Morgunblaðið - 08.06.1986, Qupperneq 13

& s3’
af einkaaðilum, sleppa betur
þótt þeir gerist sekir um and-
félagslegt athæfi af þessu tagi.
Raunar er það svo, að þetta
hendir næstum eingöngu fólk í
opinberu húsnæði, og er líklegt
um að kenna hve íbúðimar em
litlar, geymsluhúsnæði ekkert
og þrengslin yfírþyrmandi. Við
slíkar aðstæður vilja eðlilegar
umgengishættir stundum fara
forgörðum.
- GEOFFREY MURRAY
_________________MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 1986______________B 13
Þó að unga stúlkan væri afgyðingaættum barhún ekki Davíðs-
stjörnuna á brjóstinu heldur bandaríska fánann
SJÁ: HÖRMUNGARNAR í VARSJA
1HUNDALIF

«&*>
<22sS00
«a>
Enn bæta
rakkamir
vígstöðuna
Hundamir í Bretlandi unnu
fyrir skömmu mjög sætan
sigur á stjómmálamönnum þar í
landi. Af ótta við hundaeigendur,
sem em harðsnúinn og þrælskipu-
Iagður hópur, ákváðu stjómvöld að
afnema með öllu árlegt leyfísgjald
fyrir hunda, um 24 kr. ísl., í stað
þess að hækka það í 540 kr. eins
og það ætti að vera ef það hefði
fylgt verðbólgunni frá árinu 1878
þegar gjaldið var ákveðið.
Þessi ákvörðun er ekkert fagnað-
arefni fyrir þá, sem em andvígir
hundahaldi og vildu helst afnema
það með öllu ef þess væri nokkur
kostur. Þeir gerðu sér hins vegar
grein fyrir, að það er ekki hægt og
lögðu þess vegna til, að hundaeig-
endum yrði gert að greiða hóflegt
gjald til að auðvelda sveitarstjóm-
um eftirlit með hundahaldi en í
Bretlandi, hefur það hingað til alls
ekki verið neitt.
Það hefur alltaf verið til fólk sem
amast við hundahaldi, jafnvel í
Bretlandi en þar er það litið alveg
sérstökum augum. Það er að sjálf-
sögðu talið mjög óenskt, líklega
bara trúlaust, alveg áreiðanlega í
litlu andlegu jafnvægi en þó yfírleitt
meinlaust. Engum stjómmála-
manni, sem vill ná endurkjöri, eða
blaði, sem lætur sig útbreiðsluna
skipta, dytti í hug að styðja þetta
fólk.
A síðustu tíu ámm hefur óvinum
hundahaldsins samt sem áður verið
að vaxa fískur um hrygg og það
fer ekki á milli máia, að þeir em
nú orðnir að svokölluðum þrýsti-
hópi. Upptök hreyfíngarinnar em á
mjög ólíklegum stað, í fínu hverfun-
um í Kensington og Chelsea en þar
er óvenju mikið um aldrað fólk, sem
er vant að fara með hundinn sinn
f kvöldgöngu eftir fallegu, georg-
ísku strætunum. í þessum hverfum
er líka mikið af öldmðu fólki sem
sumt er vafalaust dálítið sjóndapurt
og líkar ekki útgangurinn á götun-
um og skófatnaðinum.
Óánægjan braust fyrst út í les-
endabréfum í hverfísblöðunum. Til
að byija með var hverfisstjómin
sökuð um að sinna ekki eðlilegri
gatnahreinsun en þegar deilan
harðnaði var það loks upplýst hvers
konar vandamál hundahaldið er.
Á hveijum degi em skilin eftir á
almannafæri í Bretlandi 700 tonn
af hundaskít og 600.000 gallon af
hundahlandi. Þar sem langflestir
hundaeigendur búa í bæjum og
borgum má fínna mest af þessu
geðslegheitum á gangstéttum og í
almenningsgörðum.
Aðeins tæringin, sem hundahald-
ið veldur á ljósastaumnum og
umferðarskiltum, er óhemju dýr en
miklu alvarlegri er þó hættan sem
mönnum sjálfum og heilsu þeirra
stafar af úrganginum. Besti vinur
mannsins ber t.d. með sér larvae
migrans, innyflaorm sem getur
valdið lifí-arsjúkdómum og blindu;
toxoplasmosis, sem veldur sjúk-
dómi líkum inflúensu og einstaka
sinnum blindu og heilaskemmdum
í ófæddum bömum; leptospirosis,
sem veldur hitasótt, vöðvaverlqum,
gulu og jafnvel heilahimnubólgu,
og síðast en ekki síst bera hundamir
með sér algenga magakveisu af
völdum salmonellae-sýkla.
Á ári hveiju missa um 90 manns
í Bretlandi sjónina eða verða fyrir
verulegum sjónskaða vegna sjúk-
dóms, sem hundamir bera, og 9.500
böm em bitin svo illa í andlit eða
háls að sauma verður sárin saman
eða græða annað skinn yfír þau.
