Morgunblaðið - 17.03.1979, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. MARZ 1979
BORGARSTJÓRN — BORGARSTJÓRN — BORGARSTJÓRN — BORGARSTJÓRN — BORGARSTJÓRN -
Borgarfulltrúar Sjálfstœðisflokksins:
Viðræður byggðar á hugmyndum
iðnaðarráðherra eru fráleitar
Allsnarpar umræður urðu á fundi borgarstjórnar
15. marz um tillögur sjálfstæðismanna vegna
nefndarálits um skipulag raforkumála og verða
pær raktar hér.
Hroki
iðnaðarráðherra
Birgir ísleifur Gunnarsson (S)
tók fyrstur til máls og sagði alger-
lega óviðunandi, að iðnaðarráðherra
skyldi gefa yfirlýsingar um þessi mál
án samráðs við sameignaraðila ríkis-
ins í Landsvirkjun, Reykjavíkurborg.
Nefnd þeirri sem iðnaðarráðherra,
Hjörleifur Guttormsson, skipaði 6.
október 1978 hefði verið falið m.a. að
finna á hvaða hátt vænlegast væri að
koma á fót einu landsfyrirtæki er
annaðist meginraforkuframleiðslu
og raforkuflutning um landið eftir
aðalstofnlínum. Umræddri nefnd
hefði verið skorinn mjög þröngur
stakkur í erindisbréfi sínu og i raun
verið falið að finna leiðir að mark-
miðum, sem fram kæmu í samstarfs-
yfirlýsingu ríkisstjórnarflokkanna.
Það hefði vakið strax athygli, að
borgaryfirvöldum hefði ekki verið
gefinn kostur á að tilnefna mann í
nefndina. Reyndar hefði borgarstjóri
átt sæti þar en hann hefði ekki sótt
umboð sitt til Reykjavíkurborgar
enda hefði hann ekki látið borgarráð
eða borgarstjóra fylgjast með því
sem þar gerðist. Nefndarálitið væri
aðgengilegt fyrir Reykjavíkurborg
og ekki færi milli mála hvað iðnaðar-
ráðherra ætlaðist fyrir. Það að
ganga til samninga um stofnun
landsorkufyrirtækis væri ótvíræð
skilyrði í þessu. Hroki og vinnubrögð
iðnaðarráðherra væru óviðunandi
fyrir Reykjavíkurborg. Hjörleifur
Guttormsson iðnaðarráðherra teldi
sig greinilega geta ráðskast með
fyrirtækið upp á eigin spýtur og vildi
þess vegna augljóslega ekki taka upp
viðræður við Reykjavíkurborg á
jafnréttisgrundvelli.
Við gleypum ekki...
Birgir ísleifur sagði, að sjálfstæð-
ismenn í borgarstjórn bæru hags-
muni Reykvíkinga fyrir brjósti og
myndo því ekki gleypa það sem að
væri rétt. Þess vegna flyttu þeir
eftirfarandi tillögu: „Borgarstjórn
Reykjavíkur telur þau vinnubrögð
með öllu óviðunandi, sem iðnaðar-
ráðherra og ríkisstjórn hafa viðhaft
við undirbúning tillagna um skipu-
lag raforkumála. í því sambandi
bendir borgarstjórn á, að Reykjavík-
urborg er helmings eignaraðili að
Landsvirkjun á móti ríkinu, en öll
tillögugerð um raforkumálin gengur
út á það hvernig unnt sé að ráðskast
með fyrirtækið. Við undirbúning
þeirra tillagna sem nú hafa séð
dagsins ljós, hefur ekkert samráð
verið haft við borgarráð eða borgar-
stjórn og Reykjavíkurborg ekki gef-
inn neinn kostur á að tilnefna
fulltrúa í svonefnda „skipulagsnefnd
um raforkuöflun" sem nú hefur
skilað tillögum sínum. Borgarstjórn
átelur þessi vinnubrögð harðlega og
undirstrikar, að öll tillögugerð um
framtíð Landsvirkjunar hlýtur að
verða unnin af báðum eignaraðilum
sameiginlega á fullum jafnréttis-
grundvelli".
