Morgunblaðið - 15.03.1987, Blaðsíða 16

16 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MARZ 1987
Hamlet enno Domini
Coexisience
or no exisience
Sarnlíf eða ekkert lif. Það
er stóra spurningin.
Um það tjáir sig höfundur
myndskreytta enska ljóðsins hér
að ofan. Vísar til hinna fleygu
orða Hamlets um að vera eða
vera ekki. Um sé að velja brúk-
legt samlíf eða það sem kallað er
ekkert líf. Þar í liggi stóra spum-
ingin.
Varla þarf raunar lengur að
setja þama spumingarmerki. Með
þéttingu byggðar á þessum hnetti
og sígreiðari samskiptaleiðum er
að verða ólifandi án náinna sam-
skipta I löndum, flokkum eða
hvers kyns hópum. Neyðin kennir
naktri konu að spinna og framfar-
þjóðir eru að átta sig á þessu.
An stuðnings næstu nágranna eða
samherja af einhverri tegund,
verða þær undir í samkeppninni.
Enda þjappa þjóðir sér stöðugt
betur saman í hópa. Norðurlönd
og svo Vestur-Evrópulönd, svo
nefndir séu næstu bandamenn við
okkur. Meginlandsþjóðimar, sem
í aldir hafa verið að stríða og
bera gömul sárindi hver til annar-
ar inni á sér, sjá sig tilneyddar
að láta slíkt víkja fyrir nauðsyn-
inni á samvinnu. Fóru í fyrstu
hægt og höktandi af stað. Þjóðir
runnu saman í minni samskipta-
hópa, á borð við EFTA og EBE.
Og nú gengur þetta lengra og
hraðar fyrir sig - af illri nauðsyn.
í haust var skrifað undir Evrópu-
samning um sameiginlegan
markað sem gerir ráð fyrir því
að nær öll Vestur Evrópa verði
orðin eitt markaðssvæði á árinu
1992.
Hvar stendur þá vesalingurinn
ísland, sem sendir helminginn af
öllum sínum útflutningi til þessara
sömu Evrópulanda. Uti í kuldan-
um? Ef ekki hefðu á sínum tíma
verið hér forsjálir menn með Gylfa
Þ. Gíslason í forustu í viðskipta-
ráðherrasæti, sem sáu til þess að
við urðum í tæka tíð aðilar að
EFTA, þá hefðum við aldeilis leg-
ið í því undanfaraa áratugi, ekki
rétt? Og það var bara ekkert sárt
- eftir allt saman. Nú er þetta
breytt, fá lönd eftir í EFTA en
því fleiri í Efnahagsbandalaginu,
og fyrr en varir verða allir búnir
að þjappa sér saman á „Evrópu-
markaðinum".
Þegar er farið að finna fyrir
þessari samstöðu á miklu víðara
sviði en viðskiptunum einum.
Þjóðimar utan við hafa ekki sama
rétt og hlunnindi í þessum löndum
sem samheijamir. Þetta kom t.d.
vel í ljós í hryðjuverkaöldunni í
haust þegar Frakkar lögðu aftur
hurðina og kröfðust vegabréfs-
áritunar af gestum. Þeir sem slík
kvöð náði ekki til, voru þá sam-
heijamir í Efnahagsbandalag-
slöndunum, en allir utan við urðu
fyrirvaralaust að fá sérstaka
vegabréfsáritun. Þar á meðal
Svíar og við íslendingar, sem
kvörtuðu sáran, enda olli það
íslenskum ferðamönnum og
námsmönnum miklu amstri. Þeir
sem voru komnir með vegabréfs-
áritun máttu svo ekki bregða sér
út úr landinu nema ónýta leyfíð.
Þetta er þó aðeins eitt lítið dæmi
um það hvemig línumar munu á
næstu árum liggja um undanþág-
ur og hlunnindi.
Og þá vaknar stóra spumingin
um að vera eða ekki vera - með
í hópnum með kostum slíks og
göllum. Og hve lengi gagnast eða
líðst okkur hlutverk hins fátæka
og smáa, sem vill láta vorkenna
sér, í heimi sem er fullur af þjóð-
um sem eiga bágt.
Víst er gott að vera hjá
vinasveit og grönnum
og kunna réttar áttir á
allri byggð og mönnum
orti Stephan G. Stephansson und-
ir heitinu Réttar áttir. Vísan sú
skaust upp úr einhveiju hugar-
hólfínu í Laugardalshöllinni um
síðustu helgi innan um 1250
manna marglitan hóp, sem átti
það sameiginlegt að vera Sjálf-
stæðismenn og komu saman undir
lq'örorðinu „A réttri leið“. Þama
skynjaði maður f hnotskum líkan-
ið að vinnubrögðunum sem hlýtur
í framtíðinni að verða að viðhafa
í nútímaveröld. Að ná saman,
þótt hópurinn sé fjölbreyttur og
skoðanimar margvíslegar. Það
skondna er að út í frá virðist það
sæta tíðindum, já jafnvel þykja
furðulegt að fólk skuli hafa náð
saman. Ekki laust við dulítil von-
brigði, sem gæjast gjaman fram
í orðavali frétta.
