Morgunblaðið - 07.12.1975, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. DESEMBER 1975
43
Gulag Eyjaklasinn II eftir Alexander Solshenitsyn
Framhald af bls.41
anir þinar. Kerfið í fangabúð-
unum er tilbúið til að svíkja þig
og kasta þér fyrir úlfana ef þér
tekst ekki að láta mennina fram-
kvæma skipanirnar með eigin
kænsku og styrk. Hæfnin hér
byggist annaðhvort á hnefum
þfnum og miskunnarlausri eyði-
leggingu með svelti eða svo
mikilli þekkingu á lífinu í búð-
unum að hver fangi lfti á skipanir
þínar sem sitt siðasta hálmstrá.
Til þess að stjórna hér verður þú
að skipta blóðinu i æðum þínum
fyrir einhvern iskaldan grænan
vökva.
Ég fékk sveit glæpamanna
undir mína stjórn. Verið var að
refsa þeim fyrir að hafa gert til-
raun til að skera yfirmann búð-
anna á háls. Þeir gerðu það ekki
af þvf að þeir endilega vildu skera
hann á háls, heldur til að hræða
hann svo hann sendi þá aftur f
fangelsi. Þeir fundu á sér að búð-
irnar voru drápsstaður, þar sem
menn fengu aldrei nóg að borða.
Þegar komið var með þá f námuna
fundu þeir sér stað, þar sem
skuggi var og lögðust niður. Ég
gekk til þeirra f einkennisbúningi
minum og lagði kurteislega til að
þeir byrjuðu að vinna. Sólin og
hlýjan höfðu komið þeim i gott
skap og því létu þeir sér nægja að
hlæja að mér. Ég gekk á brott
ruglaður og örvæntingarfullur. I
hernum hefði ég byrjað á þvf að
gefa þeim skipun um að standa á
fætur, en ég hafði það á tilfinn-
ingunni, að ef ég gerði þpð hér,
myndu þeir aðeins standa upp til
að reka rýting á milli rifja minna.
Það vildi mér til lífs, að meðan ég
var að velta fyrir mér hvað ég
ætti að taka til bragðs, lauk vakt
minni. Annars væri ég ekki til
frásagnar í dag.
Akimov tók við af mér. Glæpa-
mennirnir lágu áfram í sólinni og
hann gaf þeim skipun um að
standa á fætur og öskraði á þá í
annað sinn, er þeir hlýddu honum
ekki. Þegar það ekki dugði hótaði
hann að kalla á yfirmanninn. Þá
spruttu þeir á fætur og eltu hann
unz þeim tókst að slá hann niður
og berja hann i nýrun með kú-
beini þannig að flytja varð hann
strax i sjúkrahúsið. Þar með var
lokið vaktstjórastörfum hans,
kannski fangelsisvist hans og lífi.
Ég entist nokkrum dögum
lengur í starfinu, en það færði
mér aðeins andlegar kvalir og
þunglyndi, ekki þá gleði, sgm ég
hafði búizt við. Það endaði með
þvf að ég faldi mig fyrir undir-
mönnum mínum og yfirmönnum.
Þetta var ekki fangelsi. Fangelsi
er hrein paradís til að hugsa í, þar
var gaman að svelta og rífast. Þú
skalt bara reyna það hér, 10 ár i
svelti, vinnu og þögn.
Yfirforingi minn á vinnustað
hét Olga Petronova Matronina.
Hún var að afplána 8 ára þrælk-
unardóm fyrir það eitt að hafa
verið gift manni, sem skotinn var
i einni af hreinsununum. Þrátt
fyrir það var hún ein af þessum
óhagganlegu tryggðartröllum,
hreinræktaður kommúnisti, sem
hélt áfram að þjöna kommúnista-
flokknum og það skipti hana engu
máli hvort hún gerði það frjáls
eða f fangabúðum. Að hennar
dómi voru allar handtökurnar,
sem Bería fyrirskipaði, rétt-
mætar.
