Alþýðublaðið - 10.10.1958, Qupperneq 3

Föstudagur 10. október 1958
& 1 þ f # u b I a 8 1 8
3
Alþýímblaðið
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingast j óri:
Ritstjórnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn.
Helgj Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson
Emjlía Samúelsdóttir.
14 901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið
Prentsmiðja Alþýðublaðsins Hverfisgötu 8—10.
Mál málanna
KOSNI'NGARNAR til Alþýðusambandsþings vekja
mikla athygli um þessar mundir, og mörgum verður um
það hugsað, hver muni framtíð þessara heildarsamtaka
verkalýðsins á íslandi. Vill Alþýðublaðið í stuttu máli
gera grein fyrir afstöðu jafnaðarmanna í því stórmáli
alþýðusamtakanna og verkalýðshreyfingarinnar.
Það er staðrevnd, að innan verkalýðsfélaganna starfar
fólk með mjög mismunandi stjórnmálaskoðanir, og vitaskuld
er að finna einlæg'a og dugandi verkalýðssinna í öllum
ílokkum. Hins vegar má verkalýðshreyf.ngunni vera það
raikið áhyggjuefni, hvað stjórnmálaátökin um Alþýðiisam-
band íslands eru hörð og óvægin. Hagsmunum verkalýðs-
hreyfingarinnar er tvímælalaust bezt borgið með því að hún
verði sjálfstæðari og óháðari gagnvart stjórnmálaflokkun-
nm en ver ð hefur undanfarin ár og að dregið sé úr flokks-
pólitískum átökum innan verkalýðsfélaganna á hinum ýmsu
stöðum og samtakanna í heild. Ai.þýðusamband íslands þarf
að verða sterkara og áhrifameira út á við, en það getur því
aðeins tekizt, að bræðravígin í verkalýðshreyfingunni
hætti og samstarf komi í stað sundrungar.
Jafnaðarmenn leggja- áherzlu á þá nauðsyn, að á kom-
andi Alþýðusambandsþingi verði sambandinu valin
í tjórn á breiðum grundvelli, skipuð mönnum, sem áhrif
eða forustu liafi í stærstu og mikilvægustu verkalýðs-
félögunum. Þetta mistókst á síð'asta Alþýðusambands-
þingi með þeim afleiðingum, að stjórnmálabaráttan í
verkalýðshreyfingunni liarðnaði og erfiðara reyndist að
einbeita samtökunum að þeim fagurlegu verkefnum, sem
eiga fyrst og fremst að vera í verkahring þeirra. Komm-
únistar hagnýttu sér örl'árra atkvæða meirihluta á síð-
asta Alþýðusambandsþingi til að einoka heildarsamtök
verkalýðsins með flokkspólitíska misnotkun þeirra fyrir
augum. Sjálfum var þeim j'firsjónin liós, og þess vegna
var stofnað til nítján manna nefndarinnar, þar sem
tryggja átti samstarf þeirra aðila, er tekizt höfðu á í
stjórnarkosningunni á Alþýðusambandsþinginu. En
kommúnistum kom auðvitað í koll framkoma þeirra, og
sú hliftarráðstöfun. sem nítián manna nefndin átti aft
vera, hrökk skammt. Alþýðusambandsstjórnin var ekki
vanda sínum vaxin og ný borgarastyriöld komin til sög-
unnar í verkalýðshreyfingunni. Þess vegna hefur Al-
þýðusamband Islands verið miður sín síðustu tvö árinv
Leiðrétting mistakanna á síðasta Alþýðusambandsþingi
er svo tímabær og aðkalland , að úrslitum getur ráðið um
framtíð Alþýðusambands ísiands. Jafnaðarmenn voru stað-
raðnir að loknu síðasta Alþýðusambandsþingi að fylkja liði
til baráttu. Tilgangur hennar er ekki aðeins sá að hnekkja
völdum og áhrifum kommúnista, sem hafa misnotað AI-
þýðusambandið op: bru^ðizt trausti verkalýðshreyfingarinn-
ar. Aðalatrið ð, sem vakir fyrir jafnaðarmönnum, er að gera
íslenzku verkalýðshreyfinguna sjálfstæða og áhrifaríka inn
á við og út á við. Fólkið í verkalýðshreyfingunni bíður
þessarar þróunar. Þess vegna hrynur fylgið af kommúnist-
um í kosnrí\gunum til næsta bings Alþýðusambands íslands.
