Morgunblaðið - 26.10.1985, Side 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER1985
Frá ráðstefnu Bókavarðafélags íslanda. Gylfí Þ. Gíslason fyrrv. menntamálaráðherra f ræðustól.
nefndra aðalsafna sífellt með
aukinni tölvutækni, uppsetningu
gagnabanka og svo framvegis. Þá
nefndi Einar að drátturinn á bygg-
ingu þjóðarbókhlöðu væri farinn
að standa bæði Landsbókasafni og
* Háskólabókasafni alvarlega fyrir
þrifum. Loks átaldi Einar yfirvöld
Háskóla fslands fyrir að hafa ekki
sinnt málefnum bókasafnsins sem
skyldi og sagði að vart væri við
þvl að búast að landsstjórnin tæki
mikið mark á beiðni um meira fé
meðan stjórn háskólans beitti sér
ekki meira en nú er í málinu. „Ég
lít svo á að bókasafnið sé mikil-
vægasta stofnun hvers háskóla,"
sagði Einar.
Nýkjörinn háskólarektor, Sig-
mundur Guðbjarnason, var næstur
% á mælendaskrá og sagði hann að
' draumurinn um almennilegt bóka-
safn í þessu landi væri nú óðum
að breytast í martröð. Hann nefndi
að samanburður á menntun stúd-
enta úr Háskóla íslands og sam-
bærilegum erlendum háskólum
hefði hingað til yfirleitt verið HÍ
fremur hagstæður, en á hinn bóg-
inn hefðu erlendir gistiprófessorar
hér jafnan undrast stórlega að-
stöðuleysi kennara og beinlínis
orðið orðlausir þegar aðstæður
bókasafnsins væru skýrðar út fyrir
þeim. Annars talaði háskólarektor
mest um almenna úttekt á starf-
semi háskólans sem nú fer fram.
Þar væri mest áhersla lögð á stór-
aukin rannsóknarverkefni kenn-
ara, meira sjálfstæði stúdenta við
nám en verið hefði og loks þátt
háskólans í sjálfsmenntun og
endurmenntun almennings. f öll-
um þessum þáttum getur gott
bókasafn ráðið úrslitum, að mati
rektors, auk þess sem án þess getur
orðið erfitt eða illmögulegt að
vinna úr öllu því flóði upplýsinga
sem brátt mun dynja á okkur.
„Einkamál ein-
setumanns“
Þór Jakobsson, veðurfræðingur,
talaði um tengsl þjóðarbókhlöðu
og vísinda og byrjaði á því að beina
máli sinu til ráðamanna þjóðar-
innar. Hann sagði að með tilkomu
nýju þjóðarbókhlöðunnar gæti
orðið um menningarlega stökk-
breytingu hér á landi að ræða, en
spurði: „Geta ráðamenn greint á
milli veiða og vísinda?" Hann rakti
síðan það gagn og gaman sem hafa
má af markvissri notkun bóka-
safna og vitnaði í útlendan fræði-
mann sem lét svo um mælt að
markmið vísindalegra rannsókna
væri útgáfa. „Vísindamenn verða
dæmdir af skrifum sínum og engu
öðru,“ sagði Þór og bætti við: „Vís-
indi án bókar eru sem vindur er
þýtur um eyrun; einkamál einsetu-
manns; ósögð orð.“ Þór sagði að
þeir sem valdið hefðu yrðu að gera
sér grein fyrir því að vísindin
kæmu að gagni á öllum sviðum
þjóðlífsins og því væri brýnt að
búa sem best að þeim. Það yrði til
dæmis og ekki síst gert með því
að hraða byggingu þjóðarbókhlöð-
unnar.
