Morgunblaðið - 30.12.1975, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1975
27
Messur
KIRKJUVOGSKIRKJA.
Gamlársdagur: Messa kl. 2 síðd.
Séra Jón Árni Sigurðsson.
HVALSNESKIRKJA. Gamlárs-
dagur: Aftansöngur kl. 6 síðd.
Nýársdagur. Messa kl. 5 síðd.
Séra Guðmundur Guðmundsson.
REYNIVALLAKIRKJA. Nýárs-
dagur: Messa kl. 2 síðd. Séra
Einar Sigurbjörnsson.
GAULVERJARBÆJARKIRKJA.
Nýársdagur: Guðþjónusta kl. 2
síðd. Sóknarprestur.
— Flugrekstur
Framhaid af bls. 14
Á blaðamannafundinum í gær
kom það fram að miklar framfarir
hafa orðið á þessum sviðum hin
síðustu ár. Næturmyrkur og þoka
eru þó enn aðaltálmi gæzluflugs,
þótt möguleikar til þess að at-
hafna sig við slíkar aðstæður hafi
stóraukizt.
Nú starfa 18 manns við rekstur
gæzluflugvélar Landhelgisgæzl-
unnar, TF-SÝR. Tveir skipherrar
eru á vélinni til skiptis, Sigurjón
Hannesson og Bjarni Helgason.
Bjarni Helgason skipherra sat
blaðamannafundinn í gær og upp-
lýsti hann á fundinum, að fram til
29. desember væru flugtímar
Landhelgisgæzlunnar á árinu
1975 orðnir 945, þar af frá 15.
nóvember, er fiskveiðideilan við
Breta hófst að nýju, 355 stundir.
Er þetta langt yfir áætlun nefnd-
arinnar, sem kannaði flugrekstur
Landhelgisgæzlunnar, sem áætl-
aði 500 klukkustundir að meðal-
tali á ári.
— Saltfiskur
Framhald af bls. 28
Portúgal og i Suður-Ameríku. Þó
væri þeir S.I.F. menn ekki úrkula
vonar um að úr rættist. Mestu
erfiðleikarnir væru á markaðnum
f Brasilíu, en þar er nú 100%
innborgunarskylda í gildi í eitt ár.
Hefur því verið illmögulegt að
selja þurrkaðan saltfisk þangað.
— Skemmdir
Framhald af bls. 2
fari og bognuðu 12 bönd frameft-
ir. 10 til 15 sm rifa kom á bak-
borðshlið varðskipsins um 2
metra frá þilfari. Skemmdirnar á
varðskipinu eru ekki miklar.
Andromeda missti landganginn
og allt rekkverk frá miðju skipi
og aftur eftir. Þessi sama frei-
gáta hafði áður þennan morgun
gert margítrekaðar tilraunir til
ásiglingar á Tý.“
Þess má geta að þegar þannig er
siglt, sem lýst er í frásögn Land-
helgisgæzlunnar hér að ofan,
myndast mikið sog á milli skip-
anna. Varðskipið Týr, sem er all-
miklu minna skip en freigátan,
aðeins rúmar 1.000 rúmlestir á
móti 2.400 rúmlestum, mun hafa
sogazt að freigátunni. Skipherr-
ann á Tý, Guðmundur Kjærne-
sted, beitti bógskrúfu varðskips-
ins til þess að reyna að rífa það
frá freigátunni, er ljóst var að
hverju stefndi, en þrátt fyrir það
tókst ekki að forðast árekstur.
Samkvæmt Reuters-frétta-
skeytum um áreksturinn
missti freigátan svokallað rekk-
verk á 18 metra kafla og eld-
flaugapallur freigátunnar brotn-
aði, en þykkt undirstaða hans var
7,5 sm. Paul Iredale fréttamaður
um borð í freigátunni segir að
atburðurinn hafi verið 60 mílur
frá landi og hafi freigátan verið
að vernda brezka togara fyrir
varðskipinu. Skipherra freigát-
unnar, Robert Gerken, sagði við
fréttamanninn eftir atburðinn:
„Ég varð að halda óbreyttri
stefnu, því að ef ég hefði dregið
mig til baka, hefði Týr fengið
tækifæri til þess að komast að
togurunum og klippa á togvíra
þeirra." Á það skal bent að sam-
kvæmt frásögn Landhelgisgæzl-
unnar voru togararnir ekki með
veiðarfæri f sjó og Týr með klipp-
urnar uppi. Skipherra freigátunn-
ar heldur því jafnframt fram að
áhöfn Týs hafi misst stjórn á skip-
inu, er hún ætlaði að beina skip-
inu aftur fyrir skut freigátunnar.
