Morgunblaðið - 07.08.1980, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. ÁGÚST 1980
Leifur Jónsson læknir:
Enn um Almannavarnir
Lengi getur vont versnað
Þegar ég hóf hugleiðingar mín-
ar um vissa þætti starfsemi Al-
mannavarna í Morgunblaðinu
19.7. síðastliðinn, var mér ljóst að
víða er pottur brotinn á því
heimili. Eftir svargrein Guðjóns
Petersen framkvæmdastjóra í
sama blaði 22.7. og ekki síður, eftir
lestur skýrslu fulltrúa hans, Haf-
þórs Jónssonar í Vísi sama dag,
vaknar sú spurning, hvort fyrir-
tæki þetta sé ekki beinlínis lífs-
hættulegt. Almannavarnir eiga að
vera mikilvægur hlekkur í örygg-
iskeðju neyðaráætlunar, og eru
eina fyrirtækið hérlendis sem er í
fullu starfi við skipulagningu
þessarar neyðaráætlunar, eða eins
og framkvæmdastjórinn segir orð-
rétt: „Ég er búinn að berjast fyrir
pg starfa að neyðaráætlun fyrir
ísland í 9 ár.“ Það kemur því úr
hörðustu átt, að Almannavarnir
skuli vera sá hlekkur er jafnan
brestur er á reynir. Ég leyfði mér
í fyrri grein minni að setja út á
framkomu Almannavarna í sam-
bandi við þrjá atburði er gerst
hafa hér á landi síðastliðna 6
mánuði og verða þeir atburðir enn
teknir til umfjöllunar hér á eftir.
Svargreinar þeirra Almanna-
varnamanna gefa þar að auki
óendanlegt tilefni til hugleiðinga
og verða nokkur atriði tekin fyrir.
Ég minntist í grein minni á þá
fráleitu hugmynd framkvæmda-
stjórans að sitja fyrir bílum þeim
er fiuttu slasaða af Mosfellsheiði
eftir flugslysin í desember síðast-
liðinn og breyta ákvörðunarstað
þeirra í blóra við ákvarðanir
greiningarlækna á slysstað.
Sennilega var þetta gert í góðri
trú, eða eins og hann sjálfur segir:
„.. .til að þeir (hinir slösuðu)
kæmust beint og milliliðalaust í
meðferð á skurðstofum spítal-
anna“. Þarna er framkvæmda-
stjórinn búinn að ákveða, og það
án þess að hafa séð hina slösuðu,
að alla eigi að skera og það strax.
Er hann greinilega undir slæmum
áhrifum læknarómana, þar sem
læknar standa í hverju horni
blóðugir upp fyrir axlir og skera
fólk, annað er ekki lækningar.
Varðandi umrædda sjúklinga er
það að segja að einn af ellefu
þurfti á tiltölulega skjótri aðgerð
að halda og voru læknar á slysstað
fullfærir um að meta það hjálpar-
laust. Um þessa atburði segir
framkvæmdastjórinn ennfremur
orðrétt: „Alla þá gagnrýni sem ég
hefi fengið fyrir að gera ráðstaf-
anir til að flýta fyrir meðferð hefi
ég ekki getað skilið, en kannski
voru þeir betur settir bíðandi á
göngum." Má af þessum orðum
í Kaupmanitahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTAR-
STÖÐINNI
skilja að gagnrýni á þessar ráð-
stafanir framkvæmdastjórans ha-
fi verið töluverð. Þarna kemur og
fram sú skoðun framkvæmda-
stjórans að þegar læknar þeir, er
hafa hina slösuðu fyrir augunum,
ákveða meðferðarþörf þá lendi
sjúklingarnir í biðstöðu á göngum,
meðan framkvæmdastjórinn á
sjálfur ekki í vandræðum með að
kippa þessum málum í liðinn og
það að sjúklingunum óséðum. Síð-
an skilur framkvæmdastjórinn
ekki alla þá gagnrýni sem hann
hefur fengið fyrir tiltækið. Hon-
um hefur að sjálfsögðu ekki flogið
í hug að hann sé þarna að vasast í
hlutum sem hann hefur ekkert vit
á.
