Morgunblaðið - 27.06.1976, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JÚNI 1976
!
i
Á sýningunni eru um 200 verk,
málverk, teikningar, vatnslita-
myndir, grafík, vefnaður, húsa-
módel, svo og tillöguuppdrættir
af frímerkjum. Þessi upptalning
sýn'r að Hundertwasser situr
ekki auðum höndum og ekki læt-
ur hann vélarnar vinna fyrir sig,
en treystir til fulls á handverkið,
Það fer vel á með þeim Kristjáni Rldjárn og Hundertwasser við opnun sýningarinnar á Listasafni fslands, hér mætast tveir lífrænir
og geðugir persónuleikar.
Slóvenskt sveitabarn, sofandi (1955).
Hundrað-
vatna
friðarríki
Ekki veit undirritaður hvaða
dularöfl voru að verki sem til þess
leiddu að Listasafni Islands var
boðin hin viðamikla sýning á
verkum Friedensreich Hundert-
wassers Regentag, í tilefni lista-
hátíðar.
— En þvi má slá föstu, að aldrei
hefur veglegari sýningu skolað á
fjörur Listasafnsins og það væri
öldungis útilokað að safnið hefði
efni á því að fá slíka sýningu til
landsins af eigin rammleik.
Boðið sem safninu barst var því
sannarlega rausnarlegt og meira
en sjálfsagt að taka því með þökk-
um, en Austurríkismenn hafa hér
af ríkri erfðavenju ausið af mynd-
list sinni og má í því efni benda á
nöfn svo sem Gustav Klimt, Egon
Schiele, Walter Kampmann, Osc-
ar Kokosehka og nútíma- mynd-
höggvarann Rudolf Hoflehner
m.m.
Hundertwasser hlaut því að
vera af hærri gráðu fyrst hann
hafði aflað sér heimsfrægðar, og
það hefur komið á daginn að hér
er um að ræða einn sérstæðasta
listamann, sem land vort hefur
gist.
Sýning þessi nefnist: „Austur-
riki kynnir heimsálfunum
Hundertwasser", og mun það vera
umboðsmaður listamannsins sem
hefur veg og vanda af framtakinu
og kostar það að mestu. Hér má
gjarnan koma fram, að Austurríki
og Holland munu þau lönd álf-
unnar er búa einna bezt að lista-
mönnum sínum, Holland, hvað
myndlistina áhrærir, en Austur-
ríki að því er tónlistina snertir,
enda tungutamt orðtak í Vínar-
borg: „án peninga engin músík“.
Hins vegar mun það nýlunda að
þeir kynni myndlistina svo veg-
lega sem hér kemur fram og
vissulega er framtakið lofsvert í
alla staði.
áunna tækni og eðlisgáfur. Hann
kemur fram eins og honum er
eðlislægt og hefur frá fyrstu tíð
ástundað sérkennilega lifnaðar-
hætti sem margir hverjir jaðra
við meinlæti, — siglir gamalli tré-
skútu með svartan hund og kött
sem áhöfn, á sér forneskjulega
höll í Feneyjum, sem nánast er
safngripur, er jurtaæta og bragð-
ar ekki sterka drykki og lifir í svo
nánum tengslum við móður nátt-
úru sem honum er unnt.
Hugmyndafræðileg og sjónert-
andi listsköpun er slíkum lista-
manni framandi, því að hann leit-
ar handfestu og er fyrst og fremst
maður lífrænna og yfirvegaðra at-
hafna þar sem snertiskynið situr i
öndvegi.
/Eskumyndir Hundertwassers á menn nánar er hér um óirúlega
sýningunni hafa vakið rníkla at- fjölbreytni að ræða óg skoðanrf-
hygli islenzkrá mvndlistarmánna, rnn ér jafnan að uppgötva eitt-
hæfiloikar komá þar snemnta
fram og þogar upp úr tw'tugu
gerir hanr» óvenjurnagnaðar
myndir, t.d. sjálfsmýrid sfna og
myrul af móður sínni. sem báðar
eru gerðar i ágú.st Í94K. áritaðar
hvað nýtt i hverri nýtti yfirferð
og sú varð réynsla undirritaðs
sem hefur sgð sýninguna marg-
sinnis með sivaxandi athygli og
ánægju. Hér er sannarlega á ferð
maður er þekkir til allra verk-
Friedrich Stowas^ér. sem er hið færa í smiðju sinni, veit hvernig
upprunalegá nafn Ustamannsins. hann á að beita þeim á þann hátt
Ilin bláa rnynd. sem hann gerir að útkoman verður aldrei sönt
ári seinna og nefnisfflfus og bát- þótt gengið sé út frá saríia þema í
ar i Portofino" tofer vott um mjög það oéndanlega. Þetta er hinn
magnaða og dulúðuga litakénnd, magnaði galdur listar þessa mál-
hún er auk þess mjög vel byggð ara, og til lítils er að nálgast sýn-
upp og full af fyrirheitum um ingu hans brynjaður efagirni og
framtið hins unga manns. Þessi fordómum.
mynd og fleiri slíkar afhjúpa svo Það er sama hvar Hundertwass-
ekki verður um villzt mjög ct oer niður, hann virðist eiga
óvenjulega hæfileika, og sláandi með ólikíndum auðvelt með að
er á hve malerískan og uppruna- tileinka sér mismunandi tækniað-
legan hátt hinn ungi maður með- ferðir og hagnýta þær til ávinn-
höndlar efnivið þann, er hann jngs fyrir sinn sérstæða myndstil.
