Morgunblaðið - 01.09.1974, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. SEPTEMBER 1974
33
BRUÐURIN SEIví
HVARF
Eftir Mariu Lang
Þýðandi: Jóhanna Kristjónsdóttir
42
við væntanleg fórnardýr yðar?
Jú, takk fyrir, ég snæddi eina
eiturpillu sem ég fékk hjá lækn-
inum, og það dugði til að ég svaf
sætt og draumlaust í alla nótt.'
— Hvenær fóruð þér að sofa?
— Rétt fyrir hálf eitt, býst ég
við. Hefur nokkuð sérstakt gerzt?
Christer svaraði ekki að bragði.
— Þér létuð orð falla í gær,
sagði hann seinmæltur, — sem
vöktu athygli mína — um liljur og
unnustu yðar. Mér leikur hugur á
að vita, hvað þér áttuð við?
Christer uppgötvaði sér til
furðu, að hann hafði að þessu
sinni hitt í mark. Ungi maöurinn,
sem venjulega var sjálfsöryggið
uppmálað, roðnaði og stamaði.
— Ég . . . ég ... ég held ég hafi
ekki meint nokkurn skapaðan
hlut. Ég bara sagði si svona.
— Haldið þér það liðki um mál-
beinið á yður, ef ég segi, að við
höfum fundið ákveðinn mann?
Elskhuga Annelis ...
— Elskhuga Anneli? Það kom
kvíðaglampi í augu Jóakims.
— Þér voruð afbrýðissamur út f
hann, var það ekki? Þér trúðuð
ekki, að þessi gamla ást væri úr
sögunni, eins og hún vildi vera
láta. . .
Jóakim kreppti hendurnar, sem
lágu á skrifborðinu, og róleg
röddin bar vott um niðurbælda
ólgu og ástríðu . . •
— Ég vildi, sagði hann og hikst-
aði orðunum út úr sér, — að hún
segði mér eitthvað frá honum, en
hún var ófáanleg til þess. Og ég
varð einskis vísari. Ekki hvað
hann heitir. Ekki hver þessi
maður er og ekki orð um, hvað
hann hafði verið henni mikils
virði á sínum tfma. Ekkert! En ég
neita því ekki, að ég fann að það
var hann, sem hún elskaði en ekki
mig. Það eina, sem ég vissi um
þau, var, að hún tengdi minning-
una um hann við liljublóm. Og þá
fékk ég þessa hugdettu með
brúðarvöndinn . . . Ég hafði þráð
hana mjög heitt og óskað þess
eins að ganga að eiga hana, en nú
varð mér það allt í einu algert
sáluhjálparatriði að hún sann-
færði mig um, að hún giftist mér
af fúsum og frjálsum vilja. Brúð-
arvöndurinn . . . hann . . . hann
var ekki aðeins tákn, heldur
einnig var ég að prófa hana . . .
ég vildi með þvf að velja liljur í
vöndinn neyða hana til að sýna
svart á hvítu, hvort hún vildi
drauminn um hann — eða hvort
hún vildi mig . . . Ég . . . mig
grunaði ekki . . . að viðbrögð
hennar yrðu vona ótvfræð . . . og
endanleg.
— Eg skil, sagði Christer lág-
róma. — Þér voruð óheppinn.
Mats Norrgárd hafði skrifað bréf,
sem hún fékk f hendur daginn
fyrir brúðkaupsdaginn og þar
krafðist hann þess, að hún tæki
ákvörðun. Blómvöndurinn yðar
og þær hugrenningar, sem hann
framkallaði hjá henni, léku hana f
fangið á honum, ef svo má segja
og hún ákvað að flýja til hans . . .
Jóakim Kruse hafði staðið á
fætur og gengið út að glugganum.
Hann var rólegur f fasi, en rödd
hans var rám, þegar hann tautaði:
— Mig langar að vera einn — ef
þér viljið hafa mig afsakaðan.
Christer gekk þegjandi út.
Hann hafði ætlað að spyrja fleiri
spurninga, en þær gátu beðið.
Hann hélt því næst til
Larssonar verkfræðing til að fala
sér upplýsinga um fjarvistar-
sönnun hans. Larsson var syfju-
legur i framan.
— Ég tók tvær svefnpillur og
svaf eins og rotaður. Ég svaf til
klukkan tíu og kom of seint í
vinnuna. En það var dýrðlegt að
fá svona góðan nætursvefn, ég
viðurkenni það.
Berggren og Christer hittust í
Prestgötu. Skýrsla yfirlögreglu-
þjónsins var stuttorð.
— Gretel og Egon tóku svefn-
töflur i ásýnd hvors annars —
þegar klukkuna vantaði stundar-
fjórðung í tólf og hrutu síðan á
sinum grænu eyrum til klukkan
nfu í morgun. Dina Richardsson
var ein í húsinu, en hún stað-
hæfir, að hún hafi sofið. Ég trúi
henni þó ekki til fullnustu og ég
held þú ættir að tala við hana.