í fyrri grein minni benti ég
einnig á að framkvæmdastjórinn
á jafnan erfitt með að hafa rétt
eftir, er hann lætur í ljós sitt
skína í fjölmiðlum. Sem dæmi tók
ég frásögn hans í dagblaðinu
Tímanum 13.6. 1980 af skiptingu
mögulegra innlagnarsjúklinga
milli spítala eftir flugslysaæfing-
una miklu á Keflavíkurflugvelli
þann 29.5. í blaðagrein þessari
segir framkvæmdastjórinn að
„meira en tvisvar sinnum fleiri
hefðu verið sendir á Borgarspítal-
ann en á Landspítala og Landakot
til samans". Ekki „nennir" hann
að ræða tölur í þessu sambandi og
er mér ljúft og skylt að bæta úr
þessu. Skiptingin var í áður-
nefndri röð 32,22 og 16. Sam-
kvæmt stærðfræði Almannavarna
er þá 32 orðnir meira en 76 og
leyfði ég mér að kalla þetta
hagræðingu á tölum og lái mér
hver sem vill.
Þriðja atriðið er ég minntist á í
fyrri grein minni var sú staðhæf-
ing að fjölmiðlar voru boðaðir
suður á Keflavíkurflugvöll fyrir
væntanlega nauðlendingu Fokker-
vélarinnar 18.6. síðastl. og það
með það góðum fyrirvara að þeir
sem boðaðir voru fengu að upplifa
nauðlendinguna meðan Borgar-
spítalinn og þar með Slysadeildin
gleymdist alveg.
Skýringar framkvæmdastjórans
og ekki síður fulltrúa hans í
Morgunblaðinu og Vísi 22. júlí eru
einkar athyglisverðar. Þessir
menn gera ekki nokkurn grein-
armun á áætlunum og alvöru,
æfingum og raunveruleika. Ekki
efa ég að neyðaráætlun fram-
kvæmdastjórans sé hið fegursta
plagg enda virðist það hafa gengið
í augun á Sameinuðu þjóðunum,
en meira um það síðar.
I framkvæmdinni stenst þessi
áætlun hinsvegar illa og snúum
okkur nú að skýrslu fulltrúans af
atburðarásinni. Þar segir meðal
annars: Kl. 19.12: Almannavörn-
um ríkisins (bakvaktarmanni)
berst tilkynning frá fréttastofu
útvarpsins um að Fokker-flugvél
hyggi á nauðlendingu í Reykjavík
og var spurt um viðbúnað Al-
mannavarna í því sambandi. Kl.
19.47: Hafin útboðun samkvæmt
hópslysaáætlun Keflavíkurflug-
vallar um talstöð og síma. Og enn
segir fulltrúinn: „Þar sem undir-
ritaður sá um útboðun á talstöð
getur hann staðfest að þar sem
Borgarspítalinn svaraði ekki þrátt
SAMBAND norðlenskra
kvenna hélt aðalfund sinn dag-
ana 10. —11. júní sl. i Varma-
hlíð i Skagafirði.
f samhandinu eru sjö sýslu-
sambönd kvenfélaganna á
Norðurlandi, og mættu form-
enn og fulltrúar frá þeim öllum
á fundinum.
Þar voru flutt þrjú framsögu-
og fræðsluerindi um kennslu í
fyrir ítrekuð köll þá var haft
samband um síma 81200 og fengið
samband við Slysadeild, þar voru
atburðir kynntir og óskað eftir
viðbragðsstöðu af hálfu Borgar-
spítala."
Þar sem enginn á Slysadeild
Borgarspítalans kannast við um-
rætt símtal frá Almannavörnum,
verður fullyrðing um slíkt símtal
að skoðast sem vafasöm í meira
lagi og benda til að fleira sé
óhreint í máli þessu. En skoðum
nú nánar hvernig neyðarkerfi full-
trúans er í framkvæmd. Kl. 20.03
nauðlenti flugvélin, en þegar kl.
18.18, þ.e. nær tveim tímum fyrr,
var ljóst að flugvélin kom ekki
niður þriðja hjólinu og fór síðan
að hringsóla til að brenna bensíni
fyrir væntanlega nauðlendingu.
Hvernig frétta svo Almannavarn-
ir af fyrirhugaðri nauðlendingu?
Jú, fréttastofa útvarpsins hringir
og spyr um viðbúnað. Frá þessu
skýra framkvæmdastjóri og full-
trúi svo sem ekkert væri sjálf-
sagðara. Er þetta það upplýsinga-
kerfi sem neyðaráætlanir Al-
mannavarna byggist á, þessi mik-
ilvægi hlekkur í útboði sjúkra-
húsa? Hvað hefði gerst ef útvarpið
hefði ekki hringt? Hefði þá starfs-
lið Almannavarna lesið fréttirnar
í dagblöðum næsta dag? „Þetta
var utan vinnutíma," segir fram-
kvæmdastjórinn. Já, að hugsa sér
að slys og nauðlendingar þurfi að
gerast á skrifstofutíma til að
Almannavarnir séu hlutgengar.