Grundvöllur
Landsvirkjunar
Birgir ísleifur Gunnarsson minnti
á, að þeir sem skipuðu borgarstjórn
væru þar til að gæta hagsmuna
Reykjavíkurborgar. Grundvöllur
Landsvirkjunar væri framtak borg-
arinnar. Hún hefði átt frumkvæðið
að byggingu ýmissa virkjana svo sem
Elliðaárvirkjunar og Ljósafossvirkj-
unar. Síðar hefðu svo verið byggðar
Irafossvirkjun og Steingrímsstöð.
Mönnum blandaðist ekki hugur
um, að rekstursuppbygging Sogs-
virkjana og Landsvirkjunar væri
með ágætum og Landsvirkjun væri
gott fyrirtæki. En um margra ára
skeið hefðu allmargir aðilar viljað
seilast í þennan bita og jafnvel ríkið
hefði litið virkjanirnar hýru auga.
Samanburður hefði stundum verið
gerður á Landsvirkjun og Rafmagns-
veitum ríkisins. Það hefði viljað
brenna við, að tilburðir hefðu verið á
lofti um að gera Landsvirkjun að
mjólkurkú fyrir virkjanir úti um allt
land. Þá segði í nefndarálitinu m.a.,
„að Landsvirkjun skuli fá einkarétt
til að reisa hvers konar raforkuver
að afli 5 Megawött eða meira, sem
ætluð eru til raforkuvinnslu til sölu“.
Þetta þýddi, að enginn aðili gæti
virkjað neitt sem umtalsvert væri.
Nú nýlega hefði alþingi samþykkt
hækkun verðjöfnunargjalds úr 13 í
19%. Ein afleiðinganna af stofnun
landsorkufyrirtækis væri, að raf-
orkuverð hækkaði verulega í Reykja-
vík eða a.m.k. um 16.7—22.3% á
heildsöluverði. Þá væru uppi hug-
myndir um, að Kröfluvirkjun kæmi
inn í myndina, og það ylli Reykvík-
ingum erfiðleikum. Ennfremur
minnkuðu áhrif Reykvíkinga á
stjórn fyrirtækisins. Þá yrði mjög
erfitt að standa gegn óhagkvæmum
virkjunum eins og t.d. Bessastaðaár-
virkjun.
Rarik og sukkið
Birgir ísleifur Gunnarsson sagðist
óttast, að fyrirtækið leiddist út í
sams konar sukk og Rarik ef það
stækkaði. Sukkið hjá Rarik væri alls
ekki komið til vegna þess, að forystu-
menn væru verri en aðrir heldur
vegna þess, að mikill pólitískur
þrýstingur ríkti úti um allt land. Ef
hugmynd iðnaðarráðherra yrði að
veruleika væri í uppsiglingu fyrir-
tæki eins og Rarik og þá yrði lítið úr
47 milljarða eignarhlutdeild Reykja-
víkurborgar í Landsvirkjun. Sjálf-
stæðismenn vildu spyrna við fótum
og flyttu því eftirfarandi tillögu:
„Borgarstjórn bendir á, að í tillögum
þeim um skipulag raforkumála, sem
„skipulagsnefnd um raforkuöflun"
hefur látið frá sér fara, er ráð fyrir
því gert, að landsfyrirtæki verði
myndað um raforkuöflun með þeim
hætti, að núverandi Landsvirkjun,
Laxárvirkjun og 132 kw byggðalínur
sameinist í eitt fyrirtæki sem áfram
heiti Landsvirkjun. Ljóst er, að þetta
á aðeins að vera fyrsta skref til
víðtækari sameiningar raforkuöflun-
arfyrirtækja. Þessi stefna mun m.a.
hafa í för með sér:
— Að raforkuverð í Reykjavík
mun hækka.
— Að Kröfluvirkjun verður í
framtíðinni hluti af hinu nýja fyrir-
tæki en það mun hækka enn raf-
magnsverð í Reykjavík.
