Morgunblaðið - 07.12.1975, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. DESEMBER 1975
45

Hverju stjórna
fordómarnir?
Flestir bandaríkja-
menn hafa nú skilning á
hinni miklu félagslegu,
sálrænu og fjárhagslegu
kúgun svertingja.
Mörgum orðum og
miklum heilabrotum hef-
ur verið eytt til skilgrein-
ingar á mismun og skyld-
leika kynstofna.
Þróun — segja þeir,
sem látast réttlátir —
verður að vera hægfara.
Lífsháttum verður ekki
breytt á einni nóttu.
Nú er öllum ljóst, þrátt
fyrir erfiðleika breyting-
anna, að vandamálið
hefur aldrei verið flókið.
Við beittum svertingja
ranglæti og allir vissu að
svo var.
Sama gildir um konur.
Mismunur og skyldleiki
kynjanna er flókinn og
breytingar erfiðar, en
framkoman við konur er
ranglát.
Það er rangt að láta
áhugasamar konur sanna
að þær séu tvöfalt hæfari
en karlar.
Það er rangt að greiða
konum lægri laun en
körlum fyrir sömu störf,
þótt þær láti það viðgang-
ast.
Það er rangt að útiloka
konur frá störfum, sem
þær hafa hæfileika til,
svo að þær neyðist til að
þiggja fyrir lægri laun
þau störf, er standa opin.
Það er rangt að láta
áhugasamar konur
greiða sekt þeirra
kvenna, sem fást til að
vera varavinnuafl.
Það er rangt að ákveða
að þar sem sumar konur
eru illa hæfar til stærð-
fræði, sé þessi kona það
(fremur en alhæfa slíkt á
karla).
Það er rangt að
krefjast þess að konur
vinni fyrir fjölskyldu
sína og þjóð, en dragi sig
í hlé ef fjölskylda þeirra
eða þjóð æskir þess.
Það er rangt að neita
einstaklingum sem fædd-
ir eru kvenkyns, um rétt-
inn til að valda fjölskyld-
um sínum óþægindum
við eftirsókn eftir listum,
vísindum, valdi, frama og
auði á meðan karlar
valda fjölskyldum sínum
óþægindum með sókn í
þessa hluti og þykir sjálf-
sagt.
Það er rangt að gera
konum upp viðhorf í stað
þess að láta þær svara
fyrir sig sjálfar.
Það er rangt, auk þess
að vera sóun og hættu-
legt, að ónýta hæfileika.
(Born Female
Caroline Bird)
u
Ritarar eru stundum sæmilega launaðir og fyrir
kemur, að mjög færir ritarar eru vel launaðir, þar sem
þeir veita körlum — sem hafa efni á að greiða fyrir
það — einkaþjónustu og vökula aðdáunarfulla athygli
eins og eiginkonur Viktoríutímabilsins veittu eigin-
mönnum sínum.
En uppreisn ,,skrifstofueiginkvenna“ er einnig að
breiðast út. Skrýtla, sem birtist í Readers Digest, segir
frá ritara, sem hafði tekið eftir tilhneigingu forstjór-
ans til að ráða stúlkur í ritarastörf eftir útlitinu og æfa
þær síðar í vélritun. Dag nokkurn, þegar hann var að
ræða við karlkyns umsækjanda, sem var sérstakt
augnayndi, laumaði hún miða á borðið hans: „Ráddu
manninn, við kennum honum tæknifræði síðar.“
(Born Female,
Caroline Bird)
u
„Þegar ég fékk stöðu forstjóra Bonwill Teller fyrir-
tækisins, skrifuðu blaðamenn um hvernig ég klæddist
gráum tweed fötum, sem færu vel við silfurgrátt hár
mitt — og hefði ekki misst kvenleikann.
Hugsið ykkur fréttamann, sem segði frá karlmanni,
sem hefði fengið forstjórastöðu og klæddist vönduðum
jakkafötum og hefði ekki tapað karlmannlegu útliti
sínu.“
(Mildred Custin)
Hvort á ég að segja þér söguna mfna,
já, söguna mfna, og lfklega þfna,
þú öreiga dóttir, þú alþýðukona?
í einstökum dráttum þá hljóðar hún svona:
Frá óminnisbernsku var baslað og stritað,
hvert basl þetta stefndi, ei spurt var né vitað.
Að vetri og sumri, frá vori og hausti
f vonleysi drekkt öllu barnslegu trausti.
Við sökuðum engan, en sárt var það stundum,
við systurnar muninn á kjörunum fundum:
þótt bræðurnir ynnu sér fé eða frama,
við fengum ei slfkt, þó við þráðum hið sama.
Ef okkur var skipað, við áttum að hlýða,
en iðnar og feimnar og hógværar bfða,
unz kongssonur okkur úr álögum levsti,
hver vngismey draumlynd á sögn þessa treysti.
En venjur og almenningsálit ef brutum,
við aðkast og háðsglott frá nágrönnum hlutum.
Með einu var hughreyst, þótt enginn oss skildi,
að ókvenlegt skass enginn karlmaður vildi.
