Morgunblaðið - 30.10.1974, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. OKTOBER 1974
3
Náó sé með yður og friður frá
Guði föður vorum og Drottni
Jesú Kristi.
Við skulum biðja.
Drottinn,
„Kom með kraft af hæðum,
köllun lát oss finna
fyrir fósturjörðu
fögur störf að vinna,
hef ja fánann hærra,
helga þér vort starf,
ljós, er megi lýsa,
láta þjóð i arf.“
I Jesú nafni amen.
Texti: Pstulasagan 3. kap.
1.—7. vers.
(Sagan um Pétur og Jóhannes
og beiningamanninn við Fögru-
dyr).
Frá því Alþingi hið nýja kom
fyrst saman hér i Reykjavík
árið 1845, hefur það hafizt með
sama hætti. Þingmenn hafa
gengið til kirkju og hlýtt
messu. I fyrsta skipti prédikaði
dómkirkjupresturinn sr. Helgi
Thordersen og lagði út frá
þessum orðum >postulans:
„Hvað svo sem þér gjörið i orði
eða verki, þá gjörið allt I nafni
Drottins Jesú, þakkandi Guði
fyrir hann.“ (Kól. 3.17).
Með þeim orðum var helguð
þessi fyrsta þingsetning og þar
með var mörkuð sú leið, sem
siðan verður farin til þings,
reistar þær dyr, er um hefur
verið gengið æ síðan til Al-
þingis. Áletrunin yfir þeim var
og er Jesú nafn. Því geta þær
borið tignarheitið Fögrudyr.
Fyrir framan þær Fögrudyr,
sem textinn segir frá, þá
mætast í raun, ef sagan er tekin
sem líking, tvær stefnur. önnur
biður um silfur eða gull. Hin
býður fram hin andlegu verð-
mæti, og sögunni lýkur á þann
veg, að hinn andlegi auður út-
rýmir hinni veraldlegu örbirgð,
skapar þann grundvöll, sem til
þarf, að silfurs og gulls sé aflað
öflugri átaka við það að beina
lífinu til jákvæðari áttar.
Þetta sannar bezt fjölmörg
dæmi úr lífi ýmissa þeirra, sem
mestir velgjörðarmenn hafa
reynzt mannkyninu. Um ákaf-
lega marga þeirra verður ekki
efast, að trú þeirra tendraði
eldinn, sem brann i sál þeirra
og fór um hugi fylgjenda
þeirra.
Það gleymist oft, þegar Guði
er afneitað, að þá er um leið
afneitað þeirri skoðun guðs-
trúarmanna kristinna, að í
vetöldinni gildi ákveðin óum-
breytanleg siðalögmál, byggð á
ákveðnum meginreglum,
settum af höfundi tilverunnar'
sjálfrar. Sé’u slíkar siðaréglur
til, reglur um rétt og rangt, sem
í grundvallaratriðum eru
algildar, þá eigum við engan
grundvöll að byggja á, annan
en Guð.
Þeir, sem Guói hafa hafnað,
hafa margir reynt að fara þá
leið að telja, að hugmyndirnar
lengur. Enda er þá um leið og
Guðstrúin er þurrkuð út úr
mannlegu lífi, maðurinn los-
aður frá allri ábyrgð gagnvart
gerðum sínum, því þá er við-
miðunin horfin, það siðgæði,
sem trú hans boðaði og jafn-
framt sú persónulega ábyrgð,
sem hann ber fyrir skapara
sinum.
Oft er spurt, hvort lifið hafi
tilgang. Það er erfitt að svara
þeirri spurningu neitandi, þvi
þá dæmum við einskis nýtt allt
strit mannlegrar hugsunar. Þá
dæmum við líka, eins og ég hef
áður á minnt fánýt öll lifsgildi
og öll boðorð, sem gilda um
framkomu okkar. En hafi lífið
tilgang, þá er hugsun á bak við
það, meira að segja sérstök og
yfirmannleg snilligáfa, — og þá
er ekki lengur hægt að ganga
framhjá Guði. Það heyrist að
visu æði oft, að sköpunin í állri
sinni lögmálsbundnu snilli hafi
orðið til fyrir tilviljun, en er
það ekki álíka gáfulegt, að
Séra Þórir Stephensen dómkirkjuprestur:
Fyrir fósturjörðu fögur

störf að vinna
J J Predikun fyrir
þingsetningu í gœr
á heilbrigóan hátt. Trúin
reynist ölmusum manninum
dýrmætari en allt annað. Hann
reynir það, sem Jesús hafði
áður sagt: Leitið fyrst ríkis
Guðs og réttlætis og þá mun allt
þetta veitast yður að auki.
