Morgunblaðið - 07.11.1976, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUD AGUR 7. NOVEMBER 1976
fMtogtiiilritafeifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árii Garðar Kristinsson.
ASalstræti 6, slmi 10100
ASalstræti 6. slmi 22480
Áskriftargjald 1100.00 kr. t mánuSi innanlands.
i lausasölu 60.00 kr. eintakiS.
Fjárveitinganefnd er
nú að hefjast handa
um að fjalla um fjárlaga-
frumvarpið fyrir árið 1977.
Það starf, sem hvílir á fjár-
veitinganefnd og einstök-
um nefndarmönnum fram
að jólum er geysilegt.
Þetta er sú þingnefnd, sem
mest starf hvílir á og um
leið sú, sem mesta ábyrgð
ber. Starf fjárveitinga-
nefndar nú er sérstaklega
vandasamt eins og raunar
hin síðustu ár vegna þeirra
aðstæðna, sem rikja í efna-
hagsmálum og fjármálum
þjóðarinnar. Ein meginfor-
senda þess, að takast megi
að ráða niðurlögum verð-
bólgunnar, er, að aðhalds-
semi ríki í fjármálum ríkis-
sjóðs. Mjög verulegur
greiðsluhalli hefur verið á
ríkissjóði hin síðustu ár en
það þýðir, að um hefur ver-
ið að ræða útstreymi pen-
inga, sem verkað hefur
sem olía á verðbólgueld-
inn. Nú á þessu ári bendir
hins vegar allt til, að takast
muni að snúa blaðinu við.
Bæði forsætisráðherra og
fjármálaráðherra hafa lýst
því yfir, að búast megi við
jöfnuði í fjármálum ríkis-
ins á þessu ári. Það liggur
þó ekki endanlega fyrir
fyrr en um áramót.
Hafi verið þörf aðhalds í
ríkisfjármálum á þessu ári
er þess ekki síður þörf á
næsta ári. Segja má, að
næsta ár ráði úrslitum um
það hversu fer í baráttunni
við verðbólguna. Á fyrri
hluta þessa kjörtímabils
hefur ríkisstjórninni tekizt
að minnka verðbólguna um
nær helming. Hún nam um
54% á árinu 1974 en er
talin munu nema um
25—30% á þessu ári. Á ár-
inu 1977 verða hins vegar
gerðir nýir kjarasamning-
ar við almenna launþega
og opinbera starfsmenn.
Það mun ráðast mjög af
þeim kjarasamningum,
hvort áfram tekst að draga
úr verðbólguhraðanum eða
hvort verðbólguhjólið fer
að snúast méð vaxandi
hraða á ný. Fari svo mót
vonum manna og allri
skynsemi er tæpast hægt
að nota nógu sterk orð til
þess að lýsa því, sem þá er
framundan í þjóðmálum
okkar íslendinga.
En einmitt af þessum
ástæðum verður fylgzt
mjög vandlega með því
hvaða meðferð fjárlaga-
frumvarpið fær hjá fjár-
veitinganefnd og á Alþingi.
Það er augljóst, að þjóðin
verður að draga úr eyðslu
sinni, og þá ekki sízt sam-
eiginlegri eyðslu sinni. Það
er augljóst, að það verður
að draga úr framkvæmd-
um. Við höfum einfaldlega
ekki efni á því að halda
uppi því framkvæmdastigi,
sem verið hefur hin síð-
ustu ár. Almenningur í
landinu, sem borgar skatt-
ana, mun veita því eftir-
tekt, hvernig farið verður
með sameiginlega fjár-
muni borgaranna. Fjár-
lagastefnan getur líka haft
mikil áhrif á kjarasamn-
inga á næsta ári. Viðhorf
launþegasamtakanna
hljóta mjög að markast af
því, hvort skattabyrði
eykst, stendur í stað eða
minnkar.
Alþingismenn hafa mörg
áhugamál. Þar er bæði um
að ræða brýn málefni, sem
snerta einstaka þjóðfélags-
hópa og einstök kjördæmi.