„Eg gat ekki beygt á stjórn-
borða, því að þá hefði stefni varð-
skipsins aðeins farið enn dýpra
inn í skip mitt og hefði ég beygt á
bakborða hefði áreksturinn gerzt
fyrr.“ Þá sagði Gerken skipherra
að ,,árás“ varðskipsins hefði verið
þaulhugsað samspil tveggja varð-
skipa, þar sem varðskipið Þór
hefði birzt á togaramiðunum á
sama tíma. Freigátan Lowestoft
gætti togaranna fyrir Þór.
Þá er að geta viðbragða
varnarmálaráðuneytisins í Lond-
on. Það taldi frásögn landhelgis-
gæzlunnar um ásiglingu freigát-
unnar hlægilega. Ekki hefði verið
um neina ásiglingu að ræða.
I gærkveldi voru engin varð-
skip á miðunum fyrir austan.
Ægir var þó á leið á miðin og í dag
fer varðskipið Öðinn. Þór og Týr
eru að koma inn og munu væntan-
legir til Reykjavíkur í dag.
Þess má geta í sambandi við
áreksturinn á miðunum á sunnu-
dag, að brezkar freigátur hafa áð-
ur leikið þann leik að reyna að slá
skut sínum í varðskip. Þetta
reyndi freigátan Falmouth rétt
fyrir utan Langanes fyrr í þessum
mánuði gagnvart varðskipinu
Þór. Aftan á freigátunum eru
sterkbyggðir ishnífar, sem
freigáturnar nota tilþess að bægja
frá sér fsjökum og samkvæmt
frásögn yfirmanna á Þór gerði
freigátan Falmouth ítrekaðar til-
raunir til þess að laska Þór með
þessum hætti, en án árangurs.
— Ritsafn
Framhald af bls.7
ræðir Hjálmar þannig um upp-
runa sinn, menntunarleysi og
köllun sína til skáldskapar-
iðkana. Og líkir sér við hest
sem ekki sé haft svo mikið við
að beisla, aðeins hnýtt upp í
hann:
Mcnntagyðjan kostakunn
kom í manna heima,
snæri hnýtti mér f munn,
mig svo fór að teyma.
Ekki er þetta sýnishorn af
kveðskap Hjálmars eins og
hann gerðist bestur. Enda voru
ekki gerðar þær kröfur til
rímnaskálds að það orti afburða
vel heldur að hver vísa stæði í
ljóðstaf og rímaði saman. Ekki
er þetta heldur laundrýldni;
Hjálmar vissi hvar hann stóð og
leit raunsærri augum en svo á
lífið og skáldskap sinn að hann
tæki að ofmetnast. En hann
grunaði líka að hefði mennta-
gyðjan lagt við skáldfák sinn
veglegri tygi hefði hann getað
gert betur, ort ennþá betri rím-
ur.
Þannig var Hjálmar, furðu-
víðsýnn i öllum sínum þreng-
ingum; og gagnrýninn jafnt á
sjálfan sig og aðra þrátt fyrir
bág lífskjör og hatrammlegt
persónulegt andstreymi alla
sína ævi.
Ég vona að sem flestir eigi
eftir að lesa og njóta þessarar
vönduðu heildarútgáfu.
— Mestu máli
Framhald af bls. 2
hefði verið leitað fyrir sér með
sýnishornum af ýmsum vöru-
tegundum, sem helzt hefðu ver-
ið taldar koma til greina. I
þessu sambandi mætti ekki
gleyma að löng leið væri til
Japans og flutningskostnaður
mikill Þrándur í Götu. Það sem
nú væri nærtækast og skipti
mestu máli frá þjóðhagslegu
sjónarmiði væri veruleg aukn-
ing á sölu loðnuhrogna, sem nú
rynnu að mestu leyti í sjóinn
við löndun loðnunnar. Hér gæti
verið um útflutningsverðmæti
að ræða sem skipti hundruðum
fnilljóna.
— B.S.R.B.
Framhald af bls. 2
lög, sem fresta því að kjaradeila
BSRB og fjármálaráðherra fyrir
hönd ríkissjóðs’ fari til kjara-
dóms.Frestunin er til janúarloka
og á að freista þess í janúar-
mánuði að ná samkomulagi um
löggjöf um kjarasamninga opin-
berra starfsmanna og um nýjan
kjarasamning. Framkvæmda-
stjóri BSRB Haraldur Steinþórs-
son, sagði í viðtali við Mbl. í gær
að bandalagið gengi heilshugar til
samningaviðræðnanna með þá
von í brjósti að samningar
tækjust.
