Alþýðublaðið - 24.12.1930, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
JóiablaÖ 1930.
Úr djúpunum.
Fátækrakverfi Berlínarborgar.
Eftir V. S. V.
Fyrir tveimux mánuöum birt-
ist hér í blaðinu smágrein með
yfirskriftinni „Ég er svangur".
Var par bókar getið, sem er nýút-
komin ■ í Þýzkalandi eftir Georg
Fink. Bók pessi, sem talin er að
vera einhver bezta lýsing á ör-
eigahverfum Berlinarborgar, sem
til er, hefir vakið mikla athygli
og verið pýdd á fjölda tungu-
rnála Nýlega kom hún út í
Noregi. — Ég náði mér í bóldna
og las hana. Mér fanst, að ís-
lenzkir blaðalesendur pyrftu að
fá tneiri fregnir af henni heldur
en peir höfðu áður fengið, og
pess vegna skrifaði ég eftirfar-
andi grein. Ég hefi pýtt örfáa
smákafla úr bókinni. —
Himininn er myrktur af við-
bjóðslegum reykháfum og götu-
ryki. Skýin eru drungafull og
punglamaleg — reykuriám — sót-
ið grefur sig inn í pau. Strætin
opnast meö stórum torgum, er
líkjast hvoftum. Kirkjutumarnir
gnæfa yfir húsapökin og á göfl-
um stórverzlunarhúsanna getur
að líta geysistóra auglýsingareiti,
málaða með mannhæðar-stórum
bókstöfum. — Skyndilega lifnar á
Ijóskerunum, pau lýsa pó ekki,
pví dxungaleg dagsbirtan er ekki
enn horfin til fullnustu. Dauf
kvöldbirtan liggur á húsapökun-
um. Skýin liggja pungt yfir l>org-
inni. Það rignir í fjarska Óveðr-
ið er eins og pykkuT veggur.
„. . . Þannig er fátækrahverfi
Berlinarborgar fyrir sjónum
drengsins: Geysistór heimur, sem
hann pekkir að eins lítið til.
Þegar drengurinn er 4 ára
gamall tekur faðir hans hann á
handlegg sér og ber hann að
fjölförnu stræti. Pabbi hans fær
honum hattkúf og segir honum
áð rétta hann fram alt af, er ein-
jhver gangi fram hjá. Drengurinn
gerir pað. Með skjálfandi hendi
réttir hann fram hattkúfinn og
segir með titrandi bamsröddu
pessi orð í sífellu: „Mich hun-
gert!“ — Ég er svangur!
Þannig byrjaði iíf. mitt. Ég stóð
á götuhorninu og hélt á hattinum
aneð kreftri hendinni. Fólk, sem
gekk fram hjá mér, ýtti harka-
Lega við honum, eftir að ég hafði
hrópað einu sinni: Ég er svang-
ur — hvíslaði ég að eins — Ég
er svangun — svangur. . .
Mamma Teddys litla er af gyð-
ingaættum. Hún er dóttir riks
rnalara, sem heima á einhvers
staðar í Slesíu.
Hún er ófríð. Og pegar vel bú-
inn strákur frá Berlin byrjar að
vinna við myinuna takast ástir
með peim, og hún strýkur úr '
heimahúsum með honum. Þau
fara til Berlínar. Hann er letingi,
sem fljótlega fellur niður á við.
Hann drekkur, lemur konu sína
og mispyrmir börmmum. Dóttur
sína ber haim aldrei. Þegar hún
er stálpuð á hún að vinna fyrir
brauði hans.
Smátt og smátt verða pau fá-
tækari og fátækari — og að síð-
ustu lencLa pau í aumasta fá-
tækrahverfinu.
„. . . 1 hundruðum herbergja og
eldhúsa fátækrahvérfisins gat að
Lita alla örbdrgð alheimsins. Og
pó var petta ekki hið versta.
