Morgunblaðið - 09.12.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 1973
situr, hefur farið öfugt að.
Hún hefur talið, að hún sé
betur fær en sveitarfélögin
til þess að taka ákvarðanir
um verðlagningu á
þjönustu fyrirtækja
sveitarfélaganna. Þetta
sýnir betur en flest annað,
hversu rík miðstjórnar-
valdstilhneigingin er hjá
núverandi ríkisstjórn og
hversu lítið traust hún
í raun ber til
sveitarfélaganna, þrátt
fýrir yfirlýsingar þar um.
Sérstaklega hefur Reykja-
vík farið illa út úr viðskipt-
um sínum við ríkisstjórn-
ina, eins og ég hef áður
SVEITARFÉLÖGUNUM
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auqlýsingar
Áskríftargjald 360,00 krá ménuði innanlands.
Í lausasölu 22, 00 kr. eintakið
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. sími 10 100
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
• •
AÐFORIN AÐ
*
4fundi borgarstjórn-
ar s.1. fimmtudag vék
Birgir ísleifur Gunnarsson
borgarstjóri að aðför ríkis-
stjórnarinnar að sveitar-
félögunum og sagði m.a.:
„Svo lengi sfðan ég fór að
skipta mér af borgarmál-
um, hefur sú regla gilt í
öllum meiginatriðum, að
allar ríkisstjórnir hafa
treyst sveitarfélögum til að
verðleggja þá þjónustu,
sem fyrirtæki þeirra inna
af höndum í þágu íbúa
sinna. Undantekningar frá
þessu eru í tímabundnum,
tiltölulega stuttum verð-
stöðvunartímabilum. Ég
held, að af þessu hafi
fengizt góð reynsla. Sveit-
arstjómirnar eru undir
smásjá sinna umbjóðenda,
og þær hafa sýnt, að þær
hafa ekki misfarið með það
vald, sem þeim hefur verið
fengið í hendur, og auðvit-
að er þeim bezt treystandi
til þess að fara höndum um
þau fyrirtæki, sem þau
reka, og ákveða verð-
lagningu á þeirri þjónustu.
Á hinn bóginn hafa þau svo
aðhald sinna kjósenda, og
það hefur leitt til þess, að
verð á þjónustu opinberra
fyrirtækja sveitarfélag-
anna hefur alls ekki verið
gagnrýnisvert, og ef eitt-
hvað mætti gagnrýna hef-
ur það e.t.v. legið í því, að
sveitarfélögin hafa verið
of treg til að hækka sín
þjónustugjöld og þar með
veikt fyrirtækin, svo að
þau hafa ekki veriðfær um
að standa undir nauðsyn-
legum framkvæmdum og
eðlilegri aukningu.
Sú ríkisstjórn, sem nú
rakið og kunnugt er, sér-
staklega að því er snertir
Rafmagnsveitu og Hita-
veitu. í rauninni er afstaða
ríkisstjórnarinnar til þess-
ara fyrirtækja með öllu
óskiljanlegt. Það lá t.d. fyr-
ir í sumar, þegar Raf-
magnsveitunni var synjað
um hækkun, að Hagrann-
sóknardeild Efnahags-
stofnunarinnar hafði mælt
með þeirri verðhækkun i
tveimur áföngum, sem Raf-
magnsveitan hafði beðið
um. Ríkisstjórnin synjaði
þessu, þrátt fyrir þessi
meðmæli.
í rauninni er ekki nein
önnur skýring á þessu til,
þegar málið er skoðað ofan
í kjölinn, en sú, að ríkis-
stjórnin fari með pólitískar
ofsóknir á hendur Reykja-
víkurborg vegna þeirrar
stjórnar, sem Reykvíking-
ar hafa kosið á sinum mál-
efnum.“
Eins og borgarstjóri vík-
ur að, hefur ríkisstjórnin
vísvitandi gert aðför að
sveitarfélögum. Það er lið-
ur í þeirri baráttu fyrir
auknu miðstjórnarvaldi,
sem kommúnistar hafa
fengið ráðið á valdatíma
núverandi stjórnar. Reyk-
víkingar munu svara fyrir
sig þegar tækifæri gefst í
maímánuði n.k.
Byggingarkostn-
aður tvöf aldast
r
Iræðu, sem Gísli
Halldórsson flutti á
borgarstjórnarfundi s.I.
fimmtudag, vék hann að
hækkun byggingarkostnað-
ar og sagði m.a. um
hækkanirnar í tíð vinstri
stjórnarinnar:
„Þegar þessi stjórn tók
við var byggingarvísitalan
532 stig, og hafði hækkað
um 382 stig á 1014 ári i tíð
Viðreisnarstjórnarinnar,
sem jafngildir um 36 stig-
um á ári.
