má
nefna að voin er á ýmsuim
lögfraiðiritum, flestum frá
því á 17. öld, eftír höfunda
eins og Arngrim Jómssom,
Guðbramd Þorliákssom, Öiaf
Eimarsison, Miagnús Jónsson,
Jón Daðason o. fl.
Jómas Kriistjámisson sagði
að það væri einkum á tvenn-
atn háfet, sem him heimkommiu
handiriit væru nú notuð í
t+V
h
. .*■<-, *
i,r

■!.f 'ij'ý
i,'?, «í 'Ú4..v — ■*«
'J-*-*'■'.*/'
t-.rS
k,* »*. l s«-.. •
—

. V1-
F2
5
-■

Hér sést rithönd Árna Magnússonar í bók sem hann fær
1706 en eykur við. Þetta er npphaf að kvæði nni Jón Ara-
son biskup, ort eftir andlát hans af Oddi handa Halldórs-
syni. —
Árnastofnun. 1 fyrsta lagi er
gert nokkuð af því að ljós-
prenita handrit, en í öðru lagi
er svo útgáfustarf sem nú er
að verða æði uimisvifaimiikið á
veguim sftofinumarimmair.
Annað höfuðhandrit Stnrlungu, Reykjafjarðarbók, var skrifað á skinn á siðara hiuta 14.
aldar, en svo rifið sundur í lok 17. aldar á Vestfjörðiun. Af því eru nú varðveitt 24 blöð
og blaðaslitur. ILjósm. Mbl.: Kr. Ben.)
Jónas Kristjánsson með pappírshandrit séra Jóns Erlendsson-
ar af Hrafnkelssögu, seni inikið skrifaði fyrir Brynjólf bisk-
up Sveinsson um niiðja 17. öld.
í eigiín.hanidiarriiti komi út á
þessu ári. StofnuimiJi gaf ú<t
áður ljóspremitun á eigimihand-
arritíi Jónasiair HaiMgrímssonar
á kvæðum hams og er þebta
samsvararidi útgáfa.
Af öðruim verkum sem
lengra eigia í land má nefna
Skrá yfir Biblíuitilyitmaniir í
fornum ísieinzkuim ritum
seim Ian Kirby, fyrrum pró-
fesisor í ensku við Há'Skóla
Islands sér um. Henniar er
að vænita á næsta áni. Þá er
langt komin útgáfa Laufáis-
eddu, sem er sérstök gerð af
Eddu Snorra Sturlusomar og
Anithony Faulikes, kennari
við Luindúmiaiháskóla sér um.
Jón Samsoruarsan gefur út
heimiildir um ístenzka rilfchöf-
umda á 17. og 18. öití. Þá sér
Stefám Karlsson um lljós-
premitun á hartdiriti af Guð-
miumdar sögu góða. Og emm
fleiri verk eru á döfinni.
Skiptanefndim hóf störf
heldur seiint, en nú þegar húm
er komiiin i gaimg, er afhend-
img þeirra handritía sem hún
hefur afgreitt í hömdum
Ámaistofnumr í Kaupmamna-
höifin. Og áður en hún getur
semt handriifiim þarf að gera
við þaiu og Ijósmyinda. Sum
handrit verða eimmig að vera
áfram í Kaupmannahöfn
vegmia vinnu við fommiorræsna
orðaibók sem þar er í umdir-
búrnimgi. Samkvæmit samn-
imgnium um afhendiingu hamd-
riitamna má hún þó ekki dnag-
ast lengur en í 25 ár frá þvi
hann tók gildii árið 1971.
Aðspurður um heiiidar-
fjölda þeirra handriita sem
heim eiga að koma, sagðd
Jónas Kristjáimssiom að ekki
væri ummit að tiiltaka hama
fyrr en ni'ðuirstaður skipta-
nefndar liggja fyrir.
Hims vegar má miinna á
þá tölu sem Gyifi Þ. Gísla-
son, þáverandi menmitamála-
ráðherra, n'efndi er hamdriita-
málið var á lokastigi í Dam-
mörku árið 1961. Þá var tad-
að um að fjöidi handrita og
skjala væri miHi 1900 og
2000, en þó ölíiu nærri 2000.
Segja má að skiipt'amefnd hafi
þainndg afgreiitít um þriiðjuing
handrit.amma. Með þessu á-
framhaldi mætti því gera ráð
fyrir að alilur þorri þeirra
verði kominn heim eftir um
2 til 3 ár.
— Á. Þ.
Er þar bæði um að ræðia
verk sem aidirei hafa veriö
gefim út áður og svo önmur
sem hafa verið gefim út i
ófuKikomnnm útgáfum. „Ým-
iisiegt af þessu er komið tailis-
vert áleiðis,” sagðd Jónas, „en
annað skemmra. Gera má þó
ráð fyrir að um þrjú verk
komi út á þesisu ámu“
Eiitt af þessum verkum er
útgáfa á miiðaldarimum frá
því fyrir 1550 og sér ÓlaÆur
Halldórsson, hain'driltafræaimig-
ur um það. Áðuir hafði nokk-
uð af þeasu komlið út í út-
gáfu Finnis JónssiomcU’ i
Kaupmammiahöfn. „Þrjú
fyrstu bindim eru nú alveg
að koma út, en þau munu
verða alimi’kiu fieiri.“
Anruað verk sem ærtiti að
komaist út í vetur er ritsafin
Guinnars Páissonar, prófasts í
Döluim. Eru þetitia elm'kum
heimildif um samtíð höfund-
air, sem er 18. öldiin, og kem-
uir bréfasafn Gummars vænt-
anlega út nú fyrst í tve'imur
bimdum. Það er Gunnar
Sveinsson skjalavörður sem
sér uim útgáfumia.
Þá má geta doktiorsniitgerð-
ar Bjarna Einairssotniar hand-
ritafræðings um Egilssögu,
sem er væntamlieg í vetur, em
Bjarn.i er starfsmaður Árna-
stofnunar. Og einnig er hugs-
amiegt að ljósprentun á
kvæðum Bjarnia Thorarensen