Verkalýðshreyfingin er að kveða upp sinn dóm yfir at-
burðunum á síðasta Alþýðusambandsþingi. Hún vill Al-
þýðusambandið fyr.'r alþýðuna. Og kommúnistum þýðir
ekki að reyna til þess að koma í veg fyrir, að sá sigur
vinnist. Hann er mál málanna í íslenzku verkalýðshreyf-
ingunni í dag.
Alþýðublaðið biður alla verkalýðssinna að íhuga þessi
viðhorf og láta þau ráða afstöðu sinni í kosningunum til
Alþýðusambandsþings. Það er að láta málefni ráða.
in
Ingólfsslræli
Opnar í dag, föstudaginn 10. okt.
Skartgripir — Úr Klukkur ávaRt fyrirl ggjandi.
Gjörið svo vel og lhið inn og revnið viðskiptin.
Alþyðuhlaðið spyr
viljmn s
einingu
nn
ilaismálsins?
ALÞYÐUBLAÐIÐ hefur, síð.
an 1. september, hvaft eftir
annað vcrið neytt til þess að
gagnrýna Þjóðviljann f.vrir
óvifteigandi og liættuleg skrif
um landhelgismálið. Samt
heldur kommúnistablaftið
uppteknum hætti, og verftur ■
ekki betur séð, en að blaðinu
sé meira kappsmál að nota
landhelgismálið í pólitískum
tilgangi en vinna að sigri fs-
lendinga. Enn lítur út fyrir,
að Þjóðviljinn sé staðróðinn í
að spilla einingu þjóðarinnar.
Alþýðublaði ítrekar, að sig-
ur er ekki unninn í landhelg-
ismálinu, og það er þjóftinni
lífsnauðsyn aö halda einingu
sinni. Ógrunduð æsingaskrif
verfta aðeins skilin sem merki
um brostna þolinmæði. Hvei’s
konar illdeilur munu aðeins
gleðja andstæðinga okkar.
Það er skoðun Alþýðu-
blaðsins og allra sannra ís-
lcndinga, að landsmenn verði
að lialda á þessu máli rökfast
en virðulega. Ríkisstjórnin
hefur verið og verður örugg-
lega sammála um að grípa til
allra þeirra aðgerða, sem geta
á einhvern liátt stutt málstað
íslands og fært okkur nær
þeirri lausn málsins, sem ís-
lendingar berjast fyrir. Jafn-
sjálfsagt er að grípa ekki til
neinna örþrifaráða, sem ekki
geta þokað hinum íslenzka
málstað áfram. Slíkt væri
veikleikamcrki.
Þegar A'lþýðublaðið hefur
nefnt vinsamlegar þjóðir í
samhandi við landhelgismál-
ið, á það fyrst og fremst við
þær, sem em Fylgjandi 12
mílna fiskveiðilögsögu, og má
nefna Kanadamenn þar fyrst
vegna tillögu þeirra í Genf.
Þá er og rétt aö sýna fyllst-a
þakklæti þeim þjóðum, sem
virt hafa 12 mílna línuna og
boðið skijjum sínum að halda
sig utan hennar. Hvorttveggja
þessi atriði, og mörg. fFeiri,
eru mikilvægur stuðningur
við málstað íslands.
Utanríkisráðherra hefur
flutt mál íslands á allsherjar-
þingi hinna Sameinuðu þjóða.
Þegar hann kemur heim um
helgina, niun rikisstjórnin
vafalaust liefja ítariegar um-
ræður um g'ang málsins og
taka ákvarðanii- aim næistu
skréf. Ríkisstjórninni getur
þjóðin treyst í þessu máli.
Þjóðviljinn getur að vísu ekki
talizt stuðningsblað rikis-
stjórnarinnar, en bað væri á-
nægjulegt, ef hann vildi vera
það að minnsta kosti í land-
helgismálinu.
( Bækur og hófuntiar )
Richard Beck: Jón Þorláks- |
son, Icelandic translator j
of Pope and Milton. Studia
Islandica 16. — H. f. Leift-
ur. Reykjavík 1957.
í STUDIA Islandica (íslenzk
fræði), ritsafni, sem prófessor
Sigurður Nordal hóf útgáfu á,
en hefur nú um hríft verið gef-
ið út af heimspekideild Há-
skóla tslands undir ritstiórn
Steingríms J. Þorsteinssonar
prófessors, hafa komið út marg
ar merkilegar ritgerðir eftir
færustu fræðimenn í íslenzk-
um fræðum. Hefur þar verið
varpað ljósi á mörg atriði ís-
lenzkra fræða, sem áður voru
dimmn hulin eða ranglega
skýrð, og er því þangað mik-
inn fróðleik að sækja um þau
efni, sem þar er um fjallað af
skarpleik og lærdómi.