Þá var komið að Stefaníu Júlíus-
dóttur, bókasafnsfræðingi, sem
starfar við þjóðdeild Landsbóka-
safnsins en það er sú deild sem
varðveitir íslensk rit. Hún sagði
frá hlutverki deildarinnar — sem
vikið er að annars staðar hér á
opnunni — og lagði áherslu á þjón-
ustu Landsbókasafnsins við aðrar
stofnanir, bæði hér á íslandi og
ekki síður erlendis. Eins og fleirum
á þessari ráðstefnu varð henni
tíðrætt um tölvutæknina og þá
möguleika sem með henni gefast,
ekki hvað síst hvað snertir skrán-
ingu og alþjóðlega samvinnu um
upplýsingaöflun. Stefanía sagði að
núverandi aðstæður á Landsbóka-
safninu væru allar hinar hrak-
smánarlegustu og skorti allt í
senn: fleira starfsfólk, aukið rými
og betri tækjakost. Hún tók sem
dæmi að starfsfólk safnsins hefði
ekki yfir skikkanlegum ritvéla-
kosti að ráða, hvað þá öðru; ritvél-
ar safnsins væru gamlar og úr sér
gengnar og ekki einu sinni nægjan-
lega margar. „Þetta getur ekki
gengið lengur,“ sagði hún í lokin.
Raunir sagn-
fræöinemans
Næst voru flutt tvö erindi um
þjóðarbókhlöðu frá sjónarhóli
notandans. Fyrst talaði Gils Guð-
mundsson, rithöfundur, og gagn-
rýndi hann yfirvöld harðlega fyrir
tómlæti gagnvart þjóðarbókhlöð-
unni sem lýsti sér í fjárskorti og
seinagangi. „Biðin er orðin
hneykslanlega löng,“ sagði Gils.
Hann taldi að Jón Ólafsson, rit-
stjóri, ætti að geta orðið núlifandi
ráðamönnum fyrirmynd en Jón
var áhugasamur bókasafnsmaður
eins og Gils rakti nokkur dæmi
um. Undir lok máls sins beindi
Gils orðum sínum til bókasafns-
fræðinga og hvatti þá til að sýna
grúskurum og fræðimönnum
umburðarlyndi þó viðfangsefni
virtust oft harla fáfengileg —
ýmist að rekja saman ættir Auð-
uns skökuls og Elísabetar hús-
freyju á Bretlandi ellegar að lesa
heilt ritsafn alfræðibóka I von um
að finna þar eina litla villu. Þá
vitnaði Gils i Georg Brandes sem
sagði um nytsemi bókarinnar:
„Lítill er áhrifamáttur blýsins sem
fer í byssukúlur miðað við það blý
sem prentletur er búið til úr.“
Anna Agnarsdóttir, sagnfræðing-
ur, sagði að það hefði skotið sér
skelk í bringu þegar hún uppgötv-
aði að með svipuðum fram-
kvæmdahraða og undanfarið yrði
þjóðarbókhlaðan ekki tilbúin fyrr
en árið 2002. Og nú væri komið á
daginn að jafnvel þær áætlanir
væru alltof bjartsýnar og eins
mætti gera ráð fyrir að byggingu
hússins yrði ekki lokið fyrr en eftir
50 ár. „Kannski geta þeir fræði-
menn sem nú eru á barnsaldri
dundað þarna í ellinni," sagði
Anna. Hún rakti síðan raunir
sagnfræðinemans sem reyndi að
stunda sjálfstæðar rannsóknir en
ræki sig hvarvetna á hömlur vegna
þess að nothæft bókasafn væri
varla fyrir hendi. Hún tók fram
að ekki væri við bókaverðina að
sakast og sagði að 12 bókaverðir
Háskólabókasafns og 15 bókaverð-
ir Landsbókasafns ynnu aðdáunar-
vert starf við mjög erfiðar aðstæð-
ur. Hún nefndi að í háskólanum
væru nú um það bil 4500 nemendur
en lessæti á Háskólabókasafninu
væru 15, og oft væri árangur
nemenda kominn undir því hvort
þeir væru nógu fljótir að tryggja
sér þær fáu bækur sem væri að
finna í safninu. Einnig væri opn-
unartími safnanna fjötur um fót
þeirra sem þar vildu stunda rann-
sóknir og þá ekki hvað síst almenn-
ings sem ynni fulla vinnu.
