Morgunblaðið - 09.02.1983, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983
58
Kjaryalsstaðir:
Góð aðsókn að sýn-
ingu ungra
myndlistarmanna
FJÖLMENNI lagði leið sína á
KjarvalsstaAi um helgina, en þar
var á laugardag opnuð myndlist-
arsýningin „Ungir myndlistar-
menn“ sem stendur til 20. febrúar.
Kinar Hákonarson listmálari og
stjórnarformaður Kjarvalsstaða
opnaði sýninguna með ávarpi, og
afhcnti við það tækifæri 30 þúsund
króna viðurkenningu í formi ferða-
styrks, til eins þeirra er verk eiga á
sýningunni. Viðurkenninguna
hlaut Kjartan Olason, eins og
skýrt var frá í Morgunblaðinu á
sunnudaginn.
Á sýningunni á Kjarvalsstöð-
um sýna samtals 58 listamenn
verk sín, og eru þau 171 talsins.
Vegleg sýningarskrá hefur verið
gerð fyrir sýninguna, og eru þar
birtar myndir af verkum eftir
alla listamennina.
Auk sjálfrar myndlistarsýn-
ingarinnar verður efnt til fimm
tónleika á sýningunni, sem Mus-
ica Nova og nemendur Tónlist-
arskólans í Reykjavík og Tón-
skóla Sigursveins D. Kristins-
sonar leika.
Ljósm.: Emilía Bj. Björnsdóttir.
Einar Hákonarson stjórnarformaður Kjarvalsstaða afhendir Kjartani
Ólasyni 30 þúsund króna viðurkenningu frá Reykjavíkurborg, en hann
er einn hinna 58 ungu myndlistarmanna, sem nú sýna á Kjarvalsstöð-
um.
rapp wmm
RAPP-HYDEMA netaspil 3,5 tonn meö netaafdragara.
Getum afgreitt beint af lager línuspil með netaafdrag-
ara, sambyggt og tilbúiö til niðursetningar.
Einnig fimm geröir af netaafdrögurum passandi fyrir þau neta-
spil sem fyrir eru:
HHM-002 meö togátaki 20 kg.
HHM-005 meö togátaki 50 kg.
HSA-01 meö togátaki 100 kg.
HSM-01 meö togátaki 100 kg.
HSA-015 meö togátaki 150 kg.
Leitið upplýsinga hjá okkur um hvaöa netaafdragari hentar
yöar bát best.
Atlas hf
Ármúla 7, sími 26755,
Reykjavík.
Skipuleggjendur eftirlitslausra ferða um óbyggðimar nota farartæki, sem gera engan blett öræfanna óhultan.
Rall og landgæsla
Omar Ragnarsson
svarar landvörðum
fslendingar hafa Landhelgis-
gæslu sem notar flugvélar, þyrlur
og skip til þess að hafa eftirlit á
hafinu í kringum landið. Af sjáv-
arafla höfum við gjaldeyristekjur,
og eðlilegt er að eyða hluta þeirra
til eftirlits með því, að farið sé að
settum reglum, svo að þessari auð-
lind sé ekki spillt.
Nú skyldi maður ætla, að landið
sjálft væri vart minni auðlind, og
sjálfsagt að verja til þess fé að
hafa eftirlit með umgegni við það.
Hafa landgæslu.
Þar er líka úr gjaldeyristekjum
að spila, til að mynda um eða yfir
milljarði króna, sem búast má við
í beinar og duldar tekjur af erl-
endum ferðamönnum.
Eiginleg landgæsla
er ekki til
En viti menn: landgæsla, sem
risið gæti undir því nafni, er ekki
til. Engar þyrlur, flugvélar, eftir-
litsbílar né viðurlög í líkingu við
það, sem er á miðunum.
Örfáir menn, svonefndir land-
verðir, eru í nokkrar vikur á sumri
hverju í nokkrum sæluhúsum, og
komast varla yfir að sinna öllu
því, sem sinna þarf í næsta ná-
grenni þeirra.
Á sama tíma og landhelgis-
brjótar fá fyrir ferðina, minnast
menn þess ekki, að neitt svipað
hafi verið uppi á tengingnum, þeg-
ar um umhverfisspilla hefur verið
að ræða á landi, þegar undan eru
skildir nokkrir seinheppnir fálka-
og eggjaþjófar. Stórtíðindum
sætti, þegar lögreglan á Hvolsvelli
skyldaði umhverfisspilla til þess
að græða upp og hreinsa svæði,
sem þeir höfðu skemmt í Þórs-
mörk.
Spjöil, þegar landverðir
eru ekki að störfum
Við þetta bætist, að landverðir
eru víðsfjarri, þegar verstu spjöll-
in eru unnin. Áður en þeir koma
til starfa í Landmannalaugum og
öðrum unaðsreitum óbyggðanna,
hafa harðsvíraðir torfærukappar,
svartir sauðir í hópi ágætra
drengja, brotist þangað og böðlast
utan vatnsblautra vega og slóða
eða fram hjá sköflum, sem loka
leiðinni. Og eftir að landverðirnir
eru farnir og ferðamannatíminn á
enda, hefst snerra, sem þeir eru
víðs fjarri.