Árlega valda hundar 5.000 um-
ferðarslysum, þar af tíu sem hafa
dauðann í för með sér, og ársneysla
hundanna af eggjahvítuefni úr
dýraríkinu er 100.000 tonn og er
mest af því flutt inn.
Þegar athugaður er íjöldi hunda
í nokkrum löndum kemur það á
óvart, að hann er ekki mestur í
Bretlandi. Þar er einn hundur á
móti hveijum 9,4 manneskjum en
einn á móti 6,8 í Frakklandi. í
Bandaríkjunum em þeir líklega
flestir því að þar er einn hundur á
móti hveijum 6,2 mönnum.
- LAURENCE MARKS
nýjungar —
Verður plastbyssan
kjörvopn morðingjanna?
Félagsmenn í Bandaríska skot-
félaginu (National Rifle Assoc-
iation) taka gjaman þannig til orða,
að „byssur drepa ekki fólk — það
em glæpamennimir, sem það gera.“
Með sömu rökum má því segja að
plastbyssum sé ekki smyglað um
borð í flugvélar — nema þegar
hryðjuverkamenn séu annars vegar.
Forsvarsmenn skotfélagsins,
NRA, em líka einmitt þessarar
skoðunar og um þessar mundir gleðj-
ast þeir yfír enn einum sigrinum á
Bandaríkjaþingi. Flestir útlendingar
furða sig á því fádæma eftirlitsleysi,
sem er með byssukaupum og byssu-
eign í Bandaríkjunum, en nú hefur
NRA tekist að fá þingið til að minnka
eftirlitið enn frekar.
NRA er andvígt öllum hömlum á
innflutningi Glock 17 en það er sjálf-
virk byssa, framleidd í Austurríki.
Er hún að nokkm úr plasti og því
erfítt að fínna hana með geisla- og
segulmælingum í flugstöðvum.
Glock 17 erþó aðeins forsmekkur-
inn af því, sem tæknin hefur nú í
pokahominu handa hryðjuverka-
mönnum og öðmm glæpalýð. Fyrir-
tæki nokkurt I Florida hefur þegar
hannað byssu, sem er öll úr plasti
og verður líklega komin á markað
eftir tvö ár, og þess verður ekki langt
að bíða að sprengiefni úr plasti verði
fáanleg. John Anderson, kunnur
bandarískur dálkahöfundur, hefur
skýrt frá því, að Khadafy Líbýuleið-
togi sé nú að reyna að komast yfír
300 9mm Glock-byssur á svarta
markaðnum.
Höfundur Glock-byssunnar og
framleiðandinn I Florida, David
Byron, fullyrða báðir, að byssumar
þeirra megi fínna með mælitækjum
og að þess vegna muni þær ekki
valda öryggisvörðum í flughöfnum
neinum erfíðleikum. Þessi staðhæf-
ing hefur raunar verið hrakin alger-
lega hvað varðar Glock-byssuna og
þótt byssan hans Byrons sé kannski
ekki jafn vandfundin við leit þá er
hér um að ræða verkfæri, sem
auðvelt er að misnota.
Ýmsir hafa orðið til að sýna fram
á hve Glock-byssan er hættuleg.
Starfsmenn Pentagons, bandaríska
hermálaráðuneytisins; Mario Biaggi,
þingmaður fyrir New York; ABC-
sjónvarpsstöðin; embættismenn
vestur-þýskra stjómvalda og starfs-
menn vopnaeftirlitsins í San Fran
cisco hafa allir sannað, að auðvelt
er að koma byssunni fram hjá örygg-
isvörðum á flugvölium.
John Anderson, sem fyrr er nefnd-
ur, vitnaði í skýrslu frá bandaríska
sendiherranum í Bonn en þar segir
hann, að í flughöfninni í Stuttgart
hafí verið leitað að byssunni í far-
angri með þremur geislatækjum.
„Tilraunimar sýndu, að það er
næstum ógjömingur að fínna byss-
una,“ sagði sendiherrann.
FÓRNARLAMB - Nýja vopnið
mun auðvelda hryðjuverkamönn-
um ofbeldisverkin.
David Byron, sem sér um rann-
sóknir og hönnun í byssudeild Byron
fyrirtækisins, segist ætla að smíða
plastbyssuna vegna þeirra kosta,
sem hún er búin. Hún verður léttari
en aðrar byssur, tærist ekki, þarf
ekkert viðhald og hana þarf ekki að
smyija. Sjálfur segist hann vera
„andvígur vopni, sem ekki er unnt
að fínna með mælingum og það
munum við aldrei framleiða.“
- CHRISTOPHER REED
LEIKTÆKIN
Æskufólkiö er
bókstaflega
að springa
Þegar böm, sem eiga foreldra
með of háan blóðþrýsting,
leika sér að tölvuleikjum hækkar
blóðþrýstingur þeirra meira en hjá
þeim bömum, sem eiga foreldra með
eðlilegan blóðþiýsting. Kemur þetta
fram í grein eftir lækna við John
Hopkins-læknaskólann í Bandaríkj-
unum.