Þetta voru pó að minsta kosti
herbergi með paki og ofni. Marg-
ir eiga ekkert annað athvarf en
bekkina í garðinum, brýmar og
smáhýsi blómgarðanna, sem peir
Ibrjótast inn í. En í herbergjunum
urðú menn svo títt sjúkir. Berkl-
arnir bjuggu í hvers manns
barmi. —
Uppi á kvistinum bjuggu syst-
kini, systir og bröðir, nítján ára
gamlir tviburar. Það náði ekki
nokkurri átt að setja niður ofn
parna uppi. Á sumrum var svo
heitt pama uppi undiT pakinu,
að par var næstum ekki hægt að
draga andann, en á vetrum var
par nístandi kuldi. — Systkinin
sváfu í sama rúmi, og einn vet-
urinn smaug lítil rotta inn til
peirra og lagðist í hlýjuna á Imilli
peárra — og pau gátu ekki fengið
af sér að reka kvikindið í burtu.
Þau unnu bæði í verksmiðju
nokkurri í Wedding. Þau vom
hamingjusöm, peim pótti svo
vænt hvom. um1 annað, pess
vegna gátu pau ómögulega sýnt
rottunni pá grimd að reka hana
út í nístandi kuldann. . ..."
í pessxim myrka heimi óhrein-
inda, kulda og eymdar gnæfir
móðirin eins og hetja mannkær-
leika «g fórnfýsi. Hún prælar fyr-
ir brauði barna sinna meö pví
að sauma skrautleg hálsknýti' og
pvo pvotta hjá heldra fólki. Hún
vinnur baki bxotnu og ekki fellur
henni verk úr hendi fyr en gigtin
leggur hana í rúrnið.
Teddy er kinnfiskasoginn og
taugaveiklaður drengur. En eft-
irtektargáfa hans er fljótt mákil.
Stéttartiifinmng hans er rík, peg-
ar í bernsku, og pegar kennarar
hans lofa pví að styrkja hann til
náms, mætir hann tortryggni og
jafnvel fjandskap systkina sinna.
Mamma hans stendur við pvotta-
balann með hendumar á kafi í
sápu-löðrinu. Eltt augnablik horf-
ir hún á drenginn sinn, sem> á nú
að fara að læra, og í augnaráði
hennar blandast sorg, hreykni og
hræðsla.
„. . . Og pá — já, pá fann ég
pað, að hún, hún mamma mín,
var einnig að fjarlægjast mig.
Ég var ekki lengur barnið henn-
ar. Ég var nú orðinn námsmað-
lurinn i nýju fötunum, ungi mad-
urinn, sem var oft gestur á heim-
ili Falks forstjóna. Ég var byrj-
aður að tala erlend tungumál og
átti að fara að læra meira.
Ég fann, að mamma var byTj-
uð að vera feirnin við mig — og
hinn nýja kunningjahóp minn.
Mér pótti petta skrítið. Mamma
feimin við mig og kunningja
mina. Hún, sem hafði pó tilheyrt
pessari yfirstétt. Hún, dóttir ríka
malarans. Nú hafði veggur mynd-
ast á milli okkar. Hún var farin
að bera nokkurs konar virðingu
fyrir mér. Og mér fanst, að virð-
ingin útrýmdi móðurtilfinnmgu
hennar. Stundum leit hún á mig
með svo mikilli virðingu, að ég
eldroðnaði og skammaðisf min,
skammaðist min fyrir mörnrnu.
— Systkinin mín tvö litu rétt á
máldð; pau litu niður á mig,
hæddust aö mér, mér, sem var á
stéttarflótta, flótta til borgaranna,
mig, sem ætlaði að verða „fínn“
maður. En mamma var bfinduð
af „mentun“ sinni og uppeldi.
Hún gat ekki losnað við íhaldið
í sér. Hún áleit sig sjálfa glataða
af pví að hún var fátæk og mað-
ur hennar sat í fangelsi. . .
Teddy neitar lýðháskólanám-
dnu, en hann fær tilvisun í ýms-
um greinum með syni Falks for-
stjóra í „fína“ húsinu. í pessu
húsi verður sá atburður, er hefir
mfkil áhrif á dienginn. Ást og
sorg skiftast á. Hann uppgötvar,
að sorgarLeikir gerast oft í svefn-
herbergjum burgeisanna. — Bar-
átta öreiganna um líf eða dauða
fer oft háð í eldhúsdnu.
I>egar striðdð brýst út byrjar
nýtt tímabil. Skyndilega verða
aliir jafnir. Allir verða að borða
smjörlíki og slæmt brauð, skemt
kál og grjóna-vatnsgraut. Allir
verða að skipa sér í fylkingu við
úthlutunarstaðinn og bíða par til
að peim kemur. Þá fá peir sín
100 gr. af kjöti — o. p. h. Og her-
mennirnir sendu í fyrstu böggla
heim með mati í.