Bók sú, sem hér um ræðir,
fjallar um ævi og afrek Jóns
Þorlákssonar, skálds og prests
að Bægisá, og er í aðalatriðum
byggð á doktorsritgerð pró-
fessor Richards Becks, og hef-
ur sumt af efninu verið birt áð-
ur á prenti, en sumt ekki. Er
þarna nákvæm athugun á þýð-
ingum sr. Jóns, einkum á
Paradísarmissi eftir Milton og
Tilraun um manninn eftir
Pope. Er þar sýnt fram á, hve
vel sr. Jón nær oftlega, ekki
aðeins anda frumritsins, held-
ur einnig orðfæri þess og stíl,
og það þótt hann þýddi ekki
beint eftir frumritinu, heldur
eftir misgóðum dönskum og
þýzknm þýðingum, og þótt
hann notaði ekki bragarhætti
frumkvæðanna, heldur forn-
yrðislag. Jón Þorláksson var
einnig meistari um íslenzkt
málfar, og kennir áhrifa frá
honum hjá öðrum eins snill-
ingum og Sveinbirni Egilssyni
og Jónasi Hallgrímssyni. Jóni
hlotnaðist sú sæmd og ánægja,
að bæði útlendir menn (t. d.
Rask og Henderson) og ■ inn-
lendir (t. d. Magnús Stephen-
sen) kunnu að meta og viður-
kenndu snilli hans sem skálds
og þýðanda. Og þó að þýðing-
arnar séu ekki gallalausar,
munu þær um langan aldur
verða óbrotgjarn minnisvarði
um skáldgáfu sr. Jóns og halda
nafni hans á lofti.
Bókin er, eins og vænta
mátti af prófessor Richard
Beck, hin fróðlegasta um ævi
og vinnubrögð Jóns Þorláks-
sonar og gefur góða hugmynd
um kosti og galla þýðinga hans.
Er hún samboðin minningu
þessa mæta manns og merki-
lega skálds, sem gnæfir hátt
á himni skáldskaparins og
mátti með réttu kallast „Mil-
ton íslenzkra,“ eins og Bjarni
Thorarensen nefndi hann í
innilegu ljóði.
Jakob Jóh. Smári.
( Ufan úr heimi )
ichf skelfisf fléfla meimfa-
anna frá Au.-Þýzkalandi
um í geislalækningum; við
stærsta spítala Austur-Berlín-
ar eru aðeins 11 kvensjúk-
dómalæknar eftir af 42.
í vikunni sem leið hófu svo
h'riir kommúnistísku lands-
feður algjört undanhald, er
þeir sáu, að ekki var lengur
hægt að þola hinn geysilega
brottflutning menntamann-
anna. Þegar miðstjórn komm
únistaflokksins hugsaði sig
betur um, komst hún að þeirri
n ðurstöðu, að „störf við lækn
ingar og kennslu útheimti
ekki viðhorf, er grundvallist
á díalektiskri efnishyggju.
Læknar og aðrir mennta-
menn, er aði'ar skoðanir hafa,
geta haldið áfram störfum
sínum óh:ndrað“. Ulbricht
sjálfur því sem næst grátbað
menntamennina um að hætta
að hlaupa burtu og lofaði því
hátíðlega, að upp frá þessu
manna fá inngöngu í æðri
skyldu börn lækna- og vísinda
skóla „jafnvel þó að þau hafi
lægri einkunnir en börn af
verkamannastéttum“.
HINN almáttugi yfirmaður
austur-þýzkra kommúnista,
Walter Ulbricht, hefur und-
anfarið haldið uppi látlausri
herferð gegn menntamönnum
landsins og opinberum starfs-
mönnum. í háskólanum hafa
njósnarar ver.ð sendir sem
stúdentar inn í kennslustof-
urnar og fyrirlestrasalinu til
þess að ganga úr skugga um
að kennarar fylgi flokkslín-
unni. Læknar og tannlæknar
hafa verið hvattir til að gerast
,,læknisfræðilegir starfendur
(aktív:star)“ og verið bent á,
að allri einkastarfsemi þeirra
verði komið fyrir kattarnef,
svo að þeir geti helgað allt
starf sitt því að þjóna ,,lækn-
ingastofnunum fólksins“. N ð
urstaðan a f þessari herferð
hefur orðið sú, að á hálfu öðru
ári hafa 813 læknar, 2393
kennarar og um 200 prófess-
orar — þar á meðal rektor há-
skólans í Jena — flúið vestur
fyrir tjald. Við stærstu rönt-
genstofnun í Leipzig eru að-
eins eftir 7 af 27 sérfræðlng-