Morgunblaðið - 26.03.1976, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. MARZ 1976
Heildarendurskoðun skattkerfis vel á veg komin:
Tæpur helmingur framteljenda
1975 var tekjuskattslaus
Tillögur til breytinga
á skattkerfinu væntan-
lega lagðar fram á
yfirstandandi þingi
Gjörbreytt stefna
Alþýðuflokks
Þingmenn Alþýðuflokksins
lögðu fyrir skemmstu fram
stefnumarkandi tillögu til þings-
ályktunar, þess efnis, að afnema
bæri stighækkandi tekjuskatta á
laun einstaklinga, en hækka í
þess stað neyzluskatta (söluskatt
eða virðisaukaskatt), til að mæta
tekjuskattstapi ríkissjóðs. Gylfi
Þ. Gíslason (A) mælti fyrir þess-
ari tillögu í sameinuðu þingi í
gær. Taldi hann tekjuskattskerfið
hafa gengið sér til húðar og bjóða
upp á misrétti og mismunun. Stig-
hækkandi tekjuskattur drægi úr
framtakssemi og væru dýrir í
framkvæmd, bæði í álagningu og
innheimtu. Eyðsluskattar stuðl-
uðu hins vegar að sparnaði í þjóð-
félaginu og skattgreiðendur legðu
á sinn eigin skatt með eyðslu
sinni. Jöfnunarhlutverk tekju-
skattsins hefði þcgar yfirfærst á
margháttaða aðra félagsmálalög-
gjöf.__________________________
Launatekjur tekjuskatts-
frjálsar.
Hér verða rakin nokkur efnis-
atriði úr ræðu Matthíasar Á.
Mathiesen fjármálaráðherra við
þessa umræðu.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur til
skamms tíma verið einn um að
leggja fremur áherzlu á eyðslu-
skatta en tekjuskatta. Sú stefna
flokksins var skýrt mörkuð
þegar árið 1960, að almennar
launatekjur skyldu vera tekju-
skattsfrjálsar. Fleiri og fleiri hafa
með árunum hneigst til þessarar
stefnu.
Með skattkerfisbreytingu 1974
voru beinir skattar lækkaðir um-
talsvert en þeir óbeinu hækkaðir.
Svipuð afstaða launþegasamtak-
anna kom fram við kjarasamn-
inga 1975, þegar stefnumarkandi
breytingar voru gerðar á lögum
um tekju- og eignaskatt, sem var í
senn liður í þeirri heildarendur-
skoðun skattkerfis okkar, sem nú
er að unnið, og þáttur í að greiða
fyrir lausn kjaradeilu.
Þegar á allt er litið má ætla að
beinir og óbeinir skattar hafi ver-
ið lækkaðir (með lögum í apríl
1975) um 2.250 m. kr„ þar af
tekjuskattur einstaklinga um
1.000 m. kr. og útsvör um 400 m.
kr.____________________________
Tekjujöfnun og
réttlæti
Samfara lækkun tekjuskatts
voru teknar upp nýjar reglur sem
fela í sér tekjujöfnun og aukið
réttlæti. Þar má nefna:
0 I Fersónufrádrætti frá tekj-
um var til fulls breytt i persónu-
afslátt frá skatti sem þýðir að
margir, sem lítið eða ekkert gagn
hafa af frádrætti, geta nýtt sér
afsláttinn.
0 2. Persónuafslátturinn er
nýtanlegur til greiðslu útsvars,
þannig að fjöldi framteljenda
þurfti ekki að greiða útsvar, eða
þá fékk útsvar greitt að hluta.
0 3. Utborgun afsláttar, sem
tekin hafði verið upp í smáum stíl
1974, var felld niður, nema hjá
elli- og örorkulifeyrisþegum, en
sú útborgun var sameinuð tekju-
tryggingu almannatryggingakerf-
isins.
0 4. Sérstakar reglur takmörk-
uðu þátttöku í útsvari af persónu-
afslætti.
0 5. Allar fvilnanir ríkissjóðs
vegna barna voru sameinaðar i
svokallaðar barnabætur sem eru
nánast útborganlegur afsláttur
með börnum. Reyndist þetta
koma sér einkarvel fyrir barn-
margt fólk með miðlungstekjur
og lágtekjur.