— Að erfitt verður að standa gegn
ýmsum óhagstæðum virkjunarkost-
Sjálfstæðismenn
í borgarstjórn
tilnefna ekki
aðila í viðræðu-
nefndina. Óska
eftir allsherjar-
atkvæðagreiðslu
meðal Reyk-
víkinga verði
niðurstöður
viðræðnanna
borgarbúum
óhagstæðar
um t.d. Bessastaðaárvirkjun, sem
mikili pólitískur þrýstingur er á að
leggja út í, en það kann að hækka
enn rafmagnsverð.
— Að hætta er á að vegna yfir-
gnæfandi áhrifa ríkisins í þessu nýja
fyrirtæki verði ákvarðanir teknar út
frá ýmsum öðrum sjónarmiðum en
arösemissjónarmiðum, eins og
reynslan hefur sýnt hjá Rarik.
Borgarstjórn bendir á frumkvæði
og framtak Reykjavíkur í rafmagns-
málum undanfarna áratugi, en raf-
orkuöflunarkerfi Suð-Vesturlands
hvílir á þessu framtaki sem sjálfsagt
er, að Reykjavík fái að njóta og þá
um leið þeir nágrannar borgarinnar
sem við Landsvirkjun skipta. Af
framangreindum ástæðum telur
borgarstjórn tillögur „um stofnun
landsfyrirtækis til að annast megin-
raforkuvinnslu og raforkuflutning"
með öllu óaðgengilegar fyrir Reykja-
víkurborg og hafnar tilmælum ráð-
herra um nefndarskipun sbr. bréf
iðnaðarráðuneytis frá 2. marz sl. þar
sem óskað er, að borgarstjórn fyrir
sitt leyti „gangi til samninga um
stofnun þessa landsfyrirtækis um
meginraforkuvinnslu og raforku-
flutning á grundvelli tillagna nefnd-
arinnar“.“
Birgir ísleifur sagði því sjálfsagt
og eðlilegt að bregðast hart við strax
því tvímælalaust væri með hug-
myndum iðnaðarráðherra gengið á
hagsmuni Reykjavíkurborgar.
Furðuleg viðbrögð
Björgvin Guðmundsson (A) tók
næst til máls og sagði, að Egill Skúli
Ingibergsson hefði gefið sér sem
formanni borgarráðs reglulega
skýrslu um störfin í nefndinni.
Björgvin sagði viðbrögð sjálfstæðis-
manna furðuleg ef þeir vildu ekki
standa að viðræðum við ríkið. Björg-
vin Guðmundsson vitnaði síðan til
bókunar sem þeir meirihlutamenn
gerðu í borgarráði þegar fjallað var
um málið. Þar segir m.a. „Tillaga
okkar (Borgarráð samþykkir að
skipa viðræðunetnd til þess að fjalla
um framtíð Landsvirkjunar og end-
urskoðun á sameignarsamningi ríkis
og Reykjavíkurborgar) um viðræður
við iðnaðarráðuneytið felur ekki í sér
neina afstöðu til tillagna þeirra er
fyrir liggja um sameiningu Lands-
virkjunar, Laxárvirkjunar og
byggðalína heldur gerum við ráð
fyrir að gengið verði til viðræðna án
nokkurra skuldbindinga af hálfu
Reykjavíkurborgar um samþykki við
framangreindar tillögur til þess að
fjalla um framtíð Landsvirkjunar og
endurskoðun á sameignarsamningi
ríkis og Reykjavíkurborgar án nokk-
urra skuldbindinga um að borgin
fallist á tillögur skipulagsnefndar
um raforkumál um sameiningu
Landsvirkjunar, Laxárvirkjunar og
byggðalína". Björgvin sagðist ekki
hafa myndað sér heildarskoðun á
málinu, en hann vissi, að byggðalín-
an yrði veruleg fjárhagsbyrði og
hækkaði raforkuverð í Reykjavík.
