Morgunblaðið - 30.10.1974, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. OKTÓBER 1974
13
Stefnuræða brezku stjórnarinnar:
Boðar þjóðnýtingu og
heimaþing fyrir Skot-
landogWales
London, 29. okt.
AP Reuter.
ELIZABET II Englandsdrottning
flutti stefnuræðu stjórnar Har-
olds Wilsons f dag og setti jafn-
framt með viðhöfn 48. þing Bret-
lands.
Heiztu atriði I ræðunni voru
þau, að stjórnin myndi stefna að
þjóðnýtingu skipasmfða- og flug-
vélaiðnaðarins; að komið yrði á
laggirnar nýju þjóðarráði at-
vinnuveganna, með það fyrir
augum að auka afskipti rfkisins
af iðnfyrirtækjum; að gerðar
yrðu ýmiss konar endurbætur á
velferðarkerfinu og stefnt yrði að
nýjum samningum um aðild Bret-
lands að EBE, sem sfðan yrðu
iagðir fyrir dóm brezku þjóð-
arinnar innan árs og henni gefinn
kostur á að ákveða, hvort Bretar
skyldu áfram eiga aðild að EBE
eða segja sig úr bandalaginu.
Loks tilkynnti drottning, að
stjórnin mundi hefja undirbún-
ing þess að komið yrði á heima-
þingum f Skotlandi og Wales.
Ekkert var um það sagt í ræð-
unni, hvenær þjóðnýtingaráform-
um stjórnarinnar yrði hrundið i
framkvæmd, en það getur orðið
hvenær sem er á kjörtímabili
hennar.
Aðrar helztu ráðstafanir, sem
stjórnin hyggst beita sér fyrir,
eru eftirfarandi:
0 Komið verði á sanngjarnari
skiptingu tekna og auðs, m.a. með
sköttun á fjármagni, sem flutt er
iHitcheii — potturinn og pann-
an
Hunt benti
á Mitchell
Washington, 29. október —
Reuter
E. HOWARD Hunt, fyrrum
leyniþjónustumaður, reyfara-
höfundur og fyrirliði innbrots-
mannanna I Watergatebygg-
inguna viðurkenndi í gær fyrir
rétti John Sirica dómara f
Watergate-málinu, að hann
hefði logið hvað eftir annað,
eða a.m.k. tólf sinnum, um
kringumstæður og aðdraganda
innbrotsins. Hann hefði hins
vegar ákveðið að segja nú
sannleikann vegna þess að
þeir menn sem raunverulega
bæru ábyrgðina og fyrir-
skipuðu innbrotið væru „ekki
lengur áframhaldandi trausts
míns verðir.“ Sagði Hunt, að
það hefði verið John Mitchell,
fyrrum dómsmálaráðherra,
sem verið hefði „stóri maður-
inn“ á bak við undirróðurs-
starfsemina og innbrotið.
milli fyrirtækja, og könnun verði
gerð á því, hvernig bezt sé að
skattleggja stóreignir. Eitt af
kosningaloforðum Verkamanna-
flokksins var að leggja aukna
skatta á þá, sem árlega njóta
eigna og tekna, er metnar eru á
meira en 240.000 sterlingspund.
# Sett verði ný lög um verkalýðs-
félög, er auðveldi framkvæmd
verkfalla og verkfallsvörzlu.
Nixon — sagður á batavegi
Long Beach, Kaliforníu, 29.
október AP—Reuter
Skurðlæknir Richard Nixons,
fyrrum Bandarfkjaforseta sagði I
dag, að Nixon liði vel eftir skurð-
aðgerð sem ætiað var að koma f
veg fyrir að blóðtappi í vinstra
fótlegg hans kæmist nær
hjartanu eða lungunum. Þá kvað
John Lungren, einkalæknir
Nixons, aðgerðina hafa tekizt vel,
og væri Nixon aftur kominn á
stofu sfna á efstu hæð Memorial-
sjúkrahússins á Long Beach. Er
talið að Nixon verði að dveljast
þar I vikutfma til viðbótar eftir
aðgerðina, og sfðan vera rúm-
liggjandi f fjórar til sex vikur
vestrænna
Brússel, 29. okt. AP.
Utanrfkisráðherra Belgfu,
Etlenne Davignon, sagði í
dag, að hinn 18. nóvember nk.
yrði lögð sfðasta hönd á sam-
komulag Bandarfkjanna, Japans
og nokkurra Vestur-Evrópurfkja
um að deila olfubirgðum sfnum
hvert með öðru, komi til neyðar-
ástands f einhverju rfkjanna
vegna olfuskorts. Davignon hefur
verið formaður fulltrúanefndar
þessara rfkja, sem hefur fjallað
um þessa samvinnu rfkjanna, en
hugmyndina að henni átti dr.
Henry Kissinger, utanrfkisráð-
herra Bandarfklanna.
# Tryggingabætur verði auknar,
þar á meðal fjölskyldubætur og
örorkubætur, ellilífeyrir verði
hækkaður og öldruðu fólki greitt
séptakt jólatillag.
