Morgunblaðið - 17.11.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. NÖVEMBER 1973
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiSsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Eyjólfur KonráS Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 krá mánuði innanlands.
f lausasölu 22, 00 kr. eintakið
til við það loforð að halda
verðbólgunni innan þeirra
marka, sem algengast er í
nágrannalöndum okkar? í
ljós kemur, að á sama tíma
og verðbólguaukningin á
íslandi er um 20% er verð-
bólguvöxturinn í Noregi
um 6,7%, í Svíþjóð um
6,5%, í Danmörku um
9,6%, í Bretlandi um 8,9%
og í Þýzkalandi um 7,2%,
svo að nefnd séu nokkur
119% MEIRIVERÐBÓLGA
egar ríkisstjónin tók
við völdum lýstu ráð-
herramir því sérstaklega
yfir, að þeir ætluðu sér
ekki of stóran hlut í barátt-
unni við verðbólguna og
mundu láta sér nægja að
halda henni innan þeirra
marka, sem tíðkaðist í ná-
grannalöndum okkar. í
málefnasamningnum
sagði: „Hún mun leitast við
að tryggja, að hækkun
verðlags hér á landi verði
ekki meiri en í helztu ná-
granna- og viðskiptalönd-
um ...“
Síðan þessi yfirlýsing var
gefin, hefur stöðugt sigið á
ógæfuhliðina í verðbólgu-
málum íslendinga og er nú
svo komið, að óðaverðbólga
eykst hröðum skrefum og
hefur aldrei verið meiri en
nú. Ef miðað er við tímabil-
ið frá apríl 1972 til apríl
1973 var vöxtur verðbólg-
unnar um 18% hér á landi,
en ástandið hefur versnað
til muna frá þeim tíma á
aðeins örfáum mánuðum.
Ef miðað er við 12 mánaða
tímabilið frá ágúst 1972 til
ágúst 1973, kemur í ljós, að
vöxtur verðbólgunnar er
um 20% á þessu tímabili.
Því fer því fjarri, að nokk-
ur vísbending hafi komið
fram um, að ríkisstjóminni
sé að takast að hefta verð-
bólguna, þvert á móti bend-
ir allt til, að hún sé gersam-
lega búin að missa stjórn á
þessu alvarlega þjóðfélags-
vandamáli.
En hvernig hefur tekizt
þeirra ríkja, sem Islending-
ar eiga einna mest sam-
skipti við.
Þetta þýðir, að aukning
verðbólgu á íslandi er
119% meiri en verðbólgan
á hinum Norðurlöndunum,
og er þá lögð til grundvall-
ar meðaltalshækkun á hin-
um Norðurlöndunum fjór-
um.
, Engum blandast hugur
um, að hér er komið í al-
gert óefni. Núverandi
stjórnarflokkar töluðu um
verðbólguaukningu, sem
var nánast helmingi minni
en sú, sem við nú verðum
að þola, sem óðaverðbólgu,
á tíma viðreisnarinnar, og
væri þá fróðlegt að vita,
hvaða nafn þeir geta fund-
ið á það óhugnanlega fyrir-
bæri, sem nú geisar í efna-
hagskerfi þjóðarinnar og
smitar svo út frá sér, að
það er orðið helsjúkt.
Stjórnleysi ríkisstjómar-
innar í efnahagsmálum
hefur í margra mánuði fall-
ið í skuggann fyrir land-
helgisdeilunni við Breta,
en nú er sú deila úr sög-
unni. Umfangsmiklir
kjarasamningar standa
fyrir dyrum, og meirihátt-
ar ákvarðanir í efnahags-
Hlutur
s-
Iyfirlýsingu, sem Ed-
ward Heath gaf eftir
lausn landhelgisdeilunnar
sagði hann m.a.: „Þetta
bindur enda á óæskilegt og
hættulegt ástand, sem var
að skemma samband okkar
við bandalagsríki í NATO.“
Þessi ummæli forsætisráð-
herra Breta sýna, að ekk-
ert hefur orkað meir á
brezku stjómina og knúið
hana til þess að kalla her-
skipin í burtu eins og aðild
okkar að Atlantshafs-
bandalaginu og sá þrýst-
ingur, sem lagður var á
málum þjóðarinnar að
komast í eindaga. En því
miður er alveg ljóst, að nú-
verandi ríkisstjórn nær
engum tökum á efnahags-
málunum úr því sem komið
er. Hún hefur þegar að
verulegu leyti eyðilagtþað,
sem upp var byggt á
viðreisnarárunum og því
lengur sem hún situr við
völd þeim mun erfiðara
verður að bæta úr því, sem
miður hefur farið.
NATO
Breta af hálfu fram-
kvæmdastjóra bandalags-
ins og einstakra aðildar-
ríkja þess. Forsætisráð-
herra Breta segir berum
orðum, að framkoma Breta
í landhelgisdeilunni hafi
verið að skemma samband
þeirra við önnur aðildar-
ríki bandalagsins. Þessi
ummæli Edwards Heaths
staðfesta það, sem haldið
hefur verið fram hér í
Morgunblaðinu, að
Atlantshafsbandalagið og
aðild okkar að því, hafði
úrslitaáhrif á lyktir deil-
unnar.