0 6. Skattlagningu sambýlis-
fólks var breytt því til hagsbóta.
En betur má, ef duga skal. Eins
og ég gat um áður. er nú unnið að
yfirgripsmikdli endurskoðun
skattkerfisins. Vænti ég þess að
geta áður en margar vikur líða
gert grein fyrir þessum athugun-
um, sem m.a. ná til flestra þeirra
skattþátta, er tillaga Alþýðu-
flokksþingmanna fjallar um. At-
hugun á efnisatriðum tillögunnar
var sum sé vel á veg komin, þá er
hún var flutt, en hér er um tíma-
frekt og vandasamt verk að ræða.
Mun ég geyma mér að ræða um
þau efnisatriði frekar, unz niður-
stöður athugana liggja fyrir.
Helmingur framteljenda
1975 tekjuskattslaus
Alagður tekjuskattur á ein-
staklinga á sl. ári nam rúmlega
Stjórn Viðlaga-
sjóðs kjörin
I GÆR var kjöriö í stjórn
Viðlagasjóðs, skv. lögum
nr. 4/73, um neyóarráð-
stafanir vegna jarðelda í
Heimaey, fyrir tímabilió
frá 21. febr. 1976 til árs-
loka.
Aðalstjórn: Guðlaugur
Stefánsson framkvæmda-
stjóri Helgi Bergs banka-
stjóri, Gísli Gíslason for-
stjóri, Vilhjálmur Jóns-
son forstjóri, Reynir
Zoéga vélstjóri, Tómas
Þorvaldsson forstjóri og
Garðar Sigurðsson
alþingismaður. Vara-
menn: Jóhann Friðfinns-
son kaupmaður, Sig-
urður Markússon fram-
kvæmdastjóri, Björn
Guðmundsson útgeróar-
maður, Bogi Hallgríms-
son, Jón Guðmundsson,
Ólafur Jónsson (Kópa-
vogi) og Helgi B. Þor-
valdsson.
Matthlas A. Mathiesen fjármála-
ráðherra.
Gylfi Þ. Gfslason, fyrrv. ráðherra.
7.653 m. kr. Greiddar barnabætur
gegnum skattkerfið, annaðhvort
með skuldajöfnun eða endur-
greiðslu námu tæpum 2.625 m. kr.
og þátttaka ríkissjóðs í greiðslu
útsvara láglaunafólks nam milli
750—800 m kr.
Fjöldi einstaklinga, sem bar að
telja fram 1975, var 104.680, þar
af báru tekjuskatt 53.786 eða
51,38%, en enginn tekjuskattur
kom i hlut 50.894 framteljenda
eða 48.62%. Aðilar, sem voru
með einhvers konar atvinnurekst-
ur að aðalstarfi, voru 12.369 eða
11.82% framteljenda. Þar af báru
tekjuskatt 6.893 eða 55.73%.
Tekjuskattslausir voru 5.476 eða
44.27%.
Einstaklingar með atvinnu-
rekstur töldust 13% af tekjuskatt-
greiðendum og greiddu 19.5%
álagðs tekjuskatts. Tekju- og
eignaskattsskyld félög voru 4.300
og greiddu samtals 1.215 m. kr. í
tekjuskatt. Auk þess báru skatt-
skyldir einstaklingar og félög í
atvinnurekstri um 5.600 m. kr. í
svonefndum atvinnurekstrar-
gjöldum og um 1.200 m. kr. í
útsvör eða 15% allra álagðra út-
svara.
Kostnaður við
tekjuskattsálagningu.
