Morgunblaðið - 22.05.1987, Blaðsíða 12

£1 O V8GI ÍAM 2S HUDACIUTHÖ'? .GiaAJaVlUOHOM
12 C MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 22. MAÍ 1987
Skozkur listamaður
sem skapar regluleg
nývirki
Undir lok 8. áratugarins
kom fram á sjónar-
sviðið í Bretlandi ný
kynslóð nýstárlegra
myndhöggvara, lista-
manna sem ekki fara beinlínis
troðnar slóðir i listsköpun sinni.
Þetta gerðist einmitt á þeim tíma,
þegar framtíð þessarar listgreinar
virtist ógnað af vissum sjálflægum
og ofur-umburðarlyndum starfs-
háttum. Enda þótt skilin milli
starfshátta þessarar nýju kynslóð-
ar listamanna hafi oft á tíðum
skolast rækilega til, þá mun óhætt
að segja, að verk þeirra einkennist
að miklu leyti af tilhneigingu til aö
umbreyta alþekktum húsmunum í
jafnkunnuglegar og aðgengilegar
ímyndir. Það var einmitt í flokki
þess háttar listamanna, sem David
Mach, skozkur að uppruna, tók að
láta að sér kveða — og kemur þar
bæði til sjálft umfang hugmynda
hans og sá metnaöur, sem felst í
þeim.
David Mach vakti fyrst á sér
almenna athygli árið 1983, þegar
hjólbarðaútfærsla hans á Polaris-
kafbáti sló í gegn á brezku
höggmynda- og skúlptúrsýning-
unni í Hayward Gallery. Sum hinna
athyglisverðari myndverka Mach,
sem mörg einkennast af ótvíræðW
tilhneigingu til beinnar hlutlægrar
myndgerðar og um leið af þeim
ofurnæmu listrænu tökum, sem
hann beitir við útfærslu á efnivið,
er teljast verður í hæsta máta
óvenjulegur og nýstárlegur í
skúlptúr. Sem dæmi má nefna, að
verk hans geta veriö eftirlíkingar
af bílum, af eimreið og af kafbáti,
gerðar úr bókum, sem ekki hafa
gengið út hjá útgáfufyrirtækjum
og Mach hefur getað keypt fyrir
lítinn pening, eða þá úr litskrúðug-
um tímaritum. Þá hefur hann og
skapað margvísleg myndverk út-
færð í lituðum vökvum, sem fylltir
hafa verið á fjölmargar flöskur, all-
ar nákvæmlega eins útlits. Þessi
verk hafa á sér einkennandi
flamboyant-yfirbragð og endur-
spegla á vissan hátt það, sem
kalla mætti súrrealískt leikskyn
listamannsins.
Nýstárlegur eldiviöur
Samt sem áður hefur David
Mach þó lagt ríka áherzlu á hina
hefðbundnu þætti skúlptúrsins í
listsköpun sinni, til dæmis að því
er varðar útfærslu umfangs og
massa með tilliti til rýmis, rétt og
sönn viðhorf til efnisins, auk þess
að taka að fullu til greina þau
„Æðlsbláml fyrir handan", 1985; sýningarsalur
Moma í Oxford, Englandi.
Skúlptúr „Án tltlls", 1985; komið fyrir í Galeria Foksal í Varsjá.
margvíslegu sjónarhorn, sem verk-
ið birtist undir við skoðun. David
Mach hefur þegar haldið sýningar
á verkum sínum víðs vegar í Bret-
landi og einnig erlendis, og hefur
hann þá jafnan tekið fullt tillit til
ríkjandi aðstæðna á hverjum sýn-
ingarstað. í kjölfar þeirra einstak-
lega góðu undirtekta, sem verk
hans hafa nýlega hlotið á samsýn-
ingum, eins og á Bath Internation-
al Festival og í Listasafninu í
Herning í Danmörku, var listamað-
urinn strax beðinn að útfæra nýjan
skúlptúr í Riverside Studios í Lund-
únum. í þetta verk notaði Mach
rúmlega 30 tonn af tímaritum og
einnig ýmsa innanstokksmuni —
sófa, hægindastóla, sjónvarps-
tæki, hljómflutningstæki og eitt
stykki arinn úr marmara. Við gerð
þessa stærsta myndverks síns
innandyra vann David Mach sam-
fleytt í tuttugu daga í galleríinu;
hann gaf því að lokum titilinn „Eldi-
viður". Sjálfur segist listamaðurinn
hafa gengið lengi með þá hug-
Það þarf bara dálítið hugmyndaflug
og gott hráefni
„Það er mikið atriði að hnoða deigið vel,“
segir Fríða Böðvarsdóttir.
