Morgunblaðið - 29.10.1974, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. OKTÖBER 1974
Fa
jl Itít.A Isl lf. t A
Íí lA it "
22-0*22*
RAUÐARÁRSTÍG 31
LOFTLEIÐIR
BILALEIGA
f
CAR RENTAL
21190 21188
Hópferöabílar
Til leigu í lengri og
skemmri ferðir
8—50 farþega bílar.
KJARTAN
INGIMARSSON
Sími 86155 og 32716.
DOT5Un I0DR-UUJ- BROIUO
l/TVARP OC STEREO í ÓU.UM BILUM
Bílaleigan ÆÐI
Simi 13009 Kvöldsimi 83389
Úr og klukkur
hjá fagmanninum.
SERVERSLUN
MEÐ
SVÍNAKJÖT
SÍLD & FISKUR
Berqstaiaslræti 37 sími 24447
Hvað verður um
æskulýðsfélögin?
Á flokksþingi Framsóknar-
flokksins, sem haldið verður I
næsta mánuði verður m.a. f jall-
að um breytingar á lögum
flokksins. Á sfðasta fiokksþingi
Framsóknarflokksins, sem
haldið var í mars 1971 kom
fram nokkur gagnrýni á skipu-
lag og lög flokksins. Samkvæmt
lögum Framsðknarfiokksins
eru helstu forystumenn hans
ekki kjörnir á flokksþinginu
sjálfu. Fulltrúar þar velja þvf
ekki formann og varaformann
eða aðra stjórnendur flokksins.
Kjör þessara manna fer fram í
miðstjórn, en flokksþingið kýs
hluta hennar. Það var m.a.
þetta fyrirkomulag, sem ungir
framsóknarmenn gagnrýndu á
sfðasta flokksþingi. Einn af for-
ystumönnum þeirra lét þá þau
orð falla, að Framsóknarflokk-
urinn gæti ýmislegt lært af
Sjálfstæðisflokknum um lýð-
ræðisleg vinnubrögð.
1 framhaldi af umræðum á
sfðasta flokksþingi um þessi
efni mun nú vera ráðgert að
f jaila um endurskoðun á lögum
flokksins. Eins og alkunna er,
hafa flestir þeirra ungu manna,
er settu svip á Framsóknar-
flokkinn fyrir þremur árum,
gengið úr flokknum. Á sl. vori
gengu Möðruvallamenn til liðs
við Samtök frjálslyndra og
vinstri manna, eftir að hafa
verið upp á kant við forystu
flokksins um árabil. Yfir eitt-
hundrað andstæðingar Möðru-
vallamanna innan raða ungra
framsóknarmanna gengu
einnig úr flokknum sl. vor.
Þessi klofningur hefur af eðli-
legum ástæðum valdið Fram-
sóknarflokknum nokkrum
erfiðleikum og þá sérstaklega
forystumönnum hans.
Eftirmál
Möðruvallamanna
1 sambandi við fyrirhugaða
endurskoðun á lögum flokksins
mun Ólafur Jóhannesson hafa
hugleitt ráð til þess að koma I
veg fyrir, að nýr ktofningshóp-
ur gæti vaxið upp innan skipu-
Iagsreglna flokksins. Mun hann
hafa lagt til, að samtök ungra
framsóknarmanna yrðu lögð
niður f þvf formi, sem þau hafa
verið til þessa. Hugmynd mun
m.a. hafa komið upp um, að
stofna þess f stað sérstaka
æskulýðsnefnd Ifkt eins og á
sér stað I Álþýðubandalaginu.
Jafnframt mun hafa verið rætt
um að tryggja ungum mönnum
ákveðið hlutfall I einstökum
valdastofnunum flokksins.
Þessar tillögur munu þó hafa
mætt andstöðu margra ungra
manna, sem fram til þessa hafa
stutt Ólaf Jóhannesson en þeir
eygja nú möguleika á að
komast til áhrifa f þessum sam-
tökum, eftir að Möðruvalla-
menn eru hlaupnir á brott.
