Morgunblaðið - 17.05.1981, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. MAÍ 1981
57
5 0 & h
Tónlistarskólans í Reykjavík
í Tónlistarskólanum í Reykjavík, sem í vetur hefur
minnst 50 ára afmælis síns, standa nú yfir vorpróf og lýkur
skólaárinu síðla í þessum mánuði. Hér er í dag rætt við tvo
kennara skólans auk skólastjórans og greina þeir frá starfi
sínu og spjalla auk þess vítt og breitt um tónlistariðkun í
landinu og stöðu hennar.
þessum árum, Björn Árnason og
Rúnar Vilbergsson.
Reynir á samkomulagið
Eru margir í fagottnámi?
— Þeir eru ekki margir, en
stefnan hefur verið sú að reyna að
hafa það marga í námi, að við
getum haft fullskipaða hljómsveit
innan skólans. Ég hef tekið nem-
endur sem byrjendur og haft þá
hér í 7 til 8 ár og segja má að það
sé e.t.v. stærsti galiinn að sami
kennarinn annast þá allan þann
tíma. Það reynir því á að sam-
komulag sé gott milli nemandans
og kennarans öll þessi ár og
kennarinn á erfitt með að endur-
taka sig ekki. En eftir því sem
tónlistarskólar bæði úti á landi og
í Reykjavík auka starfsemi sína er
líklegt að við getum takmarkaö
inngöngu við lengra komna nem-
endur, enda er æskilegt að sami
kennari sé ekki lengur en 4 ár með
sína nemendur.
En fá fagottleikarar allir störf
hér heima í sínu fagi?
— Það hefur varla reynt á það
ennþá, enda eru þeir nú í fram-
haldsnámi. Enginn fer heldur út í
þetta með atvinnuna eingöngu í
huga og minnt skal á að góð
menntun verður ekki frá neinum
tekin. En fagottleikarar geta sinnt
margs kyns tónlistarstörfum eins
og aðrir tónlistarmenn og þótt
ekki séu t.d. núna fyrir hendi
ákveðin störf í hljómsveitum þá
kemur að því að þær þurfa
endurnýjunar við.
Tónheym kennir fólki
að heyra tónlist rétt
- segir Sigurður Markússon fagottleikari Nóg af fagotttónlist
Einn af kennurum Tónlistarskólans er Sigurður Markússon fagott-
leikari. Auk þess að kenna fagottleik hefur hann í 22 ár, utan eins árs,
sem hann var við nám i Evrópu, annast kennslu i tónheyrn og er hann
eini kennarinn, sem annast hefur þá námsgrein. Sigurður útskrifaðist
frá Tónlistarskólanum árið 1953 og var síðan fjögur ár við nám í
Curtis Intitute of Music í Bandaríkjunum. en hóf störf við
Tónlistarskólann í Reykjavík haustið 1959.
— Það hefur verið gott að vinna
við þessa stofnun, henni er ekki
ofstjórnað og kennurum er sýnt
traust, en vel er fylgst með
árangri nemenda á prófum og er
Jón Nordal skólastjóri iðulega
sjálfur meðal prófdómara, segir
Sigurður, en hann er í upphafi
beðinn að segja í nokkrum orðum
hvað tónheyrn sé:
Tónheyrn spannar
alla þætti
— Tónheyrn spannar yfir alla
þætti tónlistarnámsins og í stór-
um dráttum má segja, að hún
hjálpi fólki til að heyra tónlist án
hjóðfæris, skrifa heyrða tónlist án
hljóðfæris og hún kennir fólki að
heyra rétt, heyra hvort það er að
spila eða syngja rétt o.s.frv. Hún
kemur að gagni við hvers kyns
störf að tónlist og þetta er skyldu-
námsgrein fyrir alla sem ætla sér
að ljúka prófi frá hinum ýmsu
deildum skólans og eru nemendur
í tónheyrn orðnir milli 60 og 70 ár
hvert.
Námið tekur tvo vetur að jafn-
aði og eru kenndir tveir tímar í
viku. Þetta nám er að því leyti likt
hljóðfæranámi, að menn verða að
sinna því daglega, því árangur
verður ekki nema með æfingunni.
