Morgunblaðið - 04.06.1976, Blaðsíða 28

28
GARÐYRKJUÁHOLD
SKÓFLUR,
ALLSKONAR,
RISTUSPAÐAR,
KANTSKERAR,
GARÐHRÍFUR,
GREINAKLIPPUR,
GRASKLIPPUR,
HEYHRÍFUR,—
ORF, LJÁBRÝNI,
GARÐSLÖNGUR,
SLÖNGUHENGI,
SLÖ NGUKRANAR,
VATNSDREIFARAR,
GAROKÖNNUR.
Handsláttuvélar
Ák
Hallamál
Réttskeiðar
Málbönd
1 0—50 mtr.
•
Islenskir
FÁNAR
Allar stæröir
Fánastangarhúnar
Fánalinur
Fánalínufestingar
HANDFÆRAVINDUR
HANDFÆRAÖNGLAR
NÆLONLÍNUR
PILKAR
HANDFÆRASÖKKUR
HÁKARLAÖNGLAR
SKÖTULÓÐARÖNGLAR
•
Björgunarvesti
Árar - Árakefar
Bátadælur
Vélatvistur
Hvítur — mislitur
Plastbrúsar,
Hakar, Sleggjur,
Járnkarlar,
Boss-rörkítti
Smergelsteinar
Ketilzink
Bátasaumur,
Þaksaumur
Plötublý
Tjöruhampur
Model-gibs
Vængjadælur
Viðarkol
Fernisolía
Karbólín,
Viðaroliur
Tjörur
Fúavarnarefni
Ryðvarnarefnið
Ferro-Bet
i c
Ananaustum
Simi 28855
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. JUNÍ 1976
Hundaæði er vid borfíarhlið
Parísar. Þessi hættuleRa veiki,
sem borizt hefur úr austri, hef-
ur stödUKt breiðzt út í Frakk-
landi á undanförnum árum.
Með 40 km hraða á ári hefur
hún þefiar last undir sík 21
hérað. Hundaæði er nýkomið til
Oise og sýktir eru skÓKarnir i
Ghantilly ok Ermenonville, en
þanftað sækja þúsundir Parísar-
búa ou hundar þeirra um helK-
ar til að njóta ferska loftsins.
Veikin herjar líka við túnKarð-
ana ok hesthúsin, þar sem þjálf-
aðir eru hreinra“ktuðustu ok
dýrmætustu erlendu ok inn-
lendu hestarnir i P'rakklandi,
ok er þannÍK ÓKnun við orðstír
einhverra fræKUstu hestarækt-
arbúa í heimi.
Nú er þessi hadta líka í fyrsta
skipti tekin alvarleKa á þessum
8 árum. siðan veikin harst til
landsins. Tilskipanir hafa kom-
ið frá landhúnaðarráðuneytinu
OK umhverfisráðuneytinu um
að hefja KaKnárás. Við sólar-
upprás 2.'!. marz hófst aðperð
sem ekki á sér nein fordæmi.
Ke^n hundaæðinu. stjórnað frá
aðalstöðvum Hestaræktarsam-
takanna í Chantilly, með það
markmið að útrýma sýkilbera
hundaæðisins, refinum.
I fyrsta skipti var nú beitt í
F’rakklandi blásýru. Fimmtán
tæknimenn með KasKrímur. í
stÍKvélum (>k i Krænum sérstök-
um Köllum, unnu með aðstoð
hermanna að því að blása K’as-
inu skipuloKa inn í um 200
Kreni, sem skÓKarverðirnir
hiifðu merkt á kort. Og varla
hefur nokkur þeirra tvö þús-
und refa, sem í þeim bjuggu,
sloppið lifandi.
Hundaæði hafði ekki fundizt
í Frakklandi siðan um aldamót.
Þess vegna datt engum í hug að
þessi ófögnuður væri að koma
aftur, þegar fyrsta tilfellið
fannst 26. marz 1968 i Mon-
tenaeh, hæ i Moselldalnum.
Hundaæðið var lika svolítið
öðru vísi ásýndar. Það birtist
ekki eins og á dögum Pasteurs í
gervi ..Kötuæðis", við það að
hundur varð sk.vndileK’a óður.
Þetta nýja hundaæði sást að-
eins í refum, sem höfðu borið
það frá Póllandi ok yfir meK’in-
land Evrópu. Hér og þar höfðu
þeir smitað húsdýr. Síðustu
tölur eru 10 þúsund dýr, sem
drepizt hafa, þ.e. 7000 refir,
1000 nautgripir, 200 hundar.
300 kettir ok 50 hestar.
F'ram að þessum tíma hefur
engin manneskja dáið af völd-
um hundaa’ðis í Frakklandi.
Samt hafa nokkur þúsund
Frakka komizt i snertingu við
þessa veiki og orðið að gangast
undir kvalafulla meðferð gegn
hundaa’ði, en sé henni ekki
beitt er hundaa’ði alltaf ban-
vænt. F'immtiu manns hafa ver-
ið fluttir í sjúkrahús i Oise síð-
an fór að bera á þessari smitun.
Dobushérað hefur orðið mest
fyrir barðinu á sjúkdóminum
enn sem komið er, með 144 til-
felli frá janúar til marz 1976.
Um 400 manns fengu þar með-
ferð vegna hundaæðissmitunar
á síðasta ári.
