Morgunblaðið - 29.04.1976, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1976
Hreyfing á málum innan EBE:
Rangt að stöðva viðleitnina
við dyr hugsanlegs árangurs
— Þjóðverjar hafa í engu tilfelli
brotið gegn samkomulaginu við þá
FJÖRUGAR og athyglisverðar umræður urðu utan dagskrár f efri deild Alþingis f
gær, f tilefni heimildarákvæðis um frestun á veiðiheimildum V-Þjóðverja, þar eð
fimm mánuðir eru nú liðnir án þess að bókun sex um tollafrfðindi fslenzkra
sjávarafurða hafi komið til framkvæmda. 1 þessum umræðum gerðist fyrst og
fremst tvennt óvænt:
1) að þingmaður Alþýðuflokks, Bragi Sigurjónsson, sem tók afstöðu gegn v-þýzku
samningnunum á sfnum tfma, sagði reynsluna hafa sannfært sig um, að rétt hafi
verið að gera þá samninga.
2) að þingmaður Sjálfstæðisflokks, Albert Guðmundsson, lýsti vonbrigðum og
undrun yfir þvf, að ekki skuli „nýtt það vopn“ sem frestun á veíðiheimildum
Þjóðverja væri nú, er fimm mánuðir væru liðnir án þess að bókun sex hjá EBE hefði
komið til framkvæmda. —
Undrun og vonbrigði Al-
berts.
Albert Guðmundsson (S) sagð-
ist hafa fylgt samningunum við
V-Þjóðverja á sínum tíma, ekki
sízt vegna ákvæða um bókun sex.
Hann sagðist og fylgjandi samn-
ingum við Breta — innan vissra
marka. Hins vegar hefði það vald-
ið sér vonbrigðum og undrun, er
forsætisráðherra hefði lýst því yf-
ir, að frestun veiðiheimilda kæmi
nú ekki til framkvæmda. Við ætt-
um að nýta það vopn, sem í þess-
ari frestun fælist. Það vantaði
eitthvað inn í myndina, um mála-
fylgju af okkar hálfu, ef ástæða
þætti til þess nú, eftir 5 mánaða
tímabilið, að biðja sérstaklega um
skýrslu frá V-Þjóðverjum um
sem. þingmaðurinn vildi helzt
forðast.
Rétt var að semja við V-
Þjóðverja.
Bragi Sigurjónsson (A) sagðist
á sínum tíma hafa verið í vafa um
réttmæti samninga við V-
Þjóðverja. Hann hefði snúizt gegn
þeim i þeirri trú að okkur myndi
takast að verja landhelgi okkar að
gagni bæði gegn V-Þjóðverjum og
Bretum. Reynslan hefði fært sér
heim sanninn um, að þetta mat
hefði verið rangt. Það er þvi mitt
mat nú, þrátt fyrir vankanta á
v-þýzka samningnum, að rétt hafi
verið að gera hann á sinni tíð. Og
ef við eigum þess kost að semja
við Breta með viðunandi hætti, þá
Frestun margyfirlýst lof-
orð.
Ragnar Arnalds, formaður Al-
þýðubandalagsins, kvaddi sér
hljóðs utan dagskrár í efri deild
Alþingis í gær, í tilefni þess að nú
eru fimm mánuðir liðnir síðan
gerður var heimildarsamningur
um takmarkaðar veiðar V-
Þjóðverja innan Islenzkrar fisk-
veiðilandhelgi, án þess að gengin
sé I gildi margrædd bókun 6 um
afnám tolla á Islenzkar sjávaraf-
urðir á EBE-mörkuðum. Utanrik-
isráðherra hefði þrívegis stað-
hæft I umræðum á sinni tíð, að
heimildarákvæði um frestun
samningsins, eða á veiðiheimild-
um V-Þjóðverja, yrði nýtt, ef
þessi bókun kæmi ekki til fram-
kvæmda innan 5 mánaða, sem nú
væru út runnir. 1 stað þess að
nýta þetta vopn hefði forsætisráð-
herra lýst því yfir I sjónvarpi I
gærkveldi, að þessi heimild yrði
ekki tafarlaust nýtt, heldur dokað
enn við I nokkrar vikur, til að sjá,
hvað kæmi út úr þeirri hreyfingu
sem á málum væri innan EBE.
