Morgunblaðið - 15.03.1987, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MARZ 1987
B 15
lALLTAF BATNAR ÞAÐl
Mannskæðar
jólagjafir
/f \
Bandarílqamenn eiga sínar
frægu drápsflugur, grimma
býflugnategund, sem hægt og
bítandi berst norður meginlandið í
átt til Manhattan, og hver hefur
ekki heyrt um krókódílana, sem
svamla um holræsin í New York?
Nú geta Bretar líka sagt sínar hryll-
ingssögur af þessu tagi. Borgaryfir-
völd í London, eða öllu heldur
Thamesámefndin, hefur nú lýst
yfír sérstökum áhyggjum sínum af
grimmum 'og hættulegum skjald-
bökum, sem fólk hefur losað sig við
í ána.
Skjaldbökumar, sem em kjötæt-
ur ættaðar frá Norður-Ameríku, era
fluttar til Bretlands sem gæludýr.
Þá era þær ekki stærri en lítill pen-
ingur en fullvaxnar geta þær orðið
allt að 35—40 pund. Frændi þeirra,
krókódílaskjaldbakan, vinsæl jóla-
gjöf til barna, getur orðið 200 pund.
Þegar fólki finnst skjaldbökumar
vera orðnar of fyrirferðarmiklar er
málið oft leyst með því að sleppa
þeim í næstu tjöm eða á.
Hið versta orð fer af þessum
skjaldbökum — „sannkölluð skað-
ræðiskvikindi" svo vitnað sé í frú
Brig Daniels, sem sæti á í Thames-
ámefndinni. „Slægar, grimmar og
árásargjamar, það er fátt gott um
þær að segja. Fiskur og skeldýr era
aðalfæða þeirra, en ef þær næla
sér í sundfugla, til dæmis andar-
unga, þá draga þær þá í kaf og
drekkja þeim áður en þær éta þá.
Þá fúlsa þær ekki við bita af manna-
kjöti ef því er að skipta."
Enn sem komið er hefur skjald-
bökunum ekki tekist að læsa
kjaftinum í ungar stúlkur og éta
þær fyrir allra augum, en í Banda-
ríkjunum hafa baðstrandargestir
misst tær, fingur og jafnvel hand-
leggi upp í ginið á þeim.
Ekki fer á milli mála, að gamlar
sögur um skrímsli og skelfilegar
óvættir eiga sinn þátt í ótta manna
við þessar hvimleiðu skepnur. Sál-
fræðingurinn Jung benti einu sinni
á, að óvættimar í hugarfylgsnum
okkar tæku hamskiptum í takt við
tímann. Á þeim tímum, sem við lif-
um á, stendur mönnum mest ógn
af stjómlausum stökkbreytingum í
náttúranni. Margir furðulegir fiskar
og jafnvel spendýr virðast tii dæm-

is þrífast vel í ylvolgu og menguðu
vatninu við aflstöðvar, bragghús
og sorphreinsunarstöðvar.
Belgíumaðurinn Luc Beyer de
Ryke, sem situr á Evrópuþinginu,
brá fyrir nokkra upp mynd af þús-
undum geislavirkra krókódfla, sem
legðu land undir fót frá uppeldis-
stöðvunum við Rón. Sagði hann,
að yfirvöldin í Ballene í Frakklandi
hefðu í hyggju að ala upp 10.000
krókódfla í heitu affallsvatninu frá
Trticastin-kjamorkuverinu.
Beyer de Ryke sagði að þessar
áætlanir kynnu að þykja góð tíðindi
fyrir töskuiðnaðinn, en hann vildi
vita um líkumar á því, að krókódfl-
amir færa að fjölga sér þegar þeir
hefðu aðlagast nýju heimkynnunum
„án þess að íbúamir væra spurðir
eins eða neins".
Ekki er gott að vita hvort krókó-
dflamir verða fyrri til að komast
upp á Champs Elysées en dráps-
flugurnar á Fimmtu tröð á
Manhattan og hver veit nema heilu
kappróðrarsveitimar frá Oxford og
Cambridge eigi eftir að lenda í gin-
inu á gráðugum skjaldbökum.
Einhvers staðar hlýtur þó að leyn-
ast í þessu gott efni í hryllingsmynd.
