Morgunblaðið - 09.02.1983, Síða 2

50
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983
Jón Þórsson atómljóóari. Á hurðinni við hliðina á Jóni er auglýsingavegg-
spjaldi, sem Úlfur, einn nemenda, gerði til þess að auglýsa, hvenær jazz-
kvöldin verði. En margs konar klúbbar eru starfandi í Skálholtsskóla.
sig á þennan hátt hér á landi gætu
gert það annars staðar en í Skál-
holtsskóla.
Mjúku gildin látin ráða
Nú maetti ætla það, að nemend-
ur fengju lítið út úr skóla, sem
gæfi engin réttindi, þar sem í dag
er alltaf spurt um það, hvaða próf
viðkomandi hafi, ef hann er að
sækja um vinnu eða skóia.
Að sögn Gylfa skólastjóra er
þetta ekki svo. I Skálholti væri
hverjum og einum gefið tækifæri
tii þess að sýna það sem í honum
byggi. Það sé ekki alltaf sem próf
og vottorð gefa viðkomandi það
sem hann sé í raun að leita að,
heldur hitt, að viðkomandi sé met-
inn eins og hann er. Það séu hin
mjúku gildi, sem ráði ferðinni. En
nemendur fái nám í Skálholts-
skóla metið inn í fjölbrautaskóla,
svo að þrátt fyrir það, að mark-
miðið með skólanum sé annað en
venjulega er með skólarekstri, þá
gætu nemendur fengið einingar
fyrir það nám, sem þeir inna af
hendi í Skálholtsskóla, og þannig
þurfi þeir ekki að taka eins marga
punkta, þegar farið er í einhvern
fjölbrautaskólann. Enda hefðu á
fjórða tug umsókna um skólavist
borizt fyrir þennan vetur, en að-
eins 18 hefðu komizt að og í viðbót,
þá væru tveir skiptinemar í skól-
anum, tvo mánuði í senn hver
skiptinemi. Því væri brýnt mál, að
byrja á nýjum heimavistaráfanga,
sem fyrirhugað er að rísi við skól-
ann, ásamt starfsmannahúsi.
Allt öðruvísi skóli
Þegar krakkarnir voru inntir
eftir því, hvað það væri nú svo
merkilegt við það að vera í Skál-
holtsskóla almennt og yfirleitt, þá
svöruðu þeir því til, að kennslan
væri byggð upp á allt annan hátt
en gerðist í venjulegum skólum. I
Skálholtsskóla færi kennslan
þannig fram, að ekki væri verið að
troða einhverju ákveðnu í þau,
sem síðan ætti að skila frá sér í
formi prófa. Heldur væri þetta
meira í samræðuformi. Ákveðinn
texti væri lesinn, sem síðan væri
rætt um. Það væri því litið út fyrir
bókina og margt tekið með. En
síðast en ekki síst það, að hver og
einn hefur eitthvað fram að færa.
Það væri öfugt við aðra skóla. í
Skálholtsskóla hafa allir eitthvað
fram að færa. Það eru ekki bara
þeir frekustu, sem fá að segja
eitthvað. Það er leitað til allra.
Félagslífið væri miklu betra en í
öðrum skólum. Þetta væri eins og
ein stór fjölskylda. Það þyrfti að
taka tillit til náungans, þar sem
þetta væri heimavistarskóli og
það hefðu margir lært á veru sinni
í skólanum.
Sumir töldu, að í Skálholtsskóla
lærðu menn fyrir sjálfa sig, þar
sem ekki væri verið að læra fyrir
kennarann eða próf. Þannig lærðu
þau að meta sig sjálf. Þau væru
miklu jákvæðari út í kirkju og
kristni eftir þessa dvöl sína í skól-
anum. Mörgum fordómum væri
eytt, og breytingin væri mikil á
þeim frá því að þau komu í haust
og þar til að fyrri önn lauk.
Þegar önn bak jólum byrjaði, þá
var gerð speglun á jólum og ára-
mótum. Hvað það hefði verið, sem
hefði gert hugarfar þeirra annað
gagnvart tilgangi jólahátíðarinn-
ar. Sögðust mörg skilja mun betur
innihald jólanna eftir að hafa
hugsað um tilgang þeirra, í stað
þess að láta jólin koma með öllu
auglýsingafarganinu um allt glit
og glansdótið, sem virtist vera
nauðsynlegur hlutur nú til dags.
Þannig fengi skólinn nemendur
til þess að hugsa um annað en það
sem stæði í skólabókunum. Það
væri svo margt nýtt, sem hann
hefði opnað fyrir þeim. M.a. að
núna væru þau miklu ákveðnari í
því, hvað þau ætluðu sér að læra
næsta vetur eftir veruna á fyrri
önninni aðeins. Hvað þá í vor.
