Morgunblaðið - 20.02.1976, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. FEBRUAR 1976
Eskifjörður
Á Eskifirði búa nú tæplega eitt þúsund manns. Er þar mikið atvinnuiíf og
atvinnuleysi er þar óþekkt fyrirbrigði nú orðið. Heldur fjölgar í bænum og er það
helzt vöntun á húsnæði sem stendur í vegi fyrir örari vexti staðarins.
Atvinnulífið snýst að mestu í kring um fiskveiðar og fiskvinnslu.
Erá Eskifirði eru gerðir út tveir togarar, annar þeirra til hálfs á móti
Reyðfirðingum. Einnig eru gerðir út þrír stórir bátar 180—300 tonn, fjórir bátar
af stærðinni 30—70 tonn auk fjölda smærri báta.
Miklar byggingarframkvæmdir eru á Eskifirði. Var í haust hafin bygging
barnaskóla og grunnur lagður að fjölbýlishúsi á vegum bæjarins. Verið er að
• <“Sííja síðustu hönd á byggingu fiskverkunarhúss sem byggt er á vegum
Hraðfrystihúss Eskifjarðar. Þá er bærinn að reisa áhaldahús og slökkvistöð auk
þess sem fjöldi íbúðarbygginga er í smíðum.
Fiskimjölsverksmiðjan afkastar um 450 tonnum á sólarhring og er þróarrými
8.000 tonn. I verksmiðjunni vinna yfir loðnutímann liðlega 20 manns og er þá
unnið í verksmiðjunni allan sólarhringinn.
Morgunblaðið fór austur þegar loðnuvertíðin stóð sem hæst og tók fólk tali um
lífið á Eskifirði.
„Líkaði
alveg
stórvel
á sjónum”
ÞorbjörK Eiríksdóltir er
flakari i Hraöfrystihúsi Eski-
fjaróar on var síðast liöið haust
á sjó.
— Ef< er fædd uppi í Héraði
en hef átt heima i átta ár á
Eskifirði. Kann éf< alvefj
prýðilega við mif4 oj> finnst mér
áftætt að húa hér.
— Ef> var fjóra mánuði á sjö
of> líkaði alveg stórvel. Kannski
getur verið betra að vera á
svona fámennum báti eins ok
ég var á, það verður heimilis-
lef<ra um borð. Eg vann þarna
bæði sem kokkur og eins á
dekki við aðgerð og fleira.
Þetta var 70 tonna bátur. Fyrst
var fiskað í troll og síðan á línu.
Efí kann betur við trollið, það
verður stopulla þegar róið er
með línu. Þegar við vorum á
trollinu var róið stöðugt í 6 til 7
daga.
— Eg fór í land rétt fyrir
jölin. Það var aðallega vegna
þess að ég vildi vera hjá
drengnum mínum á meðan
hann er í skólanum. — En svo
hef ég hugsað mér að fara aftur
á sjóinn í vor.
— Neí, ég reyndi nú ekkert
aö komast á loðnubát. Ef ég
hefði haldið áfram hefði ég
verið á sama bátnum. En hins
vegar hefði verið gaman að fara
á loðnuna.
Öll störf jafnt
fyrir konur.
— En þetta er ekki bara ég
sem vill vera á sjónum. Ég á
dóttur sem hefur unnið tvö
sumur á sjó en er i skóla yfir
vetrarmánuðina. Hún getur
varla hugsað sér annað en að
vera til sjós.
— Einu sinni i vondu veðri
þegar ég stóð við kassann og
var að blóðga þá fengum við
hnút á bátinn. Eg lyftist upp og
datt niður í lest. Eg slapp þó
alveg ómeidd. Þetta var
náttúrulega afar glæfralegt.
Við vorum að sjálfsögðu mis-
heppin með veður en þetta fór
allt vel.
— Það var nokkuð gott
fiskeri en slæmar gæftir
hömluðu sjósókn. Mér fannst
þá ákaflega leiðinlegt að vera í
landi.
