Morgunblaðið - 28.09.1983, Blaðsíða 8

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 1983
GJÖRVÖLL KRISTÍ KIRKJA kveður oss með sér
Friður og réttlæti,
en hvað um frelsið?
— eftir Hermann
Þorsteinsson
Orðin ‘PEACE and JUSTICE’ -
friður og réttlæti — heyrðust oft á
heimsþingi Alkirkjuráðsins og
rödd heyrðist segja þar ‘friður án
réttlætis er verri en stríð’.
Ég hitti að máli þarna aldraðan,
landflótta, tékkneskan ritstjóra,
sem kvaðst si.kna þess að heyra
varla nefnt orðið ‘FREEDOM’ —
frelsi — í allri þessari umræðu um
frið og réttlæti. Friður getur verið
grafarfriður og réttlæti getur verið
‘réttlæti’ hinna ranglátu (fræði-
manna og Farísea), og hvers virði
er svona ‘friður og réttlæti’ án
frelsisins? En, þar sem andi
Drottins er, þar er frelsi (II. Kor.
3:17). í yfir 20 ár hafði þessi land-
lausi frelsis-unnandi barist með
penna sínum fyrir frelsi í heima-
landi sínu og hann þráði mjög að
mega lifa þann dag að land hans
yrði aftur raunverulega frjálst.
Mér varð hugsað til stundar sem
hafði sett djúp spor í vitund mína.
Það var 5. maí 1946 á Ráðhústorg-
inu í Kaupmannahöfn. Þetta stóra
torg var yfirfullt af fólki sem var
að fagna í tilefni eins árs afmælis
hins endurheimta frelsis undan
ánauðaroki nasista. Með á torginu
voru fjölmargir norskir gestir. Og
þessi mikli skari söng:
‘Kæmp for alt hvad du har kært,
dð om sá det gælder,
sá er livet ej sá svært,
döden ikke heller.’
Þeir vissu greinilega hvað þeir
sungu, Danir og Norðmenn, á
þessum degi. Hið þrúgandi ófrelsi
hafði á hernámsárunum verið
verra en allt annað — verra en
dauðinn.
Tékkinn sýndi mér samrit af
skeyti sem hann og ýmsir vinir
hans höfðu sent frá Vancouver til
Andropov í Kreml til að biðja um
ferðafrelsi til handa Sakarov,
jafnframt því sem þakkað var
fyrir nýveitt ferðafrelsi fyrir
rússneska hvítasunnufólkið, sem
árum saman hafði dvalist í kjall-
araíbúð bandaríska sendiráðsins í
Moskvu. Bent er á að slíkt væri
jákvætt innlegg í raunverulegar
friðarumræður í heiminum í dag.
Blaðagrein las ég á þinginu:
‘The Afro perspektive: Toward Pe-
ace, Justice and Freedom’. —
Þetta þrennt þarf að fylgjast að,
því án frelsis er einhvers konar
friður og réttlæti lítils firði.
Þetta þekkja Afríkumenn nú-
tímans mætavel, svo þrúgaðir sem
þeir ‘nýfrjálsir’ hafa verið af alls-
konar drottnurum undir annarleg-
um áhrifum.
Kristínn þjóðarleiðtogi í Afríku
sagði nýlega á Afríku-ráðstefnu
Bíblíufélaganna, að Afríka hefði á
sínum tíma tekið vel á móti Jesú,
er foreldrarnir flúðu með hann
kornungan undan harðstjóra til
Egyptalands. Tökum enn vel á
móti Jesú hér í Afríku, sagði þessi
vitri maður.
Það er hugboð mitt að Alkirkju-
ráðið þyrfti að skerpa hjá sér vit-
undina um það, sem til raunveru-
legs friðar heyrir.
„Frið læt ég yður eftir, minn
frið gef ég yður. Ekki gef ég eins
og heimurinn gefur." (Jóhs. 14:17)
Og hér koma í hugann orð
söngsins góða: ‘Æskulið, aldrei
frið áttu að semja heiminn við.’
(Fr.Fr.)
Það vakti athygli mína í Van-
couver-ferðinni að heyra með and-
akt talað um, að kirkjan ætti að
hætta við hina herskáu baráttu-
sálma og söngva og taka í staðinn
upp friðsamlegra orðalag í fram-
tíðinni! Það er bara svona komið á
Lúthersári, hugsaði ég, nú skal
ekki lengur syngja ‘Vor Guð er
borg... ’, né heldur t.d. ‘Áfram,
Kristsmenn, krossmenn ... ’ og
‘Sjáið merkið! Kristur kemur’ og
aðra slíka ‘salta’ sálma og söngva!
