Morgunblaðið - 20.04.1980, Síða 16

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. APRÍL 1980
47
AUGLYSING
29. JÚNI
MALGAGN STUÐNINGSMANNA PETURS J. THORSTEINSSONAR
Mestu skiptir að þekkja þjóð sína
Stiklaö á stóru í annasömum starfs-
ferli í viðtali viö Pétur J. Thorsteins-
son sendiherra.
Áriö 1921 fæddist hugljúft,
íslenzkt listaverk um borö í flutn-
ingaskipi á Miöjaröarhafi. Þar
sagði frá Dimmalimm prinsessu og
svaninum hennar hvíta, sem
reyndist vera prins í álögum, og
þarf ekki að orðlengja þá sögu
frekar, því aö hún er flestum
(slendingum kunn. En þeirri spurn-
ingu verður víst aldrei svaraö,
hvaö búið hefur í hugskoti lista-
mannsins, Guðmundar Thor-
steinssonar, Muggs, þegar þetta
litla ævintýri varð til. Kannski
hefur þar falizt forspá um bjarta
framtíð ungs systursonar hans,
sem skapanornirnar höfðu skilið
viö munaðarlausan og heilsuveil-
an.
Hvað sem því líöur hefur nafn
Péturs J. Thorsteinssonar veriö
tengt prinsinum litla frá upphafi,
þótt á fárra vitoröi sé. Upprifjun
þessarar sögu hefur ekki þeim
tilgangi að þjóna að færa sönnur á
blátt blóð í æðum Péturs, enda
höfum við íslendingar aldrei veriö
neitt sérlega ginnkeyptir fyrir
kóngafólki. Á hinn bóginn höfum
við alltaf kunnað að meta ævintýri
og sagan um álagaprinsinn er
vegvísir að öðru ævintýri, sem er
ólíkt hinu að því leyti, að þar
kemur hvorki listamaður né
galdranorn við sögu. Það er hið
merka lífsævintýri Péturs J.
Thorsteinssonar, sem ætlunin er
aö gera dálítil skil.
Sumir segja, að þjóðin þekki
ekki Pétur. Það má vel vera, enda
hefur hann aldrei veriö nein fjöl-
miölastjarna. En hann þekkir
þjóðina. Alla tíð hafa störf hans
lotiö að hagsmunum íslands, enda
þótt þau hafi löngum verið unnin
erlendis. Hann hefur viðað að sér
þekkingu varöandi flest svið
íslenzks þjóðlífs. Hann hefur þurft
að kunna full skil á vinnubrögðum
við útflutningsatvinnuvegi okkar,
hann hefur þurft að þekkja refil-
stigu stjórnmálanna og flest þar á
milli. Þar fyrir utan er hann manna
fróðastur um alþjóöamál, sögu
þeirra og þróun og hefur haft
kynni af ýmsum stjórnmálaleiötog-
um samtíðar og síöustu áratuga.
Með glettnisglampa í augum rifjar
Sumarkaffi
í Sigtúni
Stuðningsmenn Péturs
verða með sumarkaffi í Sig-
túni á sumardaginn fyrsta
kl. 14—18. Þar munu þau
Oddný og Pétur Thorsteins-
son veröa meðal gesta.
Selma Kaldalóns leikur á
píanó. Árni Johnsen blaöa-
maður spjallar við gesti og
raular nokkur lög, og eitt-
hvað fleira mun væntanlega
verða til skemmtunar.
Kveðjum vetur
og kjósum Pétur
hann upp hlýlegar sögur af fund-
um sínum með ýmsum stórmenn-
um, m.a. Tító og Khrúsjov, en alls
staöar skín í gegn hógværð hans
og látleysi, og það er Ijóst, að
fyrrverandi ævintýraprins og nú-
verandi forsetaframbjóðandi hefur
ekki látiö vegtyllur og veraldar-
gengi stíga sér til höfuðs.
— Já, þetta með prinsinn, seg-
ir Pétur og hlær. — Þaö er víst
alveg rétt, en ekki held ég að neitt
sérstakt hafi búiö þar að baki.
Muggur lét sér mjög annt um
okkur systkinabörnin, ekki sízt
mig, enda var ég alinn upp hjá
foreldrum hans og móðurforeldr-
um mínum. Samt á ég aðeins
óljósar endurminningar um hann,
því að ég var aðeins sjö ára
gamall, þegar hann dó. Einstaka
minningu um hann skýtur þó upp
viö og við, og ég man, að ég var
að læra hjá honum í teikniskóla,
sem hann haföi uppi í Hellusundi.
