Morgunblaðið - 07.03.1984, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. MARS 1984
Félag íslenskra snvrtifrædinga hélt síðastliðiö sunnudagskvöld keppni í hugmyndardrðun, sem var eitt atriða
á 5 ára afmælishátíð félagsins. Lengst til vinstri á myndinni er módel Sigríðar Eysteinsdóttur og Guðrúnar
Þorbjarnardóttur. Þá kemur Margrét Ólafsdóttir, módel sigurvegarans, Hrefnu O’Connor, módel Katrínar
Þorkelsdóttur og Þyrí Dóru Sveinsdóttur heldur á spjaidi númer 2 og lengst til hægri er módel Sigríðar
GuðjÓnsdÓttur. Ljósm. Mbl. KEE.
Keppni í hugmyndaförðun
Hrefna O’Connor varð hlutskörpust með „Litróf‘ sitt
KEPPNI í hugmyndaförðun (Fant-
asy make-up) var haldin á vegum
félags íslenskra snyrtifræðinga á
veitingahúsinu Broadway síðastlið-
ið sunnudagskvöld. Sigurvegari
varð Hrefna O’Connor með módel
sitt Margréti Ólafsdóttur. Hug-
myndin sem snyrtifræðingarnir
unnu eftir hét „Litrófiö’*.
Félag íslenskra snyrtifræð-
inga hélt fimm ára afmæli sitt
hátíðlegt á veitingahúsinu
Broadway síðastliðið sunnudags-
kvöld og var þá meðal annars
keppt í hugmyndaförðun, sem er
íslenska heitið yfir „fantasy
make-up“. Að sögn Þórdísar
Lárusdóttur, formanns félags-
ins, tóku átta konur þátt í
keppninni og varð Hrefna
O’Connor hlutskörpust.
„Um 300 áhorfendur mættu á
hátíðina og heiðursgestir kvölds-
ins voru þingkonurnar okkar,"
sagði Þórdís í spjalli við blm.
Morgunblaðsins í gær. „Sænski
förðunarmeistarinn Mikael Nil-
sen snyrti eitt módel, en Mikael
hélt námskeið í förðun fyrir
snyrtifræðinga nú um helgina."
Auk þess var á hátíðinni boðið
upp á skemmtiatriði og kynnir
kvöldsins var Heiðar Jónsson
förðunarmeistari.
— Þið segið að hærra verð fáist
fyrir álinn en lax, er eitthvað því
til fyrirstöðu að stunda hér laxa-
rækt í stórum stíl samhliða ála-
ræktinni?
„Nei, í sjálfu sér ekki, en eins og
markaðshorfurnar er núna bendir
flest til þess að markaðurinn fyrir
lax, ferskan eða reyktan, mettist á
næstu árum. Norðmenn eru mjög
langt á veg komnir í þessari bú-
grein og framleiða nú um 10.000
tonn árlega. Markaðurinn tekur
við um 30.000 tonnum og Norð- ^
menn áætla, að þeir nái þeirri
framleiðslu innan fárra ára. Þá
fer samkeppnin að gera vart við
sig og þegar að þeim þætti er kom-
ið standa Norðmenn best að vígi
allra þjóða heims.
Arðsemissjónarmið
Með þetta í huga teljum við ekki
rétt að fjárfesta í laxarækt nú,
leggja heldur áhersluna á álinn,
þar sem ísland hefur sérstöðu.
Ekki aðeins hvað snertir orkuna,
heldur stendur landið vel að vígi
landfræðilega séð, mitt á milli
helstu markaðanna. í álarækt
gæti ekkert land staðist íslandi
snúning."
— Af ummælum ykkar má
ráða, að þið eruð sannfærðir um
að álarækt eigi framtíð fyrir sér á
íslandi og að íslendingar geti orð-
ið leiðandi á þessu sviði í heimin-
um?
