Morgunblaðið - 04.03.1986, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. MARZ 1986
13
MUSICA ANTIQUA
Tóniist
JónÁsgeirsson
Sú aðferð að skipta tónlistar-
sögunni niður í tímabil og gefa
hveiju þeirra nafn hefur á síðari
árum verið mikilsvert haldreipi
þeim er fást við að kynna sér
tónlistarsögu. Tímabil það sem
kallað er Ars antica er látið enda
um 1300, en þar taki við Ars
nova. Nú hafa þessar nafngiftir
fengið nýja merkingu og skilin
sem mörkuðu fjórtándu og
fimmtándu öldina eru nú til dags
notuð á sama hátt. Nútíma tón-
listarmenn hafa tekið upp Ars
nova en þeir sem halla sér að
tónlist, sem er einu og jafnvel
tveimur tímabilum eldri en klass-
íkin, nefnilega barokktónlist og
endurreisnartónlist, nota orðið
Ars antica. Tónlistarhópurinn
Musica Antiqua hélt tónleika í
Kristskirkju og flutti eingöngu
endurreisnartónlist er spannaði
rúmlega 150 ára tímabil hennar,
því sá elsti, Hans Judenkiinig,
var fæddur 1450 en sá er lengst
náði yfir mörkin, 1600, var John
Wilbye, en hann lést 1638. Tón-
leikamir hófust á Exultate justi
eftir Lodovico Grossi da Viadana,
sem ýmist er sagður fæddur 1560
eða ’64 og dáinn 1627 eða ’45.
Þrátt fyrir þessa ókyrrð eru menn
sammála um mikilvægi hans fyrir
þróun tónlistar. Viadana nam
tónlist hjá Costanzo Porta er
aftur lærði hjá Willaert, en Porta
var mikilhæfur kennari og einnig
gott tónskáld. Framlag Viadana
var að innleiða hinn nýja „con-
certato“-stíl inn í kirkjutónlist og
einnig „basso continue", sem
hann útskýrir mjög vel í formála
einnar bókar sinnar. Þrátt fyrir
að hafa lagt sig eftir nýjungum
í kirkjutónlist eru tónverk hans
samt gamaldags fyrir sinn tíma.
Exultate justi var sungið af átta
manna kór sem skipaður er úr-
vals tónlistarfólki, enda var söng-
ur kórsins unaðslega fallegur.
Tvö næstu verkin voru lútulög
eftir Hans Judenkunig og leikur
fæðingarár hans á tíu árum frá
1450 til ’60 en hins vegar eining
um dánarár, sem talið er vera
1526. Judenkiinig var þýskur
lútusnillingur og er talið að hann
hafí fundið upp sérstaklega flók-
inn „tabúlatúr“-rithátt fyrir lútu
og gefíð út fyrstu þýsku lútubók-
ina. Árið 1523 gefur hann út
kennslubókina „Ain schone
kunstliche Underweisung" sem í
eru dansar og prelúdíur í svo-
nefndum „gervi-fjölradda“-
rithætti. Snorri Öm Snorrason
lék verkin varfæmislega. Næsti
höfundur var Jacob Regnart
(1540—1599) en hann starfaði
bæði sem söngvari, hljóðfæra-
leikari og tónskáld við hirðina í
Innsbmck og í Prag. Eftir hann
liggja 37 messur, 195 mótettur
og ein Passía. Lög hans þykja
bera sterkari ítölsk einkenni en
svipuð lög eftir. Lassus, en þeir
vom samtíða í Innsbmck. Fyrra
lagið eftir Regnart var fallega
leikið „tríó“, sem flutt var af
Camillu Söderberg, Ólöfu Sess-
elju Óskarsdóttur og Snorra Emi
Snorrasyni. Seinna lagið sögn
Marta Halldórsdóttir. Marta hef-
ur það sem kaliast á einföldu
máli „falleg" rödd og nú má
merkja það, að rödd hennar er
að fá meiri hljóman, enda nýtur
hún tilsagnar góðra kennara í
söng og öðm'm tónlistargreinum.