Félög innan BSRB hafa undan-
farið verið að tilnefna trúnaðar-
menn í hið 1.000 manna trúnaðar-
mannaráð sambandsins og er
Iangt komið að þeirri tölu sé náð.
Kvað Haraldur allt eins geta orðið
að fjöldi manna í ráðinu yrði
meiri en eitt þúsund manns. Þá er
verið að vinna að því að út komi
nýtt fréttablað á vegum BSRB,
sem koma á út jafnframt ritinu
Ásgarður. Fréttabréfið hefur
hlotið nafnið Hugi, sem var fót-
fráastur í byggð Htgarða-Loka.
Ekki hefur enn verið ákveðið
hvenær fyrsti fundur um
kjaramál opinberra starfsmanna
innan BSRB hefst, en búizt er við
því að hann verði skömmu eftir
áramót.
— Námamenn-
irnir
Framhald af bls. 1
lögreglumenn slökktu eldinn í
klæðum hennar. Konan var flutt í
sjúkrahús með alvarleg brunasár.
Reiðir ættingjar hafa brotið
rúður í skrifstofum fyrirtækisins
sem á námuna, en framkvæmda-
stjóri þess, R.P. Sharrna, kveðst
skilja vel sorg þeirra og reiði.
Sharma sagði að það gæti tekið
12 til 22 daga að dæla vatni úr
námugöngunum. Hann sagði að
göngin þar sem mennirnir unnu
hefðu alveg fyllzt af vatni.
Talið er að vatnið I námunni sé
um 110 milljón gallon. Fimm dæl-
ur hafa verið teknar í notkun og
hver þeirra dælir um 8.000 gallon-
um á klukkustund að meðaltali.
I fyrstu var talið að allt að 700
menn kynnu að hafa lokazt inni,
en nú eru embættismenn og
starfsmenn verkalýðsfélaga sam-
mála um að tala þeirra sé senni-
lega 372.
Stjórnin hefur fyrirskipað
rannsókn á slysinu og heitið því
að greiða fjölskyldum námu-
mannanna rúmlega þúsund rúpt-
ur (20.000 kr.) þegar í stað. Hún
mun seinna greiða þeim tífalda
þá upphæð og veita þeim ein-
hvers konar atvinnu auk
annarrar aðstoðar.
— Smjörbirgðir
Framhald af bls. 3
innanlands 987 smálestir og er
það 8,1 % aukning frá i fyrra.
Birgðir af smjöri 1. nóvember
s.l. voru 482 smálestir, en af ost-
um 691 smálestir. Þá voru birgðir
af smjöri 1. des. sl. 405 smálestir
og er gert ráð fyrir að smjör-
birgðir verði f algjöru lágmarki
þegar kemur fram á veturinn, því
smjörframleiðsla er óveruleg um
þessar mundir.
— Nöfn nýju
Framhald af bls. 3
var, sem er útibú Kaupfélags Ar-
nesinga og er i austurenda þorps-
ins. Það er því mikið hagræði
fyrir vesturþorpið að fá þarna
verzlun, svo og bakaríið, og huga
Þorlákshafnarbúar gott til þess að
geta nú átt eitthvart val i verzlun-
armálum hérna heima.
En þó er auðvitað nauðsynlegt
að allt sem þarf til matargerðar
fáist á einum stað. Því ætlaði bak-
arinn að selja mjólk líka og hafði
gert það frá opnun 18. desember,
en á Þorláksmessu brá svo við að
brugðið var fæti fyrir þessa þjón-
ustu því Mjólkurbú Flóa-
manna tilkynnti bakaranum að
framvegis fengi hann hvorki
mjólk né rjóma hjá búinu. Bakar-
inn taldi sig þó hafa nauðsynleg
leyfi og vottorð fyrir sölu mjólkur
og mjólkurafurða, svo sem verzl-
unarleyfi, leyfi hreppsfélagsins
til verzlunaraðstöðu í Þorláks-
höfn, og heilbrigðisvottorð og
vottorð öryggiseftirlits. Sem sagt
að það kom i ljós, að eitt leyfi enn
vantaði í hóp þeirra sem fyrir
voru, sem sé leyfi Mjólkursamsöl-
unnar í Reykjavik og hefur bakar-
inn því orðið að kaupa mjólkina á
útsöluverði. Þetta er þvi aðeins
þjónusta við fólkið að hafa
mjólkina á boðstólum. „Þessar að-
farir eru mjög slæmar fyrir mig,“
sagði Guðmundur bakari þegar ég
ræddi við hann. „Ég nota mikla
mjólk og rjóma í sambandi við
starf mitt. Að fá þetta bann á sig
núna og geta ekki afgreitt pantan-
ir sem fólk hafði lagt inn vegna
hátíðarinnar, svo sem 70 lítra af
rjóma svo eitthvað sé nefnt, og
fólkið kannski fær ekki annars
staðar. Þetta er ekki sú þjónusta
sem ég hafði hugsað mér að veita
Þorlákshafnarbúum." Fólki hér
þykir sannarlega ieitt til þess að
vita ef þetta leyfi sem vantar frá
Mjólkursamsölunni í Reykjavík á
að verða til þess að við hér í
Þorlákshöfn fáum mjólk og aðrar
mjólkurvörur aðeins i öðrum
enda þorpsins um ófyrirsjáanlega
framtið. Þorlákshöfn er þó að
verða 1000 manna bær og 2 mjólk-
urbúðir eru sízt of mikið.