En áfram með smjörið. Hver voru
svo viðbrögð Almannavarna? 16
mín. fyrir nauðlendingu var
hlaupið í talstöð og æpt út í loftið
í von um að einhver hlustaði. Fólk,
sem stendur báðum fótum á jörð-
inni, hefði lyft símtóli og hringt
þessa 2 km leið milli stjórnstöðvar
Almannavarna og Borgarspítal-
ans, sérstaklega er grunur lék á að
enginn hlustaði á talstöðina. Þetta
hafa Almannavarnir séð eftir að
KONA SEM var farþegi í bifreið á
leið um Borgarfjörð var á laugar-
dagsmorgun flutt á sjúkrahúsið á
Akranesi, eftir að bifreiðin hafði
lent á brúarstöpli við Gufuá. Auk
konunnar var ökumaður í bifreið-
heimilisfræðum, málefni aldr-
aðra, og heimilisiðnaði. Mörg
fleiri málefni voru rædd á fund-
inum, svo sem garðyrkja, bind-
indismál, orlofsmál húsmæðra
og námskeiðahald, og margar
ályktanir og ákvarðanir sam-
þykktar.
Undanfarin tvö ár hefur stað-
ið yfir söfnun á vegum sam-
ég reit fyrri grein mína og ætla nú
að bjarga sér á hundavaði með
áðurnefndum fullyrðingum um
símtal við slysadeild, sem aldrei
átti sér stað.
Fulltrúinn kveður Almanna-
varnir ekki hafa boðað fjölmiðla
suður á völl, og er það trúlega rétt
því að sá aðili, er það gerði, hafði
auðsjáanlega fréttaþjónustu sína í
lagi. Væri nú ekki ráð að hafa uppi
á þessum afkastamikla aðila og
láta hann í framtíðinni koma
boðum samtímis til fjölmiðla og
sjúkrahúsa þegar voveiflegir hlut-
ir eins og þessi eru yfirvofandi.
Væri þá hægt að slá tvær flugur í
einu höggi. Annarsvegar hafa við-
búnað þá sjaldan stóratburðir
gera boð á undan sér og hinsvegar
að losa Almannavarnir undan
þeirri milliliðastarfsemi sem þær
ekki eru færar um að sinna, þ.e.
losa sig við veika hlekkinn í
keðjunni. Fulltrúinn segir mig
vilja Almannavarnir feigar, þetta
eru dæmigerð viðbrögð fólks sem
hvorki tekur ábendingum né játar
mistök og getur því ekkert lært.
Mistökin eru til þess að læra af
þeim, en því aðeins er það hægt að
þau séu viðurkennd. Fulltrúinn
þykist heldur betur hafa komið
höggi á mig og segir dæmigert
fyrir málflutning minn, er ég í
fyrri greininni kvað hafa verið á
þriðja tug innanborðs í Fokker-
vélinni, en hann segir farþega
hafa verið 16 og áhöfn 3. í
dagblaði las ég á sínum tíma að
farþegar hefðu verið 19, en jafnan
skal hafa það sem sannara reynist
og biðst ég að sjálfsögðu afsökun-
ar á þesum mistökum mínum. Af
skrifum fulltrúans má ráða að öllu
skipti hvort innanborðs voru 19
eða 22. Mér finnst á hinn bóginn
mergurinn málsins vera líf og
öryggi þessa fólks burtséð frá
höfðatölu.
Snúum okkur nú aftur að fram-
kvæmdastjóranum. Hann spyr í
grein sinni: „Af hverju minnist þú
ekki á jákvæða þætti?" og til að
koma mér á sporið otar hann fram
óskabarni sínu, þráðlausa fjar-
skiptakerfinu. Maður hefði að
óreyndu haldið að framkvæmda-
stjórinn forðaðist að nefna fjar-
skiptakerfi eftir það sem á undan
er gengið, en hver man ekki
fjarskiptaringulreiðina í sam-
bandi við slysið á Mosfellsheiði er
öllu sló saman og enginn skilaboð
komust á leiðarenda? Þegar er
búið að minnast á árangurinn af
þráðlausu útkalli í sambandi við
Fokker-nauðlendinguna, þegar
ekki náðist samband tveggja kíló-
metra leið innan bæjar.
Síðan hefur framkvæmdastjór-
inn bein í nefinu til að fullyrða að
með þessu kerfi komist spítalarnir
inni, en hann mun hafa sloppið
ómeiddur.
Meiðsli konunnar munu ekki
hafa verið mjög alvarlegs eðlis, en
þó skrámaðist hún nokkuð og
skarst í andliti.
bandsins, til endurhæfingar-
stöðvar lamaðra og fatlaðra á
Akureyri. Hafa safnast á þess-
um tveim árum samtals kr. 3555
þús. Öll norðlensku sýslusam-
böndin hafa tekið þátt í þessari
söfnun. Hefir þetta fé verið
afhent til Sjáflsbjargar á Akur-
eyri.