En nú verða menn að horf-
ast í augu við það, að við
höfum ekki efni á meiri
eyðslu eða hærri framlög-
um en gert er ráð fyrir í
fjárlagafrumvarpi því, sem
nú liggur fyrir. Ef nokkuð
er, væri ástæða til þess, að
þingmenn beiti áhrifum
sínum til að ríkið dragi enn
meira saman seglin. Þess
vegna er ábyrgð fjárveit-
inganefndar og þingmanna
mjög mikil í sambandi við
meðferð fjárlagafrum-
varpsins. Undir engum
kringumstæðum má fara
út fyrir þann útgjalda-
ramma, sem fjárlagafrum-
varpið markar. Ef það er
gert hafa þingmenn brugð-
izt skyldu sinni og voðinn
er vís.
Þetta þýðir hins vegar
ekki það, að Alþingi eigi að
afsala sér fjárveitingavald-
inu í hendur rikisstjórnar-
innar. Sjálfsagt er að þing-
menn geri þær breytingar
Alþingi og fjárlögin
á fjárlagafrumvarpinu,
sem þingið telur nauðsyn-
legar en innan þess út-
gjaldaramma, sem frum-
varpið setur. Þannig getur
vel komið til þess að þingið
telji nauðsynlegt að breyta
forgangsröð einhverra
þeirra framkvæmda, sem
ráðgerðar eru á fjárlaga-
frumvarpi. Það getur
reynzt nauðsynlegt að
legggja meiri áherzlu á
sumar þær framkvæmdir,
sem framlög eru til i fjár-
lagafrumvarpinu, en þar
er gert ráð fyrir en draga
þá úr öðrum í staðinn. Slik-
ar breytingar er eðlilegt að
þingið geri á fjárlagafrum-
varpinu. Það er lika nauð-
synlegt að fjárveitinga-
nefnd og þingið fari vand-
lega yfir rekstrarútgjöld
hins opinbera og leiti leiða
til þess að draga úr þeim,
spara eins og kostur er. En
öllu skiptir, að nú hefjist
ekki kapphlaup milli þing-
manna um að auka útgjöld.
Þjóðin hefur ekki efni á
því og það er andstætt
þjóðarviljanum i dag að
auka útgjöld hins opin-
bera. Þvert á móti er áreið-
anlega meiri hljómgrunn-
ur fyrir því nú en nokkru
sinni fyrr að draga úr út-
gjöldum, draga saman segl-
in. Allt þetta þurfa þing-
menn að hafa rækilega í
huga á næstu vikum, er
þeir fjalla um fjárlaga-
frumvarpið.
j Reykjavíkurbréf
♦♦♦♦♦♦♦♦♦<-Laugardagur 6. nóvember»
Flottustu skrif-
stofur í heimi —
á vegum
öreiganna
Þjóðviljinn átti fjörutíu ára af-
mæli um síðustu helgi og hélt upp
á það með pomp og prakt; miklum
veizluhöldum í nýju húsi, þar sem
munu hafa verið um tvö þúsund
manns, að sögn blaðsins, enda
ekkert til sparað. Sjálft mun
húsið ekki kosta undir fjörutfu
milljónum króna. Og vaskur ljós-
myndaranna kvartmilljón, segir í
fréttum. Einn þeirra, sem var í
veizlunni, segir í samtali, að hann
hafi „aldrei hitt eins marga af
gömlu félögunum í einu“ og á
þessari þjóðviljahátlð. Einhverjir
munu hafa haft orð á því, að von-
andi gleymdist ekki verkalýðsbar-
áttan og kafnaði f öllum fínheit-
unum.
En er víst að hún sé ekki
gleymd?
1 frásögn Alþýðublaðsins af
Þjóðviljahúsinu og afmælinu seg-
ir í fyrirsögn: „Þjóðviljahúsið
glæsilegasti vinnustaður blaða-
manna hér á landi.“ Og í samtali
segir einn blaðamaður þessa
„málgagns" öreiga og verkalýðs,
Alþýðubandalagsins: „Miðað við
þær kröfur sem við íslendingar
gerum til húsnæðis almennt, og
miðað við það, að þetta eru senni-
lega glæsilegustu ritstjórnarskrif-
stofur á Islandi tel ég að þær séu
jafnframt flottustu ritstjórnar-
skrifstofur í heimi og er því ægi-
lega kátur."
