Morgunblaðið - 25.08.1981, Qupperneq 23

31
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. ÁGÚST 1981
Renault ómars og Jóns hverfur í vatnsausturinn á Fjallabaksleid.
Hafsteinn og Kári velta vöngum yfir refsitíma á einni sérleiðinni, óku
þeir greitt síðasta daginn, en náðu ekki að vinna upp forskot
sigurvegaranna, þrátt fyrir góða tilraun.
John Haugland og Jan Bohlin á fullri ferð, þeir urðu að láta sér lynda
3. sæti.
Ómar svaf með
heyrnarhlífar
AÐ LOKINNI keppni i Ljóma-
rallinu tók fréttamaður Morg-
unhlaðsins Jón Ragnarsson tali
og var hann fyrst spurður hvað
hann vildi segja um rallið i
heild sinni.
— Þetta var fint, mjög gott
og skipulagið alveg frábært.
Engin vandræði eða leiðinda-
mál og keppnisstjórn á þakkir
skildar.
— Hvernig gekk að komast í
i?egn.
— Það gekk áfallalaust að
mestu, að vísu bakaði bíllinn
okkur vanda á Kili á föstudegin-
um og svo aftur á Fjallabaksleið
á laugardag, gekk í bæði skiptin
aðeins á þremur cylindrum
vegna raka. í fyrstu héldum við
að bilunin væri fundin, en hún
kom ekki í ljós fyrr en á ferjuleið
við Meðalland. Tókst okkur
ásamt viðgerðarmönnum að lag-
færa það nokkru seinna, vatn
hafði komist ofan í eitt kerta-
hólfið, og ekki furða þó bíllinn
næði ekki fullri vinnslu. Töpuð-
um við geysilegum tíma á þess-
um vandræðum en það kom ekki
að sök.
— Voruð þið ekki svefnlitlir á
meðan á rallinu stóð?
— Jú, næturnar fóru mikið til
ofan garðs og neðan, ég svaf ansi
lítið eða fjóra tíma hvora nótt,
en Ómar örlítið meira.
Innskot: Þess má geta að
Ómar kvaðst ekki sofa öðruvísi
en með heyrnarhlífar á eyrum,
þegar rallkeppni væri. Einnig
hvílir hann sig stundum á ferju-
leiðum ef tími gefst til og skellir
þá hlífunum á sig og líður útaf á
svipstundu.
— Hvernig voru taugarnar
síðasta daginn, nú áttu þeir
Hafsteinn og Kári möguleika á
því að ná ykkur á tíma?
— Taugarnar voru í lagi, en
við vissum að við þyrftum að
gæta þess að halda „Haffa“.
Ákváðum við að aka stíft en þó
örugglega, enda ekkert vit í því
að ofkeyra bílinn og taka
áhættu. Ekki þarf meira en eina
yfirsjón til að allt fari úrskeiðis
og því hleyptum við Hafsteini
framúr í tvígang, þegar hann var
búinn að draga okkur uppi.
Héldum við okkur þó í nægilegri
fjarlægð til að missa ekki of
mikinn tíma, t.d. ef dekk spryngi
eða þessháttar. Keppnin í heild
var bæði spennandi og drengileg
og verður gaman að sjá hvernig
næsta keppni verður.
Þórir Oddsson, vararannsóknarlögreglustjóri ríkisins;
Reynt að vekja tortryggni
á réttarfari í landinu
Athugasemdir við blaðaskrif séra Jóns Bjarman og Dagblaðsins
í Dagblaðinu 17. þ.m. er birt
viðtal við séra Jón Bjarman,
fangaprest. Fjallar það einkum
um rannsóknir á vissum þáttum
er varða svonefnd Guðmundar- og
Geirfinnsmál, eða rannsókn á því,
hvort fangar, sem við málin voru
riðnir, hafi verið beittir harðræði
á meðan á gæzluvarðhaldi þeirra
stóð og það haft áhrif á játningar
þeirra. I nefndu viðtali prestsins
heldur hann því fram, að rann-
sóknin hafi verið vilhöll og í
leiðara Dagblaðsins 19. þ.m. er
tekið undir þetta og því haldið
fram, að af hálfu dómsmálaráðu-
neytisins sé rannsóknin gerð til að
eyða málinu. Með rannsókn, sem
alls ekki var óvilhöll hafði dóms-
málaráðuneytið naumlega komist
fyrir horn, svo notuð séu orð
Dagblaðsins.
Þá er ég vegna stöðu minnar
sem vararannsóknarlögreglustjóri
ríkisins talinn ámælisverður fyrir
að taka að mér rannsókn máls
þessa.
Vegna ummæla þessara þykir
mér ástæða til að taka fram
eftirfarandi: Hinn 6. mars 1979 fór
Jón Oddsson hrl., þess á leit við
ríkissaksóknara, að gæzlufangan-
um Sævari Marinó Ciesielski, yrði
gefinn kostur á að gefa frekari
skýrslur varðandi sakarefni
hæstaréttarmáls nr. 214/1978 svo
og að leggja fram kærur og
skýrslur vegna harðræðis, er hann
teldi sig hafa verið beittan í
fangelsinu í Síðumúla í Reykjavík
og af hendi rannsóknaraðila máls-
ins.