Ragnar krafðist svara við
nokkrum spurningum, efnislega á
þessa leið: 1) hve lengi ætlar rík-
isstjórnin að doka við með að
fresta veiðiheimildum V-
Þjóðverja? 2) hve mikið fiskmagn
hafa V-Þjóðverjar tekið á íslands-
miðum á samningstímabilinu og
hvern veg hefur eftirliti með
veiðum þeirra verið hagað? 3)
hafa V-Þjóðverjar ekki haft næg-
an tíma til að greina íslenzku rík-
isstjórninni frá því hvernig mála-
leitan þeirra innan EBE varðandi
bókun 6 hefur gengið? Þá spurð-
ist hann einnig fyrir um hvernig
færi um stórt hólf á Halamiðum,
sem ætti að opna Þjóðverjum sem
íslendingum 1. júní nk., en það
væri mjög mikilvægt togveiðum
Vestfirðinga og Norðlendinga?
Hreyfing á málum í EBE
sem réttlætir bið.
Forsætisráðherra, Geir Hall-
grímsson, svaraði því til, að Þjóð-
verjar hefðu að sínu mati haft
nægan tíma til að gera okkur
grein fyrir viðleitni sirini varð-
andi bókun 6 innan EBE. A hitt
væri að líta að sýnileg hreyfing
væri á þessum málun innan EBE
nú, sem ríkisstjórnin hefði metið
á þá leið, að rétt væri að doka ögn
við með ákvörðun um frestun á
veiðiheimildum V-Þjóðverja,
enda skipti sá stutti tími ekki öllu
máli I þessu efni, heldur sá árang-
ur sem að væri stefnt. Hins vegar
hefur ríkisstjórnin farið fram á
skýrslu v-þýzku ríkisstjórnarinn-
ar um stöðu þessa máls, og verði
hún höfð til hliðsjónar við endan-
lega ákvörðun ríkisstjórnarinnar.
1 samningum við V-Þjóðverja
væru skýr ákvæði um daglega til-
kynningaskyldu fiskiskipa þeirra
á íslandsmiðum og um eftirlit
með veiðum þeirra. Þessu eftirliti
hefði verið sinnt, þó rétt væri að
viðurkenna, að sökum anna
gæzluskipa okkar (átökin við
Breta), hefðu þau ekki sinnt eft-
irliti um borð I v-þýzkum veiði-
skipum. Rétt væri þó að vekja
athygli á því, að V-Þjóðverjar
hefðu ekki I neinu tilfelli gerst
brotlegir við Islenzkar veiðireglur
á þessum tíma og I einu tilfelli,
þegar grunur hefði á slíku legið,
hefði landhelgisgæzlan gengið úr
skugga um, að hann hefði verið á
misskilningi byggður.
Tiltækar væru skýrslur um
veiðimagn Þjóðverja frá 1. des-
emb. sl. og til marz loka sl. Afla-
magn þeirra samtals á þessum
tfma hefði numið 18.972 tonnum,
þar af karfi 11.055 tonn, ufsi 4.088
tonn, þorskur 1.345 tonn, ýsa 454
tonn og minna af öðrum fiskteg-
undum.
Forsætisráðherra lagði áherzlu
á að engum rétti væri afsalað með
stuttum drætti, þvert á móti væri
drátturinn aðferð^ til að þrýsta á
þá viðleitní, sení nú væri sýnd til
að vinna okkur I hag innan EBE,
og rangt væri að stöðva á þrösk-
uldi hugsanlegs árangurs.
Fór sem fór og flestír
vissu.
Stefán Jónsson (K) vó hart og
títt orðspjótum að ráðherrum og
ríkisstjórn. Nú ætti ofan á allt
annað að svikja þau loforð sem
þingheimi hefðu verið gefin, er
samningurinn við V-Þjóðverja var
knúinn fram, þ.e., að frestun
kæmi til framkvæmda, ef bókun
sex öðlaðist ekki raunhæft gildi
innan fimm mánaða.