Frávísunar-
tillagan
Björgvin Guðmundssón flutti síð-
an frávísunartillögu frá borgar-
stjórnarmeirihlutanum við tillögu
sjálfstæðismanna sem hljóðar svo
m.a.: „Ljóst er, að sameining Lands-
virkjunar, Laxárvirkjunar og 132 kw
byggðalína getur ekki átt sér stað
nema með samþykki borgarstjórnar
Reykjavíkur, þar eð Reykjavíkur-
borg er helmings eignaraðili að
Landsvirkjun. Það er því ekki aðeins
eðlilegt heldur skylt að ríkið ræði við
Reykjavíkurborg um þær ráðagerðir
sem nú eru uppi um stækkun Lands-
virkjunar. Ósk iðnaðarráðherra um
viðræður við Reykjavíkurborg er því
sjálfsögð og eðlileg. Að sjálfsögðu
gengur Reykjavíkurborg til við-
ræðna með óbundnar hendur og án
nokkurra skuldbindinga um sam-
þykki við þær tillögur er nú liggja
fyrir....Borgarstjórn Reykjavík-
ur samþykkir að ganga til viðræðna
við iðnaðarráðuneytið um framtíð
Landsvirkjunar á þeim grundvelli er
fulltrúar meirihlutans hafa markað í
borgarráði og vísar því frá tillögum
borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins."
Rauða kverið
Egill Skuli Ingibergsson
borgarstjóri, sem sæti átti í nefnd-
inni tók næstur til máls og kvaðst
ætla ræða örlítið um „Rauða kverið"
(nefndarálitið er í rauðu fjölriti).
Hann sagði, að skýrslan væri
einfaldur reiknigrundvöllur og þar
kæmi alls ekki fram, að málin þyrftu
endilega að vera eins og þar. Annars
vegar væri sýnt hvernig markmiðum
yrði náð og hins vegar afleiðingar
þess að velja eina leið annarri
fremur. Viss kostur væri á samteng-
ingu orkuvera og flutningslína. Nú í
dag væri svæðið sunnan- og vestan-
lands betur sett en önnur svæði
vegna fyrirhyggju manna á liðnum
árum, en þetta snerist líklega við.
Borgarstjóri sagði að nauðsynlegt
væri, þegar stefnan yrði mótuð, að
gæta hagsmuna borgaranna í bráð
og lengd.
Myndum
eitt fyrirtæki
Sigurjón Pétursson (Abl) sagðist
telja rétt, að myndað yrði eitt
fyrirtæki sem sæi um orkudreifingu.
Hreppasjónarmið mættu alls ekki
vera ráðandi á landinu. Engin heild-
arstjórn hefði leitt til þess, að orkan
væri dýr og óhagkvæmir staðir
hefðu verið virkjaðir. Engum þyrfti
að detta í hug, að óhagkvæmnin væri
einkamál þeirra sem við hana
byggju. Landsvirkjun hefði verið
mjög sterkt fyrirtæki og getað rann-
sakað virkjunarstaði mjög vel. Frá-
leitt væri að hafna viðræðum við
iðnaðarráðherra. Fulltrúar Reykja-
víkur yrðu þó að gæta hagsmuna
Reykvíkinga vel.
Ótti á rökum reistur
Davíð Oddsson (S) sagði augljóst
af umræðum, að ótti sjálfstæðis-
manna væri á rökum reistur. Það
væri talandi tákn, að þegar sjálf-
stæðismenn létu af völdum í Reykja-
vík leitaði ríkið lags til að sölsa hluta
af Landsvirkjun undir sig því þá
væri ekki að vænta mótstöðu. Með
hugmyndum iðnaðarráðherra væri
verið að samtengja gamlar syndir
við breiða bakið Landsvirkjun. Allur
aðdragandi þessa máls væri ógeð-
felldur. Menn gætu haldið af veru
ESI í nefndinni að borgin væri
sammála þessum breytingum en það
væri rangt. Réttur aðdragandi hefði
verið að spyrja borgina hvort hún
hefði áhuga á viðræðum. Þá væri það
alvarlegt mál, að ætlunin væri að
Kröfluvirkjun félli inn í fyrirtækið í
framtíðinni samkvæmt rauða kver-
inu.