Það skal tekið fram að mjólkur-
bússtjórinn, Grétar Símonarson,
sagði við undirritaða: „Mjólkur-
búið vill að sjálfsögðu selja sem
allra mest af mjólk, en hefur ekki
leyfi til þess fyrr en leyfi Sam-
sölunnar liggur fyrir.“ Það er von
fólks að úr þessu ástandi rætist
hið fyrsta, með tilliti til hinnar
öru þróunar á öllum sviðum hér í
Þorlákshöfn. „ ...
- Ragnheiður.
— Árekstur Týs
Framhald af bls. 15.
Niels P. Sigurðsson, sendiherra
Islands í London, sagði að
Andromeda hefði með vilja siglt á
og skemmt bakborðshlið Týs.
Hann sagði að Týr hefði verið í
grennd við 3 brezka togara, haldið
beinni stefnu og hefði ekki verið
með klippurnar úti.
Sagði sendiherrann að
Andromeda hefði gert margar til-
raunir til að sigla á Tý, sem hefði
verið að reyna að koma í veg fyrir
árekstur þegar ásiglingin átti sér
stað.
„Ég mótmæli yfirgangi brezkra
freigátna á Islandsmiðum,“ sagði
Níels. „Það er nú full ástæða til
að ætla að freigáturnar hafi skip-
un frá Whithall um að laska veru-
lega eða sökkva íslenzku varð-
skipunum með því að sigla á þau
aftur og aftur sem fyrr eða síðar
getur kostað íslenzkan sjómann
lífið.“
Sagði hann að Bretar álitu að
þannig gætu þeir losnað við
íslenzku skipin úr baráttunni, og
sagði að ísíendingar tækju því
ekki þegjandi, heldur svörðuðu
með viðeigandi aðferðum.
Brezka varnamálaráðuneytið
sagði það vera hina mestu fjar-
stæðu að freigátan hefi af
ásetningi siglt á Tý eins og land-
helgisgæzlan íslenzka fullyrti.
Sagði talsmaður ráðuneytisins, að
freiðgáturnar væru léttbyggðar
og gerðar fyrir mikinn hraða og
myndu aldrei taka áhættuna af
árekstri við íslenzk varðskip, sem
væru sérstaklega styrkt.
Han benti á það að
skemmdirnar á Andromedu væru
á stjórnborðshlið hennar og væri
það tæpast visbending um að hún
hefði siglt á Tý. Sagði hann að
skemmdirnar á freigátunni væru
á rekkverki, landgöngustiga og
þyrluþilfari og væru ekki alvar-
legar.
helgisgæzlunnar var Pétur við
góðan orðstir það sem eftir var
stríðsins. Lengst af sem 1. eða 2.
stýrimaður á varðskipinu Þór.
Einnig á varðbátnum Óðni og
björgunarskipinu Sæbjörgu.
Nokkru eftir striðslok réðst hann
aftur i þjónustu Eimskipafélags
Islands, en aðeins um stundarsak-
ir. Þótt Pétur sjómaður hefði siglt
til Evrópuhafna og til Ameríku
togaði útþráin enn í hann og nú
tók við timabil í siglingum um
heimshöfin, þar sem hann sigldi
sem stýrimaður á erlendum
skipum í mörg ár og varð einn
víðförlasti meðal islenzkra
farmanna.