Námið fer fram í hóptímum og
það fer ekki hjá því að það reyni á
taugarnar hjá mörgum fyrst í
stað, enda reyni ég að gefa hæfi-
legt aðhald og gera mönnum grein
fyrir því að þetta er ekkert föndur,
því námsefnið er mikið.
erfiði þeirra hefur borið árangur
og hjálpar þeim í náminu. Allt
námið í Tónlistarskólanum er að
þróast meira og meira í nám á
háskólastigi og skólinn er sífellt
að verða nær því að starfa eins og
erlendir tónlistarháskólar og það
á einnig við þessa grein og því
finna menn það fljótt þegar á
liður að tónheyrnin er mikilvæg
undirstaða tónlistarnáms.
Og eins og fyrr segir kennir
Sigurður Markússon einnig á fag-
ott:
— Já, ég hef annast kennslu á
fagott þessi ár og er fyrsti nem-
andinn, sem ég útskrifaði, Haf-
steinn Guðmundsson, nú búinn að
vera starfsfélagi minn í Sin-
fóníuhljómsveit Islands í mörg ár.
Tvo aðra hef ég útskrifað á
Hefur mikið verið samið sér-
staklega fyrir fagott?
— Fagott er lítið þekkt hljóð-
færi, hér hefur mest borið á því
sem hljómsveitarhljóðfæri. En
það er af nógu að taka. Til dæmis
samdi Vivaldi 36 konserta fyrir
fagott. Einnig má nefna, að skól-
inn hefur sérstaklega beðið ís-
lensk tónskáld að semja fagott-
verk sem einn þátt í einleiksprófi
nemenda þeirra, sem útskrifast
hafa héðan og þannig hafa Þorkell
Sigurbjörnsson, Atli Heimir
Sveinsson og Jónas Tómasson og
fleiri aukið við islenskar tónbók-
menntir.
Er til nóg af tónlistarmönnum
fyrir framtíðina?
— Við eigum til mikið af stór-
gáfuðu fólki og ég tek ofan fyrir
mörgu ungmenninu, sem „briller-
ar“ í menntaskóla og sinnir jafn-
framt tónlistarnámi sínu af
krafti. I því er ekki lítil vinna
fólgin, það fólk sýnir geysilegan
dugnað og meðan svo er þarf engu
að kvíða.
Mikilvæg undirstaða
Koma nemendur þá fljótt auga
á mikilvægi tónheyrarinnar?
— Sennilega er best að svara
þessu með því að segja, að þegar
nemendur eru farnir frá okkur í
nám erlendis fæ ég oft kveðjur og
jólakort og menn hafa séð að
Sigurður Markússon fagottleikari er hér með nokkra nemendur i tima
í tónheyrn. LjAsm.: Kristján
JARLINN
hvílir í friði
allir gestir horf nir
JARÐNESKAR leifar James Hepburn, fjórða jarlsins af
Bothwell, sem var fjórði eiginmaður Maríu Stuart Skota-
drottningar. hafa af einhverjum óskiljanlegum ástæðum
varðveitzt heilar og óskemmdar.í múmíuformi í Danmörku
í fjórar aldir. Þær höfðu mikið aðdráttarafi fyrir skemmti-
ferðamenn þangað til fyrir tæpum fimm árum, þegar Danir
settu jarlinn í lokaða líkkistu og bönnuðu aðgang að
kistunni. þar sem hún er geymd, fyrir íullt og allt.
Síðan hafa allar tilraunir til að
berja jarlinn augum verið unnar
fyrir gýg. Þær hafa verið jafnvon-
lausar og tilraunir jarlsins til að
hrifsa til sín skozku krúnuna frá
Maríu drottningu. Hann flúði land
og hristi af sér skozka lávarða,
sem veittu honum eftirför, en lézt
veikur á geði í danskri dýflissu.
Margir hafa sýnt því mikinn
áhuga að skoða líkið síðan það
hvarf úr augsýn, þar á meðal
japanskir sjónvarpsmenn, sem
vildu kvikmynda það, og ýmsir
Skotar. En eins og prestur í 800
ára gamalli þorpskirkju, þar sem
jarlinn alræmdi hvílir, komst ný-
lega að orði, „getur enginn lengur
fengið að opna kistuna".
Lézt í dýflissu
„Við viljum leyfa honum að
hvíla í friði," sagði presturinn,
séra Ohrt. „Og nú hvílir hann í
friði og múmían er mjög vel
varðveitt."
Líkið varðveittist sem múmia
væri í upprunalegri gröf sinni
undir Faarvejle-kirkju, en hvílir
nú zinkvarið innan í eftirlíkingu
af 16. aldar likkistu í myglulykt-
andi kjallara-kapellu. Jarlinn lézt í
dýflissu í Dragsholm-kastala, sem
er í næsta nágrenni, árið 1578, 11
árum eftir að hann varð pólitískur
fangi Friðriks II Danakonungs.