hefur á milli handa. Litaríkdómur mynda hans er
Að baki þessara tilrauna býr rik svtpuð uppbót á einföldu líferni
erfðavenja og hann bergir óspart og t.d. hjá hinum hlédræga
af brunni hennar svo sem vera Gerhard Schneider er var kynnt-
ber. 1 teikningum hans má eðlí- ur á Kjarvaisstððum, en kemur
lega kenna áhrif Egons Schiele, frarn á alli annan hátt og i gjör
en landar hans voru einmitt aó ólikum vinnubrögðum, — Munað-
þeim tima farnir að uppgötva og arfuliur liturinn er það „eiturlyf
viðurkenna snilli þessa manns, og áfengi", sem hann hafnar f lifi
sem varð að þola ofsóknir á lifs- sinu. — hér eru þeir töfrar lífsins
ferli sínum, og myndir hans voru er honum finnsf eftirsóknarverð-
stimplaðar sem argasta kfám þótt astir og hann er bergnuminn af
okkur gangi illa að koma auga á og hann vill gefa meðbræðrum
slíkt nú. en það skal vtðurkennt sínum hlutdeild i, Ijúka upp fvrir
að myndir hans voru ágætlega þeim þeirri Paradís, sem honum
erótískar. fínnst slíkt satnhand miðla,
Við sjáum áhrif frá „Viðskiln- regnið, litir regnbogans og hin
aðarmönnum“, eða Vínar rafgullna birta, er náttúran fram-
„Sezession“ „Jugendstil“ og kallar eftir regn, er umhverfið
Paul Klee, og eru þessi áhrif mettast súrefm og höfugri angan
Hundertwasser jafneðlileg og að er andar frá möður náttúru
drekka vatn og ÖII siðan listsköp- Spirallinn, eða sívafning-
un hans er samruni þessara urinn er ivrir Hundertwasser
fyrstu ahrifa, sem hann hefur tákn ,ífsins og þa(, er a„s ekkj
ræktað á mjög persónulegan hátt.
Þegar við nefnum áhrif t.d frá
Gustav Klimt, Walter Kampmann,
Schiele og Paul Klee megum við
ekki gleyma því að þeir urðu
einnig fyrir áhrifum frá öðrum,
voru sannarlega ekki eingetnir
frekar en allir aðrir góðir lista-
menn. Öll list er víxlverkun og
Paul Klee varð t.d. fyrir miklum
áhrifum frá hinum skammlífa
snillingi Augúst Macke, einkum í
meðferð vatnslíta og sér þess
greinilega stað i myndum á Len-
bachs-safninu I Miinchen.
Myndform Hundertwassers
geta virzt ákaflega einhæf, eink-
um við fyrstu sýn, en aðgæti
sama hvernig að honum er geng-
ið, hann hefur búið til sérstök og
nær ófrávíkjanleg lögmál f þessu
sambandi:
„Það er einkennandí fyrir si-
vafning, að hann virðist vera
hringur en lokast þó ekki. Ójöfn-
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
ur eru tákn frjósemi og vaxtar,
þar scm Ifnurnar vcrða rmsbreið-
ar likt og hringir f trjábol, nema
hvað þeir liggja ékki hver inni
öðrum, heldur mynda vafning.
Hér er margl ha'gt aðsegja og það
skíptir máli hvort spírallinn
stefnir frá rniðju lil vinstri eða
hægri. Hinn vmnli spírall sveigir
til hægri, eilís og hakakross
nazista, hinti góði sveigir til
vinstri. Ef spírall stefnir frá ytri
brún rangsælis, þá er það góður
dauði. ef harih stefnir inn og rétt-
sælis, þá er það slæmur dauði. Ef
hann hrcyfist réttsælis og út á
víð, þá er það slæm fæðing, ef
hann hréyfist út og rangsælis, þá
er það góð fæðing. . .
Það er athyglisvert að á norður-
hveli snýst hringiða í gagnstæða
átt við hringiðu á suðurhveli,
jafnvel þegar vatn rennur úr
þvóttafati. Kristallar eru ekki
geometrtsk form, svo sem einu
sinni var álitið. Smásjárrannsókn-
ir hafa leitt f ljós að þeir byggjast
upp á vafningum likt og hring-
stigar Þcgair yfirborð kristalls er
skoðað: gegnum smásjá má vel
greina þrepin i stiganum.
Spfralliijli minn vex og deyr
eins og jurt, eins og bugðótt
fljót fylgja linur spirals míns lög-
málum vaxtar jurtarinnar. Eg læt
hann marka sér eigin stefnu og
fylgi henni.. “
Þessi útdráttur úr huglciöing-
um listamannsins er mjög til
glöggvunar á því hvað hann vill
segja meö Irst sinni.
Svo scm sjá má á sýningunni
hefur Hundertwasser náð inikluin
árangri í grafík, ekki sízt f sam
vinnu við japanska tréskurðar-
metin. en þó undarlegt megi virð-
asj er hann alls ekki fullkomlega
sáttur við grafikina, — segir hana
annarlega og taka á taugarnar,
Iíkt og að tefla skák við ókunnan
andstæðing, einhvern sem maður
þekkir ekkert. „Að framleiða
grafiklistaverk er starf sem veld-
ur magasári, það eru óeðlileg
vinnubrögð.. árangurinn er
aldrei alveg eins og maður býst
við. Þetta er list sem fer króka-
leiðir.. . I grafíklistinni er allt
flókið og erfitt, gerir miklar kröf-
ur tilfinningalega vegna þess að
maður vinnur ekki aleinn heldur
stendur andspænis vinnuhópi,
mörgu fólki með vélar, prentur-
um og öðrum tæknimönnum. Sala
og dreifing eru hér Ifka marg-
brotnari en þegar málverk eru
annars vegar. Það er þungt til-