„Við getum ekki annað en undir-
strikað fyrri ummæli okkar. fs-
land býr yfir öllum þeim kostum,
sem þarf til álaræktar. Þegar svo
bætist við, að hægt er að hafa af
stórkostlegar gjaldeyristekjur af
álarækt. Þegar útflutningurinn
getur skipt þsundum tonna hljóta
yfirvöld að gera sér grein fyrir
arðseminni, sem er þessu samfara,
og leyfa innflutning á glerál að
undangengnum rannsóknum,"
sögðu þeir Mahrström og Graf að
endingu. — SSv.
— segja sænsku verkfræðingarnir Bengt Mahrström
og Frederik Graf, sem hafa kynnt sér álarækt vel
„Það kemst ekkert land í heimin-
um með tærnar þar sem fsland hef-
ur hælana hvað varðar aðstöðu til
álaræktar," sögðu sænsku verkfræð-
ingarnir Bengt Mahrström og Fre-
derik Graf er blm. Morgunblaðsins
ræddi við þá um síöustu helgi.
Þeir Graf og Mahrström hafa
kynnt sér álarækt mjög rækilega
og hafa langa reynslu í þeim efn-
um að baki. Þeir voru staddir hér
á landi um nokkurra daga skeið
fyrir skemmstu til þess að kynna
sér frekar möguleika til álarækt-
ar.
Þetta var önnur ferð þeirra fé-
laga hingað til lands í sömu
erindagjörðum. Þeir komu til fs-
lands í september og hafa þeir
verið í sambandi við áhugamenn
um álarækt hér á landi í meira en
eitt ár.
Innflutningsbann
„Helsta vandamálið í tengslum
við álarækt á fslandi er sem kunn-
ugt er, að ekki er leyfilegt að
flytja inn lifandi glerál vegna
sjúkdómahættu. Óttinn við sjúk-
dómana er skiljanlegur. Þeir
fyrirfinnast vissulega. Við þurft-
um að glíma við þetta vandamál
heima í Svíþjóð á sínum tíma, en
það leystist farsællega með því að
setja álana í sóttkví. Eftir þá með-
ferð höfum við ekki orðið fyrir því,
að sjúkdómar hafi komið upp.“
— Úr því reynsla ykkar hefur
sýnt, að smithættu er útrýmt með
því að setja álana í sóttkví teljið
þið þá ekki góðar líkur á að inn-
flutningur álanna hingað til lands
verði leyfður að ákveðnum skil-
yrðum uppfylltum?
„Jú, við gerum okkur góðar von-
ir um það. Við höfum verið í sam-
bandi við þá nefnd á vegum land-
búnaðarráðuneytsiins, sem hefur
með þessi mál að gera og gerum
okkur góðar vonir um að sannfæra
megi hana um að smithættan er
ekki fyrir hendi ef álarnir eru
hafðir í sóttkví í tilskilinn tíma.
Annars vitum við ekki betur en
maður úr þessari nefnd sé einmitt
í Evrópu um þessar mundir til
þess að kynna sér hvernig best er
að standa að sjúkdómavörnum
með sóttkví.“
— Hvaða sjúkdómar eru það,
sem einkum er ástæða til að
óttast?
„Það er einkum um að ræða tvo
sjúkdóma. Annar skaðar glerálinn
sjálfan, en hins vegar ekki annan
fisk. Hinn sjúkdómurinn hefur
hins vegar gagnstæða verkan, bít-
ur ekki á álinn en skaðar annan
fisk.“
— Er þetta dýr meðferð?
„Nei, reynslan hefur sýnt að
þetta er ekki kostnaðaramt. Og
jafnvel þótt einhver kostnaður
væri af þessu væri það tilvinnandi
til þess að útiloka hugsanlega
sjúkdóma."
Ákjósanlegar aðstæður
— Þið sögðuð í uphafi að ekkert
land í heimunum væri eins vel til
álaræktar fallið og ísland, hver er
skýringin?