. . Hinum fátæku pótti vistin
góð. Karlmennirnir féllu á víg-
vellinum, en pá fengu ekkjumar
styrk. — Mæðurnar grétu. . -
Stríðiö stendur of lengi. Þýzka-
Land er einangrað. Neyðin ber á
dyr, einnig hjá borgurunum.
Fyrst hefÍT auðvaldið víirpað
verklýðnum í heljargin fallbyssn-
anna, nú em öTeigarnir — „pro-
Letariatið“ — notað í págu stríðs-
málýtni.
„. .. . Sultur —! Við pektum
hann áður. Þeir tóku myndir af
börnum, sem vom lítið annað en
beinagrindur. — Og peir vildu
hélzt mynda börnin er pau lágu vici
pornuð brjóst mæðra sinna. Nú:
gátu peir notað neyðina til pess
að vekja meðaumkun heimsins —
með hinum fátæku? Ned, að éins
fyrir peim sjálfum. — En tæmd
brjóst og sultarsjúk smábörn
voru áður til, alt af áður, en pá
var enginn, sem veitti pví at-
hygM, pví að pá hefðu peir sjálfir
verið neyddir til að hjálpa okk-
ur. Skyndilega uppgötvuðu peir
öreigaleiðina — pað var eins og
nýr landafundur. Skyndilega
komu peir auga á hin starandi
kýraugu hungraðra púsunda ör-
eiga. — Skyndilega sáu peir tóma
pottana. — Fleskið lenti hjá hin-
um. — Við fengum beinin."
Georg Fink segir að eins frá.
Bókin er ekki listaverk, heldur yf-
irlætislaus skýrsla. Fink er svart-
isýnn — og hann skortir hug-
sjónaeld. Bókin endar á pessum
orðum:
„Ég er ekki að hugsa um pann
öreigalýð, sem heimtar rétt sinn,
tekur hann og öðlast prótt sinn’i
póMtískri baráttu, heldur tala ég
um hina fátækustu af hinum fá-
tæku, um hina fimtu stétt. Þeg-
ar púsund fátækra xnanna sitja 8
samkomusal og oma sér par við
ylinn, pá er víst, að enn fátækari
menn bíða utan dyra. Hugur
minn dvelur við æskuár mín og
Mf allra peirra, sem verða að
Mfa undir sömiu kjörum, og
hljóta alt af að gera pað. Ég get
ekki hætt að betla. Pabbi mun
aldnei hætta að drekka og fjöl-
skyldan heldur áfram að úrkynj-
ast. Mamima pvær fyrir aðra par
ti.1 hún gefst upp. Systir mín er
eyðilögð, hún er leikfang göt-
unnar, og litM bróðir minn varð
undir vagni. Það er óparfi að
tala um pá, sem hjálpa sjálfum
sér. Því tala ég um pá, sem eng-
inn reynir að hjálpa. Guð réttii:
heldur ekki hönd sína til peirra.
Hann. porir elíki inn í dimm-
ustu skotim, par, sem hin aum-
ustu börn hans eyða tilverw
sinni. Skotin, i par sem skarn
mannfélagsins hefst váð, par sem
rottur flýja að brjóstum mann-
barna undan kuldanum, par sem
móðirin leitar i sorpkössum
glæsihýsanna að brauðskorpum,,
par sem bömin með blóðgum
vörum sleikja tómar mjólkur-
j dósir,. Já, ég er að tala um petta
fólk, en get pó sjálfur alls ekki
hjálpað pvá. En ef einhver elsh-
adi pað, einhver einn í pessum
dásamlega heimi, pá myndi böl
pess verða ögn léttára.
Ég er einn af pvi og verð alt
af einn af pvi
Ég betla enn pá í Krypplinga-
götu, ég, ég — jafnvel pótt ég
beri annaö nafn, pótt pað sé lít-
ill drengur, sem réttir fram hend-
ina með bænaraugum. Meðan ég
'sit hér og skrifa betla peir í Ber-
Mn, Lundúnum, París og Amster-
dam, og pað er ég, sem betla,
(Frh. á 12. síðu.)