Morgunblaðið - 21.06.1978, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1978
41
Steinþór Gestsson:
Herðum róðurinn gegn at-
vinnuleysi og vinstri stjórn
í umræðum manna munu efna-
hagsmál skipa stærst rúm, og allir
telja sig fylgjandi því að hefta
verðbólguna. Úm leið ásala menn
ríkisstjórninni fyrir haldlitlar
aðgerðir i þessum málum, og telja
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi ekki
gert það sem ætlast var til af
honum, eftir sigur hans í síðustu
kosningum.
Ég tel rétt að athuga þetta
nokkru nánar, athuga stöðu efna-
hagsmálanna þegar vinstri stjórn-
in hrökklaðist frá 1974, og um leið
ber að líta til þess sem hún tók við
1971, þegar hún settist að sumbli.
Þegar vinstri stjórnin tók við
völdum á miðju ári 1971, hafði
viðreisnarstjórninni tekist á 12
ára valdaferli að halda verðbólg-
unni í skefjum, svo að tíðast var
vöxtur hennar um 10% og frá
miðju ári 1970 til miðs árs 1971
nam hækkun framfærslukostnað-
ar ekki meiru en 9%. Viðskipta-
jöfnuður var hagstæður og gjald-
eyrissjóður tryggur, þrátt fyrir
stór áföll vegna aflabrests og
verðfalls sjávarafurða á árunum
1967—1969. Atvinna var nóg enda
afkoma atvinnuveganna góð um
þessar mundir. Á viðreisnarárun-
um var festa og jafnvægi í
efnahagsmálum.
En þegar vinstri stjórnin tók við
stjórnartaumunum 1971 fór þetta
allt úr böndunum. Viðnámsaðgerð-
um var varpað fyrir róða með
þeim afleiðingum að víxlhækkanir
kaupgjalds og verðlags mögnuðu
hraða verðbólgunnar svo að hún
varð 50% eða meira. Þegar stjórn-
in hafði verið við völd á 2‘/2 ár, og
engum duldist hvert stefndi, þá lét
hún gera skýrslu um stöðu ríkis-
fjármála. Þá kom í ljós að
greiðsluhalli nokkurra ríkisfyrir-
tækja virtist stefna á um 20
milljarða króna, mælt á núver-
andi verðlagi. Viðskiptahalli árs-
ins virtist ætla að verða geigvæn-
legur, enda reyndist hann vera um
11% af þjóðarframleiðslunni, en
það mundi vera á núverandi
verðlagi um 40 milljarðar króna.
Það má því með sanni segja að
ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar
hafi tekið við háskalegum a'rfi, að
því er kom við efnahagsmálum.
Höfuð viðfangsefni ríkisstjórn-
arinnar þetta síðasta kjörtímabil,
var að því er varðar efnahagsmál
þríþætt:
1. að draga úr hraða verðbólgunn-
ar,
2. að eyða hallanum í erlendum
viðskiptum og
3. að halda jafnframt fullri at-
vinnu fyrir alla landsmenn.
Þegar þessi atriði eru skoðuð
nánar, kemur í ljós að á miðju ári
1977 hafði sá árangur náðst að
hraði verðbólgunnar var kominn
niður í 26% á næstu 12 mánuðum
á undan, eða orðinn tæpur helm-
ingur þess, sem hann hafði verið
mestur. Þá hafði viðskiptahallinn
lækkað verulega. Þegar áhrifa
núverandi ríkisstjórnar fór að
gæta meir, þá reyndist viðskipta-
hallinn á árunum 1976 og 1977
vera um 2% af þjóðarframleiðslu
en hafði verið í lok vinstri stjórnar
áranna 4—5% af þjóðarfram-
leiðslu.
í þriðja lagi hafði full atvinna
haldist, þrátt fyrir aðhaldsaðgerð-
ir. Allt þetta leiddi til batnandi
stöðu efnahags- og ríkisfjármála,
Steinþór Gestsson.
sem ég hefi stuttlega lýst hér að
framan.
Fyrri hluta árs 1977 voru horfur
á að smám saman færi verðbólgan
enn lækkandi og að viðskiptahalla
myndi takast að breyta í tekjuaf-
gang. Þetta tókst ekki. Vaxandi
spenna á vinnumarkaði og óraun-
sæ markmið, sem samtök laun-
þega settu fram, leiddu síðar á
árinu 1977 til launasamninga, sem
studdu að nýrri aukningu verð-
bólgunnar, juku viðskiptahalla og
grófu undan afkomu atvinnuveg-
anna.