Og óráðnar draumspár, og ástasvik löngum,
varð æfikvöl sumra f lífskjörum þröngum,
þau kvenlegu örlög vor, þeim varð ei þokað,
ef þar urðum sekar, var hliðunum lokað.
Við kotungsson tftt fvrir konungsson hlutum,
og kærleika’ í fyrstu og bjartsýnis nutum.
En þrá vor um auðsæld og inndæla daga
varð öreigans þrotlausa hrakningasaga.
Við allflestar höfuðin hljóðlega bevgðum,
f hlýðninni og skyldunni takmark vort eygðum.
En einstaka þrjózkum og þverlyndum konum
var þröngvað með dómi, — svo lutu þær honum.
Þvf hugsjón ef áttum og einurð ei skorti,
af uppreist það stafaði, heimsku' eða gorti.
— Já, hún þyrfti’ að vorkennast, henni skal svfða,
hún hljóðnar og vitkast, ef börn hennar lfða!
En skemmtilegt er svo, ef skáldin þig finna
með skörung og sóp þfnum störfum að sinna;
þar grátin þú máske’ ert f glóðina að skara,
þvf grátur er einasta Ifkn þinna kjara.
Og meðtak þar lofgerð um móðurást blfða,
að mest sé að elska og þola og Ifða.
Þigg hjartnæma þökk hinna háu og rfku,
er hnfgurðu þrotin frá dagsverki slfku.
Að drevma og unna, að strita og strfða,
að sljófgast, og hljóð hverja skapraun að Ifða,
og öllu að fórna um æfinnar daga,
er ennþá vor sjálfsagða, fábreytta saga.
Ég sagt hef f einlægni söguna mína,
já, söguna mfna, og lfklega þfna,
en þungbærast er þér þó, alþýðukona,
ef æfin, sem dætranna bfður, er svona.
Já, viðbragð þvf tökum við stundum og stöndum,
og strjúkum burt tárin með skjálfandi höndum,
ef greint höfum bjarma af bjartasta degi,
svo börn okkar rati þó greiðari vegi.
Lát okkur, sem þjónana, f friði þá fara,
ef framtíðin stefnir til batnandi kjara.
t sögunni okkar þá blað verður brotið,
er börn vor fá heilbrigðra Iffsgæða notið.
Þó margir enn kými og öxlunum yppti,
og ágóða hverjum við háborðin skifti,
skal öllum nú leiðbeint, með einbeitni og vilja,
vort eðli og kröfur og hlutverk að skilja.
Að dreyma og unna, að vaxa og vinna,
f vizku og þroska vort kveneðli finna,
mun efnið og kjarninn á ókomnum dögum
f alþýðukvennanna framtfðarsögum.
Málverk: Gesturinn eftir Jón
Stefánsson frá 1944.
Þú
alþýðu-
kona
INGIBJÖRG Benediktsdóttir,
höfundur kvæðisins ,,Þú
alþýðukona", var fædd 1 1.
ág. 1886 að Bergstöðum í
Hallárdal, Húnaþingi. Hún
tók gagnfræðapróf á Akur-
eyri 1909, var á kennara-
námskeiði I Reykjavik 1910
og 1912. Hún kenndi á
nokkrum stöðum i Húna-
vatnssýslu á fyrsta tug aldar-
innar, m a. við Kvenna-
skólann á Blönduósi; við
barnaskólann í Reykjavík
1913—T8 og barnaskóla
Akureyrar 1918 — 22.
Ingibjörg var virkur þátt-
takandi i U.M.F.Í I.O.G.T.
ýmsum kvenfélögum og
Kvenréttindafélagi íslands.
Hún var aðalritstjóri 40 ára
afmælisrits K.R.F.Í. er kom
út 1947. Enn fremur ritaði
hún fjölda greina i blöð og
tímarit, þótti eftirtektarverður
ræðumaður og var oft fengin
til að flytja erindi á fundum
og samkomum.
Bókmenntir, þjóðmál og
réttindamál kvenna voru
henni áhugaefni alla tíð.
Ingibjörg gaf út tvær Ijóða-
bækur „Frá afdal til aðal-
strætis", árið 1 938 og „Horft
yfir sjónarsvið", 1946.
Árið 1917 giftist Ingibjörg
Steinþóri Guðmundssyni,
kennara og skólastjóra og
áttu þau fjögur börn. Fyrstu
þrjú börnin voru fædd á ár-
unum 1919 til 1922 og var
Ingibjörg þá við fulla kennslu
á Akureyri. Hún gekk að
störfum fram undir það að
börnin fæddust og varð af
nokkurt umtal á bænum og
hlaut hún jafnvel ámæli fyrir
að gæta ekki velsæmis gagn-
vart nemendum sínum — að
láta þá sjá sig í slíku ásig-
komulagi.
Hjónin eru bæði skráð í
kennaratal og er aðgæta
skyldi barnafjölda Ingi-
bjargar, varð að fletta upp
nafni eiginmanns hennar.
Ingibjörg Benediktsdóttir
lést í Reykjavik 9. okt. 1 953.
BjE.
(Heim. m.a. Kennaratal og
Æviminningabók Menningar-
og minningarsjóðs isl
kvenna I., 1 955)