— Það er náttúrulega mjög
mikil atvinna sem fylgir
loðnunni núna, einkum þegar
farið er að frysta. Þá er gríðar-
lega mikið um að vera. En þetta
er samt ekki eins mikið og á
síldarárunum.
— Ég fór á sjóinn mikið til
vegna þess að það er í mér
dálítil þrjóska og get ég ekki
sætt mig við að sum störf séu
fyrir karla og önnur fyrir
konur. Það á bara hver að vinna
það sem honum fellur bezt. Svo
er líka gaman að reyna sem
flest.
Eskifjörður. Bræðsla loðnu f fullum gangi.
jr
„Eg hef aldrei verið
með nema góðum mönnum ”
Ragnar Björnsson er húsa-
smiður á Eskifirði en var í
mörg ár til sjós. Kunni hann frá
ýmsu að segja í sambandi við
vöxt bæjarins og athafnalíf.
„Þrátt fyrir allt kartöflu-
át“
— Hér er ég fæddur og upp-
alinn. Fæddist ég hér í næsta
húsi fyrir neðan en fluttist
hingað þegar ég var sex ára. Ég
þurfti því bara að fara yfir göt-
una.
— Ég held að fólki líði vel
hér þrátt fyrir allt kartöfluát.
Það var nefnilega hér á mestu
hörmungarárunum upp úr 1930
að hjálpa átti Eskfirðingum og
sent var hingað austur girðing-
arefni og kartöfluútsæði. En
það komu aldrei neinar kartöfl-
ur. Sagt var að útsæðið hefði
verið étið. Samt held ég þó að
girðingarefnið hafi alla vega
ekki verið étið, að minnsta kosti
ekki gaddavírinn.
— Foreldrum mínum var nú
sýnt þetta útsæði en þeim þótti
það of stórt og tóku það því
ekki svo ekki var útsæðið étið
þar.
„Þar byrjuðu Eskfirðing-
ar að veiða loðnu“
— Frá þvi að ég man fyrst
eftir mér og fram undir 1944
breyttist sáralítið hér. Á þeim
tíma, þ.e. fram til 1944 voru
gerðir hér út samtals upp undir
20 bátar i allt það timabil og var
sá stærsti 50 tonn. Og til dæmis
þeir bátar sem fóru héðan á
Hornafjörð á vetrarvertíð voru
svona 7 til 8 tonn og upp í 11'
tonn.
— Til Hornafjarðar var farið
stöðugt á vetrarvertíð frá 1913.
Það voru oft miklar svaðilfarir
en enduðu þó alltaf vel. Þar
byrjuðu Eskfirðingar að veiða
loðnu í beitu. Loðnan var veidd
i fyrirdráttarnætur sem kastað
var úr bátunum og dregnar að
fjöru. Þó voru þarna nokkrir
menn sem veiddu í háfa. Það
var skemmtilegt veiðarfæri.
Var það járngjörð sem var um
það bil tveir og hálfur metri í
þvermál. Henni var lagt við
stjóra en í gjörðinni var net allt
að fimm metrum og endaði það
í poka. Varð að vitja um þessa
háfa á hverju sjávarfalli svo
þeir snerust ekki við. Annars
voru þeir sjaldan látnir liggja á
útfallinu.
Sjómennskan
— Hér var veidd sild í firðin-
um í landnætur löngu áður en
ég man eftir mér. Seinna var
farið að veiða hér í snurpunæt-
ur. Og þó hefur verið notað eitt
veiðarfæri hér á Eskifirði sem
sjálfsagt mjög óvíða hefur verið
notað annars staðar og veidd
síld í. Það voru kölluð botnnet
eða stauranætur. Það var mjög
mikið notað og oft var ekki
hægt að róa ef illa veiddist 1
botnnetið vegna beituskorts.