Ólafur B. Thors (S) sagði, að
árangur starfs liðinna ára væri
mönnum ljóst í verki þegar mann-
virki Landsvirkjunar væru skoðuð.
Ef umrædd viðræðunefnd yrði skip-
uð væri orðið við ósk ráðherrans um
samninga á grundvelli ákveðinna
tillagna. Allir fyrirvarar meirihlut-
ans breyttu alls ekki skilyrðum
iðnaðarráðherra. Ólafur kvaðst
ósammála markmiði skýrslunnar og
hér talaði Sigurjón Pétursson eins og
fulltrúi iðnaðarráðherra. Ólafur
kvaðst ekki vilja hætta hagsmunum
Reykjavíkur inn i sullumkrull Rarik.
Ólafur kvaðst á móti því að ganga til
samninga á grundvelli fram kom-
inna tillagna og nefndarskipunar.
Hann sagðist ekki vilja ganga undir
þetta ok eða leggjast undir pólitísk-
an vönd iðnaðarráðherra.
Kristján Benediktsson (F) sagði,
að sjálfstæðismenn hefðu verið í
framför í þessum málum á liðnum
áratugum. Nú væru hins vegar
greinileg tímamót hjá þeim.
Húsbónda tónninn
Kristján sagði, að bréf iðnaðarráð-
herra væri í húsbóndatón, en liklega
væru það afglöp. Það væri þó ekki
meginmálið. Ekki ætti að ganga til
viðræðna á grundvelli bréfsins held-
ur óbundið. Fara þyrfti með gát í
málinu.
Elín Pálmadóttir (S) tók næst til
máls og sagði, að hér væri verið að
ræða um nefndarskipan til að kom-
ast að því hvernig ná mætti mark-
miðum samstarfsyfirlýsingar ríkis-
stjórnarinnar um landsfyrirtæki í
raforkumálum. Greinilegt væri
hversu óhugnanlega markvisst og
hratt væri gengið af hálfu ríkisins til
að ná yfirráðum yfir Landsvirkjun.
Elín sagðist hræðast hversu mark-
visst og ódulbúið væri unnið af hálfu
ráðherra og einnig að heyra undir-
tektir Sigurjóns Péturssonar. Hér
væri um að ræða 47.6 milljarða eign,
og borgarfulltrúar töluðu gáleysis-
lega um langstærstu eign umbjóð-
enda sinna og hagsmunaaðila, áður
en þeir gengju til samninga við
iðnaðarráðherra, sem ætti sitt póli-
Tónabær:
35-40 milljónir kostar
NOKKRAR umræður urðu um
Tónabæ á fundi borgarstjórnar
15. marz. Davíð Oddsson óskaði
eftir, að borgarstjórnarmeirihlut-
inn gerði grein fyrir hugmyndum
sínum um staðinn. Björgvin Guð-
mundsson sagði enga ákvörðun
hafa verið tekna en það myndi
kosta .35—40 milljónir að breyta
húsinu í félagsmiðstöð.
Kristján
Benediktsson sagðist álíta, að
borgin ætti að selja Tónabæ. Nota
mætti andvirðið til uppbyggingar
að breyta húsinu í félagsmiðstöð
æskulýðsstarfsemi á öðrum stöð-
um.
Páll Gíslason sagði dýrt að láta
Tónabæ standa auðan og nauðsyn-
legt væri að taka á'kvörðun sem
fyrst. Guðrún Helgadóttir sagðist
ekki mundu hika við að styðja sölu
á húsinu. Davíð Oddsson sagði
fróðlegt að heyra umsnúning Al-
þýðubandalagsins því í haust hefði
það flutt tillögu um áframhald-
andi dansleikjahald í Tónabæ.
Markús Örn Antonsgon sagði
félagoiiuðstöðvarnar geta verið
uppbyggjandi fyrir félagsstörf í
ýmsum hverfum, en auðvitað væri
félagsstarfsemi einnig og ekki
síður háð áhuga fólks. Félagsmið-
stöðin í Fellahelli væri t.d. mjög til
bóta.