Stefán rengdi aflatölur um v-
þýzka veiði, sagði eftirlit með
þeim veiðum ekkert, opnað hefði
verið nýtt veiðisvaeði fyrir þá á
Austfjarðamiðum og annað biði
opnunar á Halamiðum. Hann
sagðist sakna þess að fá ekki að
heyra afstöðu þingmanna Alþýðu-
flokks, sem staðið hefðu dyggi-
lega gegn samningunum við V-
Þjóðverja á sínum tíma.
hvern veg mál stæðu varðandi
tollahlunnindi okkar. Því skýrsl-
ur hefðu átt að berast jafnóðum
og eitthvað gerðist.
Markmiðin og árangurinn
skipta mestu.
Forsætisráðherra, Geir Hall-
grfmsson, sagði þann stutta frest,
sem nú væri gefinn á nýtingu
heimildarákvæðis I samningun-
um við V-Þjóðverja, virka sem
þrýsting á gildistöku ákvæðis sex,
sem Albert Guðmundsson legði
svo mikla áherzlu á. Sú gildistaka
byggðist m.a. á afstöðu Breta,
vegna aðildar þeirra að EBE en
þingmaðurinn segðist i raun vilja
skammtíma samninga við báðar
þessar þjóðir. Afstaða ríkisstjórn-
arinnar nú væri þvi i samræmi
við vilja og markmið þingmanns-
ins. Hefðum við skorið á v-þýzka
samninginn nú, sætum við samn-
ingslausir við báðar þjóðirnar, án
bókunar sex, eða i þeirri aðstöðu,
er ég sama sinnis og Albert Guð-
mundsson um það, að slíkan
samning eigi að gera. Við eigum
að sýna öðrum þjóðum að við vilj-
um leysa deilumál með samkomu-
lagi.
Bragi sagðist hafa traust og til-
trú til forsætisráðherra. Sá galli
væri þó á pólitískri breytni hans,
að hann opnaði ekki hug sinn
nægilega fyrir þjóðinni, almenn-
ingi, opinskátt og i hreinskilni.
Sér virtist t.d. á hegðan brezkra
herskipa síðustu daga, að einhver
áþreifing gagnvart Bretum ætti
sér stað. Þetta væri út af fyrir sig
ekki ádeiluvert, en það þyrfti að
segja þjóðinni allan sannleikann
um stöðu mála. Þjóðin þyrfti að fá
aðstöðu til að segja álit sitt, byggt
á staðreyndum en ekki getgátum
um stöðu mála.
Ekki lengi beðið eftir bók-
un sex.
Einar Ágústsson, utanrikisráð-
herra, sagði, að hann gæti út af
fyrir sig fallist á nokkra bið með
frestun á samningum við V-
Þjóðverja, meðan sýnt yrði, hvern
veg málal'eitan þeirra innan EBE
lyktaði. Hann myndi hins vegar
skýra Þjóðverjum skýrt og skil-
merkilega frá því, að slík bið yrði
ekki ýkja löng. Rangt væri að
skera á þá möguleika, sem nú
þessa dagana væri knúið á um,
innan EBE, varðandi tollfríðindi
okkar. Þessi mál hefðu til þessa
strandað á neitunarvaldi Breta
innan EBE. Aðrar EBE-þjóðir
kynnu að hafa áhrif til breyttrar
afstöðu þeirra. Hitt væri rangt að
við hefðum eitthvert samnings-
samband við Breta nú. Til þess
þyrftu Bretar að gjörbreyta hegð-
an sinni allri á íslandsmiðum og
flytja herskip sín út úr landhelg-
inni.
Einar sagðist illa sætta sig við
það orðalag, að þingmenn „hefðu
látið hafa sig“ til stuðnings við
v-þýzka samninginn. Hann ætlaði
ekki „Alþýðubandalagsþing-
mönnum, að þeir hefðu látið hafa
sig til stuðnings við brezka samn-
inginn 1973“ (Hér kallaði Stefán
Jónsson -k- fram í: „Það gerðu
þeir nú samt.“)
Afstaða Alþýðuflokks
óbreytt.