Nú á ég þess ekki von, að hér
séu mér allir sammála. Trúar-
brögðin hafa oft verið talin
hæli, er menn flýja til eingöngu
þegar erfiðleikarnir vaxa þeim
yfir höfuð, þegar þeir ráða ekki
við þá lengur. Sumir hafa orðað
þetta enn grófar og sagt, að
trúarbrögðin væru ópíum fyrir
fólkið, deyfilyf sem hjálpa því
til lífsflótta.
Þótt fáar lýsingar á trúar-
brögðunum séu í raun og veru
f jær sanni en þessi, þá má hitt
ekki gleymast, að það væri
ósönn trú, sem kæmi játanda
sínum ekki til hjálpar i erfió-
leikum hans. En hitt veit einnig
hver trúaður maður, að trúin er
sízt af öllu deyfandi á nokkurn
hátt fyrir líf hans. Hún skapar
miklu frekar ákveðnari afstöðu
til lífsins, hún hefur reynzt
orkulind til einlægara lífs og
um rétt og rangt verði alltaf
afstæðar og hljóti að miðast við
það notagildi, sem þær hafi.
En þar er maðurinn kominn
út á hálan ís. Þá er tilgangurinn
farinn að helga meðalið, og þá
er farið að nálgast það pólitiska
siðferði, sem einræðisstefnur
síðari tima hafa gleggst sýnt í
framkvæmd.
Þetta kemur svipað út i
einkalifinu. Fari matið á réttu
og röngu þar eftir því sem mest
notagildi hefur, eftir þvi sem
hentugast þykir hverju sinni,
þá verður fáu hægt að treysta
halda slíku fram, og að ímynda
sér, að alfræðioróabók hafi
orðið til vió sprengingu í prent-
smiðju?
Mér verður tíðrætt um þessa
hluti, af þvi að i minum augum
eru þeir grundvallaratriði í lifs-
skoðun hvers einasta manns.
Og hver einasti einstaklingur
hlýtur að verða að gera sér
grein fyrir, hvar hann stendur
og hvort líf hans á sér sistæða
viðmiðun eða ekki. Að mínum
dómi stenzt farsælt mannlíf
ekki án slikra hluta.
Framhald á bls. 16
Vestur-þýzk
hægri sveifla
Franz-Josef Strauss
StÐAN Helmut Schmidt tók
við kanzlaraembættinu af
Willy Brandt f maí hefur hann
ákaft beitt sér fyrir þvi að rétta
við hag sósfaldemókrata eftir
þau áföll, sem flokkur þeirra
varð fyrir, undir forystu
Brandts, en þrátt fyrir þessa
viðleitni hafa sósfaldemókratar
beðið einhvern mesta ósigur
sem þeir hafa nokkru sinni orð-
ið að þola f fylkiskosningum.
Eftir fylkisþingkosningarnar
á sunnudaginn er flokkur
kristilegra demókrata (CDU)
orðinn öflugastur f Hessen,
sem löngum hefur verið eitt
traustasta vígi sósfaldemókrata
og var kallað „Rauða Hessen" á
velmektardögum þeirra f fylk-
inu. Sósfaldemókratar halda
naumum meirihluta í fylkis-
þinginu f Wiesbaden með hjálp
hins litla flokks frjálsra
demókrata (FDP)
Sigur CDU var jafnvel ennþá
glæsilegri f Bæjaralandi þar
sem flokkurinn hlaut rúmiega
62% atkvæða en sósfal-
demókratar innan við þriðjung.
Bæði f Hessen og Bæjaralandi
fengu CDU og samstarfsflokk-
urinn CSU (Kristilega sósfala-
sambandið) meira fylgi en
flokkur sósfaldemókrata
(SPD) f stórborgum eins og
Frankfurt, Múnchen, Núrn-
berg og Darmstadt sem hafa
hingað til verið talin nær örugg
vfgi sósfaldemókrata. Hægri
sveiflan gat naumast orðið
meiri.
Þar sem þessar kosningar
voru taldar fyrsti prófsteinn-
inn á vinsældir Schmidts sfðan
hann tók við kanzlaraembætt-
inu og jafnframt prófsteinn f
traust eða vantraust kjósenda á
stjórn hans f Bonn hefur hinn
nýi kanzlari orðið fyrir alvar-
legu áfalli.
Schmidt tók við embættinu f
skugga Gullaumenjósnamáls-
ins sem hrakti Brandt frá völd-
um og um það leyti hafði al-
menningur miklar áhyggjur af
þvf að stjórnin f Bonn hefði
færzt of mikið f vinstriátt. Auk
þess var talið að Brandt hefði
ekki lengur nægilega góða
stjórn á ástandinu innanlands.