Sjálfstæð stofnun
Síðastur fyrir hlé talaði Þórir
Ragnarsson, aðstoðarháskólabóka-
vörður, og fjallaði hann einkum
um þjóðarbókhlöðu sem hlekk í
safnakeðjunni og þá þjónustu sem
hún gæti veitt við leit að upplýs-
ingum, ráðgjöf og fleira. Þórir
drap og á það að vegna aðstöðu-
leysis gætu söfnin hér á landi
engan veginn sinnt hlutverki sínu
sem upplýsingamiðlun til náms-
manna, vísindamanna og almenn-
ings. Hingað bærust til að mynda
nálægt 500 mismunandi fræðirit
af öllu tagi en til samanburðar
nefndi Þórir að til háskólasafnsins
I Álaborg kæmu 13.000 slík rit.
Það var Elfa Björk Gunnarsdóttir
sem stjórnaði pallborðsumræðun-
um sem fram fóru á ráðstefnunni
en þátt I þeim tóku Einar Sigurðs-
son, háskólabókavörður, Finnbogi
Guðmundsson, landsbókavörður,
Guðrún Helgadóttir, alþingismaður,
Sigmundur Guðbjarnason, rektor,
Árni Gunnarsson, fulltrúi mennta-
málaráðuneytisins, og arkitektar
hússins, þeir Manfreð Vilhjálmsson
og Þorvaldur S. Þorvaldsson.
f upphafi snerust umræðureink-
um um það hvernig stjórn þjóðar-
bókhlöðunnar yrði háttað og sagði
Finnbogi Guðmundsson að ákveðið
hefði verið að bíða með ákvarðanir
um slíkt þar til húsið væri risið.
Sjálfur kvaðst hann telja æskileg-
Peningamarkaöurinn
N
GENGIS-
SKRANING
Nr. 203 - 25. október 1985
Kr. Kr. Toll-
Ein. Kl.09.15 Kaup Sala gengi
Dollari 41,610 41,730 41440
SLpund 59,315 59,486 57,478
Kan.dollari 30,440 30428 30,030
Don.sk kr. 4^362 44487 4,2269
Norskkr. 54455 54606 5,1598
Senskkr. 54363 54514 5,1055
FLmark 74225 7,3436 7,1548
Fr.franki 5,1601 5,1750 5,0419
Belg. franki 0,7765 0,7788 0,7578
Sv.franki 19,1906 194459 18,7882
Holl. gyllini 13,9467 13,9869 13,6479
V-þ. mark 15,7357 15,7811 15,3852
ÍLlíra 0,02332 0,02338 0,02278
Austurr. sch. 24397 24461 2,1891
PorLesmdo 04553 04560 04447
Sp. peseti 04571 04579 04514
Jap. jen 0,19356 0,19412 0,19022
Irskt pund 48,725 48466 47433
SDR (SérsL 444378 444655 43,4226
dráttarr.)
4
INNLÁNSVEXTIR:
Spamjóðabakur.................. 22,00%
Spant|óötr»iknmgar
mað 3ja minaða uppaðgn
Alþýðubankinn............ 25,00%
Búnaðarbankinn.....:...„. 25,00%
lönaöarbankinn.......... 23,00%
Landsbankinn.............. 23A0%
Samvmnubankinn........... 25,00%
Sparisjóöir.............. 25,00%
a Utvegsbankinn................. 23,00%
Verzlunarbankinn........ 25,00%
mtö 6 méntöt wpptftgn
Alþýðubankinn.............30,00%
Búnaöarbankinn.......2M0%
lönaöarbankinn......... 28,00%
Samvinnubankinn.......... 30,00%
Sparisjóöir........... 28,00%
Útvegsbankinn..:________ 28JJ0%
Verzlunarbankinn msð 12 mánaös uppsðgn Alþýðubankinn 32,00%
Landsbankinn 31,00%
Útvegsbankinn ‘»'nn%
Innlántskírteini
Alþýðubankinn................ 28,00%
Sparisjóöir.................. 28,00%
Verðtryggðir reikningar
miðaö við lántk jaravisilölu
með 3ja mánaða uppeögn
Alþýöubankinn................ 1,50%
Búnaö'-rbankinn.............. 1,00%
lönaöarbankinn .............. 1,00%
Landsbankinn................. 1,00%
Samvinnubankinn.............. 1,00%
Sparisjóöir.................. 1,00%
Útvegsbankinn................ 1,00%
Verzlunarbankinn............. 2,00%
með 6 mánaða upptðgn
Alþýðubankinn................ 3,50%
Búnaöarbankinn............... 3,50%
Iðnaöarbankínn............... 3,50%
Landsbankinn................. 3,00%
Samvinnubankinn.............. 3J)0%
Sparisjóðir.................. 3,00%
Útvegsbankinn................ 3,00%
Verzlunarbankinn............. 3,50%
Ávítane- og hlaupareikningar
Alþýöubankinn
— ávisanareikningar........17,00%
— hlaupareikningar......... 10,00%
Búnaöarbankinn............... 8,00%
Iðnaöarbankinn............... 8,00%
Landsbankinn................. 10,00%
Samvinnubankinn.............. 8,00%
Sparisjóöir..................10,00%
Útvegsbankinn................ 8,00%
Verzlunarbankinn............. 10,00%