Til þess að forðast verstu
afleiðingar þessarar þróunar varð
að grípa til beinnar gengisiækkun-
ar og skerðingar vísitöluákvæða
kjarasamninga, sem þannig var
staðið að, að ráðstafanirnar ieiddu
til kjarajöfnunar fyrir launahóp-
ana í landinu.
Þessar ráðstafanir hefðu
óbreyttar leitt til þess að verðbólg-
an hefði ekki vaxið, viðskiptahall-
inn hefði horfið og ekki þyrfti að
koma til rekstrarstöðvunar at-
vinnufyrirtækja og atvinnuleysis.
Nú hefur nýr meirihluti borgar-
stjórnar Reykjavíkur gengið til
liðs við andmælendur launajöfn-
unarstefnu ríkisstjórnarinnar. Sá
meirihluti þurfti þó að svíkja gefið
kosningaloforð um fullar verðbæt-
ur launa, jafnt þau lægstu sem þau
hæstu.
Þrátt fyrir það, að stjórnarand-
stöðuflokkarnir, sem nú ráða
meirihlutanum í Reykjavík, hafi
ekki þorað að standa að fullu við
sín fyrirheit, þá hafa þeir teflt í
tvísýnu þeim árangri sem var í
sjónmáli.
Þeir hafa nú ákveðið að auka
nokkuð launagreiðslur til borgar-
starfsmanna, en til þess að gera
það fært, hyggjast þeir skera niður
verklegar framkvæmdir borgar-
innar og þá aðallega við gatna-
gerð. Slíkur niðurskurður mun
vitanlega þrengja atvinnumögu-
leika verkamanna og vörubifreiða-
stjóra. Þessar aðgerðir eru, að
dómi velflestra manna íslenskra,
hinar furðulegustu en þó skýran-
legar, þegar litið er til vinstri
stjórna i Bretlandi, Danmörku og
víðar.
Við Sjálfstæðismenn förum aðra
leið, fáum við til þess kjörfylgi:
Við munum kappkosta að halda
uppi fullri atvinnu minnugir
þeirra orða Bjarna Benediktssonar
heitins, er hann sagði: „Af þeim
úrræðum, sem aðrir hafa beitt, þá
er einkum eitt, sem núverandi
ríkisstjórn hefur ekki viljað beita
og kemur ekki til hugar að beita,
og það er að stofna tii atvinnuleys-
is.“
Við viljum efla verðjöfnunar-
sjóði atvinnuveganna allra, við
viljum að gengið sé rétt skráð á
hverjum tíma, við viljum örva fólk
til sparnaðar, með því m.a. að
skattleggja fremur eyðslu en
tekjur, svo að erlendar skuldir
aukist ekki. Við viljum flytja
opinbera starfsemi og margskonar
verkefni frá ríkinu til sveitarfé-
laga, almenningshlutafélaga og
annarra aðila. Við viljum stuðla að
gerð raunhæfra kjarasamninga
svo að þeir leiði ekki til verðbólgu,
en örvi framleiðni. Við viljum
endurskoða vinnulöggjöfina og
gerð vísitölukerfisins í þeim til-
gangi að frjálsir samningar geti
samræmst minnkandi verðbólgu.
Ef þessari leið verður fylgt, þá
verður unnt að vinna bug á
verðbólgunni á næstu árum. En
það verður því aðeins gert að
þjóðin styðji stefnu Sjálfstæðis-
flokksins og láti þann stuðning
koma skýrt fram í komandi
kosningum. Heilladrjúg umskipti
verða ekki í efnahagsmálum þjóð-
arinnar nema Sjálfstæðisflokkur-
inn fái til þess óvéfengjanlega
hvatningu og traust alþjóðar við
kjörborðið, hvatningu til að vera
hið sterka og leiðandi afl í
íslenskum stjórnmálum að kosn-
ingum loknum. Þá má vænta þess
að skuggi liðinna vinstristjórnar-
ára hverfi fyrr en varir, en því
aðeins, að þeir sem urðu til þess
að magna þann skugga, hafi
minnkandi áhrif á stefnu og starf
næstu ríkisstjórnar, en Sjálfstæð-
isflokkurinn aukin áhrif, fengin í
krafti vaxandi kjörfylgis.
