Morgunblaðið - 21.09.1977, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 1977
23
Minning:
Sigurður Þórðar-
son fráLaugabóli
F. 12. júlí, 1891.
I). 9. septeniber, 1977.
Þann 9. þ.m. andaöist að Elli- og
hjúkrunarheimilinu Grund í
Reykjavík, Sigurður Þórðarson,
fyrrum óðalsbóndi á Laugabóli í
Isafirði, rösklega áttatiu og sex ára
að aldri.
Fæddur var Sigurður á Lauga-
bóli, þ. 12. júli 1891, sonur Þórðar
Jónssonar bónda þar og konu hans
Höllu Eyjólfsdóttur skáldkonu.
Laugaból var stórbýli á fyrri tima
mælikvarða og höfðu forfeður Sig-
urðar gert garðinn frægan að
rausn og framkvæmd allri. Dug-
mikið, gáfað og gott fólk stóð að
honum til beggja handa. Sigurður
ólst upp á Laugabóli í fjölmennum
systkinahópi við fjölbreytt störf á
sjó og landi. Menntun sina sótti
hann í gagnfræðaskólann í Flens-
borg i Hafnarfirði og lauk þaðan
gagnfræðaprófi 1907. Að því loknu
för hann til Hafnar og stundaði
nám við Brödr. Páhlmans Handels-
akademi. Lauk hann þaðan verzl-
unarprófi 1913. A árunum 1913 og
1914 starfaði Sigurður hjá þekkt-
um fyrirtækjum í Kaupmanna-
höfn. Kaupfélagsstjóri var hann á
Arngerðareyri á árunum
1915—1935.
Þann 27. júlí 1929 kvæntist Sig-
urður Ástu Jónsdóttur frá Borð-
eyri. Var mikið jafnræði með þeim
hjónum um manndóm og skör-
ungsskap. Árið 1935 tóku þau
hjónin við ættaróðalinu Laugar-
bóli og bjuggu þar stóru og mynd-
arlegu búi til ársins 1962. Var þá
þrek og heilsa þeirra beggja þrotin
til slikra starfa. Fluttu þau hjónin
þá til Akraness og þaðan á Dvalar-
heimilið As í Hveragerði. Síðustu
árin hafa þau dvalið á Elli- og
hjúkrunarheimilinu Grund í
Reykjavik.
Sigurður gengdi mörgum
trúnaðarstörfum fyrir sveit sína
hérað. Atti sæti í sveitarstjórn var
um hríð oddviti og hreppstjóri, átti
sæti í stjórn Djupbátsins h.f., for-
maður skólanefndar héraðsskól-
ans i Reykjanesi, prófdómari og
endurskoðandi reikninga skólans.
Öll þessi störf vann hann af mikilli
samviskusemi, vandvirkni og
kunnáttu. Hann var listaskrifari
og maður orðhagur í bezta lagi.
Allt frá hans hendi bar þessu ljóst
vitni.
I afmælisgrein um Sigurð sjöt-
ugan er komist svo að orði: „Fjöl-
hæfar gáfur og hæfileikar Sigurð-
ar hefðu dugað honum til ntargvis-
legra starfa í þjóðfélaginu. Af hon-
um mátti gera marga menn eins og
Gissuri biskupi ísleifssyni. Hann
hefði sómt sér mjög vel se forstjóri
stórra fyrirtækja. Hann hefði orð-
ið fyrirmyndar embættismaður I
fleiri en einni grein, ef hann hefði
gengið þann veg. Hann hefði getað
orðið aðsöpsmikill stjórnmálamað-
ur, en þó liklega rekist illa i spora-
slóð flokksskipulagsins. En hann
valdi sér hið góða hlutskipti, að
rækja tryggðir við ættaróðal, vera
bóndi í þess orðs virðulegustu
merkingu. Hann bar í brjósti mik-
inn metnað og stolt fyrir hönd
stéttar sinnar. Það skeður of sjald-
an, að menn af gerð Sigurðar Þórð-
arsonar, með menntun hans og
fjölþætta hæfileika, hafi þann
metnað að helga ættaróðali sinu,
lif sitt og starfskrafta. Það varðar
miklu, héraðið, landið allt og þjóö-
ina að tignarheisið bóndi sé borið
uppi af sem mestum mannkostum,