— Það er 1930, þá er ég 15
ára gamall og var með Jóni
Brynjólfssyni sem gerði út í fé-
lagi við Karl Jónasson og Krist-
in Jónsson. Jón Brynjólfsson
var bassi á bátnum en bassinn
sá alltaf um að kasta nótinni.
Var oft um borð bæði skipstjóri
og bassi.
— Það var nú kannski ekki
svo mikil veiði, bátarnir litlir
og gæftaleysi. Þó held ég að
saltaðar hafi verið einar 1700
tunnur.
— Þarna var ég ekki nema 15
ára gamall. Þá var nú róið út
með nótina og ég var látinn róa
á móti fullorðnum manni, stór-
um og duglegum. Einu sinni
spurði bassinn kallinn hvernig
gengi að róa á móti stráknum.
Hann svaraði: „Ja, okkur geng-
ur sæmilega að snúa þegar hin-
ir stinga við.“
— Annars ef maður ætti að
fara að rifja upp allt sem gerð-
ist þegar ég var til sjós yrði það
mikil syrpa. A sjónum gerist
svo margt.
— Lengst var ég á sjó með
manni sem heitir Hallgrimur
Hallgrimsson. Hann gerði út
bát sem hét Hallur. Var ég með
honum í sjö ár.
— Þar var eins og veldust
saman ágætismenn. Annars hef
ég aldrei verið með nema góð-
um mönnum. Misjafnlega góð-
um kannski en aldrei með
mönnum sem mér likaði illa
við.
— Og aldrei finnst mér mað-
ur kynnast mönnum eins vel
eftir að ég kom í land, eins og á
sjónum. Á sjónum eru menn
með líf hver annars 1 höndun-
um og skapast þannig eins kon-
ar trúnaðartraust. Finnst mér
ég varla eignast eins góða
kunningja og þá menn sem ég
var með á sjónum.
„Þá fór flotinn allur að
stækka.“
— 1944 kem ég í land og fer
að vinna við smiðar. Var ég
búinn að þrá það mörg ár áður.
— Lang mestu breytingarnar
á Eskifirði verða upp úr þessu
bæði í byggingum og öðru. Það
var nú sáralítið byggt fram að
þessu. Þá fóru að koma stærri
bátar yfirleitt og flotinn stækk-
aði almennt en um leið verða
þessir bátar færri sem gerðir
eru út.
— Svo er byggt hraðfrystihús
hér 1946 og þá fara nú atvinnu-
viðhorfin að breytast, að
minnsta kosti við sjávarsíðuna.
En upp úr þessu fara líka litlu
bryggjurnar að hverfa og
þeirra sakna ég mjög mikið.
— Eiginlega var virki hvers
útgerðarmanns á hverri
bryggjtt. Og þegar við strákarn-
ir vorum að ganga á milli litlu
bátanna til að huga að afla rölt-
um við alltaf bryggju af
bryggju. Oftast þekktum við
bátana af skellunum löngu áð-
ur en við fórum að sjá þá.
— Undantekningalaust
þurftu eigendur bátanna hér að
taka sinn hlut síðast. Og þeir
urðu að bera alla ábyrgð á sinni
útgerð sjálfir.
— Upp úr þessu fer svo síldin
að koma og eykst verulega eftir
1950. 1950 kemur líka togarinn
Austfirðingur og er gerður út
af Eskifirði, Reyðarfirði og Fá-
skrúðsfirði.
— öll sildarárin er hér eng-
inn togari heldur bara síldar-
skip sem fóru á þorskanet á
veturna. Miðaðist þá allt at-
vinnulíf við þetta. Það er svo
1960 sem fyrsta stálskipið kem-
ur hingað. Var það elsta Hólma-
nesið og var það ákaflega fall-
egt skip.
— Þetta voru mikil umsvif,
miklu meiri en við loðnuna nú.
Þá var saltað hér á fjórum til
fimm plönum.
— Ef maður fer að tala um
Eskifjörð sem stað þá held ég
að óvíða sé betra að búa. Hér er
yfirleitt ágætt fólk, hávaðalftið
og gott fólk.