Það er rollurallið mikla. Um
gervallar óbyggðir, hvar sem
stingandi strá er enn að finna,
fara herskarar gangnamanna, á
„Ég á erfitt með að sætta
mig við það, að vel heppnuð
landkynning sé af hinu illa,
vegna þess, að hún hafi í för
með sér stóraukna umferð
fólks á því svæði, sem kynnt
er.“
jeppum, torfærutrukkum, drátt-
arvélum og hestum og elta uppi
hundruð þúsunda fjár, og tugi
þúsunda hrossa til að koma þeim
til byggða.
Ég hef fylgst með smala-
mennsku á nokkrum afréttum
landsins, og veit, að þrátt fyrir ítr-
asta vilja gangnamanna er útilok-
að að allur þessi her manna og
fararskjóta geti haldið sig ein-
göngu á merktum leiðum, af þeirri
einföldu ástæðu, sem hvert
mannsbarn sér: Búfé fer ekki eftir
reglum; það leitar uppi ónöguð
strá, ef einhver eru eftir, að eigin
geðþótta.
Saga af fjallkóngi
Fyrir nokkrum árum var ég á
einum fegursta og viðkvæmasta
afrétti landsins í fréttaferð fyrir
sjónvarpið. Um sanda og mosa-
þembur þeystu hestar og jeppar á
eftir væntanlegri niðurgreiddri
útflutningsvöru, sem skondraði
um holt og hæðir. Niður eina öld-
una kom á móti mér kappi á átta
gata Skát-jeppa „með öllu“,
pústflækjum, breiðum mykju-
dreifaradekkjum. Ég stöðvaði
hann og spurði, hvort hann vissi,
hvar fjallkóngurinn væri, því að
ég hefði ekki séð neinn líklegan,
þið vitið, aldinn mann á gráum
vekringi með kuldahúfu, tóbaks-
horn og skorna svipu.
Gæinn á átta gata tryllitækinu
svaraði stuttlega: „Ég er ‘‘jall-
kóngurinn."
Breyttir tímar
Nú er árið 1983. Ferðamenn, úti-
vistarfólk, sportmenn og gangna-
menn nota okkar tíma fararskjóta,
jafnt í leik sem starfi. Skipuleggj-
endur eftirlitslausra ferða um
óbyggðirnar nota farartæki, sem
gera engan blett öræfanna óhult-
an. Erlendir safnarar sjaldgæfra
fugla, eggja og steina fara ráns-
hendi um dýrgripi íslenskrar nátt-
úru. Það er löngu liðin tíð, að hægt
sé að nytja landið og umgangast
það, án þess að nota þessi tæki og
án þess að kosta einhverju til
raunverulegrar gæslu þess — með
nútímatækjum. Það er of seint að
segja: burt með útlendingana,
fækkum ferðafólki. Með því fækk-
um við aðeins hinum stóra meiri-
hluta ferðafólksins, sem er prýðis-
fólk, en þeir, sem hagnast á því að
spilla náttúrunni koma eftir sem
áður. Og notfæra sér það, að hér
vantar gæslu. Jafnvel þótt við
vildum minnka umferð og draga
út ferðamannastraumi, kostaði
það aukið eftirlit og gæslu, og lík-
urnar fyrir því að fá fé til þess
aukast ekki með því að draga úr
tekjum af ferðamannastraumi,
heldur þvert á móti með því að
auka tekjur af ferðamönnum og
nota hluta tekjuaukningarinnar til
stórefldrar landgæslu.
Er landkynning
af hinu illa?
Fegurð, sem menn fá ekki notið,
er lítils virði. Fegurð lands er því
meira virði sem fleiri njóta henn-
ar, svo lengi sem hægt er að við-
halda þessari fegurð óspilltri. Þess
vegna eru menn að basla við að
gera landkynningarmyndir og
ferðaþætti. Ég á erfitt með að
sætta mig við það, að vel heppnað-
ar landkynningarmyndir séu af
hinu illa, vegna þess, að þær hafi í
för með sér stóraukna umferð
fólks á því svæði, sem kynnt er.
Setjum sem svo, að ein land-
kynningarmynd yki ferðamanna-
straum til landsins um helming.
Það yrði um eða yfir milljarðs
króna tekjuauki fyrir þjóðina á
ári. Þó ekki væri veitt nema einu
prósenti af þessum milljarði til
landgæslu, væru það tíu milljónir
króna, eða nær tvöfallt hærri upp-
hæð, en ríkissjóður veitir á þessu
ári til Náttúruverndarráðs! Þarna
er íslenski veiðimannahugsunar-
hátturinn lifandi kominn; að taka
sem mest, en gefa sem minnst.
Framlag ríkisins til verndunar
náttúru landsins er um hálft prósent
af tekjum okkar af erlendum ferða-
mönnum!
Auknar ferðamannatekjur
— auknir möguleikar
til landgæslu
Fregnir berast af góðum land-
kynningarþætti í Bretlandi. Stór-
aukinn skipakostur mun flytja
fólk og bíla til landsins í sumar.
Þessu verður ekki breytt. Hug-
myndir eru uppi um auknar gjald-
eyristekjur og landkynningu með
rallkeppni.
í stað þess að hefja örvænt-
ingargrát, væri ekki nær að nota
tækifærið og veita, þó ekki væri
nema litlum hluta aukinna ferða-