Hann flúði frá Skotlandi vegna
ásakana um að hafa skipulagt
samsærið um morðið á Henry
Stuart Darnley, öðrum eiginmanni
Maríu drottningar. Ættingjar
fyrrverandi hjákonu jarlsins og
lánardrottnar, sem hann skuldaði
fé úr fyrri Danmerkurferð, höfðu
hendur í hári hans í Noregi. Hann
var framseldur Friðriki konungi,
sem þá var konungur bæði Dan-
merkur og Noregs auk íslands.
Síðustu fimm árin í fangavist-
inni gerðu hann sturlaðan og hann
lézt 52 ára gamall. Sagan segir, að
hann hafi verið hlekkjaður við
súlu, sem var helmingi lægri en
hann, svo að hann hafi ekki getað
staðið uppréttur. Hann var graf-
inn í kirkjunni, eins og algengt var
á þessum tímum.
Skoðunarferðir
Nokkrar aldir liðu og þá tók
einhver sig til — sennilega kirkju-
þjónn — og hóf að skipuleggja
skoðunarferðir að molnandi kistu
jarlsins, en þá hafði lokið eyðzt
fyrir löngu. Kirkjan varð geysi-
vinsæll ferðamannastaður vegna
líkkistunnar, sérstaklega hjá
mörgum kynslóðum skólapilta.
Þegar umræður hófust um það,
hvort koma ætti líkinu fyrir í
kistu, bentu starfsmenn ferðamála
í Danmörku á, að líkið væri það
eina sem laðaði gesti að smábæn-
um Faarvejle, sem er 74 km
norðvestur af Kaupmannahöfni
nema ef vera kynni að einhver vildi
virða fyrir sér lauka, sem vaxa á
uppfylltu landi við Lamme-fjörð.
Á árunum fyrir 1970 — þegar
líkið hafði verið sett undir glerlok
í hvítmálaðri einkakapellu við
hliðina á steingirðingu kirkjunnar
— komu um 30.000 ferðamenn á
ári tii að góna á það.
Jarlinn falinn
Til þess lágu þrjár ástæður, að
ákveðið var að fela jarlinn:
— Marga gesti hryllti við sjón-
arspilinu og þeir fóru ekki dult
með þá skoðun sína og létu hana
óspart í ljósi — sumir i bréfum til
danskra yfirvalda.
— Múmían sýndi fljótt hrörn-
unarmerki eftir flutning hennar
frá upphaflegum legstað 1949 og
jafnvel þegar innsigluð stálkista
með glerloki var tekin i notkun
1963 hélt hrörnunin áfram.
— Smámynt, sem gestir létu í
samskotahauk. nægði ekki til að
laða að starfsfólk. sem gat unnið
heilan vinnudag og gætt múmi-
unnar. auk þess sem ekkert fé var
fyrir hendi til þess að ráða annað
gæzlufólk.
Danska þjóðminjasafnið kom
múmíunni tvívegis í lag áður en
hún var sett í lokaða líkkistu.
Síðan hefur safnið komið fyrir
ljósmyndum af jarlinum eins og
hann leit út þegar ferðamenn
máttu glápa á hann eins og þá
lysti í kapellunni.
Flestum gleymdur
Nú er hann að mestu gleymdur.
Skozka skjaldarmerkjafélagið
sendi hjálm jarlsins í fyrra og
honum var komið fyrir í litla
safninu, sem risið hefur upp.
Annars breytist ekkert og enginn
kemur, eins og séra Ohrt komst að
orði.
Ohrt er 48 ára gamall og kveðst
enn muna eftir ferðum til Faar-
vejle, þegar hann var 12 ára
gamall skáti.
í þá daga, segir hann, voru þrjár
eða fjórar kistur með múmíum
fjögurra barna í grafhýsinu hjá
jarlinum. Nú hafa þau verið grafin
og hvíla í kirkjugarðinum undir
mosavöxnum legsteinum.
„Gamall kirkjuþjónn stríddi
stundum okkur strákunum og lék
stundum á okkur," sagði hann.
Hann benti á múmíu jarlsins og
sagði: „Þetta er jarlinn af Both-
well, fullorðinn." Svo benti hann á
eina af litlu múmíunum og sagði:
„Og þetta er jarlinn þegar hann
var lítill.“