Eggert G. Þorsteinsson (A)
sagðist að gefnu tilefni vilja taka
fram, að afstaða og andstaða Al-
þýðuflokksins við v-þýzku samn-
ingana væri óbreytt. Bragi Sigur-
jónsson hefði túlkað persónulegt
sjónarmið, sem hann hefði fullan
lýðræðislegan rétt til.
Merkt þingmannafrumvarp:
Nýting fískveiðilandhelgmn-
ar og stjómun veiðisóknar
SEX þingmenn, úr öllum þing-
flokkum, hafa lagt fram á Al-
þingi frumvarp til laga um
veiðar í fiskveiðilandhelgi ís-
lands.
Frumvarp þetta er að því
leyti víðtækara gildandi lögum
(nr. 102/1973) að það tekur til
allra veiða í fiskveiðilandhelgi
Islands. Ráðherra getur með
stoð í þessu frumvarpi, ef að
lögum verður, sett reglur um
allar tegundir veiða. Heimildir
ráðherra til stjórnunar fisk-
veiða breytast að vísu ekki
verulega, en frumvarpið er til
mikillar samræmingar, einkum
með tilliti til refsinga fyrir brot
á reglugerðum um fiskveiðar í
landhelginni.
Allverulegar breytingar
verða á togveiðiheimildum, skv.
frumvarpi þessu (3. gr.). Tog-
veiðiheimildir skipa miðast við
lengd þeirra, ekki stærð i
brúttórúmlestum. I stað 105
br.l. viðmiðunar kemur 26 m
lengd skips, I stað 350 br.l. 39 m
lengd og i stærsta flokki yrðu
skip lengri en 39 m.
Annað nýmæli í frumvarpinu
er, að við ákvörðun togveiði-
heimilda er ekki stuðst við þær
grunnlínur eða grunnlínu-
punkta, sem iiggja til grund-
vallar fiskveiðilandhelginni
sjálfri, heldur er dregin ný við-
miðunarlína milli tilgreindra
lögbundinna viðmiðunarstaða
(viðmiðunarlínur eða punktar
éru lögfestir i stað þess að vera
reglugerðarákvæði).
Þá er og verulegt nýmæli í
frumvarpinu (8. gr.) um
skyndilokanir veiðisvæða, í þvi
skyni að koma í veg fyrir óhóf-
legt smáfiskadráp. Slíkar
ákvarðanir yrðu teknar í fram-
haldi af ábendingum Hafrann-
sóknastofnunar, sem fylgjast á
með fiskveiðum í fiskveiðiland-
helginni.
Áður hafði sjávarútvegsráð-
herra gefið út reglugerðir varð-
andi ýmis atriði, sem ábend-
ingar nefndar þeirrar, sem
vann að samningu þessa frum-
varps, náðu til. Breytingar
þessar eru helztar:
1. Breytingar á lágmarks-
stærð þorsks, ýsu og ufsa, sem
landa má.
2. Takmarkanir á þorsk-
veiðum með flotvörpu.
3. Veigamiklar breytingar á
friðunarsvæðum fyrir Norð-
austurlandi, ný friðunarsvæði
umhverfis Hvalbak, í Beru-
fjarðarál og Papagrunni og
fyrir Vesturlandi.
4. Breyting á hrygningar-
svæðum á Selvogsbanka og nýtt
hrygningarsvæði í Faxaflóa.
5. Breyting á línu- og neta-
svæði fyrir Suður- og Suð-
vesturlandi ávertiðinni 1976.
6. Stækkun á leyfilegri lág-
marksmöskvastærð í botn-
vörpu, flotvörpu og dragnót.
Frumvarp það, sem nú hefur
verið lagt fram, hefur verið all-
lengi í undirbúningi, m.a. hjá
svokallaðri fiskveiðilaganefnd,
og siðar hjá ráðuneyti og fleiri
aðilum. Það kemur væntanlega
til umræðu á Alþingi öðru
hvorum megin við næstu helgi
og verður þá gerð ítarlegri skil í
frásögn af framsögu með frum-
varpinu.