Að tilhlutan ríkissaksóknara
var Sævar Marinó kvaddur til
skýrslugjafar vegna þessa hinna 6.
apríl 1979. Auk undirritaðs, sem
stýrði fyrirtektinni voru einnig
viðstaddir ríkissaksóknari, Jón
Oddsson, hrl., og Guðmundur
Guðjónsson, rannsóknarlögreglu-
maður. Var því þá beint til Sævars
Marinó að leggja fram skriflega
greinargerð um þau atriði, sem
hann teldi nauðsynlegt að tekin
yrðu til rannsóknar. Rannsóknar-
lögreglu ríkisins barst síðan þann
7. maí 1979 bréf Jóns Oddssonar,
hrl., ásamt ódagsettu bréfi skjól-
stæðings hans, þar sem hann gerir
nokkra grein fyrir kæruefnum
sínum. I bréfinu beiddist Jón
Oddsson, hrl., þess og „að fá inn í
rannsóknina kærubréf séra Jóns
Bjarman, er hann sendi dóms-
málaráðuneytinu, svo og skýrslur
hjá Ásgeiri Friðjónssyni, saka-
dómara, varðandi framburði
ákærðu."
Með bréfi dagsettu 10. maí 1979
sendi rannsóknarlögreglustjóri
ríkisins dómsmálaráðuneytinu
ofangreind gögn til meðferðar
með vísan til 8. gr. laga nr. 108,
1976 um rannsóknarlögreglu ríkis-
ins, sbr. 3 gr. laga nr. 5, 1978, þ.e.
að rannsóknarlögreglustjóri víki
sæti í málinu. Ef svo er, ber
dómsmálaráðherra, samkvæmt
fyrrnefndri 8. gr. laga nr. 108,1976
að skipa vararannsóknarlögreglu-
stjóra eða annan löghæfan mann
til meðferðar þess máls.
Samkvæmt því var ég skipaður
til þessa starfs og fór með lög-
reglurannsókn í málinu eftir að
ríkissaksóknari hafði mælt fyrir
um rannsóknina og afmarkað
rannsóknarefnið. Sú ákvörðun
mín að verða við ósk dómsmála-
ráðuneytisins að taka að mér
þessa rannsókn, skv. skipunar-
bréfi dags. 30. mái 1979, er mál,
sem ég rökræði ekki við Dagblaðið
eða séra Jón Bjarman. Þar er um
ákvörðun að ræða, sem ég á
eingöngu við samvizku mína og
embættisheiður.
Rannsókn þessi leiddi ekki til
sérstakra aðgerða af hálfu ákæru-
valds, en lá fyrir Hæstarétti við
flutning fyrrnefnds hæstarétt-
armáls nr. 214/1978.
Áður en vikið verður að niður-
stöðum Hæstaréttar um rann-
sóknina er rétt að tilfæra hér álit
Jóns Oddssonar, hrl., um skipun
mína til að fara með rannsókn
málsins, en í 170 tbl. 5. árg.
Dagblaðsins 28. júlí 1979 segir svo
m.a.: „Ég hef ekki ástæðu til að
finna að skipan Þóris Oddssonar,
vararannsóknarlögreglustjóra til
að rannsaka umkvörtunaratriði
gæzlufanga á starfsaðferðum
rannsóknardómara, rannsóknar-
lögreglumanna og fangavarða í
svonefndum Geirfinns- og Guð-
mundarmálum," sagði Jón
Oddsson, hrl., réttargæzlumaður
Sævars Ciesielskis.
Formleg rannsókn hófst þann 5.
september 1979 og var Jón
Oddsson, hrl., viðstaddur 40
skýrslutökur, en fjarstaddur 3
sinnum. I lok rannsóknar er eftir-
farandi bókað: „Mánudaginn 8. 10.
1979 kl. 19:15 eru mættir á skrif-
stofu RLR að Auðbrekku 61,
Kópavogi, Pétur Guðgeirsson,
fulltrúi ríkissaksóknara, Jón
Oddsson, hrl., Þórir Oddsson,
skipaður rannsóknarlögreglu-
stjóri, og Guðmundur Guðjónsson,
rannsóknarlögreglumaður.
Jón Oddsson, hrl., er að því
spurður hvort hann hafi einhverj-
ar athugasemdir fram að færa
vegna rannsóknar þessarar áður
en málið verður sent ríkissaksókn-
ara til umfjöllunar, en það verði
gert innan tíðar. Jón Oddsson, hrl.
tekur fram eftirfarandi:
„Ég get fallist á ofangreinda
afgreiðslu málsins og vil jafn-
framt taka fram, að ég tel
rannsóknaraðila málsins hafa
vandað mjög til allra vinnu-
bragða svo til fyrirmyndar er.
Jafnframt vil ég geta þess, að
ávallt hefur verið leitað samráðs
við mig og mér gefinn kostur á að
vera viðstaddur yfirheyrslur og
viðræðufundi.