En þetta er einmitt í mínum
huga eitt af því sem laðar að þess-
um flokki, hann er svo stór og
víðtækur og hefur frá upphafí
gert ráð fyrir að þar vinni stétt
með stétt. Ætlast til að allar teg-
undir íslendinga vinni saman,
ekki að að hvert kyn og hver stétt
sé í baráttu gegn hinum.Á þessum
stóru landsfundum sér maður líka
fólk úr öllum stéttum þjóðfélags-
ins, frá öllum landshomum, frá
unglingum upp í öldunga, konur
og karla og þetta er allt fólk sem
hefur sóst eftir og verið valið sem
fulltrúar af þv'það hefur áhuga á
samfélaginu og er komið til að
hafa áhrif á einn málaflokk eða
fleiri. Hver skipar sér svo í ein-
hvem af málaflokkunum 19, þar
sem hann vill leggja eitthvað til
eða fá breytt stefnumörkun í und-
irstöðuplaggi því sem máleftia-
nefndir hafa lagt fram. Þar sem
hver málefnahópur er svo fjöl-
mennur koma þar fram allar
skoðanir sem á sveimi em í sam-
félaginu. Og vitanlega er tekist
á. Getur orðið býsna mikið fjör í
umræðum. í sumum málaflokkum
næst samstaða um stefnu og
áherslur, sem þingmenn flokksins
eiga síðan að hafa að leiðarljósi,
á nokkrum klukkutímum. En þar
sem ólgan er mest getur það tek-
ið eins og nú þindarlausa fundar-
setu í hálfan annan dag, þar til
flötur fínnst á málinu og allir
geta sætt sig við niðurstöður og
orðalag. Þegar svo hið samræmda
plagg er lagt fyrir allan skarann
er aðalágreiningur leystur og
sáralítið um breytingar. Menn
hafa hlustað á rök hinna og sæst
á það mögulega til samstöðu. Og
þannig er stefnuskráin komin,
sem fulltrúar flokksins eiga að
kynna í kosningabaráttu og bjóða
þjóðinni og reyna að vinna að
þegar þeir hafa verið til þess vald-
ir.
Þá er komið að öðm sem skipt-
ir máli fyrir afdrif samþykk-
tanna.I svo stómm flokki með svo
marga þingmenn em miklu meiri
líkur á að takist að koma ein-
hveiju fram. Og þá líka því sem
maður er að beijast við að koma
í stefnuskrána. Til þess duga ekki
nokkrir þingmenn eða fáir borgar-
fulltrúar. Hversu ágætur sem einn
er, þá þarf hann að fá stuðning
samheija sinna til að ná málum
fram og eitthvað gerist. Einn eða
fáir geta í hæsta lagi vakið at-
hygli á málinu og eiga skiljanlega
ekki annars kost en að hafa hátt
og leggja vinnu í að láta bera á
sér og sínum málum, eins og við
þekkjum. Politík er sögð list hins
mögulega, og stór hópur með
sameiginlegt átak hefur auvitað
meiri möguleika á að láta hjólin
snúast.
Það er feikna afl sem að baki
býr, þegar 1250 manns úr öllum
áttm og hópum samfélagsins
koma þannig saman á einum stað
til að taka kúrsinn. Og afl þarf
til góðra hluta, sem hver og einn
þykist auðvitað vera að reyna að
fá fram með þáttökunni. Maður
beinlínis fínnur fyrir því á slíkri
samkomu. Og það er slíkt afl sem
Evrópuþjóðimar era nú tilneyddar
til að reyna að ná með því að
leggjast saman á árar, jafnvel
þótt enginn fái allt sem hann vill.
MÖGULEIKAR FYRIR UNGLINGA
\ Gráfeldi bjóðast nú ótal spennandi og líflegir möguleikar
í unglingaherbergið. Samstæður frá Lundia; rúm, hillur,
skrifborð, stóla r o. m . f I. - a I It í st í I og óta II itu m t. d . sva rt
og hvítt eða rautt og hvítt, eða sá litur sem þú helst kýst.
Verið tímanlega á ferðinni því stórhátíðar nálgast óðum.
GRÁFELDUR HF. BORGARTÚNI 28
psö/sia SÍMI 91-62 32 22
Nýsending af
^^mtoJxÁKS
hanskaskinnskóm
og breiðum götuskóm
Póstsendum
SKÓ SEL
LAUGAVEGI 44, SÍMI 21270
Síðdegisfundur
Félag viðskiptafræðinga og hagfræðinga heldur síðdegisfund
þann 16. mars kl. 16.00 í Þingholti, Hótel Holti.
Prófessor Hans Brems, lllinois háskóla, flytur erindi á ensku:
„After three centuries and a half — what have you le-
amed?“ eða hvaða árangri hefur hagfræðin náð á þeim 350
árum, sem hún hefur verið til.
Hans Brems er fæddur 1915 í Danmörku. Embættispróf frá
Hafnarháskóla. Var skólabróðir Klemensar Tryggvasonar, f.v.
hagstofustjóra og Ólafs Björnssonar, prófessors. Doktorspróf
1950.
Starfaði fyrst í Danmörku, en frá 1954 háskólakennari f
USA. Hefur veríð gistikennari víða um heim.
Hefur skrifað mikinn fjölda ritgerða í virtustu hagfræði
tímarit heims. Er einnig höfundur margra bóka. Síðast kom
út bók eftir Hans Brems í fyrra: Pioneering Economic Theory,
1630—1980: A Mathematical Restatement.
Aöeins örfðir hagfræöingar af norrænum ættum
hafa öðlast jafnmikla frægð fyrir störf sín og
Hans Brems.