Stjömureikningar: I, II, III
Alþýðubankinn................ 9,00%
oaiman - nefmmsan - RHðn - pusian
með 3ja til 5 mánaða bindingu
Iðnaðarbankinn............... 23,00%
Landsbankinn................. 23,00%
Sparisjóöir.................. 25,00%
Samvinnubankinn.............. 23,00%
Útvegsbankinn ...„........... 23,00%
Verzlunarbankinn............. 25,00%
8 mánaða bindingu eða lengur
lönaðarbankinn............... 26,00%
Landsbankinn................. 23,00%
Sparisjóöir.................. 28,00%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Innlendir gjaldeyriereikningar
Bandarrkjadollar
Alþýöubankinn................. 8,00%
Búnaöarbankinn................ 7,50%
lönaðarbankinn................ 7,00%
Landsbankinn.................. 7,50%
Samvinnubankinn............... 7,50%
Sparisjóöir................. 8,00%
Útvegsbankinn............... 7,50%
Verzlunarbankinn............ 7,50%
Sterlingtpund
Alþýöubankinn............... 11,50%
Búnaðarbankinn............. 11,00%
lönaöarbankinn.............. 11,00%
Landsbankinn................11,50%
Samvinnubankinn............ 11,50%
Sparisjóðir................ 11,50%
Útvegsbankinn.............. 11,00%
Verzlunarbankinn........... 11,50%
Vettur-þýtk mörk
Alþýöubankinn............... 4,50%
Bunaöarbankinn.............. 4,25%
lönaöarbankinn.............. 4,00%
Landsbankinn................. 450%
Samvinnubankinn............. 4,50%
Sþarisjóöir................. 4,50%
Útvegsbankinn............... 4,50%
Verzlunarbankinn............ 5,00%
Dentkar krðnur
Alþýöubankinn............... 9,50%
Búnaöarbankinn.............. 8,00%
lönaðarbankinn.............. 8,00%
Landsbankinn................ 9,00%
Samvinnubankinn............. 9,00%
Sparisjóðir................. 9,00%
Útvegsbankinn............... 9,00%
Verzlunarbankinn............10,00%
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir víxlar, lorvextir.
Landsbankinn............... 30,00%
Útvegsbankinn.............. 30,00%
Búnaöarbankinn............. 30,00%
lönaöarbankinn............. 30,00%
Verzlunarbankinn........... 30,00%
Samvinnubankinn............ 30,00%
Alþýöubankinn.............. 29,00%
Sparisjóöir............... 30,00%
VMekiptavíxlar
Alþýöubankinn.............. 32,50%
Landsbankinn................ 32£0%
Búnaðarbankinn............. 32,50%
Sparisjóðir................ 32,50%
YfirdráHarlán at hiaupareikningum:
Landsbankinn................31,50%
Útvegsbanklnn.............. 31,50%
Búnaöarbankinn..............31,50%
lönaöarbankinn..............31,50%
Verzlunarbankinn........... 31,50%
Samvinnubankinn.............31,50%
Alþýöubankinn...............31,50%
Sparisjöðir.................31,50%
Endurteljanleg lán
tvrir innisndsn markað........... 27,50%
lán í SDR vegna útfl.traml.......... 9,50%
Skuldabréf.almenn:
Landsbankinn................ 32,00%
Útvegsbankinn............... 32,00%
Búnaöarbankinn.............. 32,00%
Iðnaðarbankinn.............. 32,00%
Verzlunarbankinn..............32,0%
Samvinnubankinn............. 32,00%
Alþýöubankinn............... 32,00%
Sþarisjóöir................ 32,00%
Viðskiptaskuldabráf:
Landsbankinn............... 33,50%
Búnaöarbankinn.............. 33,50%
Sparisjóöirnir.............. 33,50%
Verðtryggð lán miðað við
lánskjaravítitölu
í allt aö 2V5 ár....................... 4%
Ienguren2%ár.......................... 5%
Vantkilavextir........................ 45%
Óverðtryggð tkuldabráf
útgefinfyrir 11.08. '84 ........... 32,00%
Lífeyrissjódslán:
Lífeyriesjóður starfsmanna ríkis-
ins:
Lánsupphæö er nú 350 þúsund krón-
ur og er lánið vísitölubundiö meö
lánskjaravísitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstími er allt aö 25 ár, en getur veriö
skemmri, óski lántakandi þess, og
eins ef eign sú, sem veö er í er lítilfjör-
leg, þá getur sjóöurinn stytt lánstím-
ann.