Það lagði notalegan ilm af nýbökuðu
brauði fram á gang þegar bankað var
upp á hjá Frf Au Böðvarsdóttur fyrlr
skömmu. Þeir sem til hennar þekkja
vita að það telst akkl tll tí ðinda að hún
skelli brauðum f ofninn þegar tóm
gafst tll og segja að vart sé batri brauð
að fá í baenum. VIA spurAum hana um
brauAbaksturlnn og áhuga hennar á
matargerA, en hún hefur nú f eitt ár
elnungls neytt grænmetisfæAu.
að má segja að óg hafi fengið bakterí-
una og byrjað prófa mig áfram með
brauöbaksturinn meðan ég bjó úti í Dan-
mörku, en þar var ég í sex ár. Danir tala
mikið um mat og bakstur. Þeir eru ótrúlega
miklir matmenn og gangast mikið upp í því
að hafa það notalegt og borða góðan mat.
Ég byrjaði á því að fara eftir grunnuppskrift-
um í bakstrinum, en fannst það frekar
leiðinlegt og fór fljótlega að iáta hugmynda-
flugið ráða ferðinni," segir Friða fyrst, en
hún kom heim frá Danmörku fyrir þremur
árum. Hún er meðferðarfulltrúi á Barna- og
unglingageðdeild Landsspítalans á Dalbraut
auk þess sem hún bakar öll brauð fyrir veit-
ingastaðinn Við tjörnina sem opnaði nýver-
ið.
Fríða segir það vera mikið atriði að vanda
vel valiö á hráefni í brauöbakstri. „Ég reyni
að nota alls kyns náttúruhráefni, fræ og
korn, í brauðin mín gg hunang og síróp fara
gjarnan í þau líka. Ég nota auk þess mikið
af mjólkurvörum, skyr og ostar eru þar ofar-
lega á blaði, sérstaklega þegar ég baka
brauðbollur. Ég geri það síður þegar óg er
að baka formbrauð því þau þurfa að vera
svo létt. Bollur verða bara betri ef þær eru
svolítið þungar," segir Fríða. Hún notar lítið
af hvítu hveiti, en uppistaðan í brauðunum
er alla jafna heilhveiti og hveitiklíð og aörar
grófar korntegundir. „Það er þó nauðsyn-
legt að hafa svolítið af hvítu hveiti með,
þannig hefast brauðin betur."
Hún segir að hluti af galdrinum við að
baka góð brauð sé að hnoða vel. Sjálf seg-
ist hún hnoða með hrærivélarhnoðaranum
í fyrstu atrennu, en síðan með höndunum
eftir að brauðiö hefur hefast í fyrsta sinn.
„Ég reyni alltaf að láta brauðin hefast tvisv-
ar hafi ég tíma, þau verða svo mikið betri
hafi maður aðstöðu til þess,“ segir hún.
Fríða er jurtaæta og hefur verið það í um
það bil eitt ár. „Ég hef lengi haft þetta í
mér, en það var ekki fyrr en fyrir einu ári
sem ég fór að taka þetta alvarlega. Mér
finnst ég vera léttari bæði andlega og líkam-
lega fyrir vikið og að elda jurtafæði er ekki
meiri fyrirhöfn en að elda hvað annaö ólíkt
því sem margir virðast halda. Það þarf bara
dálítiö hugmyndaflug og gott hráefni," seg-
ir Fríða. Hún gefur uppskriftir af þremur
brauðtegundum og einum grænmetisrétti.
HvítlaukssnittubrauÖ (4
stk.)
5 dl mjólk
40 g þurrger
5 dl heilhveiti
5 dl hvítt hveiti
2 dl sesamfræ
4 hvítlauksrif (pressuð í hvítlaukspressu)
1 msk hunang
2 msk olía