Þó að margir ungir menn
hafi sagt skilið við Framsókn-
arflokkinn að undanförnu, hef-
ur hitt lfka gerst, að menn hafi
gengið til liðs við hann. Ungur
maður, sem gekk f Framsóknar-
flokkinn eigi alls fyrir löngu,
eftir að að hafa verið áður f
Æskulýðsfylkingunni, Sósfal-
istaf lokknum, Alþýðubanda-
laginu og Samtökum frjáls-
lyndra og vinstri manna,
skrifar grein f Tfmann sl.
sunnudag, þar sem hann f jallar
um hlutverk ungmennafélaga
f stjórnmálaflokkunum. Hann
segir m.a.: „Af ýmsum ástæð-
um eru þessi mál nú mjög ofar-
lega á baugi, enda stendur
mönnum stuggur af þvf kyn-
slóðabili, sem orðið er. Þessi
efni verður þvf að ræða af
fullri einlægni og reyna að
finna þær lausnir, sem flestir
geta sætt sig við, og eru f senn
ekki svo skorðaðar að nauðsyn-
legur sveigjanleiki og frjáls-
ræði verði fyrir borð borin.“
Ánnars staðar f greininni
segir sami maður: „Nú virðast
mál standa þannig, að annars
vegar fullnægja æskulýðssam-
böndin ekki þörf samfélagsins
á sögulegu samhengi og tengsl-
um kynslóðanna og hins vegar
veita þau ungu fólki ekki þann
starfsvettvang þar sem unnið
verði af fullri alvöru and-
spænis fullri ábyrgð.... Það er
þó hreint ekki einfalt mál að
leggja niður samtök, sem þegar
starfa af fullum þrótti og
áhuga.“
Þetta er aðeins eitt dæmi um
þær umræður, sem nú fara
fram innan Framsóknarflokks-
ins um þessi efni, eftir að
Möðruvallahreyfingin er
hlaupin á brott.
Orlofsheimilin stærsta átakið
Iðja, félag verksmiðjufólks,
átti 40 ára afmæli 17. október
sl. Afmælisins var minnst á
margvfslegan hátt. Gefið var út
sérstakt afmælisblað og þrfr
fyrrverandi formenn félagsins
og fyrrverandi formaður Iðju f
Hafnarfirði voru sæmdir gull-
merki Iðju, þeir Björn Bjarna-
son, Pétur Lárusson, Guðjón
Sigurðsson og Magnús Guðjóns-
son. Núverandi formaður Iðju
er Runólfur Pétursson. I sam-
tali þvf, sem hér fer á eftir
segir hann frá stofnun félags-
ins og helstu verkefnum þess
um þessar mundir.
— Aðspurður um aðdragand-
ann að stofnun Iðju segir
Runólfur:
— Iðja, félag verksmiðju-
fólks, var stofnað 17. október
1934. Stofnfundurinn var hald-
inn að Hótel Heklu, sem þá var.
Helstu hvatamenn að stofnun
félagsins voru þeir Björn
Bjarnason, Jón Sigurðsson, þá-
verandi erindreki Alþýðusam-
bandsins, og Sigfús Sigur-
hjartarson. Þeir boðuðu til
stofnfundarins og tii hans
komu 34 iðnverkamenn.
— Hvaða aðstæður knúðu á
um stofnun stéttarfélags iðn-
verkafólks á þessum tíma?
Runólfur svarar því:
— Sennilega hefur ein
meginástæða fyrir stofnun Iðju
verið sú, að árið áður eða 1933
stofnuðu iðnrekendur með sér
félag, Félag íslenskra iðnrek-
enda, sem enn starfar. Hitt
mun einnig hafa ráðið miklu,
segir Runólfur, að á þessum
tima var mikill launamismunur
milli kynja og eins milli ein-
stakra verksmiðja. Einkum
voru það starfsmenn smjör-
líkisgerðanna, sem höfðu betri
laun en aðrir iðnverkamenn.
Annars mun uppátæki tveggja
stúlkna einnig hafa ráðið
nokkru um að menn töldu
nauðsynlegt að stofna stéttar-
félag iðnverkafólks. Þannig var
mál með vexti, að tvær stúlkur,
sem unnu á saumastofu hér í
borginni, freistuðu þess að
stofna vinnustaðarfélag. Þessi
tilraun stúlknanna dró hins
vegar dilk á eftir sér, því að
fyrir vikið voru þær báðar
reknar úr vinnunni. Önnur
þeirra, Vilborg Sigurðardóttir,
er nú formaður verkakvenna-
félagsins í Vestmannaeyjum.
Núverandi stjórn Iðju: Herberg Kristjánsson, Magnús Guðjónsson, Guðmundur G. Guðmundsson,
Gunnlaugur Einarsson, Guðmundur Þ. Jónsson, Runólfur Pétursson, Bjarni Jakobsson, María
Vilhjálmsdóttir, Ragnheiður Sigurðardóttir, Klara Georgsdóttir. Á myndina vantar Steina Sævar
Þorsteínsson.
