Morgunblaðið - 08.11.1986, Side 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 1986
30 AR FRA
herlið sækti aftur inn í Ungveija-
land og hann fyrirskipaði myrkvun.
Yuri Andropov, sem þá var sendi-
herra Rússa í Búdapest, fullvissaði
Nagy um að liðsflutningar Rússa
væru “í alla staði eðlilegir" og mið-
uðu að því að tryggja öruggan
brottflutning sovézkra borgara.
Um kvöldið hvarf Kadar,
skömmu eftir að hann hafði gert
grein fyrir endur- skipulagningu
flokksins í útvarpsávarpi og lofsam-
að bylltinguna. Hann fór til bæki-
stöðva sovézka herliðsins til að
bjóða þjónustu sína og þaðan til
Ukraínu, þar sem hann myndaði
gagnbyltingarstjóm. Ekki leið á
löngu þar til hann fór að boða her-
ferð gegn “gagnbyltingarsinnum í
útvarpssendingum frá Uzhgorod,
rétt handan landamæranna.
Kvíðvænlegar fréttir héldu áfram
að berast frá landamærunum 2.
nóvember. Sovézkir skriðdrekar
streymdu yfir landamærin og um-
kringdu flugvelli, jámbraut- ar-
stöðvar og stjómarbyggingar.
Fréttimar vöktu skelfíngu meðal
þjóðarinnar og flóttamannastraum-
urinn yfír austurrísku landamærin
jókst. Lútherski biskupinn dr.Lajos
Ordas, sem þýddi passíusaálmana
á ungversku, sagði í ávarpi: “í nafni
Krists ákalla ég ykkur — hjálpið
okkur!" í Vín sagði Anna Kethly á
þingi Al- þjóðasambands jafnaðar-
manna: “Eg held að aldrei áður í
heimssögunni hafí verið háð eins
hetjuleg og skelegg barátta og í
Ungveijalandi nú.“ Hún átti ekki
afturkvænt til ættjarðarinnar.
Nagy skoraði á stórveldin að
virða hlutleysi Ungveijalands og
skipaði Maleter formann hermála-
sendinefndar, sem átti að semja við
Rússa um brottflutning her- liðs
þeirra, en þeir notuðu viðræðumar
til að dylja hemaðaraðgerðir þær,
sem þeir voru að undirbúa. Sovézk
hermálanefnd kom til þinghússins
í Búdapest 3. nóvember, en viðræð-
unum var síðan haldið áfram í
aðalstöðvum sovézka setuliðs- ins.
Kl. 11 um kvöldið hringdi Maleter
hershöfðingi í Nagy til að tilkynna
að áfram miðaði og lagði ekki tólið
á, því að hann vildi ráðfæra sig við
hann meðan hann talaði við Rússa.
A miðnætti rofnaði sambandið. Ivan
Serov hershöfðingi hafði handtekið
Maleter og Kovacs, annan aðal-
samningamann Nagys.
Eldsnemma sunnudaginn 4.
nóvemnber vöknuðu íbúar Búdapest
við skrölt í sovézk- um T-34-skrið-
drekum og fallbyssudrunur. Klukk-
an 5.19 flutti Imre Nagy útvarps-
ávarp og tilkynnti að rússneskt
herlið hefði gert innrás í landið.
Ungveijar höfðu búið við frelsi í
nokkra daga, minnzt þess á tákn-
rænan hátt með því að steypa styttu
Stalíns af stalli og fengið að segja
skoðanir sínar að vild. Verkamenn
höfðu risið upp í réttlátri reiði og
líflátið án dóms og laga hundmð
Flóttamenn flýja Iand.
AVO-menn teknir af lífi (maður-
inn til vinstrí komst lífs af).
Eitt fórnarlambanna.