„Við álarækt verður að vissu
leyti að laga umhverfið að álnum
því hann þrífst best við um 25
gráða heitt vatn. Hérna er nægt
heitt vatn og raforka er ódýrari en
í flestum öðrum löndum. En þótt
umframorka sé ódýr þá er hún að
sjálfsögðu ekki ókeypis og við ger-
um okkur fulla grein fyrir því að
fyrir hana verður að greiða.
Hér á landi hefur fólk aukin-
heldur mikla reynslu í flestu er
lýtur að sjávarútvegi þótt fiski-
Frederik Graf (t.v.) og Bengt Mahrström.
Eftirspurn langt
umfram framboð
— Hver er markaðurinn fyrir
ál?
„Hann er mjög stór, einkum 1
Evrópu og norðurríkjum Banda-
ríkjanna. í rauninni er hann það
stór, að engan veginn er hægt að
anna eftirspurn. Álarækt hefur
dregist verulega saman á undan-
förnum árum, m.a. vegna mengun-
ar í sjó og vötnum og nærri lætur
að samdrátturinn sé um 40% á sl.
7 árum á sama tíma og eftirspurn-
in hefur farið vaxandi með ári
hverju. Við teljum, að auðveldlega
rækt sé enn tiltölulega skammt á
veg komin. íslendingar eru fiski-
þjóð að upplagi og ekki spillir
fyrir, að þið hafið mikla reynslu í
markaðsmálum."
— Hvað teljið þið eðlilega
stærð búa eiga að vera í upphafi?
„Ekki er fjarri lagi að ætla, að
bú, sem framleiða 200 tonn á ári,
séu heppileg til að byrja með. Það
er alltaf hægt að stækka við sig.
Við bú af þessari stærð myndu
fimm manns fá atvinnu. Þá má
ekki gleyma þeirri atvinnu sem
verkun fisksins skapar. Þá á eftir
að nefna til sölumenn og dreif-
ingaraðila, þannig að eitt álabú
myndi skila sér í atvinnu fyrir 10-
20 manns ef að líkum lætur."
— Hver er kostnaður við stofn-
un bús af framangreindri stærð?
„Gróflega áætlað er hægt að
reikna með um 1,5 milljónum doll-
ara eða um 45 milljónum íslenskra
króna. Auðvitað veltur kostnaður-
inn mjög á því hvort sækja þarf
vatn um langan veg og öðru þar að
lútandi. Eins og markaðsmál
horfa nú ætti bú af þessari stærð
að borga sig upp á 3 árum.“
— Hvað með úrgang frá slíku
búi?
„Það vandamál má leysa á afar
skemmtilegan hátt því rækta má
rækju, stóra ferskvatnsrækju, sem
er allt að 7—10 sinnum stærri en
hin hefðbundna íslandsrækja. Það
besta við þessa rækt er, að rækjan
étur þann hluta fæðunnar, sem
állinn vill ekki. Rækjurækt af
þessu tagi hefur verið reynd með
góðum árangri, t.d. í Svíþjóð."
— Er álarækt stunduð víða í
heiminum?
„Nei, sannast sagna ekki. Það er
nær eingöngu í Noregi og Svíþjóð.
Reyndar má finna lítil bú í Dan-
mörku, Hollandi, Frakklandi og
V-Þýskalandi, en þau hafa lítil
áhrif á markaðinn."
mætti selja 10.000 tonn af reykt-
um ál á ári hverju."
— Hvernig er állinn verkaður?
„Hann er nær einvörðungu
reyktur og seldur sem slíkur. Mjög
gott verð fæst fyrir hann, hærra
verð en á reyktum laxi svo dæmi
sé tekið, og eftirspurnin er orðin
það mikil, að fólk er reiðubúið að
greiða fyrir hann háar fjárhæðir."
„ísland býr yfír öllum
kostum álaræktarlands“