Skáldskapargáfan
leysist úr læðingi
í þjóðfélaginu er það oft á tíðum
lögmál frumskógarins sem ræður
ríkjum, hverjir það verða, sem
komast lengst. Þjóðfélagið gefur
ekki öllum kost á því að sýna það,
sem í þeim býr. En í Skálholts-
skóla er reynt að ná til allra og
veita öllum hlutverk. Þannig upp-
götvaðist það í skólanum, að
ljóðskáld var meðal nemenda.
Heitir skáldið Jón Þórsson. Var
hann tekinn tali og spurður hvern-
ig það hefði viljað til.
— Við áttum að taka hluti, sem
okkur þótti vænzt um og yrkja um
hlutinn atómljóð. Ég vissi ekki
hvað atómljóð var eða að það væri
til. Síðan baksaði ég við það að
setja saman ljóð og þá fann ég að
þetta var vel gerlegt. Síðan hef ég
haldið áfram að gera ljóð og finnst
það mjög gaman.
Hafði þér aldrei dottið í hug að
yrkja eitthvað smávegis áður en
þú komst hingað í Skálholt?
Mér hafði oft dottið í hug að
yrkja rímuð ljóð. En fannst leið-
inlegt að yrkja svoleiðis ljóð. En
þegar ég kynntist atómljóðinu, þá
fannst mér það allt annað. Ég
ætla að halda áfram og sjá til
hvernig gengur.
Finnst þér að skólinn hafi sýnt
þér, hvað bjó hið innra með þér?
— Já, hætt er nú við. Mér
finnst eins og að núna hugsi ég um
aðra hluti en áður og þá frekar þá,
sem hafa eitthvað að segja í lífinu.
Ég er skólanum mjög þakklátur
fyrir það að ég skyli hafa uppgötv-
að sjálfan mig og fengið sjálfs-
traust. Einfaldlega tekinn gildur
eins og ég er. Og að ég tek aðra
gilda eins og þeir eru.
Ég var t.d. á móti pönkurum.
Þótti lítið til þeirra koma. En þeg-
ar maður skyggnist betur ofan í
það, af hverju pönkarar eru til og
úr hvaða jarðvegi þeir eru
sprottnir, þá er ég miklu jákvæð-
ari í þeirra garð núna. Skilningur
minn á pönkurum sem fyrirbæri
hefur aukizt að mun og það brýtur
niður vegg fordóma.
Að endingu þá birtum við tvö
ljóða Jóns, sem hann setti saman
fyrir skömmu eftir að hafa upp-
götvað þessa náðargjöf sína.
Stríð er aó koma
HlómsturtíAin er aó koma,
oj» fcr aó vinna á móti Áburóarverksmiójunni.
haó stríó stendur ekki lengi.
Kí aó hkimin hafa svo lítió þrek á móti strompinum.
Ilann cr konunj»ur mcnj'unarinnar.
Finnst þér gaman að vera til
l»ú crt annaóhvort síhlæjandi (x nnan daginn
c-óa síjrrcnjandi hinn daginn.
Kj» mrina, aó lífió j'ongur upp oj{ nióur.
Ilvaó finnst þér?
Ilelduróu, aó þú jfelir lifaó cina a-vi ánæjróur?
Kf þú treystir á (iuó, þá er meiri möj;uleiki.
PÞ
Smfóníutónleikar
Jón Ásgeirsson
Efnisskrá:
Bartók ..................
Divertimento
Schumann ..................
Píanókonsert í a-moll
Prókofjéff ................
Rómeó og Júlía, svíta nr. 2
Einleikari:
Philip Jenkins
Stjórnandi:
Jean-Pierre Jacquillat
í Divertimento fyrir strengja-
sveit snýr Bartók frá atónalstíl
þeim er hann hafði náð full-
komnu valdi á í þriðja kvartett-
inum, sem hann samdi tíu árum
fyrr en Divertimentóið. „Con-
sertare“-form verksins er ekki
bein stæling á því sem tíðkaðist
á sautjándu öldinni. Því ein-
leikskaflarnir eru tíðast mun
styttri hjá Bartók og meira ofnir
inn í samleik hljómsveitarinnar.
Áhrifamikill ritháttur verksins,
þar sem skiptast á tóntegunda-
bundin stef, sterkar hryntiltekt-
ir og margvíslegir „effektar", er
töluvert viðfangsefni fyrir
hljóðfæraleikarana, sem léku
býsna vel á köflum, bæði einleik-
arar og hljómsveitin í heild. Pí-
anókonsertinn eftir Schumann
er ein af perlum píanóbókmennt-
anna, ægifagur en vandmeðfar-
inn skáldskapur. Philip Jenkins
Jean-Pierre Jacquillat
er góður píanóleikari og lék
konsertinn mjög vel og fallega,
allt hárrétt, en án þess að ná
fram þeim tilfinhingasveiflum,
sem verkið er magnað upp með
frá hendi skáldsins. í hæga kafl-
anum var leikur Jenkins mjög
fallegur.