Arásin á refina við Chantilly
ætti að marka tímamót í barátt-
unni. ef draga má af henni
ályktanir. Hingað til hafa engin
ráð eða viðbrögð getað stöðvað
framsókn veikinnar. Og venju-
lega hafa herferðir veiðimanna
með vopn sín ekkert gert annað
en að útrýma heilbrigðum dýr-
um. Þannig var 180 þúsund ref-
um fórnað, þegar aðeins 7000
þeirra voru með hundaæðissýk-
ilinn í sér. Sannleikurinn er sá,
að veiðimennirnir hirtu ekkert
um að fullvissa sig um hvort
þeir áttu í höggi við sýkt dýr.
Refaveiðar urðu annað og
meira en tómstundaiðja, þær
fóru að gefa eitthvað af sér.
Landbúnaðarráðuneytið hefur
greitt 30 franka fvrir refaskott-
ið. Þanníg hefur verið greitt
fyrir 6400 refi á árinu
1974-—1975 í Oise og fyrir 12
Fyrir 30 árum tók hundaæði að
breiðast út um Evrópu frá Póltandi,
1968 var það komið til Frakklands, og
er nú við dyr Parísar. Nú fyrst er farið
að taka það alvarlega og Frakkar
ráðast gegn sökudólginum — refinum.
Frá því er sagt í þessari grein, sem er
þýdd úr franska blaðinu Express.
þúsund í Doubs. Þetta er búið
að kosta Frakka um 5 milljónir
franka.
Það hefur þó ekki komið í veg
fyrir, að veikin héldi áfram að
breiðast út. Refirnir flúðu bara
áfram undan veikinni og of-
sóknunum. Og til að tryggja af-
komu sína eru refirnir meira að
segja farnir að auka viðkomu
sína upp í sjö, átta eða tíu
hvolpa í einu. — Ég hefi meira
að segja rekizt á 14 dýr í fjöl-
skyldu fyrir nokkrum dögum,
segir Aimé Florin, forstöðu-
maður Veiðimannasamtakanna
í Doubs.
Þessi aukna viðkoma hjá ref-
unum er ekki bara ósjálfráð
varnarviðbrögð, að sögn dýra-
læknisins Louis Andrals, sem
veitir forstöðu Rannsóknarstöð-
inni fyrir hundaæði í Malze-
ville, nálægt Nancy. Það eru
líka afleiðingar iðnvæðingar-
innar i landbúnaði. Stóraukin
ræktun veitir smádýrum sem
um akrana fara, næga fæðu,
svo þeim fjölgar í sívax-
andi mæli. Skordýraeitur og
alls konar lyf gegn plöntu-
sjúkdómum hafa eytt
fuglunum, sem kepptu við
þessi smádýr og ránfuglunum,
sem lifðu á þeim. Veiðimenn-
irnir hafa líka drepið í hrönn-
um alls konar stóra fugla, villi-
ketti og margs konar kjötætur,
sem refirnir þurftu að berjast
við! Og þeir hafa sleppt út í
náttúruna fösönum og öðrum
alifuglum, sem verða refunum
auðveld bráð.
Að auki eiga refirnir nú orðið
aðgang að nægri fæðu í sorpi
frá byggðinni. Þess vegna sjást
þeir miklu oftar í nánd við
borgir, eins og Besancon,
Dijon, Beaune og Nancy, þar
sem þeirra verður vart í sívax-
andi mæli.
Refur með hundaæði hefur
líka óviðráðanlega þörf fyfir að
nálgast mannabústaði. Hann
kemur og flækist um hlaðið á
bóndabæjunum. Og á sínum
síðustu dögum. um 5—6 dögum
áður en hann deyr, flýr hann
ekki undan mönnum eða hund-
um. Hann ræðst gegn þeim. Og
hann bítur. Þannig flytur hann
hundaæðisveiruna með munn-
vatninu í þann, sem hann bítur,
kúna, hestinn eða jafnvel barn-
ið, sem hefur tekið vesalings
litla dýrið að sér.
Dr. Andral telur lausnina
fólgna í afturhvarfi til jafnvæg-
is í lifríki náttúrunnar, þar sem
hver tegund hafði sinu hlut-
verki að gegna áður fyrr. Að
tans áliti er það hreinasta fjar-
stæða að ætla sér að bólusetja 3
milljónir refa, sem koma til
F'rakklands. En ef bólusettir
væru hundar, kettir, kýr og
hestar? Bólusetning fer fram í
öllum héruðunum í Frakklandi
þar sem hundaæði hefur komið
upp. Þó ekki án tregðu hjá eig-
endunum, sem verða að greiða
að meðaltali 50 franka á ári
fvrir hvert dýr.
Er þá útrýmingarherferð,
eins og sú sem gerð var i Chan-
tilly, óhjákvæmileg til að koma
t aftur á jafnvægi? Tæknilega
séð má svara því játandi. Það
verður að fækka refunum nægi-
lega mikið til að hundaæðið
deyi út.
Að sjálfsögðu eru dýravinir
ekki á sömu skoðun. Þeir neita
að trúa þvi að hundaæði sé
raunverulega til og að slík út-
rýming þurfi að fara fra. Þeir
eru að hefja mótmælaaðgerðir.
Þeir reyna að trufla aðförina.
Þeir hæðast að veiðimönnun-
um. Dr. Andral hefur t.d. ný-
lega fengið hótun um líflát.
Það er fallegt að láta sér
þykja vænt um dýrin. Það er að
segja ef maður ekki hundsar
það að þau geti haft i för með
sér hættu. Eins óg til dæmis
hundaæði.
Jean —V Manevv.