Morgunblaðið - 20.02.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. FEBRUAR 1976
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson
Ritstjórar Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10 100
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22 4 80
Áskriftargjald 800.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasólu 40,00 kr. eintakið.
Ilok forystugreinar
í Fjármálatíðindum, sem
birt var í Morgunblaðinu í gær,
kemst dr Jóhannes Nordal,
Seðlabankastjóri, svo að orði
um viðhorfin í efnahagsmálum
okkar íslendinga um þessar
mundir ..Efnahagshorfurnar
hér á landi mótast mjög af
samskonar vandamálum og nú
hefur verið lýst Eftir tvö ár
óhagstæðrar þróunar viðskipta-
kjara og gífurlegs viðskipta-
halla við útlönd er svigrúmið til
fjármögnunar .éframhaldandi
halla orðið afar þröngt og
greiðslubyrði erlendra lána
tekur til sin sívaxandi hluta
þjóðarframleiðslunnar, Sá bati,
sem nú er sjáanlegur i eftir-
spurn á heimsmarkaði, er
vissulega vel þeginn, en ólik-
legt virðist, að hann nægí til að
færa íslendingum nokkurn telj-
andi bata viðskiptakjara á árinu
1976 Leiðrétting greiðsluhall-
ans við útlönd verður þvi að
mestu leyti að gerast með enn
frekari samdrætti þjóðarút-
gjalda Við þann mikla hag-
stjórnarvanda, sem í þessu
felst, bætast svo áhyggjur
vegna minnkandi veiðiþols ís-
lenzkra fiskistofna á næstu
árum og áhrif þau, sem það
kann að hafa á útflutningstekj-
ur þjóðarinnar Það er því hætt
við að framundan sé þungur
róður i rekstri þjóðarbúsins
áður en sá bati, sem þegar má
sjá viða erlendis, fer að setja
svip sinn á þróunina hér á
landi."
í tilefni af þessum orðum dr
Jóhannesar Nordals er ástæða
til að rifja upp þau þrjú megin-
markmið, sem Islendingar
hljóta að hafa i efnahagsmálum
við ríkjandi aðstæður Þau eru í
fyrsta lagi að draga verulega úr
viðskiptahalla, i öðru lagi að
draga enn úr verðbólguhraða á
þessu ári og í þriðja lagi að
tryggja fulla atvinnu. Þessi
markmið og þau viðhorf, sem
Seðlabankastjórinn lýsir í
framannefndri grein, er ástæða
til að minna á nú, þegar samn-
ingar standa yfir um kaup og
kjör vel flestra starfsstétta þjóð-
félagsins og miklu skiptir, hvort
þeir samningar, sem gerðir
verða, fyrr eða síðar, taka mið
af þessum meginmarkmiðum.
Staða okkar í viðskiptum við
útlönd er mjög slæm og gert er
ráð fyrir, að halli á viðskipta-
jöfnuði á árinu 1975 muni
nema 12,4% af þjóðarfram-
leiðslu, en þessi halli nam á
árinu 1974 um 11,7% af
þjóðarframleiðslu í krónu-
tölum er talið, að viðskipta-
jöfnuðurinn á síðasta ári verði
óhagstæður um tæplega 22
milljarða króna og hefur þessi
halli á viðskiptajöfnuði verið
jafnaður, annars vegar með
rýrnun gjaldeyrisstöðu, sem
nemur um 5 mílljörðum króna
á árinu 1975, en hins vegar
með lántökum og öðru inn-
streymi erlends fjármagns, sem
nemur 1 7 milljörðum króna.
Dr. Jóhannes Nordal bendir
á, að þennan mikla viðskipta-
halla við útlönd sé orðið ákaf-
lega erfitt að fjármagna, enda
er Ijóst, að ekki er endalaust
hægt að taka aukin lán til þess
að standa undir hallarekstri á
þjóðarbúinu, þar sem greiðslu-
byrði vegna erlendra lána er að
verða iskyggilega mikil
Raunar hefur það komið fram
áður, að möguleikar okkar ís-
lendinga til þess að fá lán er-
lendis með sæmilegum kjörum
eru mjög bundnir því, að okkur
takizt að koma efnahagsmálum
okkar i betra horf.
