Morgunblaðið - 07.01.1984, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. JANÚAR 1984
11
Eins og mér sýnist
• •
Gísli J. Ástþórsson
/jSkjJ Gervibörn
og haugar af
milljónamæringum
„Líklegast komust þeir
bara alls ekki á blaö“
Tvær fréttir eru á
dagskrá í dag: hin fyrri frá
grönnum okkar Bretum en
sú síöari komin alla leiö
frá Svisslandi.
Þar er fyrst frá að segja
aö ég las mér til hrellings í
desember aö bandaríska
brúöufáriö væri komiö til
Bretlands, en þó viö mis-
jafnar undirtektir inn-
fæddra. Svo á aö heita aö
brúöurnar þærarna hafi
„persónuleika", þaö er aö
segja aö engar tvær beri
sama svipmótið, og fyrir
bragöiö er þeim haldiö aö
fólki á þeirri langsóttu for-
sendu aö þaö eigi aö geta
tekiö alveg sérstöku ást-
fóstri við litlu krílin og eig-
inlega litiö á þau sem fóst-
urbörn sín.
Á Bretlandi voru þessi
„fósturbörn“ föl fyrir jólin
á tuttugu og fimm pund
stykkið, sem svarar til liö-
lega þúsund króna is-
lenskra og er tæpur fjórö-
ungur þeirrar upphæöar
sem menn hér í allsnægt-
unum þurfa aö punga út
meö ef þaö dettur í þá aö
brauðfæða til dæmis barn
í Kenyu í Afríku í eitt ár og
kosta skólavist þess aö
auki í jafnlangan tíma; en
aö vísu geta menn ekki
haft slík börn til skrauts í
stofunum sínum, innanum
púöana skulum viö segja
eöa dinglandi utaní gard-
ínunum, þarsem allir mega
sjá aö húsráöendur eru
sko engir heimalningar
heldur þvert á móti heims-
borgarar sem fylgjast meö
tískunni og vita hvaö
klukkan slær úti hinni
stóru veröld.
Ég hef eftir Lundúna-
blaöi aö upphafsmaöur
þessarar endileysu, sem
er búsettur í Georgíufylki í
Bandaríkjunum, sé þegar
oröinn forríkur, enda
mynduöust biöraöir fyrstu
dagana viö þær verslanir
vestra sem voru svo lán-
samar aö fá aö höndla
meö brúöurnar hans.
Svona fjöldafár er vitan-
lega ekkert nýtt, en þaö er
því miður ekki nýtt aö
heldur aö þúsund krónur
eöa þaöanaf smærri upp-
hæö skilji á milli lífs og
dauöa þegar barnkorn i
þriöja heiminum sem svo
er nefndur á hlut aö máli.
Sjónvarpiö bar þetta inní
stofu til okkar núna um
hátíöarnar einsog flestum
er vonandi ennþá í fersku
minni.
Menn mættu líka gjarna
rifja þá sjón upp ef gervi-
börn Georgíumannsins
bærust hingaö sem er
svosem allteins líklegt.
Þaö er ágætur félagsskap-
ur útí London sem heitir
Action in Distress, sem út-
vegar fólki „fósturbörn" af
holdi og blóöi og vakir yfir
velferö þeirra og gefur
„fósturforeldrunum“ tæki-
færi til þess aö fylgjast all-
náið meö því hvernig
„barninu þeirra“ vegnar.
Þaö kostaði á árinu sem
var aö kveöja tæpar fjögur
þúsund krónur allt taliö aö
framfæra svona barn í eitt
ár og sjá því fyrir tilsögn i
lestri og þvílíku, eöa sem
samsvarar andviröi naum-
lega tveggja sígarettu-
pakka á viku, einsog einn
starfsbróöir minn sem
státar af vasatölvu var svo
vænn aö reikna út fyrir
mig.