Sebastian Petren heimsótti
Fannyu Falkman og fór ekki frá
henni fyrr en klukkan sex í morg-
un. Fjörugur á gamals aldri,
karlinn sá, það verð ég að segja.
Þeir voru staddir skammt frá
skrifstofu hins fíruga elskhuga og
Christer sagði:
— Við skreppum til hans. Ég á
vantalað dálftið við hann.
Petren opnaði sjálfur fyrir
þeim. Hann kvartaði hástöfum
yfir því, hversú erfitt væri að fá
góðan einkaritara og sfðan vísaði
hann þeim inn á viðhafnarmikla
skrifstofu sfna. Hann staðfesti
feimnislaust, að hann hefði verið
hjá Fanny Falkman um nóttina.
Hann virtist nú telja það eðlilegra
að gefa upplýsingar um einkalff
sitt þarna á skrifstofunni' en á
lögreglustöðinni. Hann skenkti
sér síðan f glas og virtist leika á
alls oddi:
— Jæja, sagði hann og tfsti
glaðlega. — Eruð þið nú ánægðir?
Ég hef játað allar mfnar syndir?
— Nei, við erum ekki fullkom-
lega ánægðir, sagði Christer og
tónblær hans var ekki nærri eins
glaðlegur og forstjórans.
— Þú heldur enn leyndum
vissum upplýsingum. Hvað um
Anneli Hammar að gera hingað á
skrifstofuna á föstudaginn.
— En — hún hefur ekki stigið
fæti sfnum inn fyrir dyr hér,
kveinaði forstjórinn. Ég hef sagt
ykkur það mörgum sinnum.
— Margit hafa sagt okkur, að
þeir hafa séð hana koma héðan.
Hún var grátandi.
Sebastian Petren baðaði út
höndunum f örvæntingu.
— Hvernig í herrans nafni og
fjörutíu á ég að sannfæra þig um
að ég segi satt. Hún hefur ekki
verið hér. Ég var á fundi.
— Fundi með hverjum?
— Með hverjum?
— Með hverjum? Ja, með Egon
Ström . . . Hann getur staðfest
það.
— Þetta verður æ fróðlegra.
Stjúpfaðir stúlkunnar og fyrrver-
andi atvinnuveitandi hennar
Velvakandi svarar I slma 10-100
kl. 1 0.30 — 1 1 30, frá mánudegi
til föstudags.
0 Ný ríkisstjórn
Ólafur Vigfússon, Hávallagötu
17, Reykjavfk, skrifar:
„1 dag 28. ágúst tekur ný rfkis-
stjórn við völdum undir forystu
Geirs Hallgrímssonar, og er það :
rökréttu samhengi við úrslit
alþingiskosninganna 30. júní sl.
Þá var vinstri stjórn óum-
deilanlega hafnað.
Ekki efast ég um, að við hinni
nýju stjórn blasi mörg erfið
viðfangsefni, og þá sérstaklega í
efnahagsmálum, sem þarf strax
að leysa.
En það er nú svo, að það hefur
oft syrt í álinn og birt upp aftur.
En það er tvennt, að mínum
dómi, sem leggja ber rfka áherzlu
á:
Einlægni í samstarfi og það, að
haft sé samráð við verkalýðs-
hreyfinguna, þegar um efnahags-
ráðstafanir er að ræða, þvf ánægð
alþýða er öllu betra en ekki.
Það er lika von allra, að vel
megi til takast hjá þessari rfkis-
stjórn að leysa aðsteðjandi vanda
og ég er viss um, að ef Geir heldur
eins vel á stjórnartaumunum nú
og þegar hann var borgarstjóri, er
engin ástæða til að ætla annað en
svo verði, — þá þarf ekkert að
óttast.
En eitt ber að hafa i huga:
Það verður áreiðanlega reynt
að gera þessari ríkisstjórn eins
erfitt fyrir og mögulegt er. Það
53? SIGGA V/GGA É VLVttAH
sýna skrif Alþýðubandalagsins nú
upp á síðkastið.
Reyndar var ekki við öðru að
búast úr þeirri átt.
Ég óska svo hinni nýju ríkis-
stjórn alls velfarnaðar, og megi
henni takast að leysa hin erfiðu
viðfangsefni á fljótan og farsælan
hátt.
Ólafur Vigfússon."
0 Gjaldeyrissóun
M. Ragnarsdóttir, Vesturbergi
78, Reykjavík, skrifar:
„Velvakandi.
Það er verið að tala um gjald-
eyrisleysi hér, og er vafaiaust
ekki ofsögum sagt af því.
