Morgunblaðið - 12.07.1985, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐID, FÖSTUDAGUR 12. JÚLÍ 1985
Hann er: tízkuhönnuður, myndskreytari, list-
rænn leiðbeinandi, jafnvígur í ýmsum starfs-
greinum, stjórnandi skemmtiþátta, framleið-
andi auglýsingakvikmynda og eiginlega einn
aff höfuðpaurunum í öllu fjölmiðlastandinu
ffranska, fjölhæfur og ffær listamaður, sem á
margan hátt heffur reynzt brautryðjandi á
menningarsviðinu beggja vegna Atlantshaffs-
ins; einn aff ffremstu teiknurum nú á tímum.
Það er þó kímnigáfan, sem situr í ffyrirrúmi hjá
honum.
HÖNNUN
Andlitsgrímur af Grace Jones, notaðar til að
skapa heilan hóp af tvíförum hennar á einni
kvöldsýningu Goudes.
Góður þessi GOUDE!
Um sérstæðan franskan hæfileikamann, Jean-Paul Goude,
og öll hans afrek
I augum heimsins er hann pabb-
inn hennar Grace Jones, hönnuöur
þessarar hávöxnu, syngjandi
skerju, einhverrar þeirrar alflott-
ustu skvísu, sem nokkurn tíma hef-
ur komiö fram á sjónarsviöið í
skemmtanabransanum. Kyntákniö
Grace Jones varö annars hin
karlmannlegasta kona, kannski
einum of aö mati skapara hennar
og fyrrum elskhuga, Jean-Pauls
Goude. Aö því er snillinginn Goude
varöar, þá getur þaö nú tæplega
talizt neitt einstakt afrek af hans
hálfu aö hafa skapaö glæsta ímynd
Grace Jones, því áöur en hann
rakst á þessa vöðvastæltu haw-
aisku stúlku og umskapaöi hana,
haföi hann meöhöndlaö fjölmargar
aörar stúlkur, hver annarri hör-
undsdekkri, er allar voru aö lokum
umbreyttar og mótaöar af meistar-
ans hendi og aö hans smekk.
Frá þvi aö þaö slitnaöi alveg upp
úr sambandi þeirra Jean-Pauls
Goude og Grace Jones, og eftir aö
allur sá feiknalegi æsingur, sem
samfara var þeim sambandsslit-
um, var endanlega hjaönaöur („Ég
er búinn aö missa farartækiö
mitt!“), hefur hann tekiö nýja konu
upp á sína arma. Eins og í öllum
öörum tilvikum, er um litaöa hisp-
ursmeyju aö ræöa, en í þetta skipti
er hörundsblærinn örlítiö ööru vísi
— stúlkan er arabísk. Hinum fjöl-
hæfa, fjölkunnuga listamanni,
Jean-Paul Goude, er þar meö
borgiö í bili, því aö Farida hefur
tekiö aö sér vaktina — nýtt verk-
efni er komið til skjalanna og
meistarinn hefur meira en nóg aö
gera viö hönnunina.
í mörgu að snúast
Þaö er ekki úr vegi aö víkja örlít-
iö aö æsku Jean-Pauls Goude, en
hann ólst upp í Saint-Mandé í
Frakklandi undir handarjaöri sinn-
ar írsk-amerísku móöur, sem var
dansmær aö atvinnu, og fransks
föður, er veriö haföi hinn fríöasti
og vörpulegasti á velli en heldur
lélegur leikari. Foreldrar Jean-
Pauls höföu fyrst kynnzt á Bro-
adway í New York, og meö þeim
höföu tekizt ástir viö fyrstu sýn.
Leikarinn Goude sá brátt sitt
óvænna í leiklistinni og geröist
tæknifræöingur hjá IBM-fyrir-
tækinu.
Eins og allir jafnaldrar hans
uppliföi Jean-Paul hina æsispenn-
andi og litríku fyrstu kynslóö
bandarískra vestra, og hann tók
líka fyrst til viö aö teikna indiána.