„Verið algáðir, vakið ..." þessi
orð Ritningarinnar (1. Pét. 5:8)
komu aftur í huga minn við þetta
‘friðartal’ — og ég sé að þetta orð
‘algáðir’ er a.m.k. 7 sinnum notað í
Nýja testamentinu. Skyldi ekki
sem áður vera ráðlegt að hafa Orð
Guðs að leiðarljósi þegar friðar-
tegundirnar eru prófaðar, því það
er ‘friður Guðs, sem er æðri öllum
skilningi, (sem) mun varðveita
hjörtu yðar og hugsanir yðar í
Kristi Jesú.’ (Fil. 4:7)
Friðarhreyfingar fara nú sem
‘hvítur stormsveipur’ um hálfan
heiminn, skera upp herör með
popp-hljóðum og boða ‘heitt haust’
í V-Evrópu og ‘hvetja friðarsinna
og herstöðvaandstæðinga ... ’
(DV 9. þ.m., bls. 11) — ‘til að fjöl-
menna’. Má ég í þessu sambandi
biðja a.m.k. hirðana í kirkju okkar
og Kirkjuþingsmenn um að hug-
leiða orðin í Matt. 7:15. Það gæti
sparað tíma og óþarfa vangaveltur
á stefnum og þingum síðar.
‘Með kærri kveðju og þökk fyrir
margar velritarar villutrúargrein-
ar’ skrifaði lærifaðir minn í Sam-
vinnuskólanum, Jónas Jónsson frá
Hriflu, fyrir allmörgum árum á
nýja bók eftir sig, sem hann sendi
til umsagnar ritstjóra Þjóðviljans,
Magnúsi Kjartanssyni, en faðir
hans, Kjartan ólafsson frá Hafn-
arfirði, var einn af góðvinum Jón-
asar meðal ‘aldamótamannanna’.
Villutrú heldur áfram að vera
villutrú, þótt hún sé vel rituð. Svo
er um ‘friðinn’, hann verður ekki
raunverulegur friður, þótt hann sé
‘auglýstur upp’ og við leitast að
færa hann í listrænan búning.
Jesús sagði við lærisveina sína:
‘Sjá, ég sendi yður eins og sauði
meðal úlfa. Verið því kænir sem
höggormar og falslausir sem dúf-
ur. Varið ykkur á mönnunum ... ’
(Matt. 10:16)
Við kirkjunnar menn erum
vissulega oft mestu sauðir (ekki
bara ‘eins og sauðir’), ekki alltaf
kænir, og þessvegna stundum
hremmdir af úlfum. Það er óþarft,
við höfum varnaðarorð Jesú.
Já, ‘friðarhreyfingar’ fara um
hálfan heiminn aðeins, en hinn
helmingurinn er bannsvæði fyrir
frjálsa hugsun og opinskátt tal og
þar gildir það — sem logið er upp
á einhvern vesælan prest að hafa
einhverju sinni sagt — ‘Þú átt að
gera eins og ég segi — en ekki eins
og ég geri.’
Hvernig færi á skákborðinu, ef
t.d. svartur heimtaði eigin-reglu,
en krefðist þess að hvítur færi eft-
ir allsherjar-reglu? Hvernig á
friðarumræða að fá gildi, ef
frjálst tal er aðeins öðru megin við
friðarborðið? Og hvernig á friður
að fást, ef annar aðilinn tekur sér
rétt til að ‘stöðva flug’ — og jafn-
framt ‘stöðva líf’ saklausra manna
í hundraðatali, eftir eigin geð-
þótta?
Er hægt að ræða um fagra liti
við litblinda?
En meðan líf er, þá er von, og
betra er að reyna að talast við í
stað þess að berjast. En fyrst
verður með tali að leitast við að
finna umræðugrundvöll friðarins.
Styrjaldir eru margskonar, m.a.
‘andlegar’ eða hugmyndafræðileg-
ar. Ein slík stjórstyrjöld stendur
nú yfir í mannheimi og því skal
minnt á hvatninguna:
Heimsþing Alkirkjurádsins.