ao Hosour.,noprry, ho?
HoTHiMC Bot rms “
WORKERS’ COUMCIU
Z~.l
«**

UPPREISNINNIIUNGVERJALANDI
hataðra AVH-manna, varðhunda
stalínistastjómarinnar, en þeir
höfðu svarað með vélbyssuárásum
á saklaust fólk. Nú vom draumar
Ungveija um réttlæti óðum að
slokkna.
Skothríð Rauða hersins dundi á
Búdapest. Rússar sóttu hratt inn í
miðborgina, réðust með skriðdrek-
um á götuvígi uppreisnarmanna,
lögðu undir sig brýmar yfír Dóná
og gerðu loftárásir á aðra hemaðar-
lega mikilvæga staði. Klukkan sex
um morguninn höfðu þeir náð þing-
húsinu og þaggað niður í útvarps-
stöð uppreisnar- manna. Öll
raunveraleg andspyma var brotin
á bak aftur. Svipaða sögu var að
segja annars staðar í landinu:
sprengjuflugvélar og brynsveitir
réðust á vígi verkamanna. Upp-
reisnarmenn héldu áfram að veita
viðnám í Pecz, Dorog, iðnaðar-
hverfunum Uipest og Csepel og
víðar.

Sovézkir skríðdrekar fyrír framan aðalstöðvar kommúnistaflokksins.
KADAR KEMUR
Þegar bardagarnir stóðu sem
hæst birtist Janos Kadar í rússnesk-
um skriðdreka í Búdapest og
skömmu síðar tilkynnti sóvézka
yfírherstjómin að hann hefði myn-
dað stjóm. Fyrsta verk hans var
að biðja Rússa um aðstoð og af-
neita Nagy, sem leitaði hælis í
júgóslavneska sendiráðinu seinna
um daginn. Uppreisnarmenn festu
upp flugmiða, sem á stóð: “Níu
milljónir gagnbyltingarsinna og fas-
ista, verksmiðjueigendur, banka-
stjórar og kardinálar, leynast í
landinu. Aðalvígi þeirra em aðals-
mannahallir í Csepel og Ujpest. Til
allrar hamingju em enn til sex
sannir Ungveijar, sem hafa myndað
stjóm til að bjarga landinu."
Innrás Rússa var geysivíðtæk og
þaulskipulögð. Sóknarher þeirra var
skipaður a.m.k. tíu herfylkjum, þar
af sex eða sjö brynfylkjum, og 4.000
skriðdrekum. Varlega áætlað tóku
um 150,000 hermenn þátt í innrá-
sinni. Ungverski herinn var í búðum
sínum undir stjóm stalínistískra
yfírmanna mestallan þann tíma sem
uppreisnin geisaði, en lét eitthvað
til sín taka þegar dró að lokum
hennar.
Lið uppreisnarmanna var illa
skipulagt, hafði fáar víggirtar
stöðvar á sínu valdi og átti lítið af
skotfæmm. Frelsishetjumar beittu
eftir megni sömu aðferðum og áður
gegn sovézka innrásarliðinu: eyði-
lögðu einangraða skriðdreka,
köstuðu heimatilbúnum sprengjum,
komu fyrir sprengjugildram og
skutu úr laun- sátri úr gluggum eða
af húsaþökum á alla Rússa, sem lét
sjá sig. Að þessu sinni sýndu Rúss-
ar enga miskunn. Ef skotið var úr
einhveiju húsi svömðu skriðdrekar
þeirra með fallbyssuskothríð á það.
Þótt leikurinn væri ójafn létu
Ungveijar engan bilbug á sér fínna.
Ungverska fréttastofan hermdi:
“Fólk stekkur upp á skriðdrekana,
fleygir handsprengjum inn í þá og
skellir hlemnum aftur. Ungverska
þjóðin óttast ekki dauðann. Það er
synd og skömm að við skulum ekki
geta varizt lengi ..."
Frelsishetjumar sendu örvænt-
ingarfullar útvarpsáskoranir, sem
vom eins og neyðaróp: “Siðmennt-
aðar þjóðir heims! Við grábiðjum
ykkur í nafni réttlætis, frelsis, al-
menns siðgæðis og virkrar sam-