Morgunblaðið - 05.12.1975, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. DESEMBER 1975
21
ÁRSFUNDI hafnasambandsins
er nýlokið. I fróðlegu erindi, er
Gylfi Isaksson verkfræðingur
flutti um fjármál og gjald-
skrármál hafna kom fram að af
höfnum sveitarfélaga er Akra-
neshöfn með mesta umsetn-
ingu i hafnargjöldum á árinu
1974 að Reykjavfkurhöfn und-
anskilinni. Næstar á eftir eru
hafnirnar f Hafnarfirði og
Akureyri.
Blaðið átti stutt viðtal við
bæjarstjórann á Akranesi,
Magnús Oddsson, sem einnig er
hafnarstjóri.
— Hvað veldur þvi að hafnar-
gjöld hjá ykkur eru svona mik-
il?
— Hafnargjöld á Akranesi
eru sízt hærri en hjá öðrum
höfnum. Við notum hina sam-
ræmdu gjaldskrá hafnanna. í
ár hækkaði okkar gjaldskrá t.d.
ekki fyrr en í júní, en hjá flest-
um öðrum höfnum hækkaði
gjaldskráin í mars—apríl. Það
sem veldur er að athafnalíf við
höfnina er mjög mikið. Héðan
eru gerðir út fjórir togarar og
sá fimmti er væntanlegur. Á
vertíð eru venjulega gerðir út
15—20 bátar auk smábáta, sem
hefur talsvert fjölgað undan-
farin ár. Þá fara um höfnina
miklir flutningar á vegum Sem-
entsverksmiðju ríkisins. T.d.
var á sl ári dæltá landliðlega
120.000 rúmmetrum af skelja-
sandi, en hann er notaður sem
hráefni i sement. Einnig fara
um höfnina flutningar á öðrum
hráefnum og fullunnu sementi.
Sementsverksmiðjan nýtur í
þessu sambandi verulegra af-
sláttarkjara og eru flutningar
um höfnina mun meiri en hafn-
argjöldin gefa til kynna. Þá
fara um höfnina miklir flutn-
ingar á bflum og farþegum á
vegum Skallagrims h.f. Gera
má ráð fyrir að nú eftir að
Akraborgin hefur fengið viðun-
andi aðstöðu til að nýta flutn-
ingsmöguleika sína, að hún
flytji um 120—150.000 farþega
á ári og milli 25—30.000 bíla.
Með tilliti til þessara miklu
flutninga tel ég að Akranes-
höfn sé önnur mesta athafna-
höfn landsins.
— Hvernig er hafnaraðstaða
á Akranesi?
— Hafnaraðstaðan er erfið og
veldur þar mestu óróleiki í
höfninni og ágjöf yfir hafnar-
garðinn. ölduhæð innan
hafnarinnar er talsvert á annan
metra og ágjöf yfir hafnar-
garðinn slík, að þar er engu
skipi vært í norðvestan átt, en
það er versta átt hjá okkur.
Tjón á skipum af þessum
sökum eru því miður algeng og
einnig veldur þetta oft miklum
töfum á vinnu við höfnina. T.d.
var Reykjafoss að losa farm hér
í fyrra mánuði. Tvisvar þurfti
skipið að losa landfestar og
sigla f var til Reykjavíkur
vegna veðurs. I þriðju tilraun
tókst að ljúka uppskipun sem
— Hvaða framkvæmdir eru á
döfinni til úrbóta?
— Nú eru í byggingu tvö
steinsteypt ker sem fyrirhugað
var að nota til að framlengja
hafnargarðinn og draga úr
óróleika í höfninni. A þessum
kerum var byrjað fyrir u.þ.b.
þremur árum og þá að undan-
gengnum líkantilraunum sem
gerðar voru í Danmörku.
Nú vilja sérfræðingar að hætt
verði við kerin, en að grjót-
garðar verði byggðir fram af
hafnargarðinum.
Þetta veldur talsverðum von-
brigðum, því búið var að leggja
talsverða fjármuni i kerin.
Aðalatriðið er samt að fá bót á
þessum tveimur stóru göllum
hafnarinnar, þ.e. hreyfingu í
höfninni og ágjöf yfir hafnar-
garðinn.
Akraneshöfn — önnur
mesta athafnahöfn landsins
Hluti af Akraneshöfn. Fremst til vinstri er ferjan sem annast sementsflutninga til Reykjavfkur. Fvrir
aftan hana er Freyfaxi, sem annast sementsflutninga út um land. Við hafnargarðinn liggur
Reykjafoss. Einnig sést fremst á bátabryggjuna og nýju ferjubryggjuna.
Loðnubátar bfða eftir löndun
við hafnargarðinn. T.v. er
Akraborgin.
tók 10—11 daga í stað þriggja
ef hægt hefði verið að vinna að
þessu samfleytt. I óveðrinu 3.
nóv. fór botn sementsferjunnar
upp á bryggjukant, en hún er
flatbotna. Talsverðar
skemmdir urðu á ferjunni af
þessum sökum. Þriðjudaginn
25. nóv. var hér ágætt veður,
líklega 2—3 vindstig en áttin
var óhagstæð og undiralda
þung. Hér i höfninni lentum
við f talsverðum erfiðleikum.
Flutningaskip sem hér var,
barðist ofan í hafnargarðinn og
skemmdist. Sama er að segja
um togara, sem hér lá. Á þessu
sviði er Akraneshöfn ein af
tjónahæstu höfnum landsins.
