Morgunblaðið - 26.07.1985, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. JÚLÍ1985
B 5
TJARA OG NIKÓTÍN
í SÍGARETTUM Á ÍSLENSKUM MARKAÐI
Tjara Nikóttn
Stgaiettui með siu:
Barclay 1 mg 0,2 mg (1)
Benson & Hedges 18 mg 1,1 mg (2)
Camel Filter 1,3 mg (1)
Camei Líghts 9 mg 0,7 mf 0)
CravenA (3)
Dunncap i2 mg 1,2 mg (1)
Dunncap Lights 0,8 mg U)
Dunhili 14 mg 1,2 mg (3)
Gauloises Filter 23 mg 1,4 mg liill
Gitanes 22 mg "" 1.8 mg U)
Kent 0,8 mg (2)
Kent Goiden Lights 9 mg 0,8 mg U)
Kool 17 mg 1,1 mg (3)
Lark 1,0 mg (2)
Lucky Stnke 13 mg 1.2 mg (!)
Marlboro 17 mg 1,0 mg (2)
Marlboro Líghts 0,7 mg (2)
Merit 0,6 mg (2)
MeritMenthol . 9 mg 0,6 mg m
More 1,4 mg U)
More Menthol 17 mg 1,4 mg U)
Now 1 mg 0,1 mg U)
Prince 20 mg 1.7 mg U)
Prince Ughts 14 mg 1,3 mg U)
Rothmans 1,4 mg (3)
Royale Filrer 18 mg 1,2 mg U)
RoyaleUghta S mg 0,8 mg (1)
Royale Menthol 1S mg 1,0 mg U)
Salem 17 mg 1,3 mg U)
Saiem Lights 0,8 mg (1)
S. G. Export ?mg ? mg
S. G. Export ?mg ?mg
Vantage 0,7 mg (!)
Vieeroy — 18 mg 0,9 mg m
Viceroy Lights 0,8 mg U)
Wutston 1.4 mg (1)
Wmston 100's 19 mg 1,3 mg U)
Winston Lights . 11 mg 0,8 mg u>
Winston Ultra 0.8 mg (1)
Sigaiettui an slu:
Camel 1,8 mg m
Chesterfield llilÍiSil m
Gauioises 33 mg 1,3 mg (3)
PaUMal! 24 mg 1,4 mg (2)
Player’s 18 mg 1,3 mg (3)
(1) Upplf«tntr«r ft* umbo*»mflimumi 19M
(S) F«d»r»I Trad» OoRBnwMMl USA. rebrtuu l«M.
(S) Kwdth DopmWnent o( tho Uítíwd rirujdom Mal 19B3.
Upplýotnfftjr 1 þMMxt KXltt mtftwtl *tft matlljtflm á nfttlmtummyk BW«r»n»tut« •um og
(uuut « nunfttur t »ytnng*v*lum. ManUntmrtuu *ru •kfct (ylUtoga uiulMHilugiu Sfcrá
þtuuu »r but «ft hftlftu Mmráfti vtft Tftb*fcav*m«tuftid.
magni þessara efna í sígarettun-
um. Þetta bendir þvi til þess aö
minna nikótín í tóbaki skapi ekki
hina öruggu sígarettu. Spurningin
snýst þannig fremur um hvort fólk
vill lifa meö eöa án nikótíns yfir-r
leitt.
Benda má á aö haustiö 1973
samþykkti ráögjafarnefnd Evrópu-
ráösins aö hvetja stjórnir aöildar-
ríkja sinna til aö banna framleiöslu
og sölu á sígarettum sem gera
meira en 15 milligrömm af tjöru og
1 milligramm af nikótíni. Konung-
lega breska lyflæknafélagiö vill
einnig að miöaö sé viö sömu mörk.
Ef fara ætti aö þessum tilmælum
hér á landi myndu 17 af 44 sígar-
ettutegundum hverfa af markaði.
Kolsýrlingur (CO) er lofttegund,
sem myndast viö ófullkominn
bruna. Viö vindlareykingar og
pípureykingar berst yfírleitt minni
kolsýrlingur inn í líkamann en viö
sígarettureykingar þar eð innönd-
un reyksins er þá aö jafnaöi ekki
eins djúp. Binding kolsýrlings viö
blóörauðann er sterkari en binding
súrefnis. Þannig tekur kolsýrlingur
upp sæti, sem súrefninu er ætlaö.
Þeir sem reykja sígarettur hafa um
3—7% minni súrefnismettun blóö-
rauöans en hinir sem ekki reykja.