Verði nú gerðir kjara-
samningar, sem fara út fyrir
hófleg takmörk, er Ijóst, að
slíkir samningar mundu leiða til
stóraukinnar eftirspurnar eftir
vörum og þjónustu en slik eftir-
spurn mundi enn auka á hall-
ann i viðskiptum okkar við út-
lönd og getur hann þá orðið
nánast óviðráðanlegur. Þetta
sýnir, að kjarasamningar, sem
fara út fyrir hófleg takmörk,
geta leitt til nánast óviðráðan-
legra vandamála í stöðu þjóðar-
búsins út á við og geta þar með
haft ófyrirsjáanlegar afleiðingar
og komið í veg fyrir, að það
meginmarkmið náist í efna-
hagsmálum á þessu ári, að
verulega verði dregið úr við-
skiptahallanum Þá er og sýnt,
að óraunhæfar hækkanir kaup-
gjalds munu koma í veg fyrir,
að öðru meginmarkmiði efna-
hagsmálanna á þessu ári, þ.e.
að draga úr verðbólguhraðan-
um, verði náð. Eins og öllum
landsmönnum er kunnugt,
hefur nú loks náðst umtals-
verður árangur í þeim efnum
og verðbólgan á ársgrundvelli
miðað við verðlagsþróunina á
siðari hluta síðasta árs komin
niður í 25—30%. Óraunhæfar
kauphækkanir mundu snúa
þessari þróun við og verka eins
og olía á verðbólgueldinn.
En það sem kannski er einna
nærtækast fyrir verkalýðshreyf-
inguna, sem nú situr við samn-
ingaborðið og hefur hafið verk-
fallsaðgerðir til þess að knýja
fram kjarabætur, er sú stað-
reynd, að kaupgjaldshækkanir
umfram ákveðið mark geta leitt
til þess, að þriðja meginmark-
miðinu í efnahagsmálum okkar
á þessu ári verði heldur ekki
náð en það er að tryggja fulla
atvinnu í landinu. Á undanförn-
um mánuðum hefur orðið vart
við vaxandi áhyggjur hjá for-
ystumönnum verkalýðssamtak-
anna um að atvinnuleysi væri í
aðsigi. Til allrar hamingju
höfum við enn komizt hjá at-
vinnuleysi að nokkru marki. En
sannleikurinn er sá, að undan-
farin misseri hafa fjölmörg at-
vinnufyrirtæki brugðizt við
verðbólguþróuninni á þann veg
að skera niður allan kostnað
eins og unnt hefur verið, þ.á
m yfirvinnu starfsmanna
sinna. Þessar sparnaðarráð-
stafanir atvinnufyrirtækja eru
vafalaust komnar á það stig, að
lengra verður ekki komizt i
þeim efnum. Þess vegna er sú
augljósa hætta fyrir hendi, að
verði gengið of langt í hækkun
kaupgjalds í yfirstandandi
kjarasamningum muni fyrir-
tækin annars vega knýja á um
verðlagshækkanir til þess að
standa undir kauphækkunum
og hins vegar grípa til þess að
fækka verulega starfsfólki til
þess að reksturinn geti staðið
undir sér eða að rekstrarhallinn
verði ekki óviðráðanlegur.
Óraunhæfir kjarasamningar nú
geta því komið í veg fyrir, að
áðurnefndu meginmarkmiði I
efnahagsmálum okkar, þ.e. að
tryggja fulla atvinnu, verði náð
á þessu ári. Þessi viðhorf er
nauðsynlegt, að samninga-
menn bæði verkalýðsfélaga og
vinnuveitenda hafi í huga
þessa dagana, þegar leitað er
leiða til lausnar á þeirri alvar-
legu kjaradeilu sem nú stendur
yfir.
Markmið í efnahagsmálum
og kjarasamningar
Jón Árnason, alþm.:
Hafa skal það,
sem sannara reynist
1 MOIUiUNBLAÐINU
DAUiS. 11. SKUTKMKUK
1975 KIKTIST UKKIN
KKTIK H.IAKMAK K.
KÁKÐAKSON SIUI,-
I NUAMÁLAST.JÓK A
UNDIK KYKIKSÖUN-
I NNl
„Öryfifíi á sjó
og I'járveitingar“:
Uc'gar grt'in þt'ssi birt-
ist, tlvaldi ég erlendis og
frétti ekki um efni henn-
ar fyrr en um það leyti,
sem fjárveitinganefnd
hóf störf sín í október-
mánuöi s.l. Kg verð að
segja, að ég undraðist
mjög þessi skrif siglinga-
málastjóra, eftir þá af-
greiðslu, sem stofnun
hans fékk af hendi fjár-
veitinganefndar við af-
greiðslu fjárlaga ársins
1975, en siglingamála-
stjóri heldur því fram, í
umræddri grein, að
stofnun hans hafi ekki
fengið viðbótar fjárveit-
ingu eða heimild til ráðn-
íngar á auknum starfs-
kröftum, til að auka
öryggi og efla öryggis-
eftirlitið á útbúnaði fiski-
skipaflotans.