Greiöandi sjóösfélagar geta sótt
um lán úr Iffeyrissjóönum ef þeir hafa
greitt iögjöld til sjóösins í tvö ár og
þrjá mánuöi. miöað viö fullt starf.
Biötími eftir láni er sex mánuöir frá
því umsókn berst sjóönum.
Lífeyrissjóöur verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú, eftir 3ja ára aöild
aö lífeyrissjóönum, 192.000 krónur,
en fyrir hvern ársf jóróung umfram 3 ár
bætast við lániö 16.000 krónur, unz
sjóósfélagi hefur náö 5 ára aöild aö
sjóönum. Á tímabilinu frá 5 til 10 ára
sjóósaóild bætast vió höfuöstól leyfi-
legar lánsupphæöar 8.000 krónur á
hverjum ársfjóröungi, en eftir 10 ára
sjóösaóild er lánsupphæöin oröin
480.000 krónur. Eftir 10 ára aðiid
bætast viö 4.000 krónur fyrir hvern
ársfjóröung sem líöur. Því er í raun
ekkert hámarkslán i sjóönum.
Höfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravísitölu, en lánsupphæöin
ber nú 5% ársvexti. Lánstíminn er 10
til 32 ár aó vali lánfakanda.
Þá lánar sjóöurinn með skilyröum
sérstök lán til þeirra, sem eru eignast
sína fyrstu fasteign og hafa greitt til
sjóðsins samfellt í 5 ár, kr. 525.000 til
37 ára.
Lánskjaravísitala fyrir október
1985 er 1266 stig en var fyrir sept-
ember 1239 stig. Hækkun milli mán-
aöanna er 2,18%. Miöaó er viö vísi-
töluna 100 íjúní 1979.
Byggingavísitala fyrir október til
desember 1985 er 229 stig, og er þá
miðað viö 100 í janúar 1983.
Handhafaskuldabráf í fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextir eru
nú 18—20%.
Öbundiðfá
Landsbanki,Kiörból<:1) ....
Útvegsbanki.Abót: ......
Búnaöarb., Sparib: 1) ..
Verzlunarb., Kaskóreikn: ..
Samvinnub., Hávaxtarefkn:
Alþýöub., Sérvaxtabók: ....
Sparisjóöir, Tromprelkn: „,
lönaöarbankinn: 2) ......
Bundíðfá:
Búnaöarb., 18mán.relkn:
Sérbod
Nafnvextir m.v.
ðvsrðtr. vsrðtr.
kjðr kjðr
7—34,0 1,0
22-34,6 1,0
7-34,0 1.0
22-31,0 3,5
22-31,6 1-3,0
27-33,0
32,0 3,0
28,0 3,5
36,0 3,5
Hðfuðstóls-
Verðtrygg. fswslurvaxta
tímabil vaxtaáW
3mán. 1
1mán. 1
3mán. 1
3mán. 4
3mán. 2
4
1mán. ' 2
1mán. 2
6mán. 2
1) Vaxtaleiörétting(úttektargjaid)er 1,7%hjáLandsbankaogBúnaöarbanka.
2) Tvasrúttektlr helmilaðar á líverju sex mánaöa tímabili án, þes aðvextirlækki