Segir Runólfur
Pétursson,
formaður Iðju,
félags verk-
smiðjufólks
— Runólfur Pétursson kom
fyrst inn I stjórn Iðju 1964; árið
1966 varð hann ritari félagsins
og gjaldkeri 1968, og árið 1970
varð hann formaður. Aðspurð-
ur um afskipti sín af félagsmál-
um í Iðju segir Runólfur:
— Ég byrjaði iðnverkastörf í
ísaga árið 1963. Ári síðar var ég
kjörinn í trúnaðarmannaráð
félagsins. Eitt stærsta verkefn-
ið, sem ég hef unnið að, eftir að
ég tók við formennsku f félag-
inu, var stofnun landssam-
bands iðnverkafólks. Undir-
búningur þess máls hafði lengi
verið á döfinni. En sambandið
var loks stofnað fyrri hluta árs
1973. Þá má geta um samein-
ingu Iðju I Hafnarfirði og Iðju í
Reykjavík. Iðja i Hafnarfirði
var lögð niður fyrir rúmu ári og
félagar hennar gengu í Iðju í
Reykjavík. Áður fyrr var Iðja í
Hafnarfirði sérstök deild innan
Iðju I Reykjavík. Siðan varð
hún sjálfstætt félag, en nú hef-
ur þvi verið breytt. Félagssvæði
okkar nær því frá Hafnarfirði
og upp á Kjalarnes og tekur
yfir Garðahrepp, Kópavog, Sel-
tjarnarnes og Mosfellssveit auk
Reykjavíkur.
— Um orlofsheimili félags-
ins segir Runólfur:
— Orlofsheimilin eru vafa-
laust eitt þýðingarmesta félags-
lega framtak félagsins um ára-
raðir. Upphaf þeirra fram-
kvæmda má rekja til ársins
1967, en þá var keypt jörðin
Svignaskarð í Borgarfirði í því
skyni að reisa þar orlofsheimili.
Frumkvöðull að þeim kaupum
var Guðjón Sigurðsson, þáver-
andi formaður Iðju. Árið 1968
eignaðist orlofssjóður félagsins
siðan Fróðhús, sem er næsta
jörð við Svignaskarð og var á
sínum tlma hluti úr því landi.
Árið 1972 hefjast síðan
byggingaframkvæmdir. Þá
voru reist níu orlofshús á þessu
svæði og þar af átti Iðja þrjú,
hin reistu matreiðslumenn, raf-
virkjar og flugvirkjar. Þessi
hús voru tekin í notkun sum-
ariö 1973.
Reynslan hefur sýnt, að fólk-
ið I félaginu er mjög ánægt með
þessi hús. Og af þeim sökum
hófumst við handa sl. vor að
undirbúa byggingu tíu húsa til
viðbótar, þar af eigum við sex.
Þessi hús eiga að vera tilbúin
um miðjan júní á næsta ári. Þá
eigum við alls 9 orlofshús. I
síðustu kjarasamningum náðist
samkomulag við iðnrekendur
um hækkun á framlagi I orlofs-
sjóð. Grundvöllurinn að bygg-
ingu þessara 10 húsa var því
lagður I síðustu kjarasamning-
um.
— Því næst svarar Runólfur
spurningu um daglega starf-
semi félagsins og segir I því
sambandi:
— Nú eru rúmlega 3000
manns I félaginu. Hér á skrif-
stofunni eru tveir starfsmenn I
fullu starfi, einn maður vinnur
við orlofs- og sjúkrasjóðinn og
loks er hér maður, sem starfar
að hálfu leyti fyrir Iðju og að
hálfu leyti fyrir landssamband
iðnverkafólks. Aðalverkefnin
eru að svara fyrirspurnum og
greiða úr vandamálum, sem
upp koma á vinnustöðum. Við
þurfum oft og tíðum að fara á
vinnustaði og eins að leysa
ágreiningsmál, sem upp koma
vegna túlkunar á kjara-
samningum.
A afmælisdaginn 17. október
sl. héldum við kaffisamsæti að
Hótel Loftleiðum, og daginn
eftir afmælishóf fyrir félags-
menn. Okkur bárust margar
gjafir, stórt málverk frá Félagi
Islenskra iðnrekenda, útskorin
fánastöng frá félagi járnsmiða,
skál frá Iðju á Akureyri, vasi
með silfurskildi frá Iðnaðar-
bankanum, fundahamar frá
félögum innan málm- og skipa-
smíðasambandsins. Auk þess
fengum við blómakörfur og
árnaðaróskir frá ýmsum aðil-
um, m.a. frá Gunnari Thorodd-
sen iðnaðarráðherra.
■MiHaMRnMHnMiiHBnni

v* »■/ rf? 'v 'Z'JK 'J: > Ý l* ;■•♦ o