Kins og fram kemur í
grein siglingamálastjóra,
skrifaði hann fjárveit-
inganefnd bréf, dags. 29.
nóv. 1974, þar sem hann
benti sérstaklega á þær
tillögur, sem stofnun
hans hafði gert ár eftir
ár, um aukningu á fast-
ráðnum skoðunarmönn-
um Siglingamálastofnun-
ar ríkisins, einkanlega
utan Keykjavíkursvæðis-
ins.
Knda þótt fyrrnefnt
bréf bærist fjárveitinga-
nefnd ekki fyrr en um
mánaðamótin nóv./des.
’74, þegar nefndin var að
ljúka afgreiðslu sinni á
breytingatillögum við
fjárlagafrumvarpið fyrir
árið 1975, var þetta
erindi siglingamálastjóra
tekið til sérstakrar at-
hugunar og afgreiðslu og
samþykkt að bera fram
breytingartillögu um
hækkun launaliðar um
tvær millj. króna, er var-
ið skyldi til fastráðningar
á tveim nýjum skoðunar-
mönnum, en um þessa
breytingartillögu segir
svo í framsöguræðu und-
irritaðs við þriðju um-
ræðu fyrir árið 1975:
„Við Siglingamála-
stofnunina er tillaga um
Jón Arnason
aó launaliður hækki um
tvær millj. kr. Kr það til
ráðningar á tveimur
starfsmönnum, sem
skulu hafa á hendi sér-
stakt eftirlit með öryggis-
búnaði fiskiskipa. Kr
starfssvið þeirra allt
landið og ætlast til þess
að teknar verði upp eins
konar skyndiskoðanir á
skipum öðru hverju. Hér
er um fjárveitingu að
ræða, sem ég tel að hafi
verið mjög brýn. Það hef-
ur verið kvartað yfir því
aó undanförnu að ekki
hafi verið fyrir hendi hjá
Siglingamálastofnuninni
nægir starfskraftar til
þess að starfa aó þessu
nauðsynlega eftirliti, og
höfum við tekið eftir því
aó undanförnu, að það
hefur veriö um nokkuó
tíð tilfelli að ræða í sam-
bandi við bruna í skipum.
Kr óhætt að fullyrða, að
rekja má til þess, a.m.k.
að nokkru leyti, að ekki
hafi verið nægilega
gott eítirlit í sam-
bandi við þann útbún-
aó í skipum, sem get-
ur afstýrt því að skip-
in veröi fyrir eldsvoöa.
Það er von mín og
nefndarmanna að þessi
fjárveiting komi aó góðu
haldi, þar sem ákveðið er
aö ráða tvo fasta starfs-
menn, sem eiga stöðugt
að hafa þetta verkefni á
hendi í öllum verstöðvum
landsins að fylgjast með
öryggisútbúnaði skip-
anna og gera öðru hver ju
skyndiskoðanir í því sam-
bandi.“
Það er svo fyrst þegar
siglingamálastjóri mætir
hjá fjárveitinganefnd á
s.l. hausti til að ræða við
nefndina um aukna fjár-
veitingu fyrir stofnunina
fyrir árið 1976 að í ljós
kemur að ekki hefur ver-
ið notuð sú heimild um
ráðningu á tveim
skoóunarmönnum til vió-
bótar sem Alþingi sam-
þykkti einróma.
Siglingamálastjóri
hafði þá ekki grenslast
fyrir um það, allt árið, í
hvaóa sambandi tveggja
millj. króna hækkun á
launalið Siglingamála-
stofnunarinnar hefði átt
sér stað.
Kjárveitinganefnd ósk-
aði eftir þvi vió
siglingamálastjóra aó
hann kæmi á framfæri
leiðréttingu á ummælum
sinum í greininni
„Öryggi á sjó og fjárveit-
ingar“ þar sem honum
hlyti nú að vera ljóst að
hann hafi ekki skýrt rétt
frá staðreyndum varð-
andi fjárveitingu og
heimildar til ráðningar á
fleiri skoðunarmönnum.
Við þessum tilmælum
nefndarinnar hefur
siglingamálastjóri ekki
orðið, þess í stað er
Morgunblaðsgreinin
endurprentuð í
Sjómannablaðinu, að öllu
leyti óbreytt og án at-
hugasemda.
Öll öryggismál og ekki
sízt öryggismál sjómanna
eru nauðsynjamál sem
ekki má vanrækja. Það er
því ábyrgðarhlutur af
þeim manni, sem hér fer
með forystu, þegar af
hans hendi er ekki skýrt
rétt frá staðreyndum
varðandi hlut þess opin-
bera um fjárhagslegan
stuðning til eflingar á
öryggiseftirlitinu.