Meöal þeirra ímynda, sem hann
skóp á þessum árum var hinn
frægi Wamba, sem enn þann dag í
dag getur aö líta i kvikmyndum
hans og bókaskreytingum. Nokkru
síöar var hann svo farinn aö hafa
konur sem fyrirsætur, þegar hann
var aö teikna; þær voru þá vitan-
lega kviknaktar, en í þá daga voru
konurnar, sem hann haföi aö viö-
fangsefnum, ennþá hvítar.
Móöir hans segir full aödáunar á
sínum vaska syni: „Hann var farinn
aö dansa, áöur en hann kunni al-
mennilega aö ganga.“
Jean-Paul dreymdi dagdrauma
um aö veröa í einu og öllu jafningi
hinna ríku ungu vina sinna, sem
hann umgekkst mikiö á þessum
árum, og hann lagði sig fram viö
aö temja sér frjálslegt en fyrir-
mannlegt fas þeirra og látbragö.
Þaö er raunar sama fasiö og yfir-
bragöið, sem einkennir hann nú i
dag: örlítiö ögrandi, næstum því
strákslegt tillit bak viö umgjöröa-
laus gleraugu. Og svo klæöaburö-
urinn: Hann klæöist helzt of víöum
buxum, sem hann heldur saman
og upp um sig með belti um mittiö,
nýstárlegum bómullarpeysum og
hvítum skóm; á höföinu ber hann
gjarnan linan hattkúf. Meö hiö ögr-
andi uppreisnarútlit sitt, uppbretta
nefiö og frumlegan klæöaburö má
segja, aö hann hafi þegar sannaö
alveg ótvírætt, aö „sá glæsileiki,
sem tekur sjálfan sig of alvarlega,
er bara alls ekkert glæsilegur.“
Þaö var annars vegar málara-
listin, sem togaöi ákaft í hann í
æsku, hins vegar dansstúdíóin viö
Pigalle, sem heilluöu hann gjör-
samlega, svo aö hann var um tíma
eins og milli tveggja elda. Um
þetta leyti áleit hann sig annars
þegar oröinn hinn færasta dansara
eöa allt þar til dansahöfundurinn
Robert Joffrey frá New York dró úr
honum kjarkinn á danssviöinu: „Þú
ert meö of stutta fótleggi og höf-
uöiö er ekki nógu fagurlega form-
aö.“
Jean-Paul Goude var þannig
dæmdur til aö vera ævilangt ein-
ungis einlægur aödáandi dans-
listamanna á borö viö Bob Fosse,
Jerome Robbins, Gene Kelly,
Stanley Donen, George Cukor,
Vincente Minelli og annarra álíka
snillinga, en hann heldur samt
áfram aö láta sig dreyma um söng-
leiki meö dansívafi.
Hann var þá þegar byrjaöur aö
teikna tízkumódel fyrir tímaritin
„Le Printemps" og „Marie Claire",
og á teikningum hans birtist ungt,
tiginmannlegt fólk meö klúbb-
hálsbindi, skjaldarmerki á barmi
og í bermúdabuxum, sem enn
viröast ekki vera komnar úr tízku
eftir 20 ára feril sinn. Þaö var þá,
sem honum bauöst hiö gullna
tækifæri vestanhafs. Ásamt tveim-
ur vinum sínum — þeim Pascalini
og Laguarrigue — var hann ráöinn
í verkefni viö myndskreytingar hjá
tímaritinu „Esquire", sem er eitt
virtasta tímarit sinnar tegundar í
engilsaxneska blaöaheiminum.
Fyrsta verkefniö var aö sjá um
myndskreytingar í sérstöku hefti
tímaritsins, og það verk heppnaö-
ist einkar vel. Nokkru síðar ræöst
Goude svo til „Esquire" sem yfir-
umsjónarmaöur meö listasviöi i
gerö tímaritsins.
Á lístabrautínní
Á þeim tíma, þegar Andy War-
hol er farinn aö velta sér upp úr
Cambell-súpunni, lætur hinn 27
ára gamli Jean-Paul Goude Mao
formann synda á hafi úti meö And-
rés önd sem fylgdarsvein, og hann
teiknaöi Jean Genet spássérandi
milli fótanna á risavöxnum banda-
rískum löggum; þetta voru sannar-
lega teikningar ofar og utanviö all-
an raunveruleika, myndgerö, sem
var á undan sínum tíma eins og
seinna kom í Ijós. Goude vekur at-
hygli og mikiö umtal sem frumleg-
ur listamaöur bæöi í París og í New
York. „Jú, það er satt, ég er einn af
frumherjum transatlanzkrar menn-
ingar,” segir hann umbúöalaust.