Tónlistin við baliettinn Rómeó
og Júlía var samin 1935 (ekki
1938 eins og stendur í efnisskrá).
Verkið var flutt á konsert í
Moskvu, í október 1935 en ball-
ettinn var fyrst sýndur 1938 í
Tékkóslóvakíu og ekki sýndur í
Rússlandi fyrr en 1940, við léleg-
ar undirtektir áheyrenda. Leik-
gerðin og sérstaklega niðurlag
Philip Jenkins
verksins var harðlega gagnrýnt
og tónlistin sögð köld, hörð og
ósamstæð „textanum". Svíturn-
ar tvær (tónskáldið hafði ráð-
gert að semja þá þriðju) voru
fyrst fluttar 1936 og ’37. Önnur
svítan, sem flutt var að þessu
sinni, er í sjö köflum og eru sum-
ir þættirnir fyrir löngu orðnir
eins konar „patent“-merki fyrir
Prókoffjeff, enda glæsileg tón-
list og frábærlega rituð fyrir
hljómsveit. Hljómsveitin var í
heild mjög góð og var auðheyrt
að Jacquillat lætur vel að
stjórna hrynsterkri tónlist, svo
sem vel mátti heyra í Bartók og
Prókofjéff.
Tónlist
Myndlist
Vladislav Guderna
í Skruggubúð
Bragi Ásgeirsson
Þeir eru samir við sig í að-
dáuninni á súrrealismanum, fé-
lagarnir í Skruggubúð að Suður-
götu 3A. Að vísu eru sýningarn-
ar hjá þeim nokkuð óreglulegar,
en ef það eru á annað borð sýn-
ingar, þá tengjast þær nær alltaf
þessari fyrir margt heillandi
listastefnu. Máski mætti álykta,
að þeir séu nokkuð seint á ferð-
inni með þessa síbylju-kenningu
á súrrealismanum og að svið
þeirra sé einhæft og þröngt, —
og einnig mætti giska á að hér sé
á ferð hóflaus og tímabundin
ástríða hjá hinum ungu
mönnum. En hvort heldur er,
tímaskekkja eða della, þá er
framtakið óvenjulegt og í hæsta
máta aðdáunarvert.
Einhvernveginn skynjar mað-
ur einlægan áhuga á bak við við-
leitni hinna ungu manna og
hvernig þeir fara að því að reka
sýningarsalinn er mér hulin ráð-
gáta. Þeir hafa auðsjáanlega
ekki úr miklum sjóðum gulls að
ausa en leitast þó við að gera sitt
besta eins og t.d. með sýningu
tékkneska listamannsins Vladi-
slav Gudcrna, sem um þessar
mundir og fram á sunnudags-
kvöld er kynntur í Skruggubúð.
Opnunartíminn er frá 15—21 um
helgar en annars frá 17—21
nema mánudaga, sem er hvíld-
ardagur.
Vladislav Guderna (f. 1921)
nam í tæknilistaskólanum í
Bratislava og listaháskólanum í
Belgrad. Hann var mjög fram-
arlega í röð nútímalistamanna í
Tékkóslóvakíu en fluttist þaðan
og hefur verið búsettur í Kanada
frá árinu 1968. Guderna hefur
tekið þátt í fjölda sýninga víða
um heim m.a. 24. Tvíæringinum
í Feneyjum og þeim 4. í Sao
u.
iDISLAV SÝNING Á GRAFIK OG POSTLIST
_ 22. 1.- 7. 2. i SKRUGGUBÚO,
VJIUDERNA SUOURGÖTU 3A.
Ein af myndum Ladislav Guderna í Skruggubúð, Suðurgötu 3A.
Paulo, Brasilíu. Listamaðurinn
nefnir verk sín gjarnan „póst-
list“, hannar stimpla, póstkort
og frímerki, — vinnur í grafík,
teikningu, málun, ásamt því að
gera klippimyndir. Þá gefur
hann út blað og er þar í besta
lagi sjálfhæðinn — hefur t.d.
mikið yndi af að sjá nafn sitt á
þrykki með frægustu nöfnum
íiststefnunnar (súrrealismans).
Vladislav Guderna sækir
áberandi mikið til Max Ernst og
afmarkaðs sviðs myndveraldar
hans en Guderna skortir hér í
senn dýpt og vídd hinnar miklu
fyrirmyndar sinnar. Þó eru verk
hans mörg hver þekkileg og það
veitir nokkra ánægju að fletta
tímaritum hans. Þau mættu þó
frekar liggja á borðum en að
vera rígnegld í veggina ...