# Land, sem þörf er á til hús-
bygginga eða annarra fram-
kvæmda, verði tekið eignarnámi.
Ákvörðun stjórnarinnar um að
undirbúa heimastjórn fyrir Skot-
land og Wales er i samræmi við
kosningaloforð hennar um að
taka til greina sivaxandi þjóð-
ernishreyfingu þart sem hefur
haft veruleg áhrif í síðustu kosn-
ingum í Bretlandi. Ráðstafanir
þar að lútandi myndu breyta
stjórnkerfi Bretlands verulega.
Stefnuræðan fékk eðlilega mis-
jafnar undirtektir. Ian Mikardo,
formaður flokksins, sem telst til
vinstri arms hans, fagnaði henni
og sagði vinstri menn mqga vel
við una, Wilson hefði staðið við þá
yfirlýsingu sína að hann mundi
ekki svíkja kosningaloforð flokks-
ins. Edward Heath, leiðtogi
Ihaldsflokksins gagnrýndi hana á
hinn bóginn harðlega og sagði
hana visa til að auka á sundrungu
í brezku samfélagi og við því
mættu Bretar sfzt nú, á tímum
vaxandi verðbólgu; eining með
þjóðinni væri eina leiðin til að
berjast gegn þeim vanda.
heima. Aðgerðin I dag var af
Lungren sögð nauðsynleg, þar
eð blóðtapparnir I fótlegg Nixons
stofnuðu Iffi hans f hættu.
Sagði læknirinn að sett hefði
verið fínleg klemma til að loka
æðinni að hluta og bægja þannig
töppunum frá. Á klemma þessi að
vera í æðinni til frambúðar, en
ekki væri gert ráð fyrir að Nixon
gengi undir fleiri skurðaðgerðir.
Fjölskylda Nixons var ekki við-
stödd í sjúkrahúsinu í dag, en Pat
kona hans var væntanleg. Julie,
dóttir Nixons, sagði í dag að lækn-
arnir hefðu viljað gera aðgerðina
f gær, en þá hefði faðir sinn verið
of þreyttur og illa haldinn.
iðnríkja
Til þessa hafa tólf ríki tekið
þátt I viðræðunum um samkomu-
lagið og verður næsti fundur
þeirra f Brtlssel 8. nóvember.
Rfkin eru Bandarfkin, Kanada,
Japan, Noregur, Belgía, Holland,
Vestur-Þýzkaland, Bretland, Dan-
mörk, ttalfa, Irland og Luxem-
bourg. Fulltrúar sex annarra
rfkja taka einnig þátt í fundinum,
8. nóv., þ.e. Austurríkis, Spánar,
Svíþjóðar, Sviss, Astralíu og Nýja
Sjálands. Telur Davignon víst, að
ljóst verði orðið fyrir 18. nóvem-
ber hvaða ríki verði endanlega
með í þessari samvinnu og þá
verður nánar skýrt frá einstökum
atriðum samkomulagsins.
Velheppnuð
aðgerð á Nixon
Síðasta hönd lögð á
olíusamvinnusamnmga
Björns Olafs-
sonar minnzt
áAlþingi
Við setningu sameinaðs AI- Verzlunarráðs tslands og
þingis f gær flutti Guðlaugur
Gfslason aldursforseti þingsins
eftirfarandi minningarorð um
Björn Ólafsson, fyrrverandi
þingmann og ráðherra. Þing-
menn risu úr sætum f virð-
ingarskyni við hinn látna:
Björn Ólafsson fyrrverandi
ráðherra og alþingismaður
andaðist í Borgarspítalanum í
Reykjavík 11. október sfðastlið-
inn eftir langvarandi sjúkleika,
78 ára að aldri.
Björn Ólafsson var fæddur á
Akranesi 26. nóvember 1895.
Foreldrar hans voru Guðmund-
ur útvegsbóndi þar Ólafsson
bónda í Einarsnesi í Borgar-
hreppi Guðmundssonar og
síðari kona hans, Ingibjörg
Ólafsdóttir bónda á Bárustöð-
um i Andakíl Jónssonar. Á
sjötta aldursári missti hann föð-
ur sinn og fluttist ári síðar með
móður sinni til Reykjavíkur. Á
árunum 1908—1916 starfaði
hann við póstþjónustu f Reykja-
vfk, var sfðasta árið forstöðu-
maður bögglapóststofunnar.
Verzlunarfulltrúi í Reykjavík
var hann 1916—1918 og sfðan
stórkaupmaður og iðnrekandi
að aðalstarfi. Hann var fjár-
mála- og viðskiptamálaráðherra
í utanþingsráðuneyti Björns
Þórðarsonar 1942—1944,
gegndi sömu störfum í ráðu-
neyti Ólafs Thors 1949—1950
og var menntamála- og við-
skiptamálaráðherra i ráðuneyti
Steingríms Steinþórssonar
1950—1953. Alþingismaður
Reykvíkinga var hann
1948—1959, sat á þeim árum á
12 þingum alls, en áður hafði
hann átt sæti á þrem þingum
sem ráðherra í utanþingsstjórn-
inni.