I greinargerð með umræddri
tillögu er rætt um kostnað við
tekjuskattsálagningu. En gæta
verður þess að sá kostnaður nær
jafnframt til ál. eignaskatts,
ákvörðunar barnabóta til 34.500
aðila og ákvörðun um þátttöku
ríkissjóðs í greiðslu útsvara lág-
tekjufólks til um 45—49.000
aðila. Ennfremur öll álagning út-
svara i landinu, sem nam rúmum
7.810 m. kr. á sl. ári á tæplega
100.000 aðila. Að auki beint og
óbeint eftirlit og álagning at-
vinnurekstrar gjalda og landsút-
svara á atvinnurekendur, sjóði og
stofnanir, sem nam á sl. ári 6.229
m. kr. og að lokum endurskoðun
söluskatts, sem nam 1974 um
13.591 m. kr. Jafnframt fer svo
fram á árinu 1975 endurskoðun
sölugjaldsskýrslna og vörugjalds
sem greitt var á því ári (skv. fjárl.
u.þ.b. 25.600 m. kr.).
Þótt tekjuskattskerfið i núver-
andi mynd yrði aflagt þyrfti eftir
sem áður að vera til staðar fram-
kvæmdakerfi, sem sæi fyrir
grunni til útsvarsálagningar og
næði til jafnmargra aðila og
tekjuskattskerfið f dag, auk þess
sem framkvæma þyrfti álagningu
og eftirlit með umræddum at-
vinnurekstrargjöldum og sölu-
gjaldi.
Þá má benda á að í fjárlögum
yfirstandandi árs er gert ráð fyrir
því að álagning tekjuskatts nemi
9.800 m. kr. Ennfremur að greidd-
ar barnabætur verði um 3.281 m.
kr. og þátttaka rikissjóðs i
greiðslu útsvara láglaunafólks um
940 — 1.000 m. kr. Ekki geri ég
ráð fyrir því að þingmenn
Alþýðuflokks, flutningsmenn
þessarar tillögu, vilji afnema
greiðslu barnabóta eða þátttöku
ríkissjóðs í greiðslum útsvara lág-
tekjufólks. Bil það sem þarf að
brúa, ef tekiuskattur yrði felldur
niður, yrði þvi vart undir 10 millj-
arðar króna. .
Afnám tekjuskatts hefði i för
með sér bæði kosti og galla. Hætt
er við að sumum þætti verða leit
að svokölluðum „breiðum bök-
um", og ýmis vandamál koma
fram í annarri mynd, að því leyti,
að hagkvæmt yrði að taka út
tekjur í formi eða mynd launa til
að sleppa við skatt. Sú þraut kann
og að verða stjórnmálamönnum
erfið, að veita þeim uppbætur, er
töpuðu á slíkri stökkbreytingu frá
beinum yfir i óbeina skatta, auk
þess að höfð yrði hliðsjón af tekj-
um, og þá er aftur komið upp
vandamál i sambandi við afmörk-
un þess hóps, er rétt skuli hafa til
slíkra bóta.
Þá er athyglisvert, í sambandi
við hugsanlegan virðisaukaskatt,
að hyggja að reynslu Norðmanna,
en þar eru nú vaxandi kröfur um
að hverfa frá virðisaukaskatti til
söluskatts á ný. Þetta sýnir að
enginn einn skattur leysir öll
vandamál og gæta verður þess að
hlaupa ekki öfganna á milli.
Ég vitnaði áðan til þeirrar
skattkerfisendurskoðunar, sem
nú er að unnið. Stefnt er að því að
leggja fram breytingartillögur á
þessu þingi, sem áfanga í heildar-
endurskoðun, og tel ég rétt að
biða með frekari bollaleggingar
þar um, unz þær liggja endanlega
fyrir.
— Þvermóðska
Framhald af bls. 15
atvinnulausir og Harold Wilson
forsætisráðherra geti ekki af
stjórnmálalegum ástæðum látið
ur.dan Islendingum, þar sem það
hefði í för með sér að tuttugu
þúsund manns til viðbótar myndu
missa atvinnu sína. „Slíkt at-
vinnuleysi myndi vera afleitt en
frekari rýrnun þorskstofnsins
myndi kippa stoðunum undan
lífsafkomu Islendinga," segir i
leiðaranum. Þá segir að Bretar
telji sig þurfa þorskinn í hinn
vinsæla „fish and chips-rétt“ sinn,
en þess sé að gæta að mikið magn
af makríl sé veiðanlegur við Bret-
landsstrendur og mætti nota þann
fisk í staðinn.