Nú er vísitalan orðin 913
stig, eftir að vinstri stjórn
hefur setið í aðeins 214 ár
og hefur því hækkað um
381 stig á þessum stutta
tíma. En það er jafn mikið
og áður á 10'/4 ári.
Þetta gerir það að verk-
um, að árið 1971 kostaði að
byggja hér meðalíbúð um
1740 þús. kr., en með verð-
lagi í dag kostar að byggja
hana um 3 milljónir
króna.“
Eins og upplýsingar þess-
ar bera með sér er hér um
að ræða hina hörmu-
legustu þróun í byggingar-
málum. Ríkisstjórn, sem
þóttist ætla að bæta hag
landsmanna, ekki sízt
þeirra, sem við bágust kjör
búa, hefur stuðlað að óða-
verðbólgu, sem tvöfaldað
hefur húsnæðiskostnað
fólks. En á sama tíma hafa
Húsnæðismálastjórnarlán
hækkað sáralítið og eru nú
miklu minni hluti bygg-
ingarkostnaðar en áður
var.
Hækkun byggingar-
kostnaðar er einhver
mesta kjaraskerðing, sem
fslenzk alþýða hefur orðið
að þola, og sú kjara-
skerðing er á ábyrgð þeirr-
ar óheilla ríkisstjórnar,
sem nú er þó vonandi kom-
in aðfótumfram.
Rey kj avíkurbréf
»♦♦♦♦♦♦♦♦♦ Laugardagur 8. des.
Frestur er á
illu beztur
Allt útlit er nú fyrir, að ríkis-
stjórnin muni reyna að fresta þvi
fram yfir áraniót að j’era tilraun
til að takast á við vandann í efna-
hajjsmálum. Hugmynd ráða-
manna nú mun vera sú að af-
greiða fjárlög fyrir jól, sem þó
yrðu „opin í báða endá", en fresta
fjáröflunarfrumvörpum, svo að
enginn fáí fyrir áramót hugm.vnd
um, hvað fyrir stjórnarherrunum
vakir í efnahagsmálunum. Jafn-
framt er hart lagt að verkalýðs-
foringjum að draga aðgerðir í
launamálum á langinn, svo að
ekki komi til átaka fyrir hátíð-
arnar.
Með þessurn hætti hugsa ráð-
herrarnir sér að una glaðir við sitt
um jólin og láta hverjum degi
nægja sín þjáningf Á meðan
magnast verðbólgan, óðaóðaverð-
bólgan verður vist að segja, þvi að
núverandí ráðamenn töluðu um
óðaverðbólgu í tíð Viðreisnar-
stjórnarinnar. Lausn vandans
verður auðvitað þeim mun erfið-
arí sem henni er lengur skotið á
frest. En hvað uni það, sitja skal
meðan sætt er. Ekki á ríkisstjórn-
inni að vera hætt, tneðan ekkert
er að gert, þá bíða menn bara.
Allt er dregið á langinn, því að
frestur er á illu beztur.
Lausn
vinnudeilna
Utlit er fyrir, að smám saman sé
það að renna upp fyrir ráðherrun-
um. að vinnudeilurnar verða ekki
leystar. nema gagngerðar breyt-
ingar verði gerðar á skattalögum.
Ein meginkrafa launþeganna er
stórfelld lækkun beinna skatta,
og þeir gera áreiðanlega ekki
neina þá saminga, sem hugsanlegt
er að atvinnureksturinn geti
staðið undir, nema þeir fái leið-
réttingu mála sinna í þessu efni.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nú
lagt fram tillögur um skattalaga-
breytingar, sem eru þess eðlis, að
allir ættu sæmilega að geta við
unað, ef samþykktar yrðu.
Vonandi áttar meirihlutinn sig á
því, að ekki verður hjá því komizt
að gera skattalagabreytingar á
borð við þær, sent Sjálfstæðis-
flokkurinn leggur til, því að
hreint upplausnarástand mun
ríkja, ef stjórnarflokkarnir berja
enn hausnum við steininn og
neita að konta til móts við sann-
gjarnar kröfur almennings í
þessu efni.
Þá hafa launþegar sett fram þá
kröfu, að úrbætur verði gerðar í
húsnæðismálum. Þótt lán
Húsnæðismálastjórnar hafi
hækkað nokkuð að krónutölu,
hafa þau að raungildi lækkað
stórlega á síðustu árum vegna
hins geysiháa byggingarkostnað-
ar. Þannig er nú sífellt erfiðara
fyrir almenning að eignast þák
yfir höfuðið og fyrirgreiðsla ríkis-
valdsins minni en áður var. Eðli-
legt er, að launþegar krefjist þess,
að þessurn málum verði komið í
betra horf.