SVIPMIKIL BORG
Á SJÖ HÆÐGM
SAN FRANSISKÓ,
KALIFORNÍU
Það er eiginlega sama hvar
farið er um San Fransiskó-
borg; þrennt er líklegt að beri
fyrir augu: Flóann, brýrnar eða
sporvagnana skemmtilegu.
„Ég minntist á Stm Fran-
siskó-flóann í síðasta pistli
mfnum, svo að ég þarf ekki að
fara mörgum orðum um hann.
Brýrnar tvær eru Golden Gate-
brúin og Bay-brúin. Sú fyrr-
nefnda hefur löngum þótt
mikið furðuverk, og þegar haf-
izt var handa um að smfða
hana, sögðu flestir, að það væri
óframkvæmanlegt. Hún er um
það bil eins og hálfs kílómetra
löng og brúargólfið, sem er með
sex akreinum og tveim gang-
stéttum er í um 270 metra hæð
yfir sjávarmáli. Brúin er eld-
rauð, og það er stöðugt verið að
mála hana. Jafnskjótt og mál-
ararnir hafa lokið við eina um-
ferð (en það tekur nokkra mán-
uði) verða þeir að byrja á
næstu umferð, á hinum end-
anum, svo að brúin líti vel út.
Hin brúin, The Bay-bridge, eða
Flóa-brúin er ein Iengsta brú í
heimi, rúmir fimm kílómetrar
að lengd, en stöplarnir undir
henni eru margfalt fleiri en
þeir, sem halda uppi þeirri
fyrrnefndu, því að sú er í raun-
inni eitt meginhaf.
Sporvagnarnir, sem hér eru
kallaðir Cable Cars, eru ólíkir
öðrum sporvögnum í grundvall-
aratriðum. Þeir eru ekki tengd-
ir rafstreng eins og flestir spor-
vagnar, sem fólk kannast við,
heldur tengir vagnstjórinn
vagninn við sveran stálvír, sem
rennur áfram með milli 10 og
15 kflómetra hraða á klukku-
stundu. Vfrinn er í rauf, sem er
niðri f götunni, mitt á milli tein-
anna, sem vagninn rennur
eftir. Þegar vagninn stað-
næmist, sem er að jafnaði á
öðru hverju götuhorni, rýfur
vagnstjórinn tengslin við vír-
inn, sem heldur þó áfram með
sínum jafna hraða. Þegar vagn-
stjórinn vill halda af stað aftur,
tengir hann grip vagnsins aftur
við vírinn. Þessi almennings-
farartæki voru tekin í notkun
fyrir réttum 100 árum, árið
1873, og þóttu þá feiknarlega
mikil tæki. Nú eru sporvagn-
arnir sögulegar minjar, — en
ChinaTown f San Fransiskó
gera þó enn sitt gagn. San
Fransiskó-búar ræddu mikið
um það fyrir fáeinum árum,
hvort þeir ættu að leggja vagn-
ana niður, en niðurstaða þeirra
umræðna varð sú, að vagnarnir
settu svo mikinn svip á borgina,
að þeir yrðu að fá að vera hluti
af henni áfram, jafnvel þótt
þeir henti ekki sem bezt í um-
ferðarmenningu nútímans.
Eflaust laða sporvagnarnir,
sem orðnir eru tákn San-
Fransiskóborgar út á við, fjöl-
marga ferðamenn til borgarinn-
ar, jafnvel þótt gestirnir komi
ekki einungis til þess að ferðast
með þeim upp eða niður þær
sjö hæðir, þar sem meginhluti
borgarinnar stendur. Árlega
koma nú tæpar tvær milljónir
ferðamanna til San Fransiskó,
eða svipaður fjöldi fólks og þar
býr að staðaldri.
Fáar borgir í heiminum eru
jafn alþjóð- eða fjölþjóðlegar ef
svo má að orði komast. Mikill
hluti borgarbúa er af erlendu
bergi brotinn, og þar eru Kfn-
verjar sennilega fjölmennastir.
Ég held, að mig minni það rétt,
að Chinatown, eða kínverska
hverfið hér í San Fransiskó, sé
fjölmennasta samfélag Kfn-
verja utan Asíu, og það verður
ekki annað sagt, en sá borgar-
hluti beri kínverskt svipmót.
Það er ævintýri líkast að ganga
þar um götur, og ég held, að ég
gleymi seint kínverska kvöld-
verðinum, sem ég borðaði með
kunningjum mínum frá For-
mósu, Hong Kong og Singapore
í kínversku veitingahúsi, sem
bar nafnið Ya Su Yuan. Að
sjálfsögðu var borðað með
prjónum og réttirnir voru tíu.
Eftir fjórða eða fimmta rétt
tókst mér þokkalega að hand-
leika prjónana, og koma matn-
um upp i mig — en það er þó
talsverð kúnst ekki sízt þegar
maður borðar hrísgrjón.
-ór.
Golden Gate brúin.