Morgunblaðið sendir Þjóð-
viljanum að sjálfsögðu hugljúfar
baráttukveðjur og þakkar
ómetanlegan stuðning á undan-
förnum árum, enda hefur Þjóð-
viljinn gengið hvað lengst fram í
þvf að útbreiða Morgunblaðið,
eins og kunnugt er. Og enn eykst
útbreiðsla Morgunblaðsins jafnt
og þétt
Vonandi birtir eitthvað yfir
sálarlffi Þjóðviljans við þær
glæsilegu umbúðir, sem hann hef-
ur nú fengið, en þetta nýja Þjóð-
viljahús mun einna helzt eiga að
minna á guðshús, ef dæma má af
þeim orðum, sem sögð eru standa
yfir dyrum: „Þjóðviljahús er þitt
hús“. Grunntónninn í þessari
setningu á eitthvað skylt við aust-
ræn trúarbrögð, enda munu
margar „guðþjónustur“, eiga eftir
að fara fram f húsi þessu. En þó
mun söfnuðurinn ekki, ef að lfk-
um lætur, leggja áherzlu á að
elska óvini sína.
„Það vantar drauginn í húsið",
segir Þjóðviljamaður f fyrr-
nefndri Alþýðublaðsgrein:
draugar eru ekki í nýjum húsum.
En það þarf enginn að óttast að
gamli draugagangurinn muni
ekki fylgja Þjóðviljanum áfram.
En þetta er innfluttur drauga-
gangur og heldur hvimleiður.
Rússneskir andófsmenn hafa lýst
honum bezt.
Morgunblaðsmenn eiga margar
skemmtilegar minningar um sam-
starf sitt við blaðamenn Þjóðvilj-
ans, ekki sfður en þá sem starfa á
öðrum fjölmiðlum. Þeir þakka að
sjálfsögðu þau persónulegu
kynni, sem þeir hafa haft af þess-
um starfsbræðrum sfnum og
minnast þeirra ýmissa með hlý-
hug. Jóns Bjarnasonar var t.a.m.
nokkrum sinnum að góðu getið í
afmælisblöðum Þjóðviljans og
skal tekið undir það. Jón var
harður verkalýðssinni, laus við
skrum og yfirborðsmennsku,
flaggaði engri menntun og gerði
sér far um að koma blaði sínu i
sem nánasta snertingu við verka-
lýð landsins, en nú er slíkt liðinn
tími að mestu. Jón Bjarnason var
viðfelldinn og manneskjulegur f
viðmóti og skemmtilegt að hitta
hann á blaðamannafundum.
Þannig eiga blaðamenn
Morgunblaðsins einnig góðar
minningar um ýmsa aðra starfs-
félaga á Þjóðviljanum, þvf þess
skulu menn minnast, að eitt er
pólitík, en annað persónuleg
kynni; eitt eru skoðanir manna á
þjóðmálum, en annað þau tengsl,
sem myndast geta milli einstakl-
inga, þrátt fyrir ýmiss konar
ágreining og skoðartamun.
Við sendum þeim Þjóðvilja-
mönnum sem virðast vera á
hraðri leið að verða toppkratar,
heillaóskir á hátíð þeirra og von-
umst til þess að þeir haldi áfram
að útbreiða Morgunblaðið — og
megi ekkert lát verða á þvf.
Við metum alla aðstoð í þessu
efnum, þó Morgunblaðið hafi að
vfsu þurft að treysta á sjálft sig
framar öðru. En toppkratar mega
vara sig.
Fimmtugsafmælið
kvíðvænlegt
Þjóðviljinn gaf út sjö blöð og
blaðauka í tilefni af fertugs-
afmælinu og eru þeir Alþýðu-
bandalagsmenn þegar farnir að
hafa áhyggjur af því, hvernig þeir
eiga að halda hátfðlegt hálfrar
aldar afmæli blaðsins eftir tfu ár,
ef marka má „úttekt“ á afmælinu
í grein eftir Ölaf R. Einarsson,
sem birtist f fyrsta tölublaði Þjóð-
viljans að veizlunni lokinni.