Sverrir Guðjónsson kemur nú
fram sem alt-söngvari og flutti
tvö lög einn saman. Annað eftir
Ludwig Senfl, sem var svissn-
esk-þýskt tónskáld, og þrátt fyrir
að vera alla tíð kaþólskur, starf-
aði hann með mótmælendum og
var mikill aðdáandi Lúthers.
Meðal þess merkasta af verkum
hans em útfærslur á lútherskum
sálmalögum, einnig þýskum
söngvum, og er svokölluð „quod-
libet“-aðferð einkennandi fyrir
vinnutækni hans. Hitt lagið sem
Sverrir söng einn er eftir ein-
hvem Baltasar Arthopius, sem
undirritaður veit engin deili á.
Sverrir hefur fallega altrödd og
setti mjög sérkennilega fallegan
svip á kórsönginn. Kórinn söng
bæði án undirleiks og með, t.d.
lagið Tanzen und springen eftir
Hans Leo Hassler. Án undirleiks
mætti nefna tvö lög eftir Ingegn-
eri, er var nemandi Ruffo og
Rore og kennari Monteverdi.
Tónlist hans þótti nokkuð gamal-
dags, þrátt fyrir að madrigalar
hans þættu nokkur nýjung. Kór
Musica Antiqua ætti að syngja
heila tónleika með eða án undir-
leiks og leggja undir að hafa
efnisskrána heilsteypta, annað-
hvort með því að syngja eftir fá
tónskáld eða jafnvel stærri verk
eingöngu. Slíkan kór er ekki
auðvelt að byggja upp og sannar-
lega er þörf fyrir slíka stofnun
hér á landi. Það er í raun óþarfi
að tíunda allt en þeir höfundar,
sem ekki hafa verið taldir upp,
em: Morley, Wilbye, Dowland,
Palestrína, Vittoria og Mundarra,
allt frægir snillingar, sem vom
afburða vel fluttir. Eitt lag er rétt
að draga út úr þessári upptaln-
ingu og það er What then is love
but mouming, eftir enska tón-
skáldið Rosseter, er starfaði við
konungskapelluna og samdi
mikið af léttum og elskulegum
„lútu-söngvum“. What then is
love er meðal fallegustu laga sem
til em frá þessu tímabili og var
það fallega sungið af Mörtu
Halldórsdóttur. Fyrir smekk
undirritaðs hefði mátt leggja það
aðeins hægar eða með ástúðlegri
gætni, sem gæfí laginu sterkari
blæ mannlegrar hlýju.
Auk þeirra sem nefndir hafa
verið vom með í kómum Hildi-
gunnur Halldórsdóttir, Svava
Kristín Ingólfsdóttir, Helgi
Bragason, Kjartan Óskarsson,
Jón Stefánsson og Halldór Vil-
helmsson. Trúlega em fáar
„grúppur“ betur mannaðar, og
með Camillu Söderberg og félaga
hennar sem leiðandi undirleik
ætti þessi hópur að geta sungið
sig saman til flutnings á stómm
verkum gömlu meistaranna.
COROLLA er hönnuð til að vera fremst meðal jafningja og gœðaflokki ofar en
verðið segir til um.
Hún er framhjóladrifin, með fyrsta flokks fjöðrunar- og stýrisbunaði. Léttbyggð 12 ventla
vélin er í senn kraftmikil og sparneytin.
Farþega- og farangursrýmið stenst allan samanburð 6 nýtingu, þœg-
indum og hagkvœmni.
COROLLA DX SPECIAL SERIES er sérbúinn bíll, þar sem saman fara
aukin þœgindi og útlit sem vekur athygli.
um að COROLLA DX SPECIAL SERIES er hverrar krónu virði.
TAVATA