Fundurinn var haldinn í boði
kvenfélaganna í Skagafirði.
Samband norðlenskra
Á sjúkrahús eftir að
hafa ekið á brúarstólpa
í langþráð fjarskiptasamband við
slysstaði á öllu Suðvesturlandi.
Það hefur löngum verið góð
regla að minnast ekki á snöru í
hengds manns húsi, en þegar sá
hengdi fitjar sjálfur upp á um-
ræðuefninu kastar fyrst tólfunum.
Með einum litlum 10 milljónum
ætlar framkvæmdastjórinn síðan
að koma á fjarskiptasambandi við
slysstaði á landinu öllu. Það er
ekki ónýtt fyrir skattgreiðendur
að lesa um þessar kraftaverka-
lækningar sömu daga og skatt-
seðlarnir berast. Ekki væri ónýtt
að fá upplýsingar um kostnað við
rekstur Almannavarna. Væri ekki
ástæða til að húsbændur Al-
mannavarna gerðu úttekt á því
hvort fengur er í að hafa Ál-
mannavarnir svo sem þær eru
reknar í dag eða ekki? Ég vil ekki
Almannavarnir feigar, en mér
finnst það með öllu óviðunandi að
heilbrigðisþjónusta í landinu svo
og allir þeir aðilar aðrir sem
byggja-upp margumtalaða örygg-
iskeðju, geti ekki starfað eðlilega
vegna sandkassaleikaraskapar
framkvæmdastjórans.
Hann er upp með sér af því að
Sameinuðu þjóðirnar vilji fá
mann frá Almannavörnum Is-
lands til skipulagsstarfa í Suður-
Kyrrahafi. Mér finnst það lítil
huggun að Suður-Kyrrahafsbúar
skuli vera enn verr á vegi staddir
en við Islendingar hvað almanna-
vörnum viðkemur. Sú hugsun ger-
ist og mjög áleitin hvort við séum
i raun aflögufærir. Framkvæmda-
stjórinn segir á einum stað í hinni
frjóu grein sinni að ég skýli mér á
bak við nafn Slysadeildar Borg-
arspítalans. Þetta mun eitthvað
hafa ruglast í kolli hans, ég
skrifaði undir fullu nafni og til
aðgreiningar frá alnöfnum mínum
tilgreindi ég einnig vinnustað, ég
er nefnilega ekki heimsfrægur
eins og hann t.d., er ég viss um að
Sameinuðu þjóðirnar hafa aldrei
heyrt mín getið.
Ég hefi nú í tveim blaðagreinum
gerst svo djarfur að véfengja
ágæti opinberrar stofnunar og
hafa tveir starfsmenn hennar
fyrir bragðið valið mér hin verstu
lýsingarorð.
Framkvæmdastjórinn segir sið-
ferðilegan flöt skrifa minna svo
lágan að hann dæmir mig fyrir
alþjóð. Heilagar kýr virðast þann-
ig víðar tii en á Indlandi og læt ég
óhræddur alþjóð dæma milli
okkar. Skrif framkvæmdastjórans
gefa tilefni til endalausra bolla-
legginga en hér verður látið staðar
numið að sinni.
Slysadeild Borgarspítalans
Leifur Jónsson, læknir.
Leiðrétting
I Morgunblaðinu í gær urðu
þau mistök að fyrirlestur próf-
essors Sigurðar Þórarinssonar
er sagður vera í gær. Hið rétta
er að fyrirlestur Sigurðar er í
dag kl. 20.30 í Norræna húsinu.
Eru viðkomandi beðnir velvirð-
ingar á þessum mistökum.
Leiðrétting
Umsækjendur um Seljasókn í
Breiðholti prédika í Bústaða-
kirkju tvo næstu sunnudaga, sr.
Valgeir Ástráðsson sunnudaginn
10. ágúst og sr. Úlfar Guð-
mundsson sunnudaginn 17. ág-
úst, en í blaðinu í gær víxluðust
dagarnir, þegar sagt var frá
prédikunum þeirra.
kvenna
Fengu fundarkonur þar hinar
ágætustu viðtökur og nutu mik-
illar gestrisni og fegurðar hér-
aðsins í blíðu veðri.
Stjórn Sambands norðlenskra
kvenna skipa, Elín Aradóttir,
Brún, formaður, Sigríður Haf-
stað, Tjörn, ritari og Guðbjörg
Bjarnadóttir, Akureyri, gjald-
keri.