Sigurgeir Sigurðsson, bæjarstjóri:
„Hið neikvæða lýðræði”
Erum við ein um það? — Þarf ekki
að lýsa öllum hliðum? — Eigum við
að taka upp sósíalistískt fréttamat og
segja eingöngu jákvæðar fréttir?
Eru Islendingar
neikvæðir að
eðlisfari?
Þessari spurningu svara ég
hiklaust neitandi, þótt ég verði
að viðurkenna að neikvæðu
fréttirnar virðast ganga best í
okkur sum hver.
Á hverjum degi getum við
litið í blöðin, hlustað á útvarp
eða horft á sjónvarp og sjá hið
neikvæða hefur yfirhöndina.
Þegar landbúnaðarvörur
hækkuðu 1. júní s.l. komu um
það fréttir að kjötmáltíð meðal
fjölskyldu hefði hækkað þann
dag um kr. 310.-. Þennan sama
dag „gleymdist“ að segja frá
hækkun launa, sem var kr. 600,-
á lægsta taxta Dagsbrúnar á
dag.
Lýðræðið er
gagnrýnið
Aðalkosturinn við lýðræðið er
rétturinn til að gagnrýna og
vitaskuld á að gagnrýna það
sem miður fer. Fjölmiðlum
okkar hættir þó oft til að ganga
full langt í þessari leit sinni að
aðfinnsluefnum og stuðla þann-
ig að óánægju í þjóðfélaginu.
Vitaskuld orka flestar aðferð-
ir okkar allra tvímælis og oft er
hægt að segja hlutina á fleiri en
einn veg. Nærtækt dæmi eru
umræður fjölmiðla um það sem
þeir kalla „kaupránslög“ sem í
raun eru lög um skerðingu
verðbótaákvæða síðustu kjara-
samninga. Án þess að taka
afstöðu með eða móti nefndum
lögum þá er reynt af hálfu
fjölmiðla að gera þessi lög
tortryggileg með þessari hroll-
verkjandi nafngift.
Það sem stundum gleymist er
skylda fjölmiðla til hlutlausrar
frásagnar, sem lýðræðisþjóð-
félag gerir kröfu til, vitanlega
getur viðkomandi fjölmiðill síð-
an gert sínar athugasemdir við
viðkomandi frétt.
Andstæðan
Fréttaflutningur fjölmiðla
þar sem einræði ríkir er and-
stæðan, sem ætti að kenna
okkur að meta það sem við
höfum.
Jafn ósennilegt, sem okkur
kann að finnast að flest sem hjá
okkur gerist sé slæmt, þá
blendast engum hugur um, að
hitt er fráleitt að allt sé gott
sem hjá „alþýðulýðveldum" og
herforingjastjórum gerist.
Ég vek athygli á að hér geri
ég ekki greinamun á t.d. Chile í
dag og Rússlandi,, þar sem bæði
þjóðfélagskerfin falla undir
mína skilgreiningu á einræði.
Gerið ykkur t.d. í hugarlund
hvað Pravda (sem þýðir sann-
leikur!) hefði sagt um hækkun
landbúnaðarvara, skerðingu
verðbóta svo eitthvað sé nefnt
eða t.d. stjórnarblað í Chile.
Lokaorð
Það er óumdeilanleg stað-
reynd að túlkun fjölmiðla og
upplýsingastreymi stjórnvalda
hefur úrslitaáhrif á skoðana-
myndun stórs hóps kjósenda
hverju sinni.
Gerum þá sjálfsögðu kröfu til
ríkisfjölmiðla að þeir túlki alltaf
öll mál á sem réttastan hátt —
tökum upp fleiri þætti t.d. í
svipuðum dúr og efnahagsmála-
þættir sjónvarpsins, — þar sem
flækjur efnahagsmála eru
túlkaðar á skiljanlegu máli og
myndum fyrir áhorfendur.
Höldum áfram sanngjarnri
gagnrýni, þar sem það á við og
hælum því, sem vel er gert, það
er einkenni vestræns lýðræðis.
Höfnum þeirri fjölmiðlun,
sem byggist á tilskipunum
stjórnvalda og ég hef nefnt hér
jákvæða ritskoðunarblaða-
mennsku einræðisríkja.