Hún virðist veraupphaf langra
timburmanna. En svo glæsilegur
var þessi fagnaður allur og svo
mikið í hann borið, að engu er
lfkara en til þess að standast
straum af gillinu hafi þurft —
ekki milljónamæringa, heldur
auðfélög. En þeir segjast ekki
hafa fengið neitt Rússagull að
þessu sinni og skulum við láta það
gott heita, þvf að á afmælisstund-
um eiga menn ekki -að vera að
angra afmælisbarnið, þó að hjá
því verði að vfsu ekki komist að
rifja upp nokkur atriði í sam-
bandi við hátfðina — og þá ekki
sízt þau blöð, sem Þjóðviljamenn
hafa gefið út f tilefni tfmamót-
anna. Hér verður það fólk, sem
tekið hefur til máls í Þjóðviljan-
um eða spurt hefur verið í blað-
inu, að mestu látið tala. Og varla
er það sök Morgunblaðsins, þó að
þetta fólk vandi blaðinu ekki
kveðjurnar. En margar eru svo
athyglisverðar, að nauðsynlegt er
að gera sér nokkra grein fyrir
þeim, minna á þær a.m.k. og þá
ekki síður hitt, að Þjóðviljinn hef-
ur frá fyrsta fari verið blað
kommúnista á Islandi og er nú
ekki verið að dylja það eins og
oftast áður, að þvf leyti eru þessi
afmælisblöð nú heiðarlegri en
þau blöð, sem Þjóðviljinn gefur
út hversdagslega.
Það er merkilegt með Þjóðvilj-
ann, að á hátíðisstundum kemur
hann til dyranna, eins og hann er
klæddur, en hversdagslega er
hann f grfmubúningi og reynir að
villa á sér heimildir.
Aður en lengra er haldið skul-
um við líta á svofelld ummæli
Magnúsar Kjartanssonar í heldur
fróðlegu og manneskjulegu sam-
tali við hann eftir Vilborgu
Harðardóttur: „að Þjóðviljann
bæri alltaf að reka með tapi..“
En þá verða menn líka að hafa
efni á þvf að tapa.
Magnús og félagar hans hafa
fundið upp nýja hagfræðikenn-
ingu, sem fslenzkir kaupsýslu-
menn gætu margt lært af: að
græða á því að tapa(!)
En þá verður líka einhver að
borga tapið.
Slæm heimild —
ekki verkalýðs-
blað
En nú skulum við grfpa aftur
niður f grein Ólafs R. Einars-
sonar, svo tengdur sem hann er
þessu fjölskyldublaði sfnu. Hann
er ekkert myrkur í máli og segir
m.a. f grein sinni: „Þegar Þjóð-
viljinn er kominn yfir miðjan ald-
ur, þá ætti hann að geta leyft sér
meiri gagnrýni á eigin hreyfingu.
Ef ég ætti að setja mig 'í spor
sagnfræðings eða athugaði sögu
íslenzkrar verkalýðshreyfingar og
sögu okkar flokks um næstu alda-
mót og ætlaði að kanna gang mála
á áttunda áratug aldarinnar, þá
væri Þjóðviljinn ekki rétt góð
heimild. Samkvæmt blaðinu léki
allt f lyndi í Alþýðubandalaginu,
margir fundir auglýstir, en fátt
sagt af þeim. Um verkalýðshreyf-
inguna væri ekki hægt að sjá af
skrifum þess, að neitt færi úr-
skeiðis, enda hnignun hvað snerti
félagsstarf. Ég yrði að kanna aðr-
ar heimildir til að fá fram réttari
mynd...“
Þetta stangast nú á við ýmislegt
annað, sem haldið hefur verið
fram í Þjóðviljanum, bæði fyrr og
síðar.
En Ólafur er ekki einn um
þessa skoðun. Eðvarð Sigurðsson,
formaður Dagsbrúnar, segir
óhikað f afmælissamtali f blaðinu:
„En mér finnst blaðamenn ekki í
svipuðum mæli og áður hafa
fylgst með verkalýðshreyfing-
unni, hafa haft hugann opinn og
skilning á málunum. Og hin sfð-
ustu ár hef ég ekki ævinlega verið
ánægður með hvernig Þjöðviljinn
hefur staðið sig i þessum mál-
um... En þetta lakara samband
Þjóðviljans og verkalýðshreyf-
ingarinnar verðum við að laga.
Það er nauðsynlegt skref, ef við
ætlum að gera Þjóðviljann að
virkilegu málgagni verkalýðs-
hreyfingarinnar, eins og hann
hefur f sfnum haus.“
Þarna segir Eðvarð hreint út,
að Þjóðviljinn sé ekki málgagn