„Hvaða rétt eigum
við á frfdegi?“
Hún lét sig engu skipta þótt
ungar stúlkur í flokki hennar
væru látnar þræla i 8 klukku-
stundir án hvíldar og þegar orð-
rómur komst á kreik um að þær
ættu að vinna þriðja sunnudaginn
í röð hópuðust þær í kringum
hana og spurðu örvæntingarfullar
hvort þetta væri rétt. Hún hristi
höfuðið reiðilega og hvæsti:
„Hvaða rétt eigum við á frídegi,
þegar byggingarframkvæmdirnar
f Moskvu eru að stöðvast vegna
skorts á múrsteinum?“
Mér var skipað að tvöfalda leir-
framleiðsluna á minni vakt, en
mér tókst ekki að auka hana um
svo mikið sem einn vagn og Olga
skammaði mig eins og hund
frammi fyrir öllum án þess að
gera sér grein fyrir að það versta
sem hægt er að gera einum for-
ingja er að niðurlægja hann
frammi fyrir undirmönnunum.
Ég viðurkenndi getuleysi mitt og
ósigur og grátbað hana um að

baðmottur
baóskápar
baóteppi
badtjöld
J. ÞORLÁKSSON & NORÐMANN H.F
Skúlagötu 30 — Bankastræti 11 — Sími 11280
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
setja mig f vinnu við bókhaldið,
því að ég væri góður stærðfræð-
ingur.
Hún leit á mig með fyrirlitn-
ingu og sagðist mundu setja
hvaða stúlkukind sem væri í bók-
haldsstörf, en hana vantaði góða
menn við framleiðsluna. Daginn
eftir var ég rekinn og Olga gaf
mínum yfirmanni fyrirmæli um
að láta mig vinna með járnkarl og
sýna mér enga linkind og þá fór
ég að grafa leir f foringjabúningi
mínum, sem ég var svo stoitur af.
Ef ég hefði skilið betur lífið
innan girðingarinnar hefði ég
getað getið mér til um hlutskipti
mitt daginn áður. I matsalnum
voru tveir afgreiðslugluggar,
annar fyrir óbreytta verkamenn,
en hinn fyrir sérréttindamenn.
Þegar ég hafði verið skipaður
vaktstjóri gekk ég að sérréttinda-
glugganum og heimtaði minn
mat. Matsveinarnir voru tregir til,
þvf að ég var ekki á listanum
þeirra, en þeir létu mig samt hafa
matinn vegna þess að ég var ný-
kominn, gekk um í einkennisbún-
ingi og bar mig borginmannlega.
Skv. þeirra hugsun gat slíkur
maður auðveldlega verið orðinn
einn af yfirmönnum búðanna
eftir viku, því að allt var hugsan-
legt þar. Ég fékk þvf minn mat, en
daginn sem ég var rekinn vissu
matsveinarnir um leið hvað hafði
gerzt og skelltu á mig glugganum.
Þetta litla dæmi er dæmigert
fyrir lífið i Eyjaklasanum.
Erfitt líf
fyrir konurnar
Lífið fyrir konurnar í búðunum
var miklu erfiðara en fyrir okkur
karlmennina. Allar konur, sem
komu, voru berháttaðar til að
leita að lús og rakararnir, sem
rökuðu hárið undir höndum
þeirra og kynfærunum, skoðuðu
þær eins og hvern annan varning',
en þeir voru meðal sérréttinda-
mannanna i búðunum. Þegar
skoðuninni lauk voru konurnar
leiddar til búðanna og þar lágu
þær naktar á bekkjum meðan sér-
réttindamennirnir (trúnaðar-
mennirnir) komu klæddir ffnum
jökkum fullir af sjálfstrausti og
gengu milli þeirra til þess að velja
sér hjákonu. Þegar þeim leyst vel
á einhverja buðu þeir henni að
koma í heimsókn til sfn.