Hér hafa samt ekki orðið stórir
skaðar eða slys á síðari árum og
þakka ég það mikið árvekni og
samvizkusemi starfsmanna
hafnarinnar.
Samtal við Magnús Oddsson bæjarstjóra
Dettifoss
vefjast fyrir verkfróðum
mönnum i sambandi við orku-
ver í farvegi Jökulsár á Fjöllum
er hlaupahætta. Mannvirkjum
gæti orðið hætt við áföllum, ef
Jökulsá færi í ham. Það er vitað
að bæði hlaupskvettur og stór-
hlaup hafa alloft farið niður
árdal hennar a.m.k. síðustu
3000 árin, og var síðasta hlaupa-
hrinan á 17. og 18. öld allstór-
virk í eyðileggingu, — svo að
ekki sé minnst á raunverulegt
eða ímyndað „hamfarahlaup“
fyrir upphaf okkar tímatals.
Nú í sumar hefur verið unnið
að nýjum virkjunarhug-
myndum við Jökulsá nálægt
Hólsseli á Fjöllum — Hóls-
Hafragílsfoss.
Ljósm.: S.E.
Unnið að nýjum virkjunarhug-
myndum við Jökulsá á Fjöllum
Skinnastað, Öxarfirði, 5. okt.
1 fyrrahaust lauk umfangs-
miklum forrannsóknum á veg-
um Orkustofnunar við fyrir-
hugaða Dettifossvirkjun. Uti-
vinnan var aðallega unnin hér
uppi á heiðunum sumurin
1972—74 og stjórnaði henni
Oddur Sigurðsson jarðfræð-
ingur. Hafði flokkurinn vinnu-
búðir sínar við Hafragil,
skammt frá Dettifossi.
Þarna hafa einkum farið
fram jarðfræðilegar undirbún-
ingsrannsóknir. Á virkjunar-
stæðinu voru m.a. boraðar 6
kjarnaholur til þess að kanna
jarðlög nálægt Hafragilsfossi í
Jökulsá, sumar niðri i gljúfrinu
en aðrar uppi á gljúfurbörm-
unum á tilvonandi skurða- og
stíflustæðum. Vatnsheldni í
berglögum var mikið könnuð,
lindarvatn, sprunguhreyfingar
og margt fleira. Allt kortlagt
sem mögulegt var.
I þessum virkjunaráætlunum
er aðalstiflugarðurinn áform-
aður um 2 km ofan við Dettifoss
(og 1 km ofan við Selfoss), með
miðlunarlóni þar fyrir ofan, en
stöðvarhús um 4 km neðar,
niðri i gljúfrinu hjá Hafragils-
fossi, með þrýstivatnsgöngum
úr skurðum hið efra og frá-
rennslisgöngum hið neðra.
Augljóst mál er að fossa-
keðjan óviðjafnanlega á
þessum stað, Selfoss — Detti-
foss — Hafragilsfoss, yrði ekki
svipur hjá sjón, ef orkuver yrði
reist þarna í gljúfrunum.
Virkjunarrannsóknir i
Jökulsá á Fjöllum hófust að
ráði upp úr 1950 með athug-
unum þeirra Sigurðar Thorodd-
sens, verkfræðings, og Sigurðar
Þórarinssonar, jarðfræðings, og
hefur oft verið gripið í þær
siðan og ýmsar hugmyndir
komið fram.
Eitt af því sem kann að
fjallavirkjun. Er það um 18 km
sunnar en Dettifoss-stíflan var
fyrirhuguð. Þar hugsa menn
sér að fara aftan að Jöklu
gömlu og leiða vatnið út úr far-
vegi hennar. — Eins og áður
stjórnaði Oddur Sigurðsson
þessum rannsóknum og unnu
með honum 5—10 menn að
jafnaði frá Orkustofnun. Þeir
félagar hafa m.a. borað 3 rann-
sóknarholur, að meðaltali um
30 m djúpar, á væntanlegu
stíflustæði á Fjöllunum, mælt
hljóðhraða og viðnám í bergi til
þess að kanna þykkt lausra yfir-
borðslaga og dýpt niður á jarð-
vatn og notað ýmsar fleiri til-
færingar, og svo unnið að ýmiss
konar kortlagningu. — Mun
þetta aðeins vera fyrsti áfang-
inn í rannsóknunum. Búðir
sinar hafa þeir haft hjá Gríms-
stöðum á Fjöllum.
t þessum nýju virkjunarhug-
myndum í Jökulsá er stífla
fyrirhuguð vestan Hólssels og
mundi þá verða til uppistöðu-
lón um 30 ferkilómetrar að
flatarmáli, að nokkru á Hóls-
fjöllum og að nokkru á eystri
hluta Mývatnsöræfa. Lónið
næði suður undir Jökulsárbrú
hjá Grímsstöðum og suðvestur
undir Hrossaborg, sem er al-
þekkt smáfell á þessum slóðum.
Siðan er hugmyndin að leiða
vatnið í skurðum og uppi-
stöðum norður Hólsfjöll og
Hölssand, um 33 km leið, og
alllangt austan við Jökulsá, og
gera síðan lóðrétt þrýstivatns-
göng um 300 m djúp, ásamt
stöðvarhúsi neðanjarðar, á svo
kölluðum Borgarási uppi af
Framhald á bls. 22