Þetta leiðir oft til vægrar hækkun-
ar á blóögildinu, eins og til aö
bæta fyrir minnkaöa súrefnisburö-
argetu. Hækkaö blóögildi leiöir
aftur til aukinnar seigju blóösins,
sem aftur getur stuölaö aö blóö-
tappamyndun. Taliö er aö kolsýrl-
ingur geti veriö orsakavaldur æöa-
skemmda hjá reykingafólki. Þar af
er kransæöastíflan þyngst á met-
unum, en um þriöjungur þeirra
sem fá sjúkdóminn deyja af völd-
um hans í fyrstu atrennu. Á sama
tima og tjara og nikótín frá hverri
sígarettu hafa minnkaö verulega
hefur kolsýrlingur aöeins minnkaö
lítillega. Af þeim athugunum sem
fyrir liggja er ekki aö sjá aö þeíta
hafi leitt til minnkunar á tíöni
hjarta- og æöasjúkdóma, e.t.v.
vegna þess aö lækkun nikótíns
hefur leitt til aö fólk sýgur sígarett-
urnar ákafar og andar meira inn,
en þaö leiöir aftur til meiri kolsýrl-
ingseitrunar. Áriö 1982 komst Al-
þjóöa heilbrigöismálastofnun aö
þeirri niöurstööu aö á grundvelli
þeirra gagna sem fyrir liggja sé
ekki unnt aö mæla meö notkun á
léttum sígarettum til aö draga úr
líkum á kransæöasjúkdómum.
I fyrra birti Konunglega breska
lyflæknafélagiö nýja skýrslu sem
heitir „Health or Smoking?". Þar er
m.a. bent á aö dánartíðni þeirra
sem reykja léttar sígarettur sé í
heild 15—17% lægri en þeirra sem
reykja sterkar sígarettur. Dánar-
tíöni þeirra sem reykja ekki er hins
vegar 40—50% lægra en þeirra
sem reykja sterku sígaretturnar.
Niöurstaöan er þvi sú aö engin
skaölaus sígaretta sé til og þess
vegna ekki nein skaöleysismörk.
Þaö er því lang best aö byrja aldrei
aö reykja, næst besta aö hætta, en
þriöji skásti kosturinn er aö velja
þær tegundir af sígarettum sem
eru tjöruminni en aörar. Þaö er þó
háö því skilyröi aö reykingarnar
séu ekki auknar frá því sem áöur
var.
Dr. Þoratoinn Blöndal ar yf-
irtnknir lungna- og borkla-
varnadoildar Hailauvornd-
aratöðvar Reykjavíkur.
Jón Ragnaraaon or annar af
ritatjórum Hailbrigðiaméla.
Grain pMsi ar langin úr 4. IMubiaði Hail-
bngðisméla 1904 og birtist hér mað Isyti rlt-
stióra tímaritsins.
Einkahernaður
Cutter’s Way
Myndbönd
Árni Þórarinsson
IffVI
Einhver eftirtektarveröasta
kvikmynd sem gerö hefur veriö í
Bandaríkjunum í seinni tíö er
Cutter’a Way, sem einnig hefur
gengiö undir nafninu Cutter and
Bone. Eins og svona tilfærsla
meö titil gefur einatt til kynna
lenti þessi mynd í dreifingar-
vandræöum og fékk ekki nándar
nærri þá athygli sem hún á skiliö.
Þannig minnir mig aö Tónabíó
hafi keypt sýningarréttinn á
henni hérlendis en aldrei notfært
sér hann. Nú er Cutter’s Way
hins vegar komin hingaö á
myndbandi undir merki Warner
Home Video og þaö ættu kvik-
myndaáhugamenn aö notfæra
sér.
Cutter's Way er verk tékkn-
eska leikstjórans Ivan Passers,
sem fyrst vakti á sér athygli utan
heimalands síns fyrir Ástir Ijós-
hærörar stúlku. En eins og landi
hans Miles Forman sem Passer
haföi starfaö meö aö handrits-
gerð yfirgaf hann Tékkóslóvakíu
vegna innrásar Rússa og flutti til
Bandaríkjanna. Þar tókst honum
aö koma undir sig fótunum á nýj-
an leik, þótt myndir hans hafi
ekki veriö af sömu stæröargráöu
og verk Formans. Fyrstu myndir
hans vestra, Born to Win, Law
and Disorder, Crime and Passion
og Silver Bears sem gerö var í
Bretlandi, voru á ýmsan hátt
óvenjuleg tilbrigöi viö viöteknar
afþreyingarhefðir vestrænnar
kvikmyndageröar, en þær juku
ekki hróöur Passers og náöu lítilli
hylli. Þótt Cutter’s Way hafi því
miöur ekki slegiö í gegn á al-
mennum markaöi uröu viötökur
gagnrýnenda yfirleitt jákvæöar,
þó ekki einróma.
Cutter's Way segir frá sér-
kennilegum þríhyrningi, sem
strengdur er jafnt meö ást og
andúö: Cutter, leikinn með alveg
sérstökum tilþrifum af John
Heard, er bæklaöur, eineygöur
fyrrum Víetnamhermaður, bitur
eiturtunga og sífullur, eiginkona
hans er döpur og lika drykkfelld,
leikin meö hnitmiöuöum sjarma
John Heard sýnir fádæma góö-
an leik í titilhlutverki Cutter’s
Way.
af Lisa Eichhorn, og Bone, vinur
beggja og einkum veikur fyrir
konunni, geöugur en tækifæris-
sinnaöur strandarstrákur, sem
Jeff Bridges leikur á sinn af-
slappaöa hátt. Þessi þrenning,
vinátta þeirra og siöferöilegt inn-
ræti, flækjast inn í kynferöislegt
morömál í sólbakaöri hátíöar-
stemmningunni sem ríkir í bæn-
um Santa Barbara. Cutter gerir
þaö aö meginmarkmiöi sins út-
brunna lífs aö hafa uppá morö-
ingjanum, sem reynist vera tákn
þess auðs og valds sem hann
telur aö hafi leikiö sig svo grátt.