Schmidt hafði sjálfur tekið
Helmut Schmidt
undir þessar óánægjuraddir
sem höfðu leitt til mikils fylgis-
taps sósfaldemókrata f fylkis-
kosningum fyrr á árinu og var
staðráðinn f þvf að veita örugg-
ari forystu en Brandt, ekki sfzt
f innanlandsmálum.
Að vísu var talið að Schmidt
hafi að verulegu leyti tekizt að
lægja þá óánægju sem rfkti
þegar hann tók við völdunum,
en önnur óánægja hefur komið
f staðinn, til dæmis vegna
stuðnings sósfaldemókrata við
umdeilt fóstureyðingarfrum-
varp, en fyrst og fremst vegna
vaxandi atvinnuleysis.
Sjálfur er Schmidt hagfræð-
ingur og nýtur álits sem slfkur
og honum hefur tekizt að halda
verðbólgunni innan við sjö af
hundraði, en það hefur greini-
lega ekki nægt til þess að sigr-
ast á þessum almenna ugg um
yfirvofandi óðaverðbólgu.
Samkvæmt opinberum tölum
voru 557.000 atvinnulausir f
september og gert er ráð fyr-
irþvf að sú tala sé nú komin
yíir 600.000. Þar við bætist að
vinnutími 265.000 verkamanna
hefur verið styttur og þetta er
því mesta atvinnuleysi sem hef-
ur orðið f Vestur-Þýzkalandi
sfðan „efnahagsundrið“ þar
hófst fyrir 25 árum.
Helztu hagfræðingar lands-
ins gera þar á ofan ráð fyrir þvf
að ástandið eigi enn eftir að
versna. Þeir spá þvf f nýlegri
skýrslu, sem einkennist af mik-
illi bölsýni, að ein milljón
manna verði atvinnulausir f
vetur. Utflutningur hefur dreg-
izt saman, eftirspurn innan
lands hefur minnkað og hár
launakostnaður og háir vextir
hamla nýjum fjárfestingum.
Samdrátturinn er mestur í bíla-
og byggingariðnaði og horfur
eru á að þessi samdráttur auk-
izt og nái til fleiri iðngreina.
Sigurvegarinn í Bæjaralandi,
Franz-Josef Strauss, þakkaði
sigur sinn „óánægju kjósenda
með efnahagsstefnu stjórnar-
innar sem hefði leitt til at-
vinnulcysis og verðbólgu.“ En
hann leggur einnig áherzlu á
það að óánægja rfki með þá
stefnu stjórnarinnar að bæta
sambúðina við kommúnistarfki
f Austur-Evrópu, hina svoköll-
uðu austurstefnu, þvf hún hafi
ekki uppfyllt þær vonir sem
hafi verið bundnar við hana.
Svo vildi til að Schmidt fór
til Moskvu daginn eftir kosn-
ingarnar, aðallega til að ræða
efnahagssamvinnu við sovét-
stjórnina. Strauss varaði
Schmidt við þvf að slaka til
gagnvart Rússum í ferðinni og
ýmsir óttuðust að úrslitin
hefðu veikt samningsaðstöðu
hans. En raunar virðast úrslit
kosninganna hafa neytt hann
til að taka harðari afstöðu en
ella f Berlínarmálinu og fleiri
málum.
Urslitin virðist því þegar
hafa valdið breytingu á stefnu
Schmidts og trúlega verða
fleiri breytingar á stefnu hans
þar sem úrslit fylkiskosning-
anna hafa verulega spillt sigur-
möguleikum sósfaldemókrata f
kosningunum sem eiga að fara
fram til sambandsþingsins
1976. Hægri sveifla getur einn-
ig gert vart við sig f flokki
sósfaldemókrata.
Flokkur kristilegra demó-
krata heldur bráðlega fund
um val á kanzlaraefni sfnu
f þessum kosningum og
ljóst er að Strauss kemur sterk-
iega til greina eftir sigur sinn f
Bæjaralandi. Hinn sigurvegari
kosninganna, Alfred Dregger f
Hessen, hefur einnig treyst
stöðu sfna verulega.
Strauss er kunnur fyrir
eindregna hægristefnu, en
Dregger er jafnvel talinn f-
haldssamari en hann. Kanzlara-
efnið verður lfklega ekki
endanlega valið fyrr en f vor,
en hingað til hefur Helmut
Kohl, formaður flokksins og
forsætisráðherra í Rheinland-
Pfalz, verið talinn langlfkleg-
astur. Hann er hófsamur
miðjumaður og nú er honum
ógnað af tveimur sigursælum
hægrimönnum sem munu taka
höndum saman gegn honum og
reyna að beina flokki kristi-
legra deomókrata lengra til
hægri.