Þar lærðu ýmsir verðandi lista-
menn, en ég var auðvitað bara
pínulítill patti og varla til stórræð-
anna á listamannsbrautinni.
Ekki spámann-
lega vaxinn
Þó aö frændi minn hafi gert mig
að prinsi í ævintýri er ég hræddur
um, að ég hafi ekki þótt spámann-
lega vaxinn í æsku. Ég lá alltaf
veikur, og þó að allir læknar væru
kallaðir til, tókst aldrei aö finna
sjúkdóminn né ráða á honum bót.
Þegar aðrir krakkar léku sér úti
með ærslum og kæti, þurfti ég að
hírast inni í rúmi. Amma reyndi að
stytta mér stundir eftir því sem
hún hafði tíma til, en það var alltaf
mjög gestkvæmt í kringum hana.
Meöal gesta eru mér minnisstæð-
astar frænkur mínar, Theodora
Thoroddsen, systir ömmu, og þær
Ólína og Herdís Andrésdætur.
Allar voru þær skáldmæltar og
kunnu ógrynni af sögum, vísum og
þulum, og af því naut ég góðs í
veikindunum.
Ungur fluttist ég frá Reykjavík til
Hafnarfjarðar. Afi minn og alnafni,
Pétur J. Thorsteinsson, hafði um
áratugi rekið stórútgerð og stund-
að blómlegan atvinnurekstur, en
nokkru eftir fyrri heimsstyrjöldina
missti hann allar eigur sínar.
Ólafur Johnson, tengdasonur
hans, hljóp undir bagga, svo aö
hann gæti keypt sér lítið hús í
Hafnarfirði, — Gerðiö svokallað. Á
fyrstu árum mínum urðu sem sé
miklar breytingar á högum fjöl-
skyldunnar, sem hafði alla tíö búið
myndarlega og haft nóg handa á
milli.
Illt aö eiga
ekkert til aö gefa
Afi var ekki alveg á því að
leggjast í kör, þegar viö komum í
Geröiö, heldur fékk hann sér
alifugla og svín, sem hann er
sagður hafa annazt af sama mynd-
arskap og stórfyrirtæki sín fyrrum.
Þarna var í mörg horn að líta fyrir
strák í uppvexti, og Hafnarfjörður
var skemmtilegur vettvangur fyrir
leiki og athafnir, þegar sjúkdómur-
inn fór að eldast af mér.
Amma mín, Ásthildur Thor-
steinsson, hafði ekki látið eigna-
missinn buga sig né heldur mikinn
ástvinamissi, sem þau hjónin urðu
fyrir um svipað leyti. Það var
einkum eitt, sem henni gekk illa að
sætta sig við, og það var, hversu
lítið hún átti eftir til að gefa. Hún
var gjafmildasta manneskja, sem
ég hef kynnzt og hafði vanizt því
um dagana að geta gefið öðrum
ótakmarkað. Hún var góð kona í
orðsins fyllstu merkingu, og það
var notalegt að eiga athvarf hjá
henni.
Afi dó sumarið 1929. Eftir það
vorum við amma ein í Gerðinu til
ársins 1931, en þá um vorið lauk
ég brottfararprófi frá barnaskól-
anum í Hafnarfirði. Síðan fluttumst
við amma til Reykjavikur og sett-
umst að hjá Guðrúnu Egilson,
móöursystur minni. Hún var ekkja
og haföi fyrir stórum barnahópi að
sjá, þannig aö ekki var þar um
auðugan garð að gresja. Samt
þótti þeim mæðgunum sjálfsagt
að láta okkur börnin læra og við
Helga, dóttir Guðrúnar, urðum
samferða inn í gagnfræðadeild
Menntaskólans í Reykjavík eftir
inntökupróf, sem síaði alla úr
nema þá 25, sem náðu beztum
árangri. Það var einmitt Helga,
sem var fyrirmyndin að Dimma-
limm prinsessu.
Róttækur stúdent
Eftir gagnfræðapróf fór ég í
stærðfræöideild menntaskólans.
Þetta var á uppgangsárum nas-
isma og fasisma, og við vorum
margir sem töldum harða vinstri-
stefnu eina rökrétta andsvariö
gegn slíkum öfgum. Þá voru Sov-
étríkin fyrirheitna landið í margra
augum, og maður geröi sér háar
hugmyndir um stjórnarfarið þar.