Pétur sjómaður varð þjóðsagna-
persóna í lifanda lífi. Sögur af
honum og eftir honum voru
sagðar á flotanum og sjálfur vissi
ég margt um manninn er fundum
okkar bar fyrst saman. Þá var
Pétur kominn i land, vann á
kajanum og bjó einn i herbergi á
Óðinsgötunni. Oft ræddum við
sitthvað frá liðnum tímum og yfir
því var jafnan léttur blær. Vetur-
inn sem við unnum að bók um
Pétur hittumst við oft og margt
sagði hann mér þá, sem ekki
verður á þrykk látið. Mörgum
þótti Pétur sjómaður harður á
skrápinn. Mótlæti i bernsku og
siglingar um öll heimsins höf eru
ekki til þess fallnar að menn beri
tilfinningar sínar á borð. Pétur
var hinsvegar tilfinninganæmur
undir og niðri, góðgjarn og hjálp-
samur. Frásagnasnilld Péturs var
með eindæmum. Hann talaði í
meitluðum setningum, sem
minntu oft á fornt ritmál og frá-
sagnargieði hans var frábær. Það
var því alltaf gaman að hitta Pét-
ur sjómann og eiga við hann tal.
Mér er einnig kunnugt um að
hann var alla tíð vel látinn af
skipsfélögum sínum. Síðustu árin
bjó Pétur sjómaður á Hrafnistu,
en stundaði vinnu hjá Eimskipa-
félaginu allt fram á s.l. haust. Þá
kenndi hann þess sjúkdóms, sem
varð honum að aldurtitla.
Nú er Pétur sjómaður horfinn
sjónum okkar. Hann sigldi alla tíð
einn í ólgusjó þessa lífs. Hann var
persónuleiki sem ekki gleymdist,
sannur sjómaður, sannur far-
maður. Oft hefir mér fundizt að
eftirfarandi stef Arnar Arnar-
sonar úr rímu af Stjána bláa hefði
eins getað verið ort til Péturs
sjómanns:
„Hetll til stranda, Stjáni blái,
stfg á land og kom til mín.
Hér cr nóg að stríða og starfa.
Stundaðu sjó og drekktu vín,
kjós þér lciði, vcl þér veiði.
Valin skciðin hfður þfn.“
Sveinn Sæmundsson.
— Minning
Aðalsteinn
Framhald af bls. 11
Á haustin þá vindarnir vctur boða,
viðkvæmu hlómin dcyja og sofa
frjómoldin kólnar og faðmar þær rætur
cr falla f dá um veturnætur
og náttúran öll af nákulda grætur.
Eins fcr oss mönnum. þá missum þá mund
cr mvndar nýtt jarðlff f gróandi lund.
Nú stynur hlóm mcð bcra fætur
björkin krcfur um skaðabætur
hvönnin hnfpir við röðulsrönd
rósin grætur við kalda strönd.
— Húnvetnska
Framhald af bls. 12
Pétur Sigurðsson var Skagfirð-
ingur og lag hans við Ætti ég
hörpu er alltaf talið skagfirskt
lag. Það lag sungu Húnvetningar
ekki, þegar undirritaður þekkti
þar vel til, heldur húnvetnska lag-
ið eftir Magnús Þorleifsson á
Hvammstanga, en hann er látinn
fyrir allmörgum árum. I þessum
efnum voru svo hreinar línur, að
mjög líklegt er, að Laxness fari
rétt með, þegar hann talar um
áhrif frá húnvetnsku lagi.
Guðmundur Ilansen.
— Minning Jón
Framhald af bls. 18
stríðið hófst, en vegna utan-
aðkomandi orsaka, sem hér verða
ekki raktar, varð hann að fara
þaðan úr skiprúmi. Eftir þetta var
hann á ýmsum skipum, M.s. Skelj-
ungi, E.s. Heklu ofl. en vorið 1941
varð Pétur 2. stýrimaður á varð-
skipinu Þór. I þjónustu Land-
Guð blessi Ásu, Guðrúnu, Stein-
unni og Ingibjörgu og styrki i
sárri sorg.
Kristín Eiriksdóttir.
Hann Steini mágur er dáinn.
Þessi orð móður minnar fara ekki
úr huga mér.
Aðalsteinn Norberg var sérlega
vel gerður maður, sem aldrei
heyrðist hallmæla nokkrum
manni, og var hvers manns hug-
ljúfi, tilbúinn til hjálpar ef það
var á hans valdi, og þær munu
aldrei gleymast þær stundir sem
hann kom og talaði við okkur i
rólegheitum, þegar erfiðleikar
steðjuðu að. Þessar stundir voru
okkur mikill styrkur og hjálp.
Þessar fáu línur eru lítill þakk-
lætisvottur til hans fyrir allt það
sem hann reyndist okkur og móð-
ur minni þegar á reyndi.
Megi góður Guð styrkja Ásu og
dæturnar og fjölskyldur þeirra,
þvi mikið er frá þeim tekið.
Guð blessi minningu um góðan
mann.
em