góðri og traustri menntun, heil-
brigðum metnaði og stórhug. Sig-
urður og Asta kona hans sátu óðal
sitt af mikilli sæmd, sem sjá má af
stórhuga framkvæmdum, myndar-
legum og arðsömum búrekstri og
mikilli rausn í hvivetna. Þau
byggðu upp á nýju öll gripahús
jarðarinnar, endurbyggðu hið
forna og myndarlega íbúðarhús,
raflýstu öll hús og allaurn búvéla-
kostur var við hæfi, miðað við þá
tíma.“
Sigurður Þórðarson var fjölgáf-
aður maður, sönghneigður og hag-
yrðingur góður og listrænn á fleiri
sviðum. Hann unni listum og sýndi
þeim ræktarsemi, m.a. gaf hann út
fyrsta sönglög Sigvalda Kaldalóns
1916—1918 og ljóðabók móður
sinnar 1919. Heimili þeirra Lauga-
bólshjóna bar vitni um listasmekk
þeirra í fögrum listmunum og góð-
um búnaði. Mikil og góð samvinna
var með tónskáldinu Sigvalda
Kaldalóns á Armúla og skáidkon-
unni Höllu á Laugabóli. Talar það
sínu máli um gerð og listamanns-
eðli Sigurðar á Laugabóli, hve
traust var virðing og vinátta milli
hans og hins ljúfa snilldarmanns,
læknisins og tónskáldsins Kalda-
lóns. Vildarvinir hans voru þeir
listamennirnir Ríkarður Jónsson
og Jóhannes Kjarval og var heimil-
ið á Laugabóli prýtt ágætum lista-
verkum þeirra. Blóma- og trjágarð-
ur Astu á Laugabóli var og sann-
kallað listaverk í litavali, fagur-
lega niðurraðað fjölskrúðugu
blómavali og garðurinn allur
nosturslega vel hirtur. Ef í þá daga
hefði verið komið í tízku á verð-
launa fegurstu garða byggðarlaga
hefði húsfreyjan á Laugabóli
áreiðanlega hlotið verðlaun fyrir
garðinn sinn.
Vinum sínum verður Sigurður
minnisstæður. A mannfundum og
heim að sækja var hann allra
manna glaðastur og hjartahlýr.
Drenglund hans við menn o mái-
efni, sem hann batt tryggð við
brást ekki. I hnyttnum frásögnum
hans kom fram ósvikin létt og
græskulaus gamansemi, samfara
frábærri framsöguleikni, sem oft
létti vinum hans gönguna í önn
dagsins.
Nú hin siðari árin var Sigurði
brugðið og naut hann sin ekki sem
skyldi. Var Ásta kona hans þá
styrkasta stoðin í bliðu og stríðu,
þrátt fyrir vanheilsu hennar.
Og nú er komið að leiðarlokum.
Haustið fer að, gróðrarskrúð vors
og sumars tekur að fölna og siðan
falla. Hin annarlega fegurð haust-
litanna bregður marglitu skrúði
yfir landið og í hönd fer hvildar og
dvalartími í jurtarikinu, unz vaxt-
arþráin vekur allt til Iífsins á nýju
vori.
Sigurður Þórðarson verður jarð-
settur í ættargrafreitnum á Lauga-
bóli 24. þ.m.
Óðalið fagra Laugaból, jörð
feðra og mæðra veitir nú Ijúfum
syni sínum viðtöku. Hann unni
Laugabóli og var þvi bundin órjúf-
andi böndum. Þsr verður honum
því búin hinsta hvílan.
„Ljúft er þar að ljúka
lífsins sæld og þraut,
við hið milda, mjúka
móðurjarðarskaut. (Stgr. Th.)
Við hjónin og fjölskylda okkar
höfum ríkar ástæður til að þakka
af heilum huga hjartahlýja vináttu
hans, tryggð og traust — og
skemmtilega og hugþekka sam-
fylgd urn farinn veg. Hans ágætu
konu, Astu Jónsdóttur óskum við
allrar blessunar og biðjum þess, að
ævikvöld hennar verði milt og fag-
urt, yljað af ljúfum minningum
um góðan og ástríkan eiginmann
og manndómsárin að Laugabóli.