- LAURENCE MARKS
HÓLPIN í BRÁÐ — Líbanskir hermenn og menn úr röðum Shíta
forða nokkrum arabískum börnum út úr kúlnahríðinni í Bourj
il Barajneh-búðunum.
við gamlan mann, Abu Ahmed að
nafni, sem býr í búðunum ásamt
konum sínum tveimur, en í aðeins
25 mflna fjarlægð, hinum megin
við landamæri ísraels, var býlið sem
hann neyddist til að yfirgefa árið
1948. Og öll þrjú sögðu þau einarð-
lega: „Héðan föram við aldrei nema
til Palestínu. Við förum ekkert ann-
að. Aldrei.“
- KRISTY MILNE
Þessi skynditegi þekkingarauki frá
einni einustu þjóð olli mestu tækni-
framförum sem um getur á öldinni
SJÁ: ÞINGMÁLIÐ
vott um
„þjóðrækni“
að vera
blankur
Kínverska slagorðinu „Það er
dýrlegt að vera ríkur“ hefur
nú verið varpað fyrir róða eins og
mörgum öðram, og það þykir ekki
lengur góð latína. Um átta ára skeið
hafa bændur verið hvattir til að
afla fjár til að eyða því, en nú hef-
ur flokkurinn lýst yfír að slík stefna
gangi í berhögg við meginreglur
flokksagans.
Og flokkurinn hefur nú skilgreint
andstæðinginn, sem ógnar öryggi
heilla héraða. Öryggissveitir hafa
nú fengið skipanir um að uppræta
öfl „borgaralegs frjálsræðis".
Sérstakri nefnd hefur verið falið
þetta verkefni, en hún sér um að
leiðbeina flokknum til bættrar sið-
væðingar. Framkvæmdastjóri
nefndarinnar er Bo Yibo, 82ja ára
að aldri, en hann er einn öflugasti
leiðtogi íhaldsaf-
lanna, sem
stöðugt vex físk-
ur um hrygg um
þessar mundir.
Nefndin star-
far samkvæmt
sjónarmiðum Bo
Yibos en þau era
þannig í hnot-
skum að bændur
og flokksleið-
togar skuli
leggja áherzlu á
hugmyndafræði,
vinnubrögð, aga
og skipulagn-
ingu.
Þessi orð hafa
ekki heyrst lengi
í kínverzkum
bæjum og þorp-
um en á bló-
matíma
maóismans vora
þau á hvers
manns vöram.
Til skamms tíma hafa flokksmenn
verið hvattir til að taka þátt í fjár-
hagslega arðbærum ffamkvæmd-
um og embættismenn fengu lof og
prís ef þeim hugkvæmdust verk-
efni, sem höfðu fjárhagslegan ábata
í för með sér. Slíkt þykir nú ótækt
lAUSTUR-ÞYSKALANDI
Æ fleiri fara á maka-
veiðar í blöðunum
IAustur-Þýskalandi verður al-
gengara með hveiju árinu sem
líður að fólk noti sér hjúskapardálka
dagblaðanna til að verða sér úti um
lífsföranaut. Áður fyrr þótti það
heldur skammarlegt að opinbera sig
á þennan hátt, en það er nú löngu
liðin tíð.
Á sjöunda áratugnum vora í
tímaritinu, sem birtir flestar hjú-
skaparauglýsingamar, kannski tíu
eða tólf á viku en nú era þær reglu-
lega á þriðja hundraðið. Bæta þær
úr brýnni félagslegri þörf fyrir
margan manninn og eins og annars
staðar era þær mjög forvitnilegar
í sjálfu sér, allt að því sjálfstæð list-
grein. Era bragreglumar, ef svo
má segja, augljóslega mjög strang-
ar og þótt orðalagið sé á stundum
dálítið óljóst er reynt að forðast
allt, sem neikvætt má teljast.
í næstum öllum auglýsingunum
er íað að starfí viðkomandi, félags-
legri stöðu og útliti. Lykilorð eins
og til dæmis „hefur gaman af garð-
yrkju" benda til að auglýsandinn
eigi sumarhús og „er með bílpróf'
merkir að viðkomandi eigi bíl. Hjú-
skaparauglýsingar eiga sér langa
sögu, rannar upp í borgaralegu
samfélagi hins gamla Þýskalands,
og era að því leytinu miklu íhalds-
samari og hefðbundnari en einstakl-
ingamir, sem senda þær. En
hvemig stendur á því að þeim hefur
Qölgað svo mikið? Margir svara því
til, að þær endurspegli þær miklu
þjóðfélagsbreytingar, sem orðið
hafa í Austur-Þýskalandi. Óvíða era
hjónaskilnaðir fleiri en þar. Þriðj-
ungi hjónabanda lýkur með skilnaði
og eru ótryggð og áfengi nefnd sem
ástæðan í rúmlega helmingi tilfella.