Nokkrir íslendingar
hafa eignast „fósturbörn“
fyrir milligöngu þessarar
hjálparstofnunar og láta
vel af jjeim viöskiptum; og
hér er svo heimilisfangiö
hennar ef menn sem eru
aflögufærir kjósa fremur
aö hlúa aö barni en brúöu:
Action in Distress
P.O. Box No. 69
59 Islington Park St.
London, N1. 1QL
01-226-3383
Frétt númer tvö er aö
vísu ekki úr brúöulandi —
og þó. Mér hefur alltaf
fundist Sviss vera hálfgert
leikfangaland, úr fjarska
aö minnstakosti. Allt er
svo hreint og fágaö og
húsin eru eins og þau
heföu veriö búin til úr
legokubbum og eftir póst-
kortunum aö dæma frá
þessu heimshorni viröast
allir Svisslendingar ganga
í þjóöbúningum áriö um
kring; og allar kvensur eru
rjóöar og bústnar mjalta-
konur og allir sveinar eru
rjóöir og spengilegir geita-
hiröar og öll hersingin
viröist standa uppá gnip-
um áriö um kring og jóöla
útí himinblámann.
Frétt númer tvö er
hinsvegar ekki um þess-
konar hluti heldur um pen-
inga. Þeir tóku sig til á
dögunum hinir hiröusömu
Svissarar og töldu hjá sér
millana, og sú talning
leiddi í Ijós aö þarna í Ölp-
unum eru fjörutíu þúsund
sálir sem eru ýmist ein-
faldir eöa margfaldir
milljónamæringar. Sama
könnun sýndi líka aö eitt
prósent þjóðarinnar ræö-
ur yfir þriðjungi þess auös
sem skylt er aö telja fram
til skatts og loks aö þrjú
prósent af þessu eina pró-
senti sem hreykir sér á
toppnum á þessari dýrö-
legu lagköku er meö
hramminn á hvorki meira
né minna en helmingnum
af allri gommunni.
Satt best aö segja setti
fyrst aö mér ískaldan hroll
viö þennan lestur, þvíað
menn veröa ekki millar í
svissneskum frönkum af
manngæskunni einni sam-
an, og mér fannst þaö
ekkert skrýtiö þóaö Alu-
suisse-kallarnir, sem eru
meö annan fótinn i
Straumsvík, væru dálítiö
erfiöir viöureignar aö ekki
sé meira sagt þegar pen-
ingar eru annarsvegar.
Mér varö strax hugsaö til
Sverris míns iönaöarráö-
herra, þess blessaða ööl-
ings, og fannst hann sann-
arlega ekki öfundsveröur
aö þurfa aö standa í þjarki
viö svona menn um mill og
kílóvattstundir og rafskaut
og hækkanir í hafi og allt
þaö vesen. Ég var næstum
búinn aö beygja af, svo
sárt fannst mér Sverrir
leikinn.
En þá minntist ég þess
aö álveriö þarna suöurfrá
er raunar ailtaf á hvínandi
kúpunni einsog forráöa-
menn þess þreytast aldrei
á aö segja okkur, og
þarmeö áttaöi ég mig á
þvi aö Alusuisse-kallarnir
sem hér eiga hlut aö máli
hljóta þarafleiðandi sjálfir
sífellt aö vera aö tapa á tá
og fingri, einsog ótíndir ís-
lenskir útvegskallar, í staö
þess aö græöa á tá og
fingri, einsog þessir fjöru-
tíu þúsund landar þeirra
sem fundust viö talning-
una sem fyrr er getið. Þá
leiö mér strax betur og
lyftist smásaman á mér
brúnin uns ég var oröinn
eitt sólskinsbros sem hef-
ur ekki skiliö viö mig.
Ég sagöi viö sjálfan
mig: „Líklegast komust
aumingja Alusuisse-kall-
arnir bara alls ekki á blaö.
Líklegast eru þeir bara alls
ekki millar. Líklega ganga
þeir bara á leðurbrókum
einsog sveinarnir á póst-
kortunum og eru að
þvargast í geitum allan liö-
langan daginn eöa aö
þjóta uppá þessar gnípur
og jóöla einsog vitlausir
menn meö rjóöar og
bústnar mjaltakonur jóöl-
andi á granngnípunum.
Og mikill var sá léttir, segi
ég enn.
Sinfóníutónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Efnisskrá:
Herbert H. Ágústsson: Concerto
breve op. 19.