Þetta er afar seiömögnuö frá-
sögn, allt frá hinum makalausu
upphafsmínútum, spennandi
meö óvenju vel skrifuöu handriti,
persónum sem hafa mikla fyll-
ingu og marga fleti. Ivan Passer
skilar hverju atriöinu ööru betra
meö góöri hjálp frá kvikmynda-
töku Jordan Cronenweths og
tónlist Jack Nitzsches. Cutter's
Way er úrvalsmynd sem engan
ætti aö svíkja.
Stjörnugjöf:
Cutter’s Way
Kristín
Jóhann-
esdóttir
Viö mæltum okkur mót á veit-
ingastaö. Hún er ekki komin svo
ég sest viö lítiö tveggja manna
borö. „Best við verðum hér,“
. hugsa ég. Þá birtist hún. Hún
I gengur til mín og þaö færist bros
■ yfir andlit hennar. „Eigum viö aö
sitja hér?“ spyr hún og ég segi:
„Ekki endilega hvar viltu sitja?“
Hún lítur yfir salinn og bendir síöan
á stórt hringborö. „Þarna, ég vil
sitja viö stórt borö.“ Viö setjumst
viö hringboröiö, ég og þessi fín-
geröa, granna kona. Viö boröið
standa átta auöir stólar.
„Af öllum þeim draumum sem
mig dreymir ætla ég aö gefa þjóö-
inni draum, þjóöardraum, sem ég
set í hendur hennar aö rætlst.
Hann er sá aö þjóöin búi til Völu-
spá í kvikmyndaformi. Þetta verð-
ur óendanlegt verkefni, en þó mjög
einfalt, fádæma einfalt.“ Hún fer
aö bjástra viö eyrnalokkinn sinn
sem haföi hrotiö í tvennt, því
hlekkur haföi opnast. Hún tekur
Lipp krónupening og reynir aö
þrýsta hlekknum saman og ég kem
til hjálpar meö tíukrónapenlng aö
vopni og saman þrýstum við hvort
á sinn enda hlekkjarins og reynum
aö loka hringnum. Þaö tekst. Hún
varpar öndinni léttar, setur upp
lokkinn og heldur áfram:
„Hver og einn Islendingur leggur
fram þann skerf í verkiö, aö gera
tveggja mínútna mynd um sig
sjálfan. Tæknilega ættl þaö ekki
aö vera erfitt, því nú eru aö koma á
markaðinn vélar sem hafa samein-
aöa eiginleika myndbandsins og
kvikmyndavélarinnar. Þær eru eins
og einföldustu myndavélar. En
verkefniö veröur aö gera sér grein
fyrir sinni örlagastöðu meö því aö
hver og einn láti filma sig, eins og
honum finnst vera mest einkenn-
andi fyrir sitt líf — sina skynjun.
Þaö sem honum finnst vera sitt
hlutverk i jarölifinu og þaö þarf
ekki endilega aö vera á heimilinu
eöa vinnustaönum. Meö þessari
sameiginlegu kvikmynd er hægt aö
skyggnast inn í sameiginlega ör-
lagasögu heillar þjóöar. Inní mynd-
ina mætti skjóta svo til gamans
setningum úr Völuspá og atriöum
frá íslenskum kvikmyndageröar-
mönnum. Þeirra þáttur væri aö
gera kvikmynd um göngu þjóöar-
innar yfir Ódáöahraun. i þann þátt
þyrfti um tuttugu þúsund manns
sem gengju yfir hrauniö og allir
kvikmyndageröarmenn landsins
meö öll sín tól og tæki tækju upp
gönguna og viðbrögö fólksins, t.d.
viö sólmyrkva, „Sól tór sortna“
segir í Völuspá, en hún fjallar um
fæöing guöa og manna, uppgang,
dauöa og upprisu. Göngunni yfir
hrauniö lýkur í grasi grónum döl-
um, þvi eftir helgönguna er paradís
aö reynslunni fenginni. Þaö veröur
dramatísk spenna þegar einstakl-
ingsbrotin koma saman meö sviö-
settu atriöunum. Lokaniöurstaöan
veröur persónuleg: Draumar og
þrár. Þessa kvikmynd mætti svo
sýna endalaust í frjálsu sjón-
varpsstöðvunum. Miklu skemmti-
legra en Dynasty og Dallas, því
þetta er örlagasaga okkar sjálfra.
Þjóöarrödd — Völvurödd.”
Kristín er kvikmyndatoikstjðrí.