Hermann Þorsteinsson
Stattu fast, er styrjöld geis-
ar, stormar rísa,
Orð Guðs láttu ljóma skært og
leiö þér vísa. (Fr.Fr.)
Ég upplifði ungur ár síðari
heimsstyrjaldarinnar, sem
brenndu sig inn í vitund mína.
Hvorki óska ég sjálfum mér né
öðrum að upplifa eða endurlifa
slík blóðug tortímingarár, en ég
nýt friðar og frelsis í dag af því að
þá voru til menn úti í hinum stóra
heimi, sem þorðu að taka áhættu,
þorðu að bjóða ofbeldinu birginn
— og þeir sigruðu. Ég er því í
skuld — og það eru fleiri jafnaldr-
ar mínir og samferðamenn. Og að
svo mæltu styrki ég hug minn og
hjarta með því að raula fyrir
munni mér sálm Lúthers, er ég
áður nefndi og endar þannig: ‘Þeir
ríki Guðs ei granda’.
Atóm-mál Alkirkjunnar
í mikilli umræðu sem fram fór á
Styrktarfél. vangefinna naut góðs af framtaki þessara drengja, en þeir efndu
til hlutaveltu vestur á Kaplaskjólsvegi 89, hér í Rvík. Þeir söfnuðu rúmlega
400 krónum. — Þeir heita Benedikt Sigurðsson, Arnar Sigurðsson, Þórir
Skarphéðinsson og Sigurður Skarphéðinsson.
Þessar ungu dömur efndu til hlutaveltu í Vesturbænum, Rvík, Sólvallagötu
21, til ágóða fyrir Reykjavíkurdeild Rauða krossins. Þær heita Magnea
Sigríður Sverrisdóttir, Ólöf Marta Sverrisdóttir og Harpa Birgisdóttir. —
Þær söfnuðu tæpl. 330 kr.
Þessir ungu menn eiga heima vestur á Seltjarnarnesi og efndu þar til
hlutaveltu til ágóða fyrir Reykjavíkurdeild Rauða krossins og söfnuðu til
hennar rúmlega 360 krónum. Strákarnir heita Arnar Ólafsson, Jón Ómar
Svansson og Guðni Helgason.
Þessir krakkar söfnuðu 665 krónum á hlutaveltu, sem þau efndu til tilstyrkt-
ar Blindrafélaginu. Þau heita Ingibjörg Guðmundsdóttir, Kristín Bjarnadótt-
ir, Valgarður Sæmundsson, Ingimar Bjarnason og Melkorka Guðmundsdótt-
ir. Allir eiga þessir krakkar heima suður í Kópavogi.
Kvikmynd af
annarri glánetu
tekin á íslandi?
„ÞESSI MYND á að gerast í fram-
tíðinni á annarri plánetu og þar eiga
að koma fram bæði menn og aðrar
verur. Þessir menn komu hingað til
að leita að hrikalegum og algerlega
gróðurlausum svæðum sem mynda-
tökustöðum fyrir þessa mynd og ég
verð að segja að byrjunin lofar
góðu,“ sagði Gísli Gestsson
kvikmyndagerðarmaður í samtali
við Mbl., en á vegum fyrirtækis
hans, Víðsjár, er staddur hér á landi
hópur breskra kvikmyndatöku-
manna frá 20th Century Fox-kvik-
myndafélaginu, en til greina kemur
að stórmynd sem félagið er með í
undirbúningi verði að hluta til tekin
upp hér á landi.
Gísli sagði Richard Loncraine,
sem leikstýrir myndinni, vera bú-
inn að ferðast víða um heim vegna
þessarar myndar, en hún yrði tek-
in að hluta á Kanaríeyjum, að
hluta til í kvikmyndaveri og að
hluta til hér á landi, ef heppilegir
myndatökustaðir fyndust. Þetta
væri stórmynd og mikið í kringum
hana. Ef ákveðið verður að taka
hana upp hér, munu 120—140
manns starfa við hana hér og
verða margir íslendingar í þeim
hópi. Til dæmis sagði hann að þörf
væri á stórum hópi aukaleikara.
Hefðu þeir sem hérna væru stadd-
ir þessa dagana áhuga á að kanna
hvað mikið væri til af ungum karl-
mönnum sem væru tágrannir og
yfir 190 sm á hæð og vildu taka
þátt í þessu, en í myndinni væri
gert ráð fyrir að fram kæmi slíkur
þjóðflokkur.