En af hverju fær hver sem er
gjaldeyri til að skemmta sér fyrir,
og af hverju er ekki athugað, að
námsfólk noti raunverulega
gjaldeyrisyfirfærslur til greiðslu
á námskostnaði til þess, sem til er
ætlazt, en ekki til húsgagna-,fata-
og bílakaupa?
Enn fremur: Hve mikinn gjald-
eyri fékk umboðsmaður þessarar
hljómsveitar — Nasareth — til
yfirfærslu, eins mikill
menntunarauki og er nú að slik-
um hljómsveitum, eða hitt þó
heldur?
Ég er ung, og var á hljómleik-
unum, og ég er bara hneyksluð á
þvl, að þetta skuli vera flutt inn.
Svo eru aðgöngumiðarnir seldir
á þrisvar sinnum hærra verði en
miðar að tónleikum heimsfrægra
manna, sem flytja klassiska tón-
list.
M. Ragnarsdóttir."
Það verður nú að teljast vafa-
samt, að námsmenn fái svo
rausnarlegar yfirfærslur, að þeir
geti keypt sér bíla fyrir þær, en
varla er hægt að ætlast til þess
með sanngirni, að þeir gangi um
klæðalausir. Kannski mætti taka
þann hátt upp, sem eitt sinn
tiðkaðist, að senda þeim með
haust- og vorskipum vaðmálsflík-
ur og heimaprjónuð sokkaplögg
til að spara gjaldeyri.
En að gamni slepptu, við höfum
aldrei getað skilið upp eða niður í
því, að hægt er að selja miða að
tónleikum. innfluttra popphljóm-
sveita svo miklu dýrari en miða
að tónleikum annarra listamanna,
sem að flestra dómi standa um-
ræddum popp-kóngum framar I
hvivetna. Um þetta má að sjálf-
sögðu deila, en þegar miðar að
popptónleikum eru langtum dýr-
seldari en t.d. miðar að tónleikum
Sinfóníuhljómsveitar Lundúna
fer nú að fara um mann.
0 Haustrigningar
Það þýðir vist ekki annað en
horfast i augu við staðreyndir,
enda þótt margir hafi sjálfsagt
reynt að slá ryki i augun á sjálf-
um sér að undanförnu.
Haustið er komið — haustrign-
ingarnar óumflýjanlegu eru
byrjaðar — og farið er að snjóa i
fjöllin.
Svo er lika alltaf eitthvað sér-
stakt I loftinu á haustin, þannig
að ekki verður deilt um nærveru
þessarar árstíðar.
En eflaust fer mörgum svo, að
þeir þykjast ekki hafa efni á því
að amast við haustinu að þessu
sinni — svo gott og gjöfult hefur
sumarið verið, að til hreinnar
undantekningar telst.
Krakkarnir eru farnir að tala
um skólann, og minnstu börnin
eru farin að leita að skólatöskun-
um og pennaveskjunum frá þvi I
vor.
Velvakandi heyrði á tal tveggja
um daginn. Smástrákur var að
spyrja mömmu sína: „Hlökkuðu
allir til að byrja I skólanum, þegar
þú varst litil?“
Svarið var auðvitað játandi.
Nýjungagirnin er mannfólkinu
I blóð borin, — börn og fullorðnir
hlakka jafnt til að byrja á nýju
verki og ljúka þvi.
Nú fer að verða tímabært að
hefja árlega áróðursherferð hér I
dálkunum um varúð í umferðinni
og heilræði til barna og aðstand-
enda þeirra, þar sem nú fer i
hönd mesti hættutimi ársins hvað
þetta snertir.
Og það er bezt að byrja strax.
Hvernig er með endurskins-
merkin? Eru þau að koma i
búðirnar, þannig að ekki verði
hörgull á þeim, þegar til á að taka,
eins og margsinnis hefur viljað
brenna við undanfarin ár?
Þetta eiga ekki að vera ónot í
garð þeirra, sem hafa dreifingu
endurskinsmerkja með höndum,
heldur vinsamleg ábending.
Vi'l'A9 MÉÍ
KÆRASÍ/NW
V/NU AFÍufi,
AT 5í'llVA9/
E/6W/.76A Ofifi 0&
V(JA y/CKOR'?
— Þú þræll!
Framhald af bls. 11
legt hugtak. ÞaS breytist eins og
tízkan. Það sem einu sinni þótti Ijótt,
er fallegt i dag. Það sem í dag þykir
Ijótt, kann að vera fallegt á morgun.
Ég fæ þvl ekki annað séð, að
fegurðarskyn geti vel komið inn I
þetta."
Er skynsemin frekar markið en
tilfinningarnar? „Þetta ætti að geta
fylgzt að. Gyllti billinn hefur sjálf-
sagt komið við tilfinningar fólks. Það
hefur til dæmis orðið reitt. En ef það
verður aðeins reitt. þá lokast það þvi
miður, og verður ekki móttækilegt
fyrir inntaki verksins."