Ógiftar mæður era margar. Árið
1986 áttu 40% framburða einstæða
móður og hefur fjölgað mikið á
nokkram áram, voru aðeins 19%
seint á síðasta áratug. Í opinberam
skýrslum má lesa, að fimmta hver
austur-þýsk stúlka verður ófrísk
áður en hún er orðin 19 ára.
Þjóðfélagsfræðingar telja, að
aukið frelsi konunnar og meiri þátt-
taka hennar í atvinnulífinu hafi
valdið árekstrum og erfiðleikum í
einkalífinu. Tómstundimar era fá-
ar, lítill tími til að komast í kynni
við hugsanlegan lífsföranaut, eink-
um ef fólk hefur fyrir bömum að
sjá. Venjuleg vinnuvika er nærri
44 stundir og eins og í öðram Aust-
ur-Evrópuríkjum tekur það ekki
lítinn tíma að kaupa inn til heimilis-
ins og sækja flokksfundi.
Fyrir íjöldamarga era því hjú-
skapardálkamir leiðin út úr ein-
semdinni og inn í hjónabandið,
stofnun, sem kommúnistaflokkur-
inn hefur mikla velþóknun á.
- CATHERINE FIELD
og er kallað „sérhagsmunastefna".
Árið 1979 var gerð róttæk breyt-
ing á búskaparháttum í Kína. Þá
vora samyrkjubú aflögð og fjöl-
skyldum og smáhópum falið að reka
búin með gróðavonina að leiðar-
ljósi. Smábændur vora í fyrstu
dálítið uggandi um, að ekki liði á
löngu þar til þessi stefna yrði af-
numin eða jaftivel bannsungin frá
hugmyndafræðilegu sjónarmiði eins
og ýmsar stefnur aðrar sem stjóm-
völd hefðu áður framfylgt en síðan
kastað á haugana. Þeir vora full-
vissaðir um „að það væri dýrlegt
að verða ríkur" og ef einstaklingar
eða samfélög sköraðu fram úr á
þessu sviði bæri það vott um hug-
vit og vinnusemi.
í augum íhaldsmanna á borð við
Bo Yibo er það þessi einstaklings-
hyggja sem er grundvöllurinn undir
„borgaralegt fijálsræði“ sem þeir
hata eins og pestina og telja að
grafi undan hugmyndafræði bylt-
ingarinnar. íhaldsmennimir era
reiðubúnir að beita valdi til þess
að uppræta slíkt böl, a.m.k. í sum-
um héraðum landsins. Til dæmis
var sagt frá því í útvarpi í Shanxi-
héraði fyrir skömmu að leiðtogar
flokksins hefðu hvatt til aðgerða í
því skyni að hafa hendur í hári
„glæpamanna" af þessu tagi og
teknar yrðu ákvarðanir um hvar
yrði látið til skarar skríða.
Þetta era ekki marklausar ógn-
anir. Kommúnistaflokkurinn í
Shanxi hefur útmálað skelfílegan
óvin og þegar undirbúið tilþrifa-
miklar aðgerðir gegn honum. Fyrir
skömmu fögnuðu Kínveijar nýju ári
og í tilefni þess skýrði útvarpið svo
frá „að meira en 30 þúsund manns,
pólitískir og borgaralegir öryggis-
verðir, lögregla, herlögregla og
embættismenn á sviði öryggisgæslu
stæðu varðstöðu nótt sem nýtan
dag gegn fjandmanninum og gættu
þannig að hinu frábæra sósíalíska
skipulagi".
Utvarpið sagði ennfremur:
„Sárafáir gagnbyltingarmenn telja
að þeir geti hafnað sósíalisku skipu-
lagi og haldið inn á brautir kapítal-
ismans en slíkt era vitaskuld
hugarórar einir. En ef við drögum
úr baráttunni sækir andstæðingur-
inn í sig veðrið. í Kína geta
fámennir hópar orðið mjög stórir."
Árið 1958 taldi Mao að 5% íbúa
Kína væra andstæðingar sósíalism-
ans. Formanninum taldist þá svo
til, að þessi 5% væra um það bil
30 milljónir manna.
- JONATHAN MIRSKY