Morgunblaðið - 27.06.1976, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JUNÍ 1976
27
Ellert B. Schram alþm.
Á að
leigja landið?
Undanfarna daga og vikur
hafa farið fram allverulegar
umræður um hugsanlegt leigu-
gjald eða annarskonar framlög
af hálfu varnarliðsins vegna
dvalar þess hér á landi. í fljótu
bragði virðast þessar hugmynd-
ir eiga hljómgrunn meðal al-
mennings og af hálfu
„hernámsandstæðinga" er það
lagt út á þann veg, að íslend-
ingar hafi loks gert sér grein
fyrir því, að varnarliðið sé ekki
hér vegna íslenzku þjóðarinnar
og hennar öryggis, heldur
Bandaríkjanna einvörðungu.
Ef sú ályktun reyndist rétt,
og menn eru reiðubúnir til að
leigja eða selja útlendingum að-
stöðu undir herstöðvar til að
efia varnir annarra en okkar
sjálfra, þá væri eðlilegast að
efna til uppboðs og semja síðan
við hæstbjóðanda. Ef varnar-
liðið hefur enga þýðingu fyrir
okkur Islendinga, aðra en fjár-
hagslega, þá getur það varla
skipt máli hverjum við bjóðum
þá aðstöðu — aðalatriðið hlýtur
að vera að græða sem mest.
— 0 —
Því er haldið fram, að menn
láti stjórnast af „heimskulegu
þjóðarstolti", þegar þeir lýsa
andstöðu sinni gegn þessum
hugmyndum. En þá er því
gleymt, að meirihluti þjóðar-
innar hefur í fjórðung aldar
verið fylgjandi dvöl varnarliðs-
ins hér, ekki af stolti, ekki af
sérstakri ást á herliði, heidur
vegna þess, að það hefur verið
talið mikilvægt fyrir okkar
eigið öryggi — fyrir Islendinga
sjálfa. Það tekur enginn endur-
gjald fyrir það, sem honum
sjálfum er mest virði.
Varnarliðið sem slfkt er ekki
og hefur aldrei verið markmið i
sjálfu sér, og dvöl þess hér hef-
ur ekki verið Islendingum sér-
stakt gleðiefni. En þeir hafa léð
máls á veru þess, vegna sam-
stöðu sinnar með vestrænum
ríkjum. Flestir gera sér grein
fyrir að varnarlióið eitt sér get-
ur ekki afstýrt neinum meiri-
háttar árásum, ef til styrjaldar
dregur, en það er hlekkur í
stærri keðju og sú aðstaða sem
veitt er hér á landi fyrir varnar-
liðið er framlag þjóðar, sem
engan her hefur sjálf, en vill
styðja og styrkja varnarkerfi
Vesturlanda og sitt eigið um
leið. I því felst öryggi og
afstaða.
— 0 —
Ef Islendingar hafa skyndi-
lega uppgötvað nú, að samstaða
Vesturlanda sé einskis virði og
öryggishagsmunum þjóðar-
innar sé jafnvel betur borgið án
varnarliðsins, þá hafa skapazt
ný viðhorf.
En þá eigum við ekki að
krefjast leigugjalda af varnar-
liðinu, heldur brottfarar þess.
Þá má það fara strax á morgun.
Svo einfalt er ástandið þó
ekki. Enn um skeið er útlit
fyrir, að öryggi okkar verði
ekki betur tryggt en með nú-
verandi varnarfyrirkomulagi.
Þvi er andstaðan gegn leigu-
gjaldi ekki sprottin af þjóðar-
stolti, heldur af þeirri einföldu
staðreynd, að ávinningur
okkar, mældur í frelsi og
öryggi, er margfalt raeiri, en
hver peningaupphæð, sem
nefnd verður.
— 0 —
Fullyrt er að landhelgisdeil-
an hafi leitt í ljós gagnsleysi
varnarliðsins, þegar Bretar
beittu herskipum sinum gegn
okkur. Þeir atburðir hafa vissu-
lega gefið tilefni til ýmiskonar
endurskoðunar á öryggismálum
okkar. En þau átök voru ekki
atlaga að sjálfstæði eða viður-
kenndri lögsögu Islendinga.
Framferði Breta stafaði af því,
að þeimeituðu að viðurkenna
tilkall okkar til aukinna rétt-
inda. Við þurftum ekki að lúta
ákvörðunum annarra þjóða,
þegar við færðum fiskveiðilög-
söguna út í 200 mílur, og Bretar
spurðu engan þegar þeir
vefengdu rétt okkar til þeirrar
útfærslu. I þessu kemur fram
bæði styrkleiki og veikleiki lýð-
ræðisins. Hver þjóð, jafnvel
hver einstaklingur, getur farið
sínu fram og hvorki Nato né
varnarliðið geta komið í veg
fyrir slíkar útistöður, hversu
fáránlegar sem þær kunna að
virðast.
Aðgerðarleysi varnarliðsins á
meðan á þorskastríðinu stóð er
engin sönnun fyrir því, að það
sé okkur gagnslaust. Þvert á
móti má halda því fram, að til-
vist þess hér á landi og vera
okkar í Atlantshafsbandalag-
inu hafi haft örlagaríkustu
áhrifin til lausnar deilunni. Ár-
angurinn hefur a.m.k. orðið
meiri og raunhæfari með þeim
aðferðum sem beitt var, heldur
en ef við hefðum sigað banda-
ríska hernum á brezka flotann.
— 0 —
Sem betur fer hefur enginn
stjórnmálamaður léð máls á því
að taka leigugjald fyrir varnar-
ljðsstöðina. En ýmsir hafa aftur
á móti tekið undir þær hug-
myndir að vegir og flugvellir
skuli fjármagnaðir af varnarlið-
inu. Er þá helzt að skilja að þeir
vilji að Bandaríkjamenn kosti
þjóðvegalagningu og almenna
flugvallargerð, vegna þess að
slík mannvirki séu mikilvæg
fyrir varnir landsins.
En spyrja má: Eru ekki hafn-
irnar líka mikilvægar fyrir
varnir landsins, simaþjónustan,
Ríkisútvarpið, fjarskipti við út-
lönd o.s.frv.
Eru ekki sömu rök sem hníga
að þvi, að allskyns þjónusta og
mannvirkjagerð, eins og sú sem
að framan er talin sé greidd af
Bandaríkjamönnum, ef hægt er
að sýna fram á að slíkt sé þáttur
i öryggi landsmanna?
Hvar eru mörkin?
Ef íslendingar taka nú upp
þá stefnu, að láta Bandaríkja-
menn eða Nato greiða allskonar
mannvirkjagerð á íslandi, þá
verða slík framlög ekki talin í
tugum eða hundruðum heldur í
þúsundum milljóna. Menn geta
reynt að ímynda sér hvaða
efnahagsleg áhrif það hefði í
okkar litla þjóðfélagi. Og menn
geta gert sér i hugarlund hver
reisn okkar yrði gagnvart þeim
þjóðum, sem inntu slíkar
greiðslur af hendi.
Sjálfsvirðing þessarar þjóðar
og sjálfstæðisbarátta er meiri
og merkilegri en svo, að hún sé
föl fyrir nokkra silfurpeninga.
\
Ein umferð af þessari frábæru utanhúss-
málningu frá Málningu h/f jafngildir 3 *
til 4 umferðum af venjulegri plastmálningu.
Hraun hefur ótrúlega góða viðloðun við
flest byggingarefni og frábært veðrunarþol
Hraun fæst með tvennskonar áferð, —
fínni eða grófri.
HRAUN
SENDIN PLASTMÁLNING
málningbf