Aðalsteinn Eiriksson.
Sigurður Þórðarson frá Lauga-
bóli er látinn á87. aldursári. Ekki
minnist ég þess, að hafa heyrt
Sigurðar getið, án þess að Lauga-
ból fylgdi með. En það segir sína
sögu. þeim sem þekktu Sigurð,
kemur þetta ekki undarlega fyrir
sjónir, þar sem Laugaból og
Sigurður yoru nánast eitt meðan
Sigurður var heill og hann hélt
uppi heiðri Laugabóls meðan
heilsa entist. Aldrei efaðist hann
um, að allt væri best á Laugabóli
og ræktarsemi hans við þann stað,
skipti sköpum í lifi hans. Mér
finnst sem hann hafi ekki verið á
réttri hillu i lífinu sem bóndi. En
þegar allar horfur voru á, að eng-
inn af ættingjum Sigurðar myndi
vilja búa á Laugabóli, varð ástin á
ættaróðalinu öllu yfirsterkari.
Sigurður tók merkið sér í hönd
ásamt sinni mikilhæfu og ágætu
konu Astu Jónsdóttur, bar hann
það fram með prýði. Hver sem
kom að Laugabóli í tið Ástu og
Sigurðar rómaði viðtökur og allan
viðurgerning. Það orð fór af
Laugabóli, að öllum væri þar vel
tekið og rausn og framkomu hús-
bændanna rómuðu allir. Þau voru
mjög samhent, Asta og Sigurður,
að gera garðinn frægan og þeim
tókst það. Þessi kveðjuorð eru að-
eins þörf min til að þakka fyrir að
hafa kynnst Sigurði frá Lauga-
bóli. 1 minum augum var hann
drengur góður. Vel menntaður,
kurteis svo af bar, hlýlegur við
alla. Greiðvikinn, og var annt um
velferð allra.
Sigurður var mjög vel hagorð-
ur, svo sem hann átti kyn til og
eru margar stökur hans land-
fleygar. Tæplega mun nokkur
kunna eins mikið af stökum hans
eins og Asta kona hans. Hún er
smekkmanneskja á Ijóð og kann
öll feikn af vísum og kveðskap
fjölda skálda. Það munu þvi eigi
sjaldan hafa hrokkið fram vísur
og kveðlingar af munni þeirra
hjóna, sérstaklega i góðra vina
hópi.
Asta dóttir mín var unglingur á
Laugabóli hjá Sigurði og Astu
frænku sinni. Hún tók slíku ást-
fóstri við Sigurð, að óvenjulegt
mun vera og alla tíð siðan voru
þau raunverulega vinir. Þetta er
aðeins lítið dæmi um góðvild
Sigurðar og til þess nefnt að sýna,
að hann var mannkostamaður.
Ég á margar góðar og skemmti-
legar minningar um Sigurð á
Laugabóli, en engar slæmar.
Hygg ég að svo muni margur
mæla. Og sakna vinar í stað. Ann-
að mál er það, að elli kerling var
búin að ná undirtökum á Sigurði
og ósigurinn var þegar orðinn ljós
fyrir all löngu. Honum var þörf á
hvíldinni og þvi samgleðst ég hon-
um, tel honum visa góð vist hin-
um megin móðunnar miklu og bið
honum allrar blessunar.
Nú er Ásta frænka orðin ein.
Við Asta min sendum henni okk-
ar hjartanlegustu kveðjur og biðj-
um henni allrar blessunar í sorg
hennar.
Einlægar þakkir fyrir kynning-
una við Laugabólshjónin og megi
ævikvöld Astu frænku verða eins
fagurt og frekast verður á kosið.
Eg kveð með íslenzku kveðj-
unni:
Vertu blessaður og sæll, Sigurð-
ur frá Laugabóli.
Guð fylgi þér.
16. september, 1977
Kristján Karlsson frá Akureyri.
Jóna Jónsdóttir
- Kveðja
'F'rú Jóna Jónsdóttir, Suðurgötu
36 í Hafnarfirði, lést 25. ágúst
1977 eftir stutta en erfiða sjúk-
dómslegu. Fædd var hún 18. sept-
ember 1892 i Bárunesi í Miðnesi,
ein af fimmtán börnum hjónanna
Jóns Magnússonar og Guðlaugar
Jónsdóttur, er þar bjuggu þá.