Trúnaðarmennirnir bjuggu ekki í
bröggunum, heldur höfðu eigin
kofa með hitaplötu, pönnum og
kartöflum til að steikja, sem var
óheyrilegur lúxus og fjarlægur
draumur hins almenna fanga. I
fyrstu heimsókn var konunum
boðinn veizlumatur og þeim boðið
að gera samanburð á lífi frillu
trúnaðarmanns og þrælavinnu
hins almenna fanga. Þeir sem
voru óþolinmóðir og frekir heimt-
uðu kynmök að launum strax eftir
að kartöflurnar höfðu verið
snæddar, þeir sem höfðu meiri
biðlund fylgdu sinum dömum
heim og skýrðu fyrir þeim hvað
framtíðin gæti borið í skauti sér
ef samkomulag tækist. Það var
eins gott fyrir konurnar að taka
boðinu meðan það var kurteislega
fram sett og yfirleitt að fá boð,
þvi að það voru ekki allar jafn
heppnar.
Þær, sem tóku boðinu, fengu
létt og þægileg störf við bókhald, i
eldhúsinu, saumastofunni eða
skrifstofunni og þær fengu gott
að borða, góð föt og þrifaleg húsa-
kynni til að búa í. Lífið gat næst-
um gengið sinn vanagang eins og
utan girðingar.
Því var það að margar konur
létu undan strax, er þær gerðu sér
grein fyrir hinum möguleikanum.
En svo voru aðrar, sem elskuðu
menn utan girðingar og vildu
vera þeim trúar og það voru þær
sem lentu í þrælkuninni og vesl-
uðust upp. Og hvers virði er trú-
mennska konulíks? Gegn slíkum
rökum var auðvelt fyrir konurnar
að velja auk þess sem enginn for-
dæmdi annan I búðunum, allir
reyndu að lifa.
(Næsti kafli fjallar um börnin í
Eyjaklasanum).
POLAROI D'
GÓÐ MYNDAVÉI___
Á GÓÐU VERÐI
■ ■ ■
Um hátíðarnar kemur fjölskyldan saman. Þá er dýrmætt tækifæri til
að eignast góða mynd af hópnum.
Polaroid-myndavélarnar skila myndunum fullgerðum á augabragði,
litmyndum á 60 sekúndum og svart-hvitum á 20 sekúndum.
VERÐ FRÁ KR. 4.960.-
FAST M.A. HJA:
Reykjavlk.
Amatör verzlunin
Laugaveg 55
Filmur og vélar,
Skólavörðustlg 41.
Fókus, Lækjargötu 6B
Flans Petersen,
Bankastræti og Glæsibæ
Myndiðjan Ástþór,
Hafnarstræti
Heildsölubirgðir:
Akranes.
Bókaverzlun
Andrésar Nlelssonar,
Borgarnes
Kaupfélag Borgfirðinga.
Flateyri.
Kaupfélag Húnvetninga.
Patreksfjörður.
Verzlun Laufeyjar.
Táknafjörður
Bókaverzlun
Ólafs Magnússonar
isafjörður
Bókaverzlun
Jónasar Tómassonar.
Blönduós
Kaupfélag Húnvetninga
Sauðárkrókur.
Bókaverzlun Kr. Blöndal.
Siglufjörður
Aðalbúðin
Verzl. Gests Fanndal.
Ólafsfirði
Verzlunin Valberg.
Akureyri.
Filmuhúsið,
Hafnarstræti 104
Húsavík
Kaupfélag Þingeyinga.
Vestmannaeyjar.
Verzlunin Kjarni
Verzlunin Miðhús.
Keflavík.
Stapafell
Víkurbær.
Hafnarfirði.
Ljósmynda og gjafavörur,
Reykjavlkurveg 64
MYNDIR HF
Austurstræti 17 9 70150