Ekki óraði mig fyrir því þá, að ég
ætti eftir að starfa þar í mörg ár og
komast að raun um, að margt liti
öðruvísi út í návígi en úr fjarlægö.
Hins vegar langaði mig snemma
að starfa aö utanríkismálum, enda
hillti smám saman undir það, að
viö íslendingar tækjum þau mál í
okkar hendur. Ég var í hópi 10
fyrstu nemendanna við Viðskipta-
háskóla íslands, sem stofnaður
haföi verið að frumkvæði Jónasar
Jónssonar frá Hriflu árið 1938, og
átti að veita menntun fyrir verð-
andi starfsmenn að utanríkis- og
afurðasölumálum, en jafnframt hóf
ég nám í lögfræði. Fljótlega kom-
umst við nemendur Viðskipta-
háskólans á þá skoöun, að skólinn
ætti að vera deild í Háskólanum
og fengum nokkra alþingismenn í
liö með okkur. Jónas Jónsson var
mótfallinn þeirri breytingu, og
varð þetta mikið deilumál á Al-
þingi vorið 1941. Að lokum varð
okkar málstaður ofan á og frum-
varp um viðskiptadeild Háskólans
samþykkt með eins atkvæðis
meirihluta. Sagan segir, að málið
hafi komizt í höfn vegna þess aö
merkiskona ein, sem var á okkar
bandi, hafi falið brækur leigjanda
síns, alþingismanns, er hefði ef-
laust greitt atkvæði gegn því, hefði
hann getaö klætt sig og komizt á
þing.
Margvísleg
störf með
náminu
Ég var í fyrsta hópnum, sem
útskrifaöist frá viöskiptadeild Há-
skólans árið 1941, en hélt lög-
fræöináminu áfram og gerði helzt
ráö fyrir því að stunda lögíræði-
störf í framtíðinni. Á námsárunum
reyndi ég að hafa allar klær úti til
að afla mér tekna, því að ég var
mest á eigin vegum, enda þótt ég
fengi aðstoð frá venzlafólki. A
sumrin var ég m.a. við sveitastörf,
fiskvinnslu og benzínafgreiðslu, en
í fjögur sumur var ég í vegavinnu á
Holtavörðuheiði. Með náminu
stundaöi ég kennslu í einkatímum
og í skólum, og sérlega ánægju-
legt fannst mér að kenna við
Kvennaskólann í Reykjavík, en
það gerði ég í tvo vetur.
En það átti ekki fyrir mér að
liggja að verða starfandi lögfræð-
ingur á íslandi. Nokkrum mánuð-
um fyrir lokaprófið í lögfræði hitti
ég Pétur Benediktsson sendiherra
á gangi niðri í bæ. Hann vék sér
að mér og spurði mig formála-
laust, hvort ég vildi ekki koma
með sér til Moskva, en þangað
væri hann á leiðinni til þess að
stofna íslenzkt sendiráð. Ég svar-
aði honum því til, að ég vildi
gjarnan fara meö honum, en því
miður þyrfti ég að Ijúka lögfræði-
prófi um vorið.
Kosningaskrifstofurnar
Aðalskrifstofa stuöningsmanna Péturs J. Thorsteinssonar er
að Vesturgötu 3, Reykjavík, símar 28170 og 28171.
Þar liggja frammi meömælendalistar og kjörskrár og þar er
veitt hvers konar upplýsingaþjónusta.
Forstööumaður er Oskar V. Friðriksson.
Stuðningsmenn Péturs á Akureyri hafa opnað skrifstofu þar í
bæ fyrir Norðlendingafjórðung. Er hún á 2. hæð í Amaróhúsinu,
Hafnarstræti 101, símar 25300 og 25301. Skrifstofan er opin kl.
14—19 alla virka daga. Forstöðumenn eru Halldóra Ingimars-
dóttir og Herdís Elín Steingrímsdóttir.
Á ísafirði verður skrifstofa opnuð bráðlega, en þangað til veitir
Málfríður Halldórsdóttir, Hlíðarvegi 32, sími 3539, allar upplýs-
ingar.
Fyrirhugað er að opna fleiri skrifstofur á næstunni, og verður
það tilkynnt jafnóöum.
Stuðningsfólk Péturs J. Thorsteinssonar er hvatt til að hafa
samband við skrifstofurnar, því að ærin verkefni verða á
næstunni og margar hendur vinna létt verk.
Veljum Pétur forseta
Hann er vandanum vaxinn