List og peningar
Hvernig upplifir hún þetta sam-
félag, sem er skotspónn hennar?
„Ég hef það ósköp ágætt héma. En
það er ekki svo auðvelt fyrir mig að
tjá mlna upplifun á þessu samfélagi I
orðum. Þess vegna hef ég valið
þessa leið, — myndlistina".
En hvernig getur listamaður lifað
af verkum, sem ekki falla I kramið
hjá listkaupendum? „Þetta er nú
ekki enn orðið vandamál fyrir mig.
En ef til þess kæmi, þá myndi ég
kjósa að vinna fyrir kaupi I venju-
legri vinnu um tlma og slðan vinna
að myndlistinni einni. Ég er hins
vegar ekki andsnúin þvl i sjálfu sér
að taka við peningum fyrir verk.
Slíkt yrði bundið kringumstæSum
verksins sjálfs. En ég gnti ekki tekið
við peningum fyrir verk, sem I eSli
sfnu vnri ádeila á peninga. Þar fyrir
utan er það vitaS, að hér og nú hefur
enginn áhuga á aS kaupa verk af þvl
tagi, sem ég fæst við. Svona hlutir
eru ekki keyptir."
Er þaS ekki vandamál myndlistar
af þessu tagi, að hún nær ekki til
þess fólks, sem inntak hennar er
ætlað? „Jú, þaS er eilffðarvanda-
mál", segir Ólafur Lárusson. „Ein
helzta leiSin er auSvitaS að halda
sýningar. En hingað á sýningar hjá
SÚM kemur t.d. yfirleitt alltaf sama
fólkið. ViS opnun hverrar sýningar
sendum viS út allt aS 200 boðskort
til opinberra aðila o.fl. Af þeim koma
kannski 20 að jafnaði. Og það fólk,
sem gefur sig út fyrir aS vera áhuga-
fólk um myndlist, afnarar og kjafta-
týpur sést alls ekki. Á sýningar, sem
aS jafnaSi standa I hálfan mánuð,
koma kannski um þúsund manns.
„Hérna rlkir llka almenn fáfræði
um myndlist", segir ÞuríSur.
„Kynning og fræSsla um myndlist er
stórlega vanrækt af hinu opinbera.
Hingað kemur UtiS af bókmenntum
um myndlist, og það litla, sem kem-
ur, er keypt af myndlistarmönnum
sjálfum. j kennslubókum í sögu er
yfirleitt aSeins minnzt á da Vinci eSa
Rafael, og I þeirri bók, sem notuS var
I Menntó, var ekki fariS lengra inn I
nútimamyndlist en impressinón-
ismann. Þeir myndlistarmenn, sem
þó var tæpt á, voru annaShvort
bilaSir eða dóu úr kaffieitrun eSa
fengu einhverjar slikar athuga-
semdir".
Gömul dilla
að listamenn
verði að svelta
Til skamms tíma fékk SÚM engan
styrk frá hinu opinbera. Nýlega
hefur þó fengizt styrkur varðandi
erlendar sýningar á vegum félags-
skaparins. „En það nægir rétt til aS
láta þetta fljóta", segir Ólafur. „Það
er nú einu sinni svo, aS þaS er
djöfullinn ekkert hægt aS gera án
peninga. Ég fyrir mitt leyti er ekki á
þvi að listamenn þurfi aS lifa sem
bóhemar. Það er gömul dilla, aS
listamenn þurfi að svelta til að geta
gert góða hluti. En þaS er nánast
útilokaS að starfa hérna sem lista-
maSur nema aS lifa viS kröpp kjör.
ÞaS þykir alveg sjálfsagt að veita
opinbera styrki — í allt nema þaS,
sem þó kemur til með aS standa eftir
sem menningararfur".
„En peningar hjálpa fólki ekki til
aS hugsa", segir ÞuriSur. „Nú þykir
sjálfsagt aS birtar séu skýrslur um
einhver fræSileg eSa vísindaleg efni,
án þess að þær leiSi til nokkúrs
áþreifanlegs. hagnýts árangurs. En
aS sýna myndir, sem ekki er unnt að
hafa nein praktisk not af, þykir
aSeins furSulegt uppátæki".
En rof viStekinna hefSa, — eins
og uppákoman á Lækjartorgi — er
leiS til aS ná til fólksins meS óhefS-
bundin listaverk. „Það getur aldrei
orSiS aSalmarkmiSið aS rjúfa
hefðina", segir ÞuriSur Fannberg.
„Hins vegar er þaS ágætt vopn. Til
þess að vekja fólk þarf eitthvað
spennandi. En uppákoman á Lækjar-
torgi dugir ekki ein til þess."
Er þá von á fleirum slikum?
„Það er aldrei að vita."
— Á. Þ.