Hann færir sér rækilega í nyt
alla frægöina og lætur vissulega í
sér heyra. Hann beinir hvössum
skeytum sínum gegn kynþátta-
misréttinu í Bandaríkjunum, púrít-
anisma og kreddum sértrúar-
flokka, hroka hinn ýmsu þjóðerna í
bandarísku samfélagi gagnvart
löndum sínum af ööru þjóöerni og
bandarískri hræsni gagnvart ýms-
um þáttum kynlífsins.
Þaö er líkt og í endurminning-
unni um indíánana, sem hann
teiknaöi í æsku, aö latín-ameríkan-
ar og negrar taka nú aö flykkjast
fram á myndflötinn í teikningum
hans. „Latín-ameríkanar eru
gæddir negrasál en ekki spænskri.
Og negrarnir eru ekki til annars en
aö dansa á löngum fótleggjum sín-
um, skvettandi afturendanum hátt
í loft upp.“
Á síöum tímaritsins „Esquire“
halda bandarískir dansarar sér
vandlega aöskildum, „hvítir“ öör-
um megin dansandi í glæsilegum
valstakt fyrir eitthvaö forskrúfaö
kamélíufrúar-liö, og svo
hinum megin
„svertingjar"
æöisgengnir
dansarar, sem
steppa meö
snilldarbrag.
„Þeir svörtu
dansa alveg
eftir mínu
höföi; ég er
stórhrifinn af
þeirra tilburöum.
Þegar ég var
Píanó hinna fátæku 1979: Graca
spilandi á harmóníku.
Jean-Paul
Goude í Mond-
ino-gervi sínu
(1984)
lítill, haföi ég alveg
óskaplegt dálæti á
„Frumskógabókinni". Á fulloröins-
aldri fer maður svo aö endurskapa
af fullum ásetningi þaö, sem maö-
ur var aö fást viö í undirmeövit-
undinni á barnsaldri."
Konurnar
Síöan tóku konurnar aö birtast
fyrir alvöru í verkum hans og þær
líktust hver annarri.
„Frumskógaæöi", ævisaga hans
í myndum, kom út áriö 1981 og
undirstrikaöi rækilega þessa sér-
stöku ástríöu hans fyrir blökku-
mönnum, sem sumum finnst vera
eins konar ögrun af hans hálfu, en
öðrum finnst aö jaðri allt aö því viö
kynþáttamisrótti. Þessi svarta
ástríöa hans náöi hámarki á tíma-
bili samvista þeirra Grace Jones,
Grace, þessa tryllta villidýrs, sem
hann jafnvel lokaði inni í búri á
einni af sýningum sínum. Viö höf-
um reynsluna
af því, hvernig
Goude getur skapaö!
eitthvaö úr holdi og
blóði, þegar hann
umbreytti hinni raun-
verulegu Toukie í
fíngerða, hrífandi
smábrúöu; stúlkuna
Radiah, sem honum
fannst vera alltof
lágvaxin enda aöeins
1,73 m á hæö, umskapaöi’
hann í trónandi dömu, er
varö jafnvel örlitiö hærri í
loftinu en herrann sjálfur,
þegar hann haföi tyllt henni
upp á þykkustu skósóla
og háa hæla.
Aö því er Grace Jones
varöar þá gekk pilturinn
aö því meö oddi og
egg aö endurskapa ú
þaö, sem Guöi haföi %%
áöur farist svo vel úr
hendi, og viö þá
endursköpun setti V
hann markiö vissulega
hærra en almennt gerist.
Aörir listamenn láta sér
yfirleitt
nægja aö ná fram myndverkum
sínum á
striga eöa móta
þau i leir, en
Goude töfrar þau
beinlínis fram á
lifandi verum.
„Ég var aö teikna og
hanna fyrir hana allan
liölangan sólarhringinn eöa
24 tíma á dag.“
Hann var sem bergnuminn af
þeirri ímynd hennar, sem hann
haföi þó sjálfur skapaö: „Ég veit