„Þvermóðska Breta í garð ís-
lendinga sem glima við erfiðleika,
getur aðeins leitt til meiri átaka
milli brezkra og íslenzkra skipa
og aukið á ógnunina við starf Atl-
antshafsbandalagsins. Vestur-
Þjóðverjar veittu skynsamlegt
fordæmi, þegar þeir féllust á að
draga úr veiðum við Island og
bíða niðurstöðu Hafréttarráð-
stefnunnar. „Blaðið segir að ekki
sé einhlítt að niðurstaða viðræðna
yrði jákvæð en útlitið myndi stór-
batna ef Bretar sýndu meiri skyn-
semi. Það sé f þeirra eigin þágu
ekki síður að vera opnir fyrir við-
ræðum.
ekki hafi Bretum upp á síðkast-
ið farizt svo úr hendi stjórn
eigin mála að af miklu sé að
státa. Bretar hafi verið
skeytingarlausir og misræmis
hafi gætt milli gjörða og orða.
„Við eigum ekki að vera
gröm vegna ummæla hans,
heldur innilega þakklát fyrir
heita umhyggju Solzhenitsyns
fyrir okkur og fyrir það hug-
rekki og einlægni sem hefur
einkennt lýsingar hans á okkur
og látið I ljós."
Blaðið Sun segir að Alexand-
er Solzhenitsyn hafi ekki verið
fyrsti einlægi vinurinn sem af-
skrifaði Bretland en fram að
þessu hefðu orð þessara spá-
manna ekki fengið staðist.
— Solzhenitsyn
Framhald af bls. 15
ur kalda stríðsins. Maðurinn
sem vill að við göngum á hólm
við Sovétríkin. Maðurinn sem
vill að Vesturlönd verði spegil-
mynd sovézkrar harðýðgi. Solz-
henitsyn skilur Rússland of vel.
Hann skilur ekki það
umburðarlyndi sem hefur gert
Vesturlönd að því sem þau eru
nú. En ef Bretland og Vestur-
lönd féllust á þær hugmyndir
sem Solzhenitsyn setur fram,
þá hefðu Sovétríkin sannarlega
borið sigur af hólmi."
Við annan tón kveður í leið-
ara i Daily Telegraph, sem ber
yfirskriftina „Harmatölur
vinar". Þar segir að þrátt fyrir
harkaleg orð rithöfundarins sé
margt í þeim sem sé sannleik-
anum samkvæmt. Bretar hafi
alls ekki getað staðið við sína
miklu alþjóðlegu samábyrgð og
— Nýtt blað
Framhald af bls. 5
skóla tslands og Kennaraskólan-
um. t þessu fyrsta tölublaði er að
finna greinar um Atlantshafs-
bandalagið „hobbykomma"
o.m.fl. ásamt greinum frá þeim
skólum sem blaðinu er dreift í.
I leiðara blaðsins segir ma.:
„Borgarinn er afkvæmi þröngs
hóps manna, sem fann sig til-
neyddan til að reyna að taka örlít-
ið á móti því flóði af vinstrakjaft-
æði, sem framhaldsskólanemar
hafa orðiðað þola undanfarin ár.“
Ritstjóri blaðsins er Skafti
Harðarson nemandi í M.R. en í
ritnefnd eru „hinir og þessir lýð-
ræðissinnar úr menntastofnunum
þjóðarinnar,“ eins og segir í
blaðinu. Blaðið er 20 síður, kostað
af auglýsingum og er því allsendis
óvist um frekari útgáfu segir í
leiðara þess. Þó er stefnt að því að
annað tölublað liti dagsins ljós að
liðnu sumri.
— Afkoma
Framhald af bls. 19
ákvarðanir hennar engu síður
jafn mikil áhrif á hag verzlunar
og þjóðar. Áhrifin koma aðeins
fram með öðrum hætti þannig
að verzlunin nær ef til vill sama
rekstursárangri, en á þjóð-
félagslega óhagkvæmari hátt
heldur en væri ef hún fengi að
skipuleggja starfsemi sína án
slíkrar íhlutunar um álagn-
ingar málefni sín.