Jóna Jónsdóttir giftist árið 1921
Þórði Þórðarsyni frá Rafnkels-
stöðum i Garði og fluttust þau til
Hafnarfjarðar sama ár, þar sem
hann tók að sér verkstjórn hjá
verslun Böðvarssona, sem hann
annaðist næstu árin, en stofnaði
svo verslun i húsinu Suðurgata
36, er hann hafði þá keypt og
stækkað fyrir verslunina.
Ég sem þessar línur rita átti því
láni að fagna að kynnast þeim
hjónum Þórði og Jónu fljótt eftir
að það fluttust til Hafnarfjarðar,
bæði vegna atvinnu minnar og
svo vegna þess að vinátta hafði
myndast milli þeirra hjónanna og
foreldra minna, sem entist æ síð-
an meðan þau lifðu. En sú vinátta
náði lengra en aðeins milli hjón-
anna og því var það að ég kom oft
á heimili þeirra Þórðar og Jónu.
Þar var ávallt gott að koma, við
hvort hjónanna sem erindið var
eða við þau bæði, enda ver greið-
viknin þeim sameiginleg. Ég
gleymi seint þvi höfðinglega boði,
sem Þórður gerði mér eitt sinni er
ég stóð í fjárfrekum framkvæmd-
um, með öðrum, svo að ég þyrfti
ekki að láta minn hlut eftir liggja.
Jóna var frábær húsmóðir,
enda hamhleypa til vinnu að
hverju sem hún gekk. Gestrisnin
var henni svo í blóð borin, að ég
man ekki eftir því að hafa komið
svo inn i eldhús til Jónu að ekki
byði hún mér góðgjörðir, og hafa
vist flestir þá sömu sögu að segja.
Þá var og hennar glaða lund og
hógværa spaugsemi mjög upplifg-
andi. Það má því með sanni segja
að ávallt hafi verið opið hús hjá
þeim hjónum fyrir ættingja og
vini, og ekki síst fyrir þá sem
búsettir og voru á Suðurnesjum
og oft áttu leið um Hafnarfjörð og
voru þar oft nætursakir.
Ekki brást Jóna heldur ef ein-
hver átti erfitt, þá var hin hjálp-
fúsa hönd framrétt. Þær voru og
margar göngur hennar á sjúkra-
húsin, bæði i Hafnarfirði og
annars staðar til bess að gleðja
vini og kunningja með gjöfum og
sínu þýða viðmóti þeim til hugg-
unnar og uppörvunar.
Mann sinn missti Jóna árið
1951. Þu hjónin eignuðust einn
son, Guðlaug Björgvin, sem var
þeim mjög hjartfólginn. Þegar
heilsa Þórðar tók að bila aðstoðaði
hann föður sinn við verslunar-
störfin og tók við stjórn verslun-
arinnar fyrir móóur sina er hún
var orðin ekkja. Og hefur nú fyrir
nokkru tekið alveg við rekstri
verslunarinnar.
Guðlaugur kvæntist Láru
Janusdóttur úr Keflavik, ágætri
konu, sem mjög er samhent
manni sínum. Þau hafa eignast
þrjá mannvænlega syni og voru
þeir allir mjög hændir að ömmu
sinni, enda var hún þeim öllum
sem önnur móðir. Og eftir að tveir
eldri bræðurnir höfðu stofnað sín
eigin heimili og eignast börn var
sami áhuginn hjá Jónu fyrir vel-
ferð þeirra allra.
Síðustu árin lifði Jóna í félagi
við þau hjónin og undir þeirra
verndarvæng, þannig að hún
hafði sér til afnota eitt herbergi
og eldhús, sem var þá hennar
séríbúð, þar sem hún gat haldið
sínunt gamla vana, að bjóða
ættingjum og vinum inn til sín,
enda þótt ekki þyrfti hún þess,
þvi að hið besta fór á með henni
og tengdadótturinni, sem allt
vildi láta henni í té. En svona var
Jóna, hún varð að halda sínu
striki. Henni fannst ekki að hún
væri að bjóða vinum sínum inn til
sin og veita þeim nema hún ann-
Framhald á hls. 29.