Því miður er fátt, sem til þess
bendir. að ríkisstjórnin hyggist
gera hér á bragarbót. Hefði þó
mátt ætla. að Björn Jónsson, sem
verið hefur forseti Alþýðusam-
bandsins og nú er félagsmálaráð-
herra, leitaðist við að beita sér í
þessu efni. En svör hans við fyrir-
spurnum Sverris Hermannssonar
á Alþingi benda síður en svo til
þess, að hugmynd hans sé sú.
I ljós er komið, að 361 húsbyggj-
andi fær ekki þau lán, sem heitið
hafði verið fyrir áramót. Hinn 6.
nóvember sagði félagsmálaráð-
herra um lánveitingu til þeirra,
sem fokhelt gerðu fyrir 15.
nóvember: „Og það er þegar ljóst
af þeim aðgerðum, sem hafa verið
gerðar í fjármálum byggingar-
sjóðs, að unnt er að veita þessi lán
fyrir áramót."
Sl. þriðjudag fer hann hins
vegar undan í flæmingi við um-
ræður á Alþingi. Svarið við kröfu
verkalýðsfélaganna um úrbætur í
húsnæðismálunum er því það, að
ekki er einu sinni staðið við þau
fyrirheit, sem áður voru gefin,
hvað þá að eitthvað sé aðhafzt til
að mæta sanngjörnum kröfum um
að hlutfall Húsnæðismála-
stjórnarlána af byggingar-
kostnaði verði hið sama og áður
var.
David
Ashkenazy
í umræðum á Alþingi sl. þriðju-
dag, upplýsti Einar Agústsson
utanríkisráðherra, að hann hefði
haft margháttuð afskipti af mál-
um Davids Ashkenazys. Rifjaði
hann það upp, að Vladimir
Ashkenazy hefði allt frá árs-
byrjun 1970 verið að leitast við að
fá ferðaleyfi fyrir föður sinn til
islands. Ráðherrann sagði, að í
nóvember 1971 hefði hann sjálfur
rætt málið við sovézka sendiherr
ann í Reykjavik, Astavin, og hefði
sá lofað að athuga málið, en enn
hefðu engin svör borizt frá
sovézka sendiráðinu.
Borgaryfirvöld sjá um skautasvellið, þegar
i júní 1972 hefði Pétur Thor-
steinsson ráðuneytisstjóri, að til-
hlutan ráðherrans, átt viðtal i
Moskvu við A.A. Smirnov, vara-
utanríkisráðherra og rætt málið
þar. Hefði hann fengið loforð um
athugun þess. Ráðherrann sagði,
að sovézk stjórnvöld héldu þvi
fram, að David Ashkenazy vildi
ekki koma til íslands, en sér væri
kunnugt um, að þetta væri al-
rangt, meðal annars frá manni,
sem ræddi við David Ashkenazy i
Moskvu í janúar 1972, en hann
sagði þá, að hann hefði mikinn
áhuga á því að koma til íslands og
bað fyrir þau skilaboð til sonar
sins, að hann skyldi endurnýja
skriflegt boð til sín um komu til
íslands.
Sú mannfyrirlitning, sem lýsir
sér í afstöðu sovézkra stjórnvalda
hefur vakið reiði hér á landi. En
hitt er einnig rétt að hafa í huga,
að sovézkir ráðamenn móðga
Einar Ágústsson utanríkisráð-
herra og þar með þá þjóð, sem
hann talar i umboði fyrir, með
þeim hroka og fyrirlitningu að
virða hann ekki einu sinni svars.
Ráðherrann á þakkir skildar fyrir
að upplýsa málið hreinskilnislega
á Alþingi, en mönnum er spurn:
Eru ekki til einhverjar aðferðir
eftir eðlilegum diplomatískum
leiöum til að leggja aukna áherzlu
á málið? Getur utanríkisráðuneyt-
ið ekki sent opinber, harðorð mót-
mælí til sovézkra stjórnvalda,
mótmæli, sem birt yrðu og eftir
tekið víða um heim? Það er
áreiðanlega ósk alls þorra íslend-
inga, að það verði gert, og það
verði gert þegar í stað.
Aróðursbragðið
En ferðabannið, sem sovézk
stjórnvöld hafa sett á David
Ashkenazy og ósvífni sú, sem þau
sýna utanríkisráðherra okkar
rifja upp áróðursbragð það,
sem er helzta uppáhald komm-
únista hér á landi — og raunar