Vegna þessarar uppgötvunar
vonast vísindamenn til að geta búið
til tölvuleik, sem auðveldað gæti leit
að þeim bömum, sem síðar á ævinni
eru líkleg til að fá of háan blóð-
þrýsting. Þessi böm yrðu þá hvött
til að gæta réttrar þyngdar og varast
mikið saltát.
Þeir sem líklegir em til að fá of
háan blóðþrýsting finna yfirleitt ekki
fyrir honum fyrr en á fertugs- eða
fímmtugsaldri en tfðni sjúkdómsins
eykst með aldrinum. Afleiðingin er
hjartveiki og ýmis krankleiki annar.
Craig K. Ewart og samstarfsmenn
hans mældu blóðþrýsting 1.400
nemenda í tveimur skólum f Balti-
more fyrir, á meðan og eftir að þeir
höfðu skemmt sér við tölvuleiki.
Fyrri rannsóknir bentu til, að of hár
blóðþrýstingur væri að nokkm arf-
gengur og þessar rannsóknir virtust
staðfesta það. Þau böm, sem áttu
foreldra, sem þjáðust af sjúkdómn-
um, sýndu miklu hærri blóðþrýsting
en onnur.
OVÆTTUR
Óskemmtilegir grann-
ar valda vaxandi ótta
Krókódíllinn er ein elzta
skepna jarðar. Hann er eldri
en risaeðlan sem var útdauð löngu
áður en sögur hófust. Talið er að
hann sé um 200 milljóna ára
gamall og að hann hafí numið land
á tríastímabilinu.
En þótt krókódíllinn sé svona
lífsseigur virtist honum um megn
að standast manninum snúning og
trúlega hefði 20 krókódflstegund-
um þegar verið útrýmt ef þeim
hefði ekki flestum verið veitt al-
þjóðleg vemd árið 1976. Nú er svo
komið að þessu stærsta skriðdýri
jarðar og þá einkum Nílarkrókó-
dílnum fjölgar svo ört í ám og
stöðuvötnum Afríku að vakið hefur
ugg og ótta. Mikil hræðsla hefur
gripið um sig hjá íbúum við vötn
og árbakka enda ráðast krókódílar
á fólk í siauknum mæli.
í Kenya líður varla sú vika að
krókódíll hremmi ekki konu sem
er að sækja vatn eða gleypi bam
að leik við vatnsbakka. Flestir
þeirra sem orðið hafa fyrir árásum
krókódíla búa við Viktoríuvatn sem
er 68.400 ferkílómetrar að flatar-
máli eða meðfram ánni Tana sem
er sú stærsta í Kenya.
Krókódílamir í Tana láta sér
ekki nægja að sporðrenna bömum
heldur hefur margur fullorðinn
maðurinn horfið ofan í gin þeirra.
Sá atburður sem mesta athygli
hefur vakið í þessu sambandi er
þó dularfullt hvarf Stanley nokkur
Gathua dómara í Hola. Farið var
að undrast um hann þegar hann
mætti ekki fyrir rétti til að sinna
sínum daglegu störfum, og í ljós
kom að kvöldið áður hafði hann
sézt þramma á milli bara niðri við
ána Tana. Það er nú hald manna
að dómarinn hafí hafnað í gini
krókódíls sem leynzt hafí í gmgg-
ugri ánni skammt frá einhveiju
öldurhúsinu.
í Homa Bay við Viktoríuvatn f
Kenya var fólk dauðhrætt við gríð-
arstóran krókódíl sem hremmt
hafði 15 ára skólapitt f Luo. Konur
og böm sem að öllu jöfnu sækja
neyzluvatn í vatnið þorðu ekki að
koma nálægt því og tvær vikur
liðu þar til þorpsbúum tókst að
góma ófreskjuna með því að egna
geit fyrir hana. Þegar krókódíllinn
var allur var hann dreginn á land
og hafður til sýnis fyrir framan
skrifstofu héraðsstjórans og þang-
að þyrptust múgur og margmenni
til að virða hann fyrir sér.
Tansaníumenn hafa heldur ekki
farið varhluta af innrás krókódfl-
anna. Þar er ástandið verst við
stöðuvatnið Rukwa í Riftdal
skammt frá landamærum Zambíu.
Þar svömluðu um 10 þúsund
krókódflar og átu upp allan fisk f
vatninu sem er þijú þúsund ferkfló-
metrar. En þeir létu ekki þar við
sitja heldur réðust líka á fískimenn,
drápu suma og eyðilögðu veiðar-
færi í stómm stfl. Að lokum fékkst
leyfi til að fækka þessum myndar-
lega stofni og þúsund krókódílar
voru veiddir. Hamurinn af þeim
var seldur fyrir dijúgan skilding,
en Afríkumenn selja að jafnaði
krókódflahúðir fyrir hundruð millj-
óna króna á ári. Þær eru notaðar
í skó og töskur sem seljast fyrir
geypiverð.
- ALASTAIR MATHESON