Hins vegar tel ég, að rannsóknin
hefði átt að ná til fleiri þátta
málsins og er áskilinn fullur
réttur-til frekari krafna í þá átt.
Áður en skjöl málsins verða send
áfram, óska ég sérstaklega eftir
því, að aflað verði upplýsinga um
heilsufar skjólstæðings míns um-
rædd tímabil svo og lyfjagjöf. Tel
ég þetta mjög mikilvægt m.a. með
hliðsjón af upplýsingum frá séra
Jóni Bjarman."
Vegna síðustu málsgreinar skal
það tekið fram, að ríkissaksóknari
hlutaðist til um, að upplýsinga um
heilsufar og lyfjagjöf allra ákærðu
var aflað.
Svo sem áður hefur verið rakið
mælti ríkissaksóknari í upphafi
fyrir um rannsóknina og afmark-
aði rannsóknarefnið. Af þeim sök-
um urðu eigi tekin til rannsóknar
öll þau atriði, sem Sævar Ciesi-
elski eða verjandi hans óskuðu
eftir þar sem þau vörðuðu efnis-
atriði máls, sem dómur hafði
þegar gengið um í héraði. Má
hvarvetna finna því stað í rann-
sóknargögnum, hvers vegna eigi
voru tekin til rannsóknar sum þau
atriði, sem nefnd voru í bréfum og
greinargerðum ákærða.
Þess ber einnig að geta, að
áður en héraðsdómur gekk, fór
einnig þar fyrir dómi fram ítar-
leg rannsókn á ka'rum um ætlað
harðræði.
Sú rannsókn leiddi ekki heldur
til séraðgerða af hálfu ákæru-
valds.
Er að báðum þessum rannsókn-
um vikið í dómi Hæstaréttar í
fyrrnefndu máli, sem kveðinn var
upp 22. febrúar 1980 og þykir rétt
að tilfæra atriði úr niðurstöðum
Hæstaréttardómsins, en þar segir
svo m.a. sbr. Hrd. LI,1 bls. 90:
„Eftir uppsögn hins áfrýjaða
dóms hefur verið háð framhalds-
lögreglurannsókn að ósk ákærða
Sævars, vegna þess að hann taldi
sig hafa verið beittan harðræði við
rannsókn málsins. í tilefni þessa
fól dómsmálaráðuneytið hinn 30.
maí 1979 vararannsóknarlögreglu-
stjóra ríkisins að annast meðferð
málsins sem rannsóknarlögreglu-
stjóri, sbr. 8. gr. laga nr. 108/1976
og 3. gr. laga nr. 5/1978. Með bréfi
ríkissaksóknara 23. ágúst 1979 til
vararannsóknarlögreglustjóra var
mælt fyrir um rannsóknina og
rannsóknarefnið markað."
Og síðar á bls. 97:
„Svo sem greint er hér að
framan, hafa ákærðu Sævar og
Tryggvi staðhæft, að rannsókn-
armenn og fangaverðir hafi beitt
þá harðræði í því skyni að knýja
þá til játninga. Ákærði Kristján
ber hins vegar fyrir sig, að
rannsóknarmennirnir hafi haft
óeðlileg áhrif á þá ákærðu í því
skyni að samræma framburði
þeirra.
Þegar hin rækilega rannsókn
bæði fyrir og eftir uppsögu hér-
aðsdóms varðandi meint harðræði
og ólögmæta rannsóknarhætti er
virt, verður ekki séð, að játningar
ákærðu hafi verið fengnar með
ólögmætum aðferðum af hálfu
þeirra, er fóru með rannsókn
málsins. Kinnhestur sá, sem sann-
að er, að fangavörður hafi lostið
ákærða Sævar, var greiddur hon-
um 5. maí 1976 við samprófun,
alllöngu eftir að þessi ákærði
játaði atferli sitt að Hamarsbraut
11.
Játningar hinna ákærðu komu
fram í skýrslum þeirra í janúar
1976 og voru endurteknar síðar
bæði fyrir rannsóknarlögreglu og
á dómþingum að viðstöddum verj-
endum þeirra Kristjáns og
Tryggva."
Með vísan til þess, sem að
framan er rakið, vísa ég alfarið á
bug þeim athugasemdum og dylgj-
um, sem bornar hafa verið fram af
hálfu séra Jóns Bjarman og rit-
stjórn Dagblaðsins um vilhalla og
hlutdræga rannsókn máls þessa.
Ég hef hér að framan drepið á
nokkur þau atriði, sem að mínu
áliti skipta höfuðmáli ef leggja á
dóm á rannsókn þá, sem ég
framkvæmdi. Ég hef hins vegar
ekki hirt um að ræða hér sérstak-
lega þátt séra Jóns Bjarman í
þessu upphlaupi Dagblaðsins.
Embætti það er hann gegnir sem
fangelsisprestur er það mikilvægt,
að hryggilegt er til þess að vita, að
frá honum komi slíkar athuga-
semdir, sem eru til þess fallnar að
gera réttarfarið í landinu tor-
tryggilegt. Hvatir Dagblaðsins í
þessu efni eru hins vegar alveg
auðsæjar.
Reykjavík, 24. ágúst 1981.
bórir Oddsson.