Franz Liszt: Ungver.sk fantasía.
Sjostakóvits: Sinfónía nr. 9.
Kinleikari: Gísli Magnússon.
Stjórnandi: Páll P. Pálsson.
Tónleikarnir hófust með Con-
certo breve eftir Herbert H. Ág-
ústsson. Verkið er í þremur þátt-
um nokkuð hefðbundnum í gerð
en sambland þess er nýlegt var í
tónsköpun áratugina áður en
verkið var samið. Fyrsti kaflinn
er nokkuð leitandi og óráðinn, þar
sem horfið er frá einni hugmynd-
inni til annarrar. Annar kaflinn
er eins konar afturhvarf til Aust-
urríkis og minnti jafnvel á Mahl-
er. Þriðji kaflinn er stefnufastur
og kraftmikill í gerð og endar á
feikna áhrifamiklu „crescendo".
Verkið var vel leikið undir stjórn
Páls. Annað verkið var fantasía
eftir Liszt og lék Gísli Magnússon
einleikinn í verkinu. Gísli er góð-
ur píanóleikari og lék verkið mjög
vel. Það má deila um hvort svona
verk skuli leikið með einhverjum
„vírtúósalátum", t.d. mun hraðar
en hér var gert, eða leggja meira
upp úr því að skila til áheyrenda
því sem tónlistin ber í sér. Þar
sýnist mönnum ýmist. Gísli lagði
áherslu á hið „músikalska" og frá
því sjónarmiði lék hann konsert-
inn mjög vel og af smekkvísi.
Gísli Magnússon
Hvað áhrærir hljómsveitina gætti
nokkuð „tempódeyfðar" í flutn-
ingi hennar og samspil varð allt
miklu lakara en í fyrra verkinu.
Síðasta verkið á tónleikunum var
sú „níunda" eftir Sjostakóvits.
Það fer að verða tímabært að ís-
lenskir hlustendur fái að heyra
allan Sjostakóvits, því það er ekki
aðeins að hann er gott tónskáld,
heldur er hann nær eina nútíma-
tónskáldið, sem hefur tekist að
yrkja nútímasinfóníur og hefja
nýsinfónísk vinnubrögð til vegs
og virðingar. Hann gnæfir sem
tröll yfir smágrýttu kraðaki til-
raunamennskunnar, tónskáldum
sem gert hafa tilraunina að
markmiði til að hylja smákorn-
óttan og leirbundinn sandinn, sem
þó skín alls staðar í gegn. Margt
var vel gert í leik hljómsveitar-
innar. í fyrsta kafianum er mikið
að gerast hjá „litlu“ flautunni
sem Jósef Magnússon flutti ágæt-
lega. í heild hefði mátt vera meiri
ró yfir fyrsta kaflanum. Óróleiki
er ekki það sama og hraði. Annar
kaflinn hefði t.d. mátt vera með
þeim sérkennilega „largo“-blæ,
sem er svo sterkur í verkum
Sjostakóvits, jafnvel þar sem
hraðast er leikið. Presto-kaflinn
varð allt of órólegur, eins t.d. upp-
hafið, þar sem jafn ágætur hljóð-
færaleikari og Einar Jóhannesson
náði ekki fluginu. Fjórði kaflinn
er eins konar milliþáttur eða rétt-
ara sagt forspil að fimmta þætti.
Hann hefst á þrumandi básúnu-
hljómi og leiðir síðan yfir í kad-
ensu fyrir fagott, er Hans P.
Fransson flutti mjög vel. Fimmti
kaflinn hefst svo með því að aðal-
stef þáttarins er leikið á fagott og
síðan tekur hljómsveitin við og
sinfónían endar á fjörugum
„bravúraþætti". Sá þáttur var allt
of hratt leikinn. Það er ekki fyrr
en allra síðast, sem yfirskriftin
Allegro er gefin. í heild voru
þetta skemmtilegir tónleikar og
vel unnir af hljómsveit og stjórn-
anda.
Opiöídagkl.9-16
TT A fITT A TTD Skeifunni 15
ilAUIlAU r Reykjavík