Jafnframt þeim aðalstörfum,
sem hér hafa verið rakin,
gegndi Björn Ólafsson ýmsum
trúnaðarstörfum á vegum ríkis-
ins. Hann átti sæti í innflutn-
ings- og gjaldeyrisnefnd
1930—1937, var í samninga-
nefnd um verzlunarviðskipti
við Bretland 1939, við Banda-
ríkin 1941 og við Sovétríkin
1947. Hann var kosinn árið 1940
í milliþinganefnd um gjald-
eyrisverzlun og innflutnings-
hömlur, 1941 og 1942 i gjald-
eyrisvarasjóðsnefnd og 1954 í
togaranefnd. 1 júlí 1954 var
hann skipaður I endur-
skoðunarnefnd laga um lax- og
silungsveiði og f janúar 1960 í
endurskoðunarnefnd skatta-
laga og var formaður þeirrar
nefndar. Á árinu 1955 var hann
kosinn í okurnefnd. 1 banka-
ráði Uvegsbankans átti hann
sæti 1957—1968 og var formað-
ur bankaráðsins 1965—1968.
Björn Ólafsson átti sæti í
bæjarstjórn Reykjavíkur
1922—1928. Hann var í stjórn
Fundurinn 18. nóvember
verður í París, en þar stendur til
að koma á laggirnar nýrri alþjóða-
orkustofnun sem hluta af OECD,
Efnahags- og þróunarstefnu
Evrópu.
Búizt var við, að hlutaðeigandi
rfki tilkynntu afstöðu sfna til
samninganna fyrir daginn í dag,
en að sögn Davignons, hefur ekki
enn borizt svar nema frá Banda-
ríkjunum, Japan, Vestur-
Þýzkalandi, Belgíu, Bretlandi og
Luxembourg. Hins vegar er vitað,
að nauðsynlegar ákvarðanir hafa
þegar verið teknar og afgreiddar
innan ríkisstjórna Danmerkur og
Hollands.
Haft er eftir góðum heimildum,
að eitt helzta atriði í samkomulag-
inu verði, að verði eitthvert rfkj-
Félags íslenzkra stórkaup-
manna í mörg ár. Aðalhvata-
maður var hann að stofnun
Ferðafélags Islands 1927, var
varaforseti í fyrstu stjórn þess
og sfðan forseti þess á árunum
1929—1934. Hann var stofn-
andi Bálfararfélagsins og for-
maður þess um skeið.
Björn Ólafsson stundaði ekki
skólanám nema þrjá vetur í
barnaskóla. Hann fór ungur að
vinna fyrir sér og hóf sjálfstæð-
an atvinnurekstur rúmlega tví-
tugur að aldri. Hann var sjálf-
menntaður með ágætum, og
Björn Ólafsson, fyrrverandi
þingmaður og ráðherra.
starfshæfni hans og starfs-
reynsla öfluðu honum sívax-
andi trausts, eins og æviferill
hans ber glöggt vitni. Fyrirtæki
hans á sviði verzlunar og
iðnaðar stóðu jafnan á traust-
um grunni og efldust jafnt og
þétt. Störfum að félagsmálum
sinnti hann af heilum hug, og
þar sem hann á annað borð
lagði hönd á plóginn var ekki
slegið slöku við. Skýrast dæmi
um það traust, sem hann naut
til ábyrgðarstarfa, er val hans í
ríkisstjórn, þegar leitað var út
fyrir þingsali við val ráðherra á
timum heimsstyrjaldar og
mikils vanda i viðskipta- og
verðlagsmálum.
Björn Ólafsson var baráttu-
maður fyrir einstakiingsfrelsi
og frjálsri verzlun á tslandi.
Hann var um langt skeið einn
af eigendum dagblaðsins Vísis,
skrifaði mikið i blaðið og átti
þar vettvang til baráttu fyrir
þjóðmálaskoðunum sínum. Oft
stóð styr um athafnir hans og
framkvæmdir, eins og jafnan
verður um slika menn. Hann
hélt fast við stefnu sína, var
heilsteyptur í hvívetna, einarð-
ur og ákveðinn, djarfur og stór-
huga.
Ég vil biðja þingheim að
minnast Björns Ólafssonar með
þvi að rísa úr sætum.
anna fyrir niðurskurði oliubirgða
sem nemur 7% skuli hin ríkin
koma til aðstoðar. Líklegt er, að
það verði fyrst og fremst Banda-
ríkin og Kanada, sem aðstoð geta
veitt.
Meðal aðildarríkjanna er
heldur Htið gert úr þessu sam-
komulagi vegna þess fyrst og
fremst, að þau vilja ekki hleypa
illu blóði i Arabaríkin, sem óttast,
að iðnríkin reyni að fylkja liði
gegn þeim. Sömuleiðis vilja ríkin
fara varlega að Frökkum, sem
ekki vilja taka þátt í þessari sam-
vinnu, heldur reyna að tefla
einir við Arabarikin. Af hálfu
frönsku stjórnarinnar hefur hins
vegar ekki komið nein mótbá;^
við því, að fundurinn 18. nóven